Kapitulo 21

Parehong Importante nga Buhat

“Ang kadasig bahin sa gubat nakapasuko sa mga tawo,” misulat ang mga apostoles nga sila si Orson Pratt ug Erastus Snow ngadto ni Brigham Young sa tingpamulak sa 1861. “Ang kasundalohan nanglista sa moapil sa militar, nagbansay, nagmartsa, ug nagpundok alang sa makalilisang nga kagubot. Ug sa dili madugay moabut ang panahon nga walay lalaki nga tugutang magpabilin sa Amihanan o sa Habagatan nga dili moaway.”¹

Ang dramatikanhong paggawas sa South Carolina gikan sa Estados Unidos nakaaghat og halapad nga rebelyon sa tibuok Habagatan. Sa misunod nga mga bulan, dugang napulo pa ka habagatang mga estado ang mibiya sa nasyon, ug ang gobyerno sa U.S. nagdali sa pagpalig-on sa mga base militar niini. Hinoon, ang mga pwersa sa habagatan daling nakuha ang tanan gawas sa labing lig-on nga mga kuta, ug si Presidente Abraham Lincoln mirekrut og setentay singko ka libo ka sundalo aron mapugngan ang rebelyon. Wala madugay namatud-an nga ang pwersa gamay ra kaayo aron madumala ang krisis.²

Nagtan-aw si Orson sa nagkadugang nga kagubot sukad nga siya ug si Erastus mibiyahe pasilangan atol sa tinglarag aron sa pagdumala sa silangang misyon. Isip batan-ong misyonaryo sa mga 1830, nagdala si Orson og kopya diha sa iyang bulsa bahin sa panagna ni Joseph Smith kalabut sa gubat, nga iyang basahon usahay sa mga kongregasyon. Daghang tawo ang naghunahuna nga wala kini pulos nianang higayuna, apan duna na kini laing epekto karon.³ Gibasa ni Orson ang pinadayag diha sa publiko ug nakigsabut nga imantala kini sa New York Times.⁴ Laing mga pamantalaan ang mimantala usab sa panagna.

“Wala bay usa ka propeta taliwala kanato?” nangutana ang usa ka pamantalaan sa Philadelphia nga miimprinta sa pinadayag. “Kon tan-awon ang kasamtangan natong kalisdanan, kining prediksyon morag nagpaingon sa pagkatuman, si Joe Smith usa man ka mini o dili.”⁵

Samtang ang kasundalohan sa Amihanan ug Habagatan nangandam alang sa gubat sibil, ang mga misyonaryo ubos nilang Orson ug Erastus miaghat sa mga Santos sa silangan nga magpundok sa Zion. Gilibut sa mga lider sa Simbahan ang mga siyudad ug probinsya alang sa mga Santos nga mibiya sa Simbahan ug giawhag sila nga mobalik.⁶

Ang tubag makapatingala. Mga usa ka libo ka Santos gikan sa Philadelphia, New York, ug Boston ang misakay og tren paingon sa Florence pagka-Hunyo. “Taas kaayo ug bug-at ang tren,” mireport si Orson ngadto ni Brigham, “nga duha na ka makina ang kinahanglang mobira niini.” Lima ka gatus ka miyembro sa Simbahan gikan sa tunga-tungang kasadpan nga mga estado ang nagsugod usab pakasadpan nga naglakaw ug pinaagi sa karwahe.⁷

Apan ang grabe nga pagpanglalin dili lamang limitado sa mga Amerikano. Ang mga Santos miabut sa kasadpan tabok sa Kadagatang Atlantiko sa dinaghang pundok sa tingpamulak sa 1861. Sa milabay nga tuig, ang Unang Kapangulohan mitawag kang George Q. Cannon nga mouban nila ni Amasa Lyman ug Charles Rich sa pagdumala sa misyon sa Britanya ug mogiya sa paglalin.⁸ Nianang panahona, nakapadala sila og duha ka libo ka mga Santos gikan sa Uropa ug Habagatang Aprika paingon sa Zion.

Imbis nga suplayan og mga kariton ang daghang namalhin nga dili makabayad sa ilang biyahe ngadto sa Utah, nagpadala ang Simbahan og duha ka gatus ka karwahe ug usa ka libo ug pito ka gatus ka baka—daghan niini gidonar sa mga ward sa Utah—ngadto sa Missouri River. Ang nanginahanglan nga mga Santos gibahin dayon sa upat ka “padulong ug pabalik” nga pundok sa mga nagkarwahe nga midala nila ngadto sa Utah sa ubos nga presyo nga katorse ka dolyar alang sa mga hamtong ug pito ka dolyar alang sa mga bata.⁹

Sa samang higayon, ang mga tawo sa tibuok nasud naghunahuna kon magpabilin ba ang Utah sa Union, moapil sa mga rebelde sa Habagatan, o maghimo og independente nga nasyon. Daghang mga Santos ang mibasol gihapon sa gobyerno sa Estados Unidos sa kapakyas nga masulbad ang mga nawala kanila nga ilang giantus didto sa Missouri ug Illinois. Gisupak usab nila ang tinudlo sa gobyerno nga mga opisyal, ang presensya sa kasundalohan didto sa Utah, ug ang pagbalibad sa Kongreso sa paghimo sa Utah nga usa ka estado.¹⁰

Apan mituo si Brigham Young nga ang hustong dalan alang sa Utah mao ang magpabilin sa nasyon, bisan pa man sa mga polisiya niini batok sa mga Santos. “Ang Utah wala mogawas,” iyang gipasaligan ang mga magbabalaod didto sa Silangan, “apan lig-on alang sa Konstitusyon ug mga balaod sa atong malipayon nga nasud kaniadto.”¹¹

---

Human miulbo ang gubat sibil didto sa Silangan, kanunay nga mga report bahin sa maduguong mga gubat ang miabut sa kasadpan pinaagi sa sulat. Ang makalilisang nga mga istorya naghisgot sa gatusan, usahay liboan, ka nangamatay.¹² Ang ubang tawo sa Simbahan nagtuo nga gisilutan sa Dios ang Estados Unidos tungod sa pagtratar niini sa mga Santos.¹³

Pipila ka mga Santos ang miadto sa silangan aron mahimong kabahin sa gubat, apan kadaghanan sa mga miyembro sa Simbahan kontento ra nga magpabilin sa Utah ug magtukod sa Zion. Niana nga ting-init, misugyot si Brigham Young nga ukban ang pundasyon sa templo, nga natabunan na sukad sa pagbalhin sa habagatan, ug sugdan ang mga bongbong sa templo. Mipahibalo usab siya og usa ka plano, nga gisugdan na, nga magbuhat og dakong teyatro pipila ka eskina gikan sa luna sa templo.¹⁴

Bisan kon ang Social Hall sa siyudad nagamit na isip gamay nga dramahanan, gusto si Brigham og usa ka teyatro nga modasig sa mga hunahuna ug mga imahinasyon sa mga Santos. Ang drama adunay paagi sa pagtudlo ug paglig-on sa mga tawo nga dili mahimo sa mga wali. Ang pagkaadunay talagsaong teyatro sa Siyudad sa Salt Lake mopakita usab sa mga bisita nga ang mga Santos usa ka sibilisado ug maligdong nga mga tawo, mobatok sa negatibong mga imahe sa mga Santos sa daghang pamantalaan.¹⁵

Ang ideya nga magtukod og teyatro miabut kang Brigham sayo nianang tuiga. Siya ug si Heber Kimball mitambong og usa ka drama sa panimalay sa pamilya Bowring, nga mibutang og gamay nga entablado sa unang andana sa ilang balay. Si Henry ug Marian Bowring mga sakop sa Mechanics’ Dramatic Association, usa ka pundok sa mga dramaturgo nga gilangkuban sa mga Santos sa Britanya, lakip na sa pipila ka mga handcart pioneer. Si Marian mismo naggikan sa kasadpan uban sa iyang anak nga babaye, si Emily, sa Martin handcart company.

Sila si Brigham ug Heber nalingaw sa pasundayag diha sa teyatro sa mga Bowring, ug mibalik sila pagkasunod gabii aron motambong og laing drama uban sa ilang mga pamilya.¹⁶ Sa wala madugay misugyot si Brigham nga usahon ang Mechanics’ Dramatic Association uban sa laing pundok sa mga dramaturgo, ang Deseret Dramatic Association, ug magtukod og mas dakong teyatro aron mas daghang mga Santos ang malingaw sa pinakamaayong kalingawan sa teritoryo.

Bisan kon mituo si Brigham sa bili sa pagtrabaho, giawhag usab niya ang mga Santos nga mopahulay ug maglingaw-lingaw sa kinabuhi. “Ang mga tawo kinahanglan gayud dunay mga kalingawan,” namahayag siya. Mituo siya nga ang kalingawan ug pisikal nga pag-ehersisyo importante sa lawas ug sa kalag.¹⁷

Aron makabayad sa teyatro, gibalhin ni Brigham ang mga pundo gikan sa nalangan nga proyekto sa konstruksyon, ang Seventies Hall of Science.¹⁸ Ang proyekto nga teyatro nakadawat og dugang nga pundo nianang ting-init sa dihang ang mga tropa sa U.S. Army nga nahimutang sa Cedar Valley gipabalik ngadto sa silangan aron makig-away sa Gubat Sibil. Sa wala pa mobiya ang mga sundalo, gipadala ni Brigham si Hiram Clawson, ang iyang umagad ug tigdumala sa bag-ong teyatro, sa pagpalit sa ubang puthaw, mga hayopan, mga gamit, ug uban pang mga materyal sa mga sundalo sa ubos nga presyo. Gibaligya dayon ni Brigham kining mga aytem sa mas taas nga presyo aron punduhan ang pagtukod sa teyatro.¹⁹

Pagka-Agosto 5, ang Unang Kapangulohan ug ang ilang mga klerk mibisita sa luna sa tukuran sa teyatro. Sa pagkanaug gikan sa karwahe, giinspeksyon ni Brigham ang pundasyon nga bato uban ni Heber. “Kon tan-awon ang mga bato makalahutay gayud,” miingon si Heber.

Miuyon si Brigham. “Ganahan gyud kong makakita pirme nga nagpadayon ang pagtukod.”²⁰

Sa mga semana ug mga bulan nga misunod, ang teyatro dali rang mibarug.²¹ Kay walay kasayuran bahin sa mainampingong pagplano nga wala makita bahin sa mas dako ug mas komplikado nga templo, ang ubang tawo mireklamo nga ang konstruksyon sa balay sa Ginoo morag mas hinay kay sa pagtukod sa teyatro. Ang mga trabahante bag-o lang nagsugod sa pagkalot sa gitabunan nga pundasyon sa templo ug sa pagkuha og dagkong mga bloke sa granite sa bag-ong quarry baynte ka milya ngadto sa habagatan. Nganong migasto man ang mga Santos og dako kaayong panahon ug kwarta sa usa ka teyatro samtang ang balay sa Ginoo wala pa matukod?²²

Ang ilang mga pagsupak wala makapabalaka ni Brigham. Dili siya gustong dali-dalion ang pagtrabaho sa templo, ug wala siya mabalaka mahitungod sa gasto sa konstruksyon—basta buhaton kini sa hustong paagi. Sa wala pa tabuni ang pundasyon sa templo niadtong 1858, wala matarung og pahimutang sa mga trabahante ang mga bato, nga nakapahimo sa mga bahin sa pundasyon nga sandstone nga daling moliki ubos sa grabe nga gibug-aton sa templo.²³ Sa dihang gikalot na ang pundasyon, gipaayo pa niya sa mga trabahante ang nadaut nga sandstone ug gipailisan og granite ang bisan unsang bato nga dili na maayo pa gikan sa quarry.

“Trabahoa og maayo kini nga templo,” iyang giingnan ang mga kapatas [foreman] sa templo. Gusto niya nga gahinan sa mga trabahante og panahon ang sakto nga pagtrabaho niini. “Gusto ko nga makakita nga matukod ang templo sa paagi nga molahutay kini hangtud sa Milenyum,” namahayag siya. “Dili lamang kini ang templo nga atong tukuron. Adunay mga gatusan pa niini nga tukuron ug ipahinungod ngadto sa Ginoo.”²⁴

Gibuksan ang Teyatro sa Salt Lake niadtong Marso 6, 1862, alang sa usa ka espesyal nga tulumanon sa pagpahinungod pinaagi sa pag-ampo ug mga pakigpulong gikan sa mga lider sa Simbahan. Pagkahuman niana, ang pundok sa mga dramaturgo sa teyatro mipasundayag og usa ka comedy nga gitawag og The Pride of the Market [Ang Garbo sa Merkado]. Duha ka gabii human niana, gibuksan ang mga pultahan sa teyatro ngadto sa publiko. Gatusan ka mga tawo, nga gustong makalingkod, nagpundok sa gawas sa teyatro duha ka oras sa wala pa ang pasundayag. Sa pagsugod sa drama, walay usa ka lingkuranang bakante diha sa teyatro.

Ang kadasig sa mga Santos alang sa teyatro nakapahimuot kang Brigham. “Layo ra ang impyerno kanato, ug dili gayud kita makaabut didto, gawas kon usbon nato ang atong agianan,” namahayag siya atol sa mga kalihokan, “kay ang agianan nga atong gisubay karon nagpaingon sa langit ug sa kalipay.”²⁵

---

Pagka-Mayo 5, nakadawat si George Q. Cannon og makapalibug nga telegrama gikan sa Siyudad sa Salt Lake. Didto siya sa opisina sa Liverpool sa misyon sa Britanya ug Uropa, diin siya nagserbisyo isip presidente sa sulod sa miaging usa ka tuig ug tunga.

“Apil kang Senador Hooper sa Washington,” ang telegrama mabasa. “Mayo baynte singko.”

Nagkurog ang lawas ni George, ug mikupot siya sa lamesa sa duol aron mapakalma niya ang iyang kaugalingon. Naglisud siya sa pagginhawa. Sa makausa pa, lain na usab nga buluhaton gikan sa Siyudad sa Salt Lake ang nakasurprisa niya. Ug ang pagkadili klaro niining buluhaton nakapahimo pa niini nga mas makapakurat. Nganong gikinahanglan man siya sa Washington, DC?²⁶

Nahibalo si George nga ang mga magbabalaod sa teritoryo sa Utah bag-ohay lamang nga naghimo og laing petisyon alang sa Kongreso sa Estados Unidos aron mahimong estado ang Utah. Nagpasabut kana nga duha ka senador ang pilion nga moadto sa Kongreso aron morepresentar sa gisugyot nga estado ug mangampanya alang sa petisyon. Morag nagsugyot ang telegrama nga si William Hooper, ang kanhi delegado sa Utah ngadto sa Kongreso, mao ang usa sa mga senador.²⁷ Napili ba si George nga mao ang lain?

Ganahan si George og politika. Sa gamay pa nga bata, nakadawat siya og panalangin nga nagsaad kaniya nga sa umaabut nga adlaw makabaton siya og posisyon sa gobyerno nga adunay dakong responsibilidad. Apan bisan kon ganahan pa siyang morepresentar sa Utah sa Kongreso, iya unang gisalindot ang tinguha, ingkaso lang nga kinahanglanon siya sa mga lider sa Simbahan didto sa Washington alang sa lain pang rason.²⁸

Bag-ohay lang, si Justin Morrill, usa ka sakop sa Ubos nga Balay-Balauranan [House of Representatives] sa Estados Unidos, mipaila og usa ka balaod sa Kongreso nga mopahimong ilegal sa bigamya, o pagminyo ngadto sa sobra sa usa ka kapikas sa samang higayon, sa tanang teritoryo sa U.S.²⁹ Siguro nagkinahanglan ang mga Santos kang George nga mangampanya alang sa ilang katungod sa pagbuhat sa dinaghan nga kaminyoon. Kon mapasar, ang balaod ni Morrill mopahimong mga kriminal nila ni George ug sa ubang mga Santos nga nagbuhat sa dinaghan nga kaminyoon. Molimitar usab kini sa impluwensya sa Simbahan didto sa Utah pinaagi sa paglimitar sa gidaghanon sa kabtangan nga mapanag-iya niini.³⁰

Sa adlaw sa iyang pagbiya, gipanalanginan ni George ang iyang asawa nga si Elizabeth ug anak nga babaye, si Georgiana, kinsa natawo samtang ang managtiayon didto sa Inglatera. Walay usa nila ni Elizabeth o ang bata ang himsug nga mouban kaniya, mao nga gisalig sila ni George ngadto sa pag-atiman sa ilang bag-ong mga higala didto sa Inglatera samtang anaa siya sa layo.

Sa dihang miabut siya sa Estados Unidos human sa duha ka semana, iyang nahibaloan nga tinuod gyud diay nga napili siya nga moserbisyo kauban ni William Hooper sa Senado kon maaprubahan ang petisyon sa pagkahimong estado. Ang pagkatudlo wala maghatag kanila og opisyal nga awtoridad, apan mahimo nilang sulayan sa pag-agni ang mga magbabalaod nga mobotar supak sa balaodnong Morrill batok sa pagbaton og duha ka asawa [bigamiya] ug mopabor sa gusto sa Utah nga mahimong usa ka estado.³¹

Pagka-Hunyo 13, mibisita sila si George ug William ni Presidente Abraham Lincoln, nga naglaum nga makakuha sa iyang suporta alang sa ilang petisyon. Nagdahum si George nga luya tan-awon ang presidente ug nahugno human sa sobra sa usa ka tuig nga gubat sibil, apan nakig-istorya ug nakigkomedyahay si Lincoln kanila sa mahigalaong paagi. Usa siya ka taas, yano nga tawo nga adunay bangason nga nawong ug bakikaw tan-awon nga mga bukton. Naminaw siya pag-ayo samtang gipresentar nila ni George ug William ang pagkahimong estado, apan wala siya mosaad nga suportahan ang ilang petisyon.³²

Mibiya sila si George ug William sa White House nga nasagmuyo. Ang miting susama ra sa ilang laing mga panaghisgutan uban sa laing mga politiko sa Washington. Kadaghanan sa mga magbabalaod morag bukas ang panghunahuna mahitungod sa pagka-estado sa Utah, apan dili sila andam nga mosaad sa ilang mga boto. Kay nagtuo nga dili sila makasuporta sa pagka-estado sa Utah human makabotar alang sa balaodnon batok sa bigamiya, pipila sa mga magbabalaod mibalibad sa pagkonsiderar sa paghatag og pagka-estado sa Utah gawas kon ang konstitusyon niini modumili sa dinaghan nga kaminyoon.³³

Ang kayugot tungod sa masaker sa Mountain Meadows nakapahimo usab sa uban nga dili mosuporta sa mga Santos ug sa ilang gitinguha nga mahimong estado.³⁴ Mga usa ka tuig human mohatag si John D. Lee sa iyang report bahin sa masaker, ang mga imbestigador sa Simbahan nakadiskubre nga si John ug ang ubang mga miyembro sa Simbahan nalambigit sa pag-ataki. Sa wala madugay, ang mga opisyal sa gobyerno mipahigayon sa ilang kaugalingong mga imbestigasyon. Ilang gisulayan pagdala sa hustisya sila si John D. Lee, Isaac Haight, John Higbee, ug uban pa, apan walay mga saksi nga mipakita nga motestigo batok kanila. Hinoon, natultulan sa mga imbestigador ang onse ka batang babaye ug unom ka batang lalaki nga naluwas sa pag-ataki, ug giuli sila ngadto sa mga paryente o mga higala sa ting-init sa 1859.³⁵

Nanghinaut sila si George ug William nga ang ilang pagkugi nga makuha ang suporta alang sa petisyon nakahimo og maayong impresyon sa mga magbabalaod didto sa Washington. Sa gihapon, walay usa sa mga lalaki ang nasayud kon igo na ba ang ilang mga paningkamot nga makuha ang pagkahimong estado alang sa katawhan sa Utah.³⁶

---

Samtang ang pagkahimong estado giribyu pa didto sa Washington, ang misyonaryo nga buhat didto sa Denmark, Norway, ug Sweden nagmalambuon. Sobra na sa duha ka tuig ang milabay sukad mibiya sila si Johan ug Carl Dorius sa Sanpete Valley aron moserbisyo sa ilang ikaduhang misyon ngadto sa Scandinavia. Kasagaran nianang panahona, gidumala ni Carl ang mga Santos sa Norway uban ni Johan isip iyang unang magtatambag.³⁷

Sa dihang miabut ang managsoon didto sa Scandinavia, miadto dayon si Johan sa Norway. Hinoon, si Carl, mibisita sa ilang inahan nga nahilayo nila ang pagbati, si Ane Sophie, didto sa Copenhagen. Sa una, wala makaila si Ane Sophie sa iyang anak. Apan sa dihang giingnan siya ni Carl kon si kinsa siya, gibalik-balikan niya paghalok si Carl sa agtang, napuno gayud sa kalipay nga nahibalik na siya gikan sa Amerika. Sama kang Nicolai, ang iyang kanhi bana ug amahan ni Carl, nagminyo siya pag-usab. Siya ug ang iyang bana, si Hans Birch, misagop og usa ka batang babaye nga ginganlan og Julia, nga karon otso anyos na.³⁸

Samtang nag-istorya sila si Carl ug Ane Sophie sa unang higayon sa tulo ka tuig, nahibulong si Carl sa mga kausaban nga nahitabo kaniya. Sa wala pa siya ug si Johan mobiya paingon sa Zion, maulaw si Ane Sophie nga maglakaw kuyog nila diha sa publiko. Apan ang reputasyon sa Simbahan didto sa Denmark milambo na sukad niana, ug sa adlaw human miabut si Carl, miuyon si Ane Sophie nga dili lamang mogawas sa publiko uban ni Carl apan motambong usab sa miting sa Simbahan.

Sa dihang misulod na ang inahan ug anak sa dapit diin nagpundok ang mga Santos, nakita nila nga puno ang lawak. Nakaila si Carl sa daghang tawo diha sa kongregasyon gikan sa iyang unang misyon, ug human siya namulong sa grupo, pipila ka tawo ang milamano kaniya ug miabi-abi niya balik sa nasud.

Hapit dili na mobiya si Ane Sophie sa kiliran sa iyang anak sa misunod nga mga adlaw. Human makabisita si Carl sa punoang buhatan sa Simbahan didto sa Denmark, medyo naulaw siya nga nagsul-ob pa gihapon siya sa parehong nagkagidlay nga amerikana nga iyang gisul-ob atol sa iyang katapusang misyon. Gidala siya sa iyang inahan aron makabaton og bag-ong amerikana ug dayon mikuyog kaniya samtang mibisita siya sa karaang mga higala diha sa siyudad. Samtang nag-istoryahanay sila, makaingon si Carl nga mas interesado na ang iyang inahan sa Simbahan kay sa kaniadto.

Human makabisita kang Ane Sophie, mikuyog si Carl kang Johan didto sa Norway. Nadiskubrihan sa managsoon nga daghan sa mga branch sa Norway ang mikunhod tungod sa paglangyaw, apan mga 600 ka Santos ang nagpuyo gihapon sa Norway, nga adunay mga 250 nga anaa sa kapital nga siyudad sa Christiania. Ang gobyerno sa Norway kinahanglan pang mohimong legal sa kagawasan sa relihiyon, mao nga ang mga misyonaryo mainampingon sa ilang pagsangyaw o pagbunyag diha sa publiko.³⁹

Sa sayong bahin sa 1862, samtang nagsangyaw si Carl didto sa habagatang Norway, gidakop siya sa pulis ug ang laing napulo ka misyonaryo, mikwestiyon kanila atubangan sa mabiay-biayong pundok sa katawhan, ug mihulga kanila nga pamultahon ug prisohon. Ang ingon niana nga pagpangharas wala kaayo makapahunong sa buhat. Sa tingpamulak nianang tuiga, 1,556 ka mga Santos sa Scandinavia ang nangandam nga molangyaw paingon sa Zion—ang kinadak-ang paglangyaw sukad.

Niini usab nga panahon, mibalik si Carl sa Copenhagen aron bisitahan pag-usab ang iyang inahan. Maayo ang buot ni Ane Sophie. Morag mas seryuso siya ug interesado gihapon sa Simbahan. Sa makausa pa, mitambong siya sa mga miting sa Simbahan uban ni Carl, usahay magdala kang Julia.

Pagka-Hunyo 1862, gidala ni Carl ang iyang inahan ug si Julia ngadto sa Christiania alang sa usa ka mubo nga biyahe. Ang pagsupak ug kaligutgot nga gibati kausa ni Ane Sophie ngadto sa mga Santos nawala, ug siya ug si Julia miuyon nga bunyagan ug kumpirmahan sila ni Carl ngadto sa Simbahan. Human mapahigayon ang mga ordinansa, ang mga Santos sa Norway mibu-bu kang Ane Sophie og atensyon, malipayon nga sa katapusan ilang nahimamat ang inahan sa ilang lider sa misyon.⁴⁰

---

Pagka-Hulyo 20, nakadawat si Elizabeth Cannon og sulat gikan ni George. Nahuman na ang iyang buluhaton didto sa Washington, ug madasigon siya nga mobalik sa Liverpool sakay sa usa sa duha ka mosunod nga larga sa mga barko. Wala maghatag ang sulat kang Elizabeth og dakong paglaum nga makasakay si George sa mas sayong molarga nga barko. Apan malipayon siya nga makakita kaniya, kon moabut na siya.

Pagkasunod adlaw, miadto siya sa sagbuton nga bungtod nga nagdung-aw sa Liverpool uban ni Georgiana ug nagtan-aw kaniya nga nagdula sa kasagbutan. Mibiya sa ilang gagmayng anak nga lalaki nga sila si John ug Abraham nga giatiman sa kapamilya didto sa Utah, mapasalamaton si Elizabeth nga anaa si Georgiana uban niya. “Dako siya nga kahupayan ngari nako samtang wala ang akong minahal nga bana,” iyang gisulat sa iyang journal pagkasunod adlaw. “Dili gyud ko mahimutang kon dili pa tungod kaniya.”⁴¹

Wala siya masayud, nga sa dihang mibiya si George paingon sa iyang unang misyon ngadto sa California ug Hawaii, kon unsa kalisud nga mahilayo sa usag usa. Ang pagtabang sa pagpundok sa katawhan sa Dios usa ka mahinungdanong bahin sa buhat sa ulahing mga adlaw, apan kasagaran makahatag kini og grabe nga emosyonal ug pisikal nga kasakit ngadto sa mga babaye nga mabiyaan aron sa pag-atiman sa pamilya ug sa pagbantay sa panimalay ug sa kabtangan samtang ang ilang mga bana anaa sa layo. Swerte lang si Elizabeth nga makauban kang George sa pipila sa iyang mga misyon,⁴² nga labaw pa sa masulti sa kasagaran sa mga asawa sa mga misyonaryo. Apan wala kana makapasayon sa dugay nga panaglagyo kon mahitabo kini.

Pipila ka adlaw human makadawat sa sulat ni George, nanglimpyo si Elizabeth sa balay samtang nakigdula si Georgiana uban ni Rosina Mathews, usa ka gamayng batang babaye nga taga-Inglatera nga gipapuyo sa mga Cannon ngadto sa ilang panimalay. Samtang nagdula ang mga batang babaye, mitan-aw si Rosina sa gawas sa bintana nga nagdung-aw sa karsada. “Miabut na si Papa,” misyagit siya.

“Nasayop ra siguro ka,” miingon si Elizabeth.

“Naa siya sa sakyanan,” miinsister si Rosina, “naa sa pultahan.”

Niana gyung higayuna nadungog ni Elizabeth ang pamilyar nga tingog sa mga tunob ni George diha sa hagdanan. Sa dihang nakita niya siya, napuno ang iyang kasingkasing og kalipay, ug naglisud siya sa pagsulti. Midagan si Georgiana ngadto niya, ug iya siyang gikugos. Maayo ra siya tan-awon human sa iyang taas nga biyahe ug nahimuot nga makita si Elizabeth nga mas lig-on ug mas himsug kay sa iyang pagbiya.

Nianang hapona, nanglakaw ang pamilya. “Nalingaw gyud ming tanan nga nag-uban, human sa taas kaayong panaglagyo,” misulat si Elizabeth diha sa iyang journal. “Ang among panimalay malipayon na usab.”⁴³

Bisan pa man sa pinakamaayong mga paningkamot ni George, ang iyang pagpang-impluwensya didto sa Washington wala magmalampuson. Gipirmahan ni Presidente Lincoln ang balaodnon batok sa nga mahimong balaod pagka-Hulyo 8. Wala madugay human niana, ang mga magbabalaod mipahibalo nila ni George ug William nga ang Kongreso adunay mas importante nga mga butang nga desisyunan kay sa pagkahimong estado sa Utah—ilabi na kay ang Gubat Sibil sa Amerika nagkagrabe man hinoon.⁴⁴

Karon nga nahibalik na si George sa Uropa, ganahan siyang molibut sa misyon uban ni Elizabeth. Mibiya sila sa Liverpool pagka-Septyembre kauban ni John Smith, ang patriyarka sa Simbahan, kinsa miagi sa Inglatera paingon sa usa ka misyon ngadto sa Scandinavia. Sa ilang giagian ilang gihapit ang igsoon ni John nga si Joseph F. Smith ug ang iyang ig-agaw nga si Samuel Smith, kinsa nagserbisyo og misyon sa London sukad pa niadtong 1860. Laing ig-agaw sa mga Smith, si Jesse Smith, mao ang presidente sa misyon sa Scandinavia, ug iyang gidapit ang iyang mga ig-agaw sa pagbisita kaniya sa higayon nga moabut na si John sa Uropa.

Ang grupo mibiya sa Inglatera pagka-Septyembre 3 ug miagi sa Hamburg, Germany, sa ilang pagpaingon sa Denmark. Sila si Joseph ug Samuel luya ug niwang tan-awon tungod sa sobrang pagtrabaho, apan morag miarang-arang sila sa paglabay sa matag adlaw. Sa Denmark, mibati si Elizabeth nga morag gikiwawan sa pagbiyahe agi sa usa ka nasud diin dili siya kahibalo sa pinulongan. Hinoon, sa dihang mitambong siya og usa ka komperensya sa siyudad sa Aalborg, nalingaw siya sa pagpakig-uban sa mga Santos.⁴⁵

Namulong si George ug ang ubang mga misyonaryo sa kongregasyon uban sa tabang sa mga tig-interpretar, ug human niana nagpundok sila sa usa ka bungtod nga nagdung-aw sa siyudad aron mag-istoryahanay ug manganta. Kasagaran sa mga awit Iningles ug Danish, apan gilingaw nila ni George ug Joseph ang mga Santos pinaagi sa pagkanta usab og Hawaiian. Ang kalipay nga ilang gibati isip mga isigka-Santos, bisan pa man sa kalainan sa pinulongan ug nasyonalidad, sukwahi gayud sa panagbingkil nga nahitabo sa Estados Unidos.⁴⁶

“Nalingaw gyud ko sa tinuod lang; nahimuot kaayo sa mga tawo,” misulat si Elizabeth nianang adlawa diha sa iyang journal. “Dili nako masabtan, apan naa mi sa parehong importante nga buhat ug miambit sa parehong espiritu.”⁴⁷

1. Orson Pratt ug Erastus Snow ngadto ni Brigham Young, Abr. 29–30, 1861, Brigham Young Office Files, CHL. Kinutlo gi-edit aron mabasa; “Kasundalohan nanglista sa moapil sa militar” sa orihinal giilisan og “Ang kasundalohan nanglista sa moapil sa militar.”

2. McPherson, Battle Cry of Freedom, 234–37, 264–84; Cooper, We Have the War upon Us, 113–17, 129–30; Orson Pratt ug Erastus Snow ngadto ni Brigham Young, Ene. 3, 1861; Abr. 29–30, 1861, Brigham Young Office Files, CHL. Hisgutanan: Gubat Sibil sa Amerika

3. “Discourse by Elder Orson Pratt,” Deseret News, Sept. 20, 1876, [2]; tan-awa usab sa Orson Pratt, sa Journal of Discourses, Ago. 26, 1876, 18:224–25; Snow, Autobiography, [17]; ug “Pratt, Orson,” Biographical Entry, Joseph Smith Papers website, josephsmithpapers.org.

4. “Mormon Prophecy,” New York Times, Hunyo 2, 1861, 3; tan-awa usab sa George Q. Cannon, sa Journal of Discourses, Nob. 2, 1879, 21:265–66; ug Esplin, “Have We Not Had a Prophet among Us?,” 44, 47.

5. “Mormon Prophecy,” Philadelphia Sunday Mercury, Mayo 5, 1861, [2]; tan-awa usab sa “Mormon Prophecy,” Daily Argus and Democrat, Ene. 19, 1861, [2]; ug “Revelation and Prophecy by the Prophet, Seer, and Revelator, Jos. Smith,” Dawson’s Daily Times and Union, Peb. 9, 1863, [7].

6. Tan-awa sa “News from the United States,” Latter-day Saints’ Millennial Star, Abr. 6, 1861, 23:219; Erastus Snow ngadto ni George A. Smith, Hunyo 26, 1861, George A. Smith, Papers, CHL; Hartley, “Latter-day Saint Emigration during the Civil War,” 240–41; ug Hartley, “Great Florence Fitout of 1861,” 353.

7. Orson Pratt ngadto ni Brigham Young, Hunyo 14, 1861, Brigham Young Office Files, CHL; Erastus Snow ngadto ni George A. Smith, Hunyo 26, 1861, George A. Smith, Papers, CHL; tan-awa usab sa Hartley, “Latter-day Saint Emigration during the Civil War,” 240–41.

8. Brigham Young ngadto ni Amasa Lyman ug Charles C. Rich, Sept 13, 1860, Amasa M. Lyman Collection, CHL; Rich, Diary, volume 11, Abr. 6, 1860, 1; Cannon, “Topics of the Times,” 378; tan-awa usab sa “British Mission,” Missionary Database, history.ChurchofJesusChrist.org/missionary; ug Hartley, “Latter-day Saint Emigration during the Civil War,” 238–39.

9. Erastus Snow ngadto ni George A. Smith, Hunyo 26, 1861, George A. Smith, Papers, CHL; George Q. Cannon ngadto ni Brigham Young, Hulyo 7, 1860; First Presidency to “Bishop Edward Hunter and His Counselors and the Bishops throughout Utah,” Hunyo 1860, Letterbook, volume 5, 552–54; First Presidency to “Bishop Edward Hunter and His Counselors and the Bishops throughout Utah,” Hunyo 1860, kopya; Brigham Young ngadto ni John Van Cott, Ago. 9, 1860, kopya; First Presidency to “Bishop Edward Hunter and the Bishops throughout the Territory,” Peb. 1861, kopya, Brigham Young Office Files, CHL; Hartley, “Great Florence Fitout of 1861,” 345–52; Hartley, “Latter-day Saint Emigration during the Civil War,” 243–44; tan-awa usab sa Arrington, Great Basin Kingdom, 206–7. Hisgutanan: Pioneer Trek

10. Whitney, History of Utah, 2:25; “By Telegraph,” New York Daily Reformer, Ago. 30, 1861, [3]; “Celebration,” Deseret News, Hulyo 10, 1861, [4]–[5], [8]; Brigham Young, Ene. 6, 1862, Historian’s Office, Reports of Speeches, CHL; Woodruff, Journal, Abr. 21, 1861; Manscill, “Rumors of Secession in the Utah Territory,” 90; Dowdle, “What Means This Carnage?,” 111.

11. Woodruff, Journal, Abr. 28, 1861; “Telegraph to Utah,” New York Daily Reformer, Okt. 21, 1861, [2]. Hisgutanan: Utah

12. Tan-awa sa Woodruff, Journal, Mayo 11, 1861; Ago. 7 ug 21, 1861; “Latest from the East,” Deseret News, Okt. 2, 1861, [8]; ug “Summary of War News,” Deseret News, Dis. 25, 1861, [4].

13. “Remarks,” Deseret News, Sept. 18, 1861, 1; tan-awa usab sa Heber C. Kimball, sa Journal of Discourses, Abr. 14, 1861, 9:55; ug “Progress of Events,” Deseret News, Mayo 22, 1861, [4].

14. Brigham Young ngadto ni Andrew Moffitt, Hunyo 28, 1861, Letterbook, volume 5, 815–16, Brigham Young Office Files, CHL; Ellsworth ug Alford, “Mormon Motivation for Enlisting in the Civil War,” 183–201; tan-awa usab sa Jensen ug Hoffman, “From Mormon Battalion Member to Civil War Soldier,” 85–111.

15. Margetts, “Early Theatricals in Utah,” 292–93; “Remarks,” Mar. 6, 1862, Deseret News, Mayo 14, 1862, 1–[2]; Spencer ug Harmer, Brigham Young at Home, 147–48; Spencer ug Harmer, One Who Was Valiant, 140–41; tan-awa usab sa “Mrs. McLean,” New York Daily Tribune, Hunyo 10, 1857, 4; ug Leavitt, Fifty Years in Theatrical Management, 404–8.

16. Tullidge, History of Salt Lake City, 738–39; Lindsay, Mormons and the Theatre, 20–23; Jorgensen, “Mechanics’ Dramatic Association,” 177–79; Whitney, Through Memory’s Halls, 23, 29; “Mrs. Marion Bowring,” Standard, Peb. 25, 1891, 1; President’s Office Journal, Mar. 8, 1861, 226, Brigham Young Office Files, CHL; tan-awa usab sa Edward Martin Company (1856) list, Pioneer Database, history.ChurchofJesusChrist.org/overlandtravel/companies. Si Henry Bowring gitawag usab sa ngalan nga Harry.

17. Historical Department, Office Journal, Mayo 6, 1861; Whitney, Drama in Utah, 3, 6; Lindsay, Mormons and the Theatre, 23; Margetts, “Early Theatricals in Utah,” 293; Spencer ug Harmer, One Who Was Valiant, 140–41; Tullidge, History of Salt Lake City, 739; Gates ug Widtsoe, Life Story of Brigham Young, 251.

18. Lindsay, Mormons and the Theatre, 23; “Fifth General Epistle,” Deseret News, Abr. 8, 1851, [2]; Fifth General Epistle, Apr. 7, 1851, sa Neilson ug Waite, Settling the Valley, 124; tan-awa usab sa “Seventies’ Hall,” Deseret News, Mayo 17, 1851, [4].

19. Tullidge, History of Salt Lake City, 248; Spencer ug Harmer, Brigham Young at Home, 148–49; Spencer ug Harmer, One Who Was Valiant, 141; Arrington, Great Basin Kingdom, 198–99.

20. President’s Office Journal, Ago. 5, 1861, 282, Brigham Young Office Files, CHL. Mga kinutlo gi-edit aron mabasa; orihinal nga tinubdan nag-ingon nga “Si HC Kimball namulong nga kon tan-awon ang mga bato makalahutay gayud. Namulong si Presidente Young nga ganahan gyud siyang makakita pirme nga nagpadayon ang pagtukod.”

21. “Theatre,” Deseret News, Okt. 23, 1861, [5]; Dis. 25, 1861, [4]; Whitney, Drama in Utah, 6–7.

22. Parry, Reminiscences and Diary, 72; Tullidge, History of Salt Lake City, 739–40; Historical Department, Office Journal, Dis. 2, 1861; Brigham Young ngadto ni J. D. T. McAllister, Nob. 9, 1861; Brigham Young ngadto ni John M. Bernhisel, Dis. 21, 1861, Letterbook, volume 6, 17, 68, Brigham Young Office Files, CHL; tan-awa usab sa Lindsay, Mormons and the Theatre, 20–23. Hisgutanan: Templo sa Salt Lake

23. Woodruff, Journal, Dis. 7, 1859, ug Ago. 23, 1862; “Remarks,” Okt. 9, 1863, Deseret News, Okt. 14, 1864, [5]; Brigham Young, sa Journal of Discourses, Okt. 6, 1863, 10:254.

24. Parry, Reminiscences and Diary, 72; Brigham Young, sa Journal of Discourses, Okt. 6, 1863, 10:254; tan-awa usab sa Woodruff, Journal, Ene. 1, 1862. Hisgutanan: Pagtukod og Templo

25. “New Theatre,” Deseret News, Mar. 12, 1862, [2]–[3]; Clawson, Reminiscences, “777,” [7a]–[7b]; Lindsay, Mormons and the Theatre, 23–27; Whitney, Drama in Utah, 7–8; “Remarks,” Mar. 6, 1862, Deseret News, Mayo 14, 1862, 1–[2].

26. George Q. Cannon, Journal, Mayo 5, 1862; tan-awa usab sa mga entry alang sa Hunyo 13–Hulyo 3, 1855; Sept. 9 ug 14, 1858; ug George Q. Cannon ngadto ni Brigham Young, Dis. 13, 1859, Brigham Young Office Files, CHL.

27. George Q. Cannon, Journal, Mar. 6, 1862; An Act to Establish a Territorial Government for Utah [Sept. 9, 1850], seksyon 13, sa Acts, Resolutions, and Memorials … of the Territory of Utah, 36; “Proclamation by the Governor Elect,” Deseret News, Mar. 19, 1862, [4].

28. George Q. Cannon, Journal, Mayo 5–6 ug 31, 1862. Hisgutanan: George Q. Cannon

29. Journal of the House of Representatives [1862], 520; Speech of Hon. Justin S. Morrill, 3, 10–14; Rogers, Unpopular Sovereignty, 280–85; tan-awa usab sa “Sermon,” Deseret News, Sept. 17, 1856, [4]; Brigham Young, sa Journal of Discourses, Ago. 31, 1856, 4:39; ug George Q. Cannon ngadto ni Brigham Young, Mar. 26, 1860, Brigham Young Office Files, CHL.

30. Poll, “Antipolygamy Campaign,” 110–11; An Act to Punish and Prevent the Practice of Polygamy in the Territories of the United States and Other Places, and Disapproving and Annulling Certain Acts of the Legislative Assembly of the Territory of Utah [July 1, 1862], Statutes at Large [1863], 37th Cong., 2nd Sess., kapitulo 126, 501–2. Hilisgutan: Antipolygamy Legislation [Pamalaod Batok Poligamiya]

31. George Q. Cannon, Journal, Mayo 5–13, 29, ug 31, 1862; Hunyo 18–24, 1862; “Departure for Washington,” Deseret News, Abr. 30, 1862, [5]; “From Washington,” Deseret News, Hulyo 2, 1862, [4]; An Act to Punish and Prevent the Practice of Polygamy in the Territories of the United States and Other Places, and Disapproving and Annulling Certain Acts of the Legislative Assembly of the Territory of Utah [July 1, 1862], Statutes at Large [1863], 37th Cong., 2nd Sess., kapitulo 126, 501–2.

32. George Q. Cannon, Journal, Hunyo 13, 1862.

33. William H. Hooper ug George Q. Cannon ngadto ni Brigham Young, Hunyo 24 ug 29, 1862, Utah Delegate Files, 1849–72, Brigham Young Office Files, CHL; George Q. Cannon, Journal, Hunyo 17–28 ug Hulyo 1–2, 1862; Rives, Congressional Globe, 2506–7.

34. Tan-awa sa John M. Bernhisel ngadto ni Brigham Young, Hulyo 11, 1862, Utah Delegate Files, 1849–72, Brigham Young Office Files, CHL.

35. Turley, Johnson, ug Carruth, Mountain Meadows Massacre, 1:3–6, 63–65, 201–6.

36. William H. Hooper ug George Q. Cannon to Brigham Young, Hunyo 29 ug Hulyo 7, 1862, Utah Delegate Files, 1849–72, Brigham Young Office Files, CHL; tan-awa usab sa George Q. Cannon, Journal, Hulyo 1, 1862.

37. Dorius, “Autobiography of Carl Christian Nicoli Dorius,” 25–26; Dorius, “Sketch of the Life,” 57–58; Jenson, History of the Scandinavian Mission, 153; tan-awa usab sa Dorius, Dorius Heritage, 97–103.

38. Dorius, “Sketch of the Life,” 57; Dorius, “Autobiography of Carl Christian Nicoli Dorius,” 24, 29; “Othilie Julie Birch,” Abr. 14, 1867, Haderup, Ringkøbing, Denmark, volume 5, 279, “Danmark, Kirkebøger, 1484–1941,” Rigsarkivet, København, Copenhagen, anaa sa familysearch.org.

39. Dorius, “Autobiography of Carl Christian Nicoli Dorius,” 24–25; Jesse N. Smith ngadto ni Brigham Young, Mayo 24, 1862, Brigham Young Office Files, CHL. Hisgutanan: Norway

40. Dorius, “Autobiography of Carl Christian Nicoli Dorius,” 28–29.

41. Elizabeth Cannon, Journal, Hulyo 20–22, 1862.

42. Tan-awa sa “Cannon, Elizabeth Hoagland,” Biographical Entry, First Fifty Years of Relief Society website, churchhistorianspress.org.

43. Elizabeth Cannon, Journal, Hulyo 23 ug 25, 1862; George Q. Cannon, Journal, Hulyo 26, 1862.

44. An Act to Punish and Prevent the Practice of Polygamy in the Territories of the United States and Other Places, and Disapproving and Annulling Certain Acts of the Legislative Assembly of the Territory of Utah [Hulyo 1, 1862], Statutes at Large [1863], 37th Cong., 2nd Sess., kapitulo 126, 501–2; Rogers, Unpopular Sovereignty, 285–86; William H. Hooper ug George Q. Cannon ngadto ni Brigham Young, Hunyo 24, 1862; John M. Bernhisel ngadto ni Brigham Young, Hulyo 31, 1862; William H. Hooper ug George Q. Cannon ngadto ni Brigham Young, Hulyo 13, 1862, Utah Delegate Files, 1849–72, Brigham Young Office Files, CHL.

45. George Q. Cannon to Brigham Young, Sept. 18, 1862, Brigham Young Office Files, CHL; Elizabeth Cannon, Journal, Sept. 2–7, 1862; George Q. Cannon, Journal, Sept. 1–7, 1862. Hilisgutan: Patriarchal Blessings [Patriyarkal nga mga Panalangin]

46. George Q. Cannon, Journal, Sept. 7, 1862.

47. Elizabeth Cannon, Journal, Sept. 7, 1862.