“Mubo nga Sulat sa mga Tinubdan,” Mga Santos: Ang Istorya sa Simbahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw, Volume 2, Walay Dili Balaan nga Kamot, 1846–1893 (2020)
“Mubo nga Sulat sa mga Tinubdan,” Mga Santos, Volume 2
Mubo nga sulat sa mga Tinubdan
Kini nga volume usa ka buhat sa tinuod nga saysay nga gibase sa gatusan ka mga makasaysayanong mga tinubdan. Gihimo ang labing maayong pag-amping sa pagsiguro sa pagkawalay sayop niini. Ang kasaysayan sa Simbahan tali sa 1846 ug 1893 maayo kaayo sa pagkadokumento, uban sa mga tinubdan nga gikan sa personal nga mga sulat ug mga journal ngadto sa mga report sa pamantalaan ug institusyonal nga mga rekord sama sa mga minubo nga mga sulat sa palakaw sa miting [minutes]. Ang mga mambabasa kinahanglan dili maghunahuna, hinoon, nga kana nga saysay nga gipresentar dinhi hingpit o kompleto. Ang mga rekord sa nangagi, ug ang atong abilidad sa paghubad niini sa pagkakaron, mga limitado.
Ang tanang mga tinubdan sa makasaysayanong kahibalo adunay mga kal-ang, dili tataw, ug mga pagkahilig. Sa kasagaran naghatag lamang kini sa panan-aw sa tigmugna. Sa ingon niana, ang mga saksi sa samang panghitabo nagsinati, naghinumdom, ug nagrekord niini sa managlahi nga paagi, ug ang ilang nagkalainlaing mga panglantaw nakapahimo og lainlaing mga paagi sa paghubad sa kasaysayan. Ang hagit sa tigsaysay mao ang pagtipon sa naila nga mga panghunahuna ug sa pagtingub og usa ka tukma nga pagsabut sa nangagi pinaagi sa mainampingon nga pagtuki ug paghubad.
Ang Mga Santos usa ka tinuod nga asoy sa kasaysayan sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, base sa unsay atong nahibaloan ug nasabtan sa karon nga panahon gikan sa anaa nga makasaysayanong mga rekord. Dili lamang kini mao ang posibling pagsaysay sa sagradong kasaysayan sa Simbahan, apan ang mga eskolar kinsa misiksik, misulat, ug mi-edit niini nga volume nahibalo kaayo sa tinubdan sa kasaysayan, mahunahunaon kini nga gigamit, ug gidokumento kini diha sa mga endnote ug lista sa mga tinubdan nga gikutlo. Ang mga mambabasa gidapit sa pagtimbang-timbang sa mga tinubdan sa ilang kaugalingon mismo, kadaghanan niini gi-digitize ug gi-link ngadto sa mga endnote. Kini adunay posibilidad nga ang pagdiskubre og dugang pa nga mga tinubdan, o bag-ong mga basahunon nga anaa sa mga tinubdan, sa tukmang panahon mohatag og ubang mga kahulugan, mga paghubad, ug posible nga mga panghunahuna.
Ang saysay diha sa Mga Santos migamit sa una ug ikaduha nga mga tinubdan. Ang nag-unang tinubdan naglangkob sa impormasyon mahitungod sa mga panghitabo gikan niadtong kinsa unang nakasaksi mismo niini. Ang pipila sa mga nag-unang mga tinubdan, sama sa mga sulat, mga journal, ug mga report sa mga pagpamulong, gisulat sa panahon sa mga panghitabo nga gihulagway niini. Kining mga tinubdan nga nahitabo sa samang panahon naghulagway kon unsa ang gihunahuna, gibati, ug gibuhat sa mga tawo nianang higayuna, nagpadayag kon sa unsang paagi ang nangagi gihubad kon kini sa karon pa nga panahon. Ang ubang nag-unang mga tinubdan, sama sa mga kasaysayan sa kaugalingong kinabuhi [autobiographies], gisulat nga inabagan. Kining makapahinumdom nga mga tinubdan nagpadayag kon unsa ang kahulugan sa nangagi ngadto sa tigsulat sa paglabay sa panahon, kasagaran naghimo niini nga mas maayo kay sa nahitabo sa samang panahon nga mga tinubdan sa pag-ila sa kahulugan sa nangagi nga mga panghitabo. Gumikan kay nagsalig kini sa panumduman, busa, ang makapahinumdom nga mga tinubdan makalakip og may sayop ug sa kaulahian mahimong maimpluwensya sa mga panabut ug mga pagtuo sa tagsulat.
Ang ikaduha nga makasaysayanong mga tinubdan naglakip og impormasyon gikan sa mga tawo kinsa wala mismo makasaksi sa panghitabo nga gihulagway. Ang maong mga tinubdan naglakip sa kadugayan og mga kasaysayan sa pamilya ug pagsiksik nga mga buhat. Kining volume nakautang og dako ngadto sa maong mga tinubdan, nga napamatud-ang bililhon alang sa mas lapad nga kahulugan ug buhat sa paghubad nga ilang gihatag.
Ang matag tinubdan sa mga Santos gitimbang-timbang alang sa pagkamatuohan, ug ang matag kapahayag [sentence] gibalik-balik sa pagsusi alang sa pagkauyon ngadto sa mga tinubdan. Ang mga linya sa panagsultihay ug uban nga mga kinutlo direktang nagagikan sa makasaysayanong mga tinubdan. Ang panitik, capitalization, ug panulbok sa direkta nga mga kinutlo sa hilum gimoderno aron maklaro. Sa pipila ka mga higayon, daghang makahuluganong mga kausaban, sama sa pagbalhin gikan sa past tense ngadto sa present tense o sa pag-standardize sa gramatika, gihimo ngadto sa mga kinutlo aron mamaayo ang pagbasa. Niini nga mga sitwasyon, ang mga endnote naghulagway sa kausaban nga gihimo. Ang mga pagpili mahitungod kon hain sa mga tinubdan ang gamiton ug unsaon sa paggamit niini gihimo sa usa ka team sa mga magsasaysay, mga manunulat, ug mga editor kinsa mibase sa mga desisyon diha sa makasaysayanong integridad ug kalidad sa pagkasulat.
Ang pipila ka mga tinubdan nga dili mahigalaon nagamit aron masulat kining volume ug gikutlo diha sa mubo nga mga sulat. Kini nga mga tinubdan gigamit una sa tanan aron sa paghulagway sa oposisyon ngadto sa Simbahan panahon sa ika-dise nuybe nga siglo. Bisan sa kasagaran masupilon ngadto sa Simbahan, kini nga mga dokumento usahay naglakip sa mga detalye nga wala narekord bisan asa. Pipila niining mga detalye gigamit sa dihang nakumpirmar sa ubang mga rekord ang katukma niini. Ang mga kamatuoran nga naggikan niining mga rekord nga dili mahigalaon gigamit sa walay pagsagop sa ilang masupilon nga mga panglantaw.
Isip usa ka saysay nga sugilanon sa kasaysayan nga gisulat alang sa kinatibuk-ang mambabasa, kini nga volume nagpresentar og usa ka kasaysayan sa Simbahan nga masabut, ma-access nga format. Samtang nagamit sa mga teknik sa popular nga pag-istorya, wala kini molapas sa impormasyon nga makita diha sa makasaysayanong mga tinubdan. Kon ang mga teksto gilakipan gani og gamay nga detalye, sama sa mga paghulagway sa hitsura o mga kahimtang sa mga panahon, tungod kini kay ang mga detalye nakit-an o resonable nga gibana-bana gikan sa makasaysayanon nga rekord.
Aron mapatunhay ang pagbasa sa saysay, ang volume panagsa kaayo nga nagpatumong og mga hagit diha o ngadto sa makasaysayanon nga rekord sa teksto mismo. Hinoon, ang mao nga tinubdang-gibase sa mga panaghisgutay makaplagan diha sa topical essays sa saints.ChurchofJesusChrist.org. Ang mga mambabasa giawhag sa pagkonsulta niining mga essay samtang sila magtuon sa kasaysayan sa Simbahan.