“Bandila ngadto sa mga Nasud,” kapitulo 4 sa Mga Santos: Ang Istorya sa Simbahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw, Volume 2, Walay Dili Balaan nga Kamot, 1846–1893 (2019)
Kapitulo 4: “Bandila ngadto sa mga Nasud”
Kapitulo 4
Bandila ngadto sa mga Nasud
Sa Abril 1847, si Sam Brannan ug tulo ka laing mga lalaki mibiya sa San Francisco Bay sa pagpangita ni Brigham Young ug sa kinadak-ang panon sa mga Santos. Wala sila mahibalo asa gyud sila pangitaa, apan kadaghanan sa mga lalin misunod sa samang dalan-dalan sa kasadpan. Kon si Sam ug ang iyang gamay nga panon nagpadulong sa silangan subay sa dalan-dalan, sila sa kadugayan magkasugat sa mga Santos.
Human mihunong og kadiyot aron sa pagkuha og mga tagana didto sa New Hope, ang mga tawo nanglakaw paingon sa amihanang-silangan subay sa ubos sa bungtod sa mga kabukiran sa Sierra Nevada. Ang mga tawo kinsa nahibalo og maayo sa Sierras mipahimangno ni Sam sa dili pagtabok niini sa sayo kaayo sa tuig. Ang agianan sa bukid nasampungan pa sa nyebe, miingon sila, nagpasabut nga ang panaw mahimong duha ka bulan nga kalisud.
Apan si Sam sigurado nga siya daling makatabok sa mga kabukiran. Nagpadali sa ilang panon sa mga hayop sa unahan siya ug ang iyang mga tawo milakaw sulod sa mga oras saka sa bukid. Ang nyebe lawom apan bantok, naghimo niini nga mas sayon sa pagpangita og katumban sa dalan-dalan. Lawom ang mga sapa sa bukid, bisan pa niana, napugos ang mga lalaki sa pagrisgo og makuyaw nga mga paglangoy o peligro nga kapiliang mga agianan.
Sa laing habig sa kabukiran, ang dalan-dalan migiya kanila subay sa dagko nga hait nga bantiles ngadto sa usa ka talan-awong nindot nga walog nga puno sa kahoy nga maribuhok nga may lanaw sama ka asul sa langit. Paubos ngadto sa walog, nakakaplag sila og pipila ka biniyaan nga mga payag nga troso sa usa ka gikampohan nga dapit nga nagpasad sa nadugta nga mga bahin sa patay nga lawas sa tawo. Sa unang mga bulan, usa ka panon sa mga karomata padulong sa California nabara sa nyebe. Ang mga lalin mitukod sa mga payag nga troso aron sa pagpalabay sa dautan nga unos sa tingtugnaw, apan diyutay og pagkaon ug dili andam alang sa tugnaw, daghan kanila namatay sa gutom o katugnaw, samtang ang uban midangop sa pagkaon og tawo.1
Ang ilang istorya usa ka makalilisang nga pahinumdom sa mga kuyaw sa pagbiyahe sa yuta, apan midumili si Sam sa pagtugot sa ilang trahedya sa paghadlok kaniya. Nadani siya sa kakahoyan. “Ang usa ka tawo dili makaila sa iyang kaugalingon,” siya nagmaya, “hangtud dili siya makabiyahe dinhi niining awaaw nga mga kabukiran.”2
Sa tunga-tunga sa Mayo, si Brigham Young ug ang nag-unang panon nakalakaw na og labaw sa tulo ka gatus ka milya [480 ka kilometro]. Matag buntag, ang trumpeta mipukaw sa kampo inig ka alas singko, ug ang biyahe misugod sa alas syete. Usahay ang mga kalangan mipahinay sa pag-uswag sa panon, apan kasagaran sa mga adlaw sila makahimo sa pagbiyahe tali sa kinse ug baynte ka mga milya. Sa gabii ilang liyukan ang ilang mga karomata, magpundok alang sa mga pag-ampo sa gabii, ug magpalong sa mga daub sa kampo.3
Ang laay nga naandang mga kalihokan usahay mabalda kon makalantaw og mga kabaw. Ang dagko, kalkag og balhibo nga mga hayop magbiyahe og dinaghan kaayong mga panon, magdahunog tadlas sa mga bungtod ug sa ubos nga mga yuta sa tumang kakusog nga ang kasagbutan mismo ingon og naglihok. Naghinam-hinam ang mga lalaki sa pagpangayam sa hayop, apan mitambag si Brigham kanila sa pagbuhat lamang kon gikinahanglan ug sa dili gayud pag-usik sa karne.4
Ang panon mibiyahe subay sa daang dalan-dalan nga gihimo sa ubang padulong sa kasadpan nga mga lumulupyo pipila ka mga tuig na ang milabay. Sa matag nanglabay nga milya, ang kasagbutan nag-anam og ka padulong ngadto sa awaaw nga balilihan ug sa nagsumpay-sumpay nga mga bungtod. Gikan sa tuktok sa usa ka pangpang, ang talan-awon makita nga ingon ka samok sa gibagyo nga dagat. Ang dalan-dalan misunod sa Suba sa Platte ug mitabok og daghang gagmay nga mga sapa nga mihatag og tubig nga mainom ug panglimpyo. Apan ang yuta mismo balason. Usahay ang panon makakita og kahoy o pat-ak-pat-ak sa berde nga sagbut subay sa dalan-dalan, apan kadaghanan sa yuta awaaw ug makahahadlok kutob sa makita sa mata.5
Usahay, usa ka sakop sa panon mangutana ni Brigham kon asa sila padulong. “Ipakita ko nimo kon moabut kita niini,” miingon siya. “Nakita ko kini, nakita ko kini sa panan-awon, ug kon ang akong natural nga mga mata makakita niini, makaila ko niini.”6
Kada adlaw, banabanaon ni William Clayton ang gilay-on sa nalakaw sa panon ug usahay korihian ang dili eksakto nga mga mapa nga migiya kanila. Dili layo sa biyahe, siya ug si Orson Pratt nakigtrabaho uban ni Appleton Harmon, usa ka hanas nga mamumuo, sa paghimo og “roadometer,” usa ka kahoy nga himan nga tukmang mosukod sa distansya pinaagi sa usa ka sistema sa mga ngipon sa ligid nga gihigot ngadto sa usa ka ligid sa karomata.7
Bisan pa sa pag-uswag sa panon, kasagaran nga mawad-an og gana si Brigham kon makita niya ang mga lihok sa ubang mga sakop sa panon. Kadaghanan kanila diha na sa Simbahan sulod sa daghang katuigan, nakaserbisyo na og mga misyon, ug nakadawat na sa mga ordinansa sa templo. Apan daghan ang mibaliwala sa iyang tambag kabahin sa pagpangayam o mipalabay sa ilang panahon sa pagsugal, pagdinumogay, ug pagsayaw hangtud ngadto sa kagabhion. Usahay makamata si Brigham inig ka buntag sa tingog sa mga lalaki nga naglalis sa usa ka butang nga nahitabo sa gabii. Naguol siya nga ang ilang mga away modangat ngadto sa mga pagsinumbagay o grabe pa.
“Nagtuo ba kita,” nangutana siya sa mga lalaki nianang buntag sa Mayo 29, “nga mangita kita og panimalay alang sa mga Santos, usa ka pahulayanang dapit, usa ka dapit nga malinawon, diin makatukod sila og gingharian ug makaabi-abi sa mga nasud, uban ang ka bastos, ka ngil-ad, kahugaw, ka walay hinungdan, ka masinahon, ug dautang espiritu?”8 Matag usa kanila, mipahayag siya, kinahanglang mga lalaki sa hugot nga pagtuo ug ligdong og mga hunahuna, mainampuon ug mapamalandungon.
“Aniay oportunidad,” miingon siya, “alang sa matag lalaki sa pagtino sa iyang kaugalingon, sa pag-ila kon siya mag-ampo ug maghinumdom ba sa iyang Dios, nga dili sugoon sa pagbuhat niini matag adlaw.” Miaghat siya kanila sa pagserbisyo sa Ginoo, paghinumdom sa ilang mga pakigsaad sa templo, ug sa paghinulsol sa ilang mga sala.
Human niana, nagpundok ang mga lalaki sa ilang mga kaugalingong mga kurom sa pagkapari ug mipakigsaad, pinaagi sa pagpataas sa kamot, sa pagbuhat og matarung ug sa paglakaw nga mapainubsanon sa atubangan sa Dios.9 Sa sunod nga adlaw, sa dihang miambit ang mga lalaki sa sakramento, usa ka bag-ong espiritu ang mipatigbabaw.
“Wala ako sukad makakita sa mga kaigsoonan nga hilabihan ka hilum ug ligdong sa Dominggo,” misulat si Heber Kimball sa iyang journal, “sukad sa among pagsugod sa panaw.”10
Samtang ang nag-unang panon mibyahe sa kasadpan, mga katunga sa mga Santos sa Winter Quarters naghitso sa mga karomata ug namutos sa mga tagana alang sa ilang biyahe. Sa mga gabii, human sa ilang mga pagpangandam, kasagaran silang magpundok aron sa pag-awit ug pagsayaw sa tugtog sa biyolin, ug ma-Dominggo mag-abut sila aron sa pagpaminaw sa mga sermon ug pakig-istorya mahitungod sa ilang umaabut nga panaw sakay sa karomata.11
Dili tanan ang naghinam-hinam sa pag-adto sa kasadpan, bisan pa niana. Si James Strang ug uban nga mga masinupakon mipadayon sa paghaylo sa mga Santos sa pagbiya uban sa mga saad og pagkaon, kapuy-an, ug kalinaw. Si Strang ug ang iyang mga sumusunod nakasugod og usa ka komunidad sa Wisconsin, usa ka teritoryo nga diyutay ang namuyo mga tulo ka gatus sa amihanang-silangan sa Nauvoo, diin ang pipila ka wala makauyon nga mga Santos nagpundok. Daghan nang mga pamilya sa Winter Quarters ang nangarga sa ilang mga karomata ug mibiya aron makig-uban kanila.12
Isip ang tigdumalang apostoles sa Winter Quarters, si Parley Pratt nagpakiluoy sa mga Santos sa pagbaliwala sa mga mibiya sa kamatuoran ug sa pagsunod sa awtorisado nga apostoles sa Ginoo. “Ang Ginoo nagtawag kanato sa pagpundok,” mipahinumdom siya kanila, “ug dili magkatibulaag sa tanang panahon.” Misulti siya kanila nga siya ug si John Taylor gusto nga mopadala og mga panon sa kasadpan sa katapusan sa tingpamulak.13
Kinahanglan nga langayon ni Parley ang pagbiya, bisan pa niana. Sa wala pa mobiya ang nag-una nga panon, ang Napulog Duha naka-organisar og daghang mga panon sumala sa pagpadayag. Kini nga mga panon gilangkuban kadaghanan og mga pamilya nga na-sealed pinaagi sa pagsagop ngadto ni Brigham Young ug Heber Kimball. Gitudloan sila sa mga apostoles sa pagpamutos og igo nga mga tagana alang sa umaabut nga tuig ug sa pagdala uban kanila og kabus nga mga Santos ug ang pamilya sa mga lalaki nga tua sa Mormon Batalyon. Kon ang mga tawo dili mosunod sa pakigsaad sa paghatag alang niini nga timawa nga mga pamilya, ang ilang mga karomata mahimong embargohon ug ihatag ngadto niadtong kinsa mosunod.14
Apan nakita ni Parley ang mga problema sa pagpatuman niining plano sa korum. Daghang mga Santos niini nga mga panon, lakip ang pipila ka mga kapitan sa panon, dili andam sa pagbiya. Ang pipila kanila kulang sa mga kapanguhaan sa paghimo sa panaw, ug kon walay igong mga tagana sila mahimong bug-at nga palas-anon sa uban diha sa mga panon kinsa halos igo ra ang mga sangkap alang sa ilang kaugalingong mga pamilya. Sa samang panahon, dihay ubang mga Santos kinsa wala ma-organisar ngadto sa mga panon apan andam ug naghinam-hinam sa paglakaw, nahadlok nga mawad-an pa sila og mga minahal tungod sa sakit ug kamatayon kon sila magpabilin og laing tuig diha sa Winter Quarters.15
Nakahukom si Parley ug si John sa pag-organisar pag usab sa mga panon, ipahiuyon ang orihinal nga plano aron sa pagpaayon sa kapin o kulang nga kinse ka gatus ka mga Santos kinsa andam sa pag-adto sa kasadpan. Sa dihang pipila ka mga Santos misupak sa mga kausaban, mikwestyon sa awtoridad ni Parley sa pag-usab sa plano sa Napulog Duha, ang duha ka mga apostoles naninguha sa pagpangatarungan diha kanila.
Sa pagkawala diha ni Brigham, mipasabut si John, ang apostol kinsa mao ang labing unang gitawag ang adunay awtoridad sa pagdumala sa mga miyembro sa Simbahan. Tungod kay si Brigham wala diha sa Winter Quarters, gituohan ni John nga responsibilidad—ug katungod ni Parley—sa paghimo og mga desisyon alang sa pamuy-anan.
Miuyon si Parley. “Nagtuo ako nga labing maayo ang paglihok sumala sa atong mga sitwasyon,” miingon siya.16
Samtang si Wilford Woodruff mibiyahe sa kasadpan uban sa nag-unang panon, kasagaran siyang naghunahuna sa sagradong misyon niini. “Kinahanglan kining masabtan,” misulat siya sa iyang journal, “nga nagpahimutang kita og dalan nga kaagian alang sa balay ni Israel aron sa pagbiyahe sulod sa daghang mga katuigan nga moabut.”17
Usa ka gabii, nagdamgo siya nga ang panon miabut sa bag-ong pundokanan nga dapit. Samtang nagsud-ong siya sa yuta, usa ka mahimayaong templo mipakita diha sa iyang atubangan. Kini nagpakita nga gitukod sa puti ug asul nga bato. Milingi ngadto sa pipila ka mga lalaki nga nagbarug duol kaniya sa damgo, nangutana siya kon nakakita ba sila niini. Miingon sila nga wala, apan wala kana makapakunhod sa hingpit nga kalipay nga gibati ni Wilford sa pagsud-ong niini.18
Sa pagka-Hunyo, ang panahon miinit. Ang mugbo nga mga sagbut nga gipakaon sa ilang mga baka nangalaya sa kauga sa hangin, ug ang troso mas lisud nga pangitaon. Kasagaran, ang igsusugnod lamang sa kalayo mao ang uga nga tai sa kabaw.19 Ang panon, bisan pa niana, mipabilin nga makugihon sa pagsunod sa mga sugo ingon nga gitudlo ni Brigham, ug nakita ni Wilford ang ebidensya sa mga panalangin sa Dios sa pag-amuma sa ilang mga tagana sa pagkaon, mga hayop, ug mga karomata.
“Kami adunay kalinaw ug panaghiusa taliwala kanamo,” misulat siya sa iyang journal. “Dakong kaayohan ang motubo gikan niini nga misyon kon kita magmatinud-anon sa paghupot sa mga sugo sa Dios.”20
Niadtong Hunyo 27, ang nag-unang panon nakasugat og bantugang manunuhid [explorer] nga ginganlan og Moses Harris diha sa dalan-dalan. Gisultihan ni Harris ang mga Santos nga dili ang Walog sa Bear River ni ang Walog sa Salt Lake maayo alang sa pamuy-anan. Girekomendar niya nga mamuyo sila sa usa ka dapit nga gitawag og Cache Valley, amihanang-silangan sa Great Salt Lake.
Sa pagkasunod adlaw, nakasugat ang panon og laing manunuhid, si Jim Bridger. Dili sama ni Harris, nindot kaayo ang gisulti ni Bridger kabahin sa mga Walog sa Bear River ug sa Salt Lake, bisan kon mipahimatngon siya kanila nga ang bugnaw nga mga kagabhion sa Walog sa Bear River malagmit mopugong kanila gikan sa pagtikad og mais. Miingon siya nga ang Walog sa Salt Lake adunay maayo nga yuta, daghang tab-ang og tubig nga mga suba, ug tibuok tuig nga ulan. Gidayeg usab niya ang Walog sa Utah, habagatan sa Great Salt Lake, apan gipabantay niya sila mahitungod sa pag-istorbo sa mga Ute Indian kinsa namuyo diha niana nga rehiyon.21
Ang mga pulong ni Bridger mahitungod sa Walog sa Salt Lake makapaawhag. Bisan og si Brigham walay gusto sa pag-ila og hunonganang dapit hangtud dili niya kini makita, siya ug ang ubang mga sakop sa panon hilabihan sa kainteresado sa pagsuhid sa Walog sa Salt Lake. Ug kon kini dili mao ang gusto sa Ginoo asa sila mamuyo, sila man lang unta makahunong didto, magtanom og mga talamnon, ug maghimo og usa ka temporaryong pamuy-anan hangtud makakita sila og permanente nga panimalay diha sa walog.22
Human sa duha ka mga adlaw, samtang ang mga lalaki sa nag-unang panon nagbuhat og mga gakit aron sa pagtabok sa usa ka kusog og sulog nga suba, si Sam Brannan ug ang iyang mga kauban misulod ngadto sa kampo sa wala pa mosalop ang adlaw, nagsorpresa sa tanan. Ang panon naminaw sa kadasig samtang giabi-abi sila ni Sam og mga istorya kabahin sa Brooklyn, ang pagkakaplag sa New Hope, ug sa iyang kaugalingong makuyaw nga panaw tabok sa mga kabukiran ug mga kapatagan sa pagpangita kanila. Gisulti niya kanila nga ang mga Santos sa California nananom og mga ektaryang trigo ug mga patatas aron sa pagpangandam alang sa ilang pag-abut.
Ang kadasig ni Sam alang sa klima ug yuta sa California makatakud. Giaghat niya ang panon sa pag-angkon sa dapit sa San Fransisco Bay sa dili pa moabut ang ubang mamumuyo. Ang yuta nindot kaayo alang sa pamuy-anan, ug ang importanting mga tawo sa California mahigalaon ngadto sa kawsa sa mga Santos ug andam sa pag-abi-abi kanila.
Naminaw si Brigham ni Sam, walay timik nga nagduha-duha sa gitanyag. Ang pagkamadanihon sa baybayon sa California dili ikapangutana, apan nasayud si Brigham nga ang Ginoo gusto sa mga Santos nga magtukod sa bag-ong pundokanang dapit nga mas duol ngadto sa Rocky Mountains. “Ang among destinasyon mao ang Great Basin,” mipahayag siya.23
Human sa kapin og usa ka semana lamang, ang panon mitipas sa kanunay nga gigamit nga dalan nga ilang gisubay aron sa pag-agi og lain, mas hanap nga dalan-dalan habagatan sa Walog sa Salt Lake.24
Nianang ting-init, gibalhin ni Louisa Pratt ang iyang pamilya ngadto sa usa ka payag nga troso nga iyang napalit og singko dolyares. Kini iyang ikatulong panimalay sa Winter quarters. Human ang panghawan nahulog diha sa iyang panimalay nga hinimo sa yuta nga sinapawan og balili, iyang gibalhin ang pamilya ngadto sa usa ka umog nga kinubkub nga salipdanan sobra og gamay sa lima ka pye nga lungag diha sa yuta nga may motulo nga atup.
Diha sa bag-ong balay, mibayad si Louisa og pipila ka mga lalaki sa pagbutang og salog nga pinikas nga mga troso. Dayon nagpahimo siya og landong diha sa atubangan sa iyang balay nga makapalingkod og baynte singko ka mga tawo, ug siya ug ang iyang anak nga babaye nga si Ellen miabli og eskwelahan alang sa mga bata. Ang iyang anak nga babaye nga si Frances, sa laing bahin, nananom ug nag-atiman og usa ka tanaman ug nagbugha og kahoy alang sa pagpainit sa panimalay ug sa pagluto.
Ang panglawas ni Louisa sa gihapon dili pa maayo. Human maayo gikan sa hilanat ug mga pangurog, grabe ang iyang pagkatumba diha sa nyebe ug yelo ug nadaot ang iyang tuhod. Samtang nagpuyo diha sa umog nga kinubkub, nakabaton siya og scurvy ug nangapangag ang iyang atubangan nga mga ngipon. Apan siya ug ang iyang mga anak nga babaye minos ang pag-antus kay sa kadaghanan sa mga Santos. Ang tanan adunay mga silingan ug mga higala kinsa namatay gikan sa sakit nga mikaylap sa tibuok kampo.25
Human mapalit ang panimalay ug mahimo ang mga pag-ayo, gamay na lang ang kwarta niya nga nahibilin. Sa dihang ang tagana niya sa pagkaon hapit na mahurot, giadto niya ang iyang mga silingan ug nangutana kon sila interesado ba sa pagpalit sa iyang katre nga balhibo, apan sila usab walay kwarta. Samtang nakigsulti kanila, mihisgot si Louisa nga siya walay makaon sa ilang balay.
“Ingon og wala ka maguol,” usa kanila miingon. “Unsay gipaabut nimong buhaton?”
“Ay, wala, wala ako batia og kaguol,” miingon si Louisa. “Nahibalo ako nga ang kaluwasan moabut sa pipiIa ka wala damha nga paagi.”
Sa iyang pagpauli sa panimalay, mihapit siya og laing silingan. Atol sa panagsultihanay, ang silingan mihisgot sa kinaraang tukod nga puthaw, nga gigamit sa pagpugong sa mga kaldero diha sa lutoanan. “Kon imong ibaligya kini, ” miingon ang silingan, “hatagan ko ikaw og duha ka bukag [50.8 kilos] nga binlod.” Miuyon si Loiusa sa kasabutan, nag-ila nga ang Ginoo nagpanalangin kaniya sa makausa na usab.
Niana nga tingpamulak, mibati si Louisa og mas maayong panglawas ug misulay sa pagsimba uban sa mga Santos. Ang kababayen-an sa pamuy-anan misugod sa pagkinitaay aron sa paglig-on sa usag usa pinaagi sa paggamit sa ilang espiritwal nga mga gasa. Atol sa usa ka miting, ang kababayen-an misulti og lain-laing pinulongan samtang si Elizabeth Ann Whitney, kinsa nahimong espiritwal nga lider sa mga Santos sulod sa daghang mga katuigan, mihubad. Miingon si Elizabeth Ann nga si Louisa makabaton og maayong panglawas, makatabok sa Rocky Mountains, ug didto adunay malipayong panaghiusa sa iyang bana.
Nahibulong si Louisa. Gipakaingon niya nga siya magkahiusa pag-usab ni Addison sa Winter Quarters ug dayon mopanaw sa kasadpan uban kaniya. Kon walay panabang niya [ni Edison], wala siyay makita nga paagi, sa pisikal o sa pinansyal, sa paghimo sa panaw.26
Samtang ang mga sakop sa nag-unang panon nagpadulong ngadto sa tunga-tunga sa Rocky Mountains, ang dalan-dalan mas nagkasakaon ug ang mga lalaki ug mga babaye mas daling kapuyon. Sa unahan nila, klarong makita ibabaw sa nagsumpay-sumpay nga mga kapatagan, ang mga kinaloan og nyebe nga mga tumoy sa bukid nga mas taas kay sa bisan unsa nga bukid nga ilang nakita sa silangang Estados Unidos.
Usa ka gabii sayo sa Hulyo, ang asawa ni Brigham nga si Clara nimata nga may hilanat, labad sa ulo, ug grabe nga sakit diha sa iyang mga bat-ang ug likod. Ang uban sa wala madugay nagmulo sa samang mga sintomas, ug sila nakigbisog sa pag-apas sa nahibilin sa panon. Matag lakang nga ilang gihimo diha sa batoon nga yuta sakit kaayo sa ilang walay umoy nga mga lutahan.27
Gibati ni Clara nga mas naarang-arang samtang nanglabay ang mga adlaw. Ang kahibulongang sakit ingon og dali nga moatake, dayon mawala ra og dali sa dili madugay. Sa Hulyo 12, bisan pa niana, si Brigham gihilantan. Nagsalimuang siya sa tibuok gabii. Sa pagkasunod adlaw, gibati niya ang kaarang-arang, apan siya ug ang mga apostoles mihukom nga papahulayon ang nahibilin sa kadaghanan sa panon samtang si Orson Pratt mipadayon uban sa panon nga kwarentay dos ka mga lalaki.28
Mga usa ka semana wala madugay, gisugo ni Brigham si William Richards, George A. Smith, Erastus Snow, ug ang uban sa pagpadayon ug sa pag-agpas sa nag-unang panon ni Orson. “Hunong sa unang maayo nga dapit human moabut sa Walog sa Salt Lake, ” misugo siya, “ug itanom ang atong binhi nga mga patatas, trigo [buckwheat], ug mga singkamas, walay pagsapayan sa atong katapusan nga dapit.”29 Naghinumdom sa report ni Jim Bridger kabahin sa rehiyon, gipasidan-an niya ang panon batok sa pag-adto sa habagatan sa Walog sa Utah hangtud mas magkaila sila sa mga katawhan nga Ute kinsa nagpuyo niini.30
Si Clara, ug ang iyang duha ka manghud nga lalaki nga igsoon sa gawas, ug ang iyang inahan mipabilin uban ni Brigham ug sa ubang masakitong mga pioneer. Sa higayon nga ang panon mobati og igo nga kalig-on nga makapadayon, misubay sila og dili hapsay nga dalan-dalan tabok sa libaungon nga porma sa yuta nga nalukop sa kasagbutan. Sa ubang mga dapit, ang mga pangpang sa dal-og [canyon] tag-as kaayo nga daghang abug ang napundo diha sa hangin, naghimo niini nga lisud sa pagtan-aw unsa ang anaa sa unahan.
Sa Hulyo 23, si Clara ug ang masakiton nga panon mitungas og taas, tiptip nga dalan-dalan ngadto sa tumoy sa bungtod. Gikan didto midulhog sila pinaagi sa baga nga kakahoyan, nagliko-liko sa ilang agianan paubos sa dalan nga puno og mga tuod nga nahibilin niadtong kinsa namutol sa diha dalan-dalan. Usa ka milya [1.6 ka kilometro] ubos sa bungtod, ang karomata nga gisakyan sa mga igsoong lalaki ni Clara nalimbuwad sa usa ka lugot ug nabangga sa usa ka dakong bato. Dali nga gibuslutan sa mga lalaki ang tabon sa karomata ug gibitad ang mga batang lalaki ngadto sa kahilwasan.
Samtang namahulay ang panon ubos sa bungtod, duha ka mananakay gikan sa panon ni Orson miabut sa kampo nga may balita nga sila duol na sa Walog sa Salt Lake. Gikapoy, mipadayon sa unahan si Clara ug ang iyang inahan uban sa nahibilin sa panon hangtud sa sayo sa kagabhion. Ibabaw kanila, ang langit makita nga padulong na nga mounos.31
Sa pagkasunod adlaw, Hulyo 24, 1847, gimaneho ni Wilford ang iyang karwahe sulod sa daghang mga milya [kilometro] ubos sa lawom nga lugot. Si Brigham anaa sa luyo niya diha sa karwahe, init kaayo ug luya sa paglakaw. Sa wala madugay mibiyahe sila subay sa gamay nga sapa pinaagi sa laing dal-og hangtud miabut sila diha sa usa ka patag nga yuta nga matan-aw ang Walog sa Salt Lake.
Mitutok si Wilford nga nahibulong sa kadako sa nasud sa ubos. Tambok nga mga umahan sa baga nga berde nga kasagbutan, gitubigan sa tin-aw nga gagmayng mga sapa sa bukid, milya milya nga naglugway sa ilang atubangan. Ang gagmay nga mga sapa miagus ngadto sa taas nga gamayng nga suba nga mopatighulog padulong sa tiilan sa walog. Ang ngilit sa tag-as nga mga bukid, ang ilang gansangon nga tumoy tag-as nga nanglabawsa mga panganod, nagliyok sa walog sama sa usa ka kuta. Ngadto sa kasadpan, nagkidlap-kidlap sama sa usa ka salamin diha sa sanag sa adlaw, mao ang Great Salt Lake.
Human sa usa ka panaw nga sobra sa usa ka libo ka mga milya [1,600 ka kilometro] agi sa kasagbutan, desyerto, ug mga dal-og, ang talan-awon makapahingangha. Makahunahuna si Wilford sa mga Santos nga mamuyo didto ug magtukod og laing stake sa Zion. Makatukod sila og mga balay, mag-ugmad og prutasan ug mga umahan, ug magpundok sa mga katawhan sa Dios gikan sa tibuok kalibutan. Ug sa dili madugay, ang balay sa Ginoo matukod diha sa mga kabukiran ug ituboy ibabaw sa mga kabungturan, ingon lamang sa gipanagna ni Isaias.32
Dili makita og klaro ni Brigham ang walog, busa gituyok ni Wilford ang karwahe aron mas makita og maayo sa iyang higala. Nagtan-aw atbang sa walog, gi-estudyohan kini ni Brigham sulod sa daghang mga minuto.33
“Igo na kini. Kini mao ang husto nga dapit,” gisultihan niya si Wilford. “Padayon sa unahan.”34
Nailhan ni Brigham ang dapit sa pagkakita dayon niya niini. Sa amihanang tumoy sa walog mao ang tumoy sa bukid gikan sa iyang panan-awon. Nag-ampo si Brigham nga giyahan siya diretso ngadto nianang lugara, ug ang Ginoo mitubag sa iyang mga pag-ampo. Wala niya nakita nga kinahanglan pang mangita og laing dapit.35
Sa ubos, ang patag sa walog puno na sa kalihokan. Bisan sa wala pa si Brigham, Wilford, ug Heber Kimball nakadulhog sa bukid, si Orson Pratt, Erastus Snow, ug ubang mga kalalakin-an nakatukod na og sukaranang kampo ug misugod sa pagdaro sa mga uma, nagtanom og mga talamnon, ug nagpatubig sa yuta. Miapil si Wilford kanila pag-abut dayon niya sa kampo, nagtanom og tunga sa bukag nga mga patatas sa dili pa mokaon sa iyang panihapon ug mopahulay sa gabii.
Sa sunod nga adlaw mao ang Igpapahulay, ug ang mga Santos mipasalamat sa Ginoo. Ang panon nagpundok aron sa pagpaminaw og mga sermon ug sa pag-ambit sa sakrament. Bisan og luya, namulong sa makadiyot si Brigham aron sa pag-awhag sa mga Santos sa pagtahud sa Igpapahulay, pag-amuma sa yuta, ug sa pagtahud sa kabtangan sa usag usa.
Sa pagkabuntag sa Lunes, Hulyo 26, si Brigham nagpahiuli pa sa kusog diha sa karwahe ni Wilford sa dihang misulti siya ngadto ni Wilford ug miingon, “Brother Woodruff, gusto kong molakaw.”
“O sige,” miingon si Wilford.36
Nanggawas sila nianang buntaga kauban sa walo ka mga lalaki, mibyahe paingon sa mga kabukiran ngadto sa amihanan. Usahay mosakay si Brigham sa karwahe ni Wilford sa ilang pagpadayon, ang iyang mga kamot naggunit sa berde nga kupo nga giliyok sa iyang mga abaga. Sa wala pa sila moabut sa tiilan sa mga bungtod, ang yuta nag-umbaw na sa patag, ug nanaog si Brigham sa karwahe ug hinay nga milakaw ibabaw sa humok, tambok nga yuta.
Samtang nagsunod ang mga kalalakin-an ni Brigham, nagdayeg sa yuta, kalit siya nga mihunong ug gitugsok ang iyang sungkod ngadto sa yuta. “Dinhi mobarug ang templo sa atong Dios,” miingon siya.37 Makita na niya ang panan-awon niini diha sa iyang atubangan, ang unom ka taluktukan [spires] nagsaka gikan sa patag sa walog.38
Daw gikilatan si Wilford sa mga pulong ni Brigham. Ang mga kalalakin-an hapit na unta manlakaw, apan mihangyo si Wilford kanila sa paghulat. Nagsapli siya og sanga gikan sa duol nga sagebrush ug giugsok kini ngadto sa yuta aron sa pagtimaan sa dapit.
Ang mga kalalakin-an mipadayon, naghanduraw sa siyudad nga tukuron sa mga Santos diha sa walog.39
Wala madugay nianang adlawa, gitudlo ni Brigham ang tumoy sa bukid nga amihanan sa walog. “Gusto ko nga motungas sa tumoy niana nga bukid,” miingon siya, “tungod kay gibati ko ang hingpit nga katagbawan nga kana mao ang dapit nga nakita nako sa panan-awon.” Ang lingin, batoon nga tumoy sa bukid sayon nga katkaton ug klarong makita gikan sa tanang bahin sa walog. Kini usa ka nindot kaayo nga dapit nga magtuboy og usa ka bandila ngadto sa mga kanasuran, nagsignal sa kalibutan nga ang gingharian sa Dios ania na usab sa yuta.
Miadto dayon si Brigham sa kinatumyan sa bukid kauban ni Wilford, Heber Kimball, Willard Richards, ug uban pa. Si Wilford ang unang miabut sa tumoy. Gikan sa kinatumyan sa bukid, makita niya ang tibuok nga kalapdon sa walog sa iyang atubangan.40 May tag-as nga mga kabukiran ug lapad nga kapatagan, kini nga walog makahatag sa mga Santos og kahilwasan gikan sa ilang mga kaaway samtang sila naninguha sa pagpuyo sa mga balaod sa Dios, pagpundok sa Israel, pagtukod og laing templo, ug pagtukod sa Zion. Sa iyang mga pakigmiting sa Napulog Duha ug sa Konseho sa Kalim-an, kasagaran si Joseph Smith mipahayag sa iyang tinguha nga makakita og maong dapit alang sa mga Santos.41
Dayon ang mga higala ni Wilford nakig-uban kaniya. Ilang gitawag ang dapit og Ensign Peak, nagpukaw sa panagna ni Isaias nga ang mga sinalikway sa Israel ug ang nagkatibulaag ni Juda magpundok gikan sa upat ka mga suok sa yuta ubos sa managsama nga bandila.42
Pipila ka adlaw gusto nilang magpakayab-kayab og dako kaayo nga bandila ibabaw sa tumoy sa bukid. Apan sa pagkakaron, gihimo nila ang labing maayo sa pagtimaan sa okasyon. Unsa ang mahitabo dili sigurado, apan usa ka tawo mihinumdom nga si Heber Kimball mikuha og dalag nga bandana gihigot ngadto sa sungkod ni Willard Richards, ug giwara-wara kini diha sa igang nga hangin sa bukid.43