Rongorongo Man te Moan Beretitentii
Ongeaba nakon Bwanaan te Burabeti
Ai kakukureira reken te tai n riki bwa mwakoron te Ekaretia ni kabuta te aonaaba ao n reireinaki ma ni karikirakeaki irouia burabeti, taan mamata, ao taan kaotioti! Ngaira ake kaain te Ekaretia aio ti taetae n taeka aika a mwaiti, ao ti roko man taian katei aika a mwaiti, ma ti bon tibwauai taian kakabwaia aika titebo ibukin te euangkerio.
Bon aio raoi te Ekaretia ae e kabuta te aonaaba, ma kaaina ake a kabutai aaba nako n te aonaaba n tataekina rongorongon ana euangkerio Iesu Kristo nakoiia ni kabane, n aki tabeakina te taetae, reeti, ke arom are ko riki maiai. Ngaira ni kabane bon naati n tamnei iroun te Atua ae e maiu ao n tatangira, ae Tamara are i Karawa, are e tangirira bwa ti na tokanikai iaon kawaira n oki Nakoina.
Inanon Ana waaki n akoi, E a tia n anganira taian burabeti bwa a na reireinira Ana koaua aika akea tokiia ao ni kairiira ni maiuakinan Ana euangkerio. N te ririki aei ao ti a tia ni taekina ae tia kabo nakon te burabeti ae tangiraki, Beretitenti Gordon B. Hinckley (1910–2008), are e a tia ni kairiira inanon ririki aika a mwaiti ni karokoa ae e weteaki iroun te Uea nakon mweengana. Ngkai ti a waaki rake iaan ana kairiiri te burabeti ae e boou are e a tia te Uea ni weteia bwa e na kairiira, Beretitenti Thomas S. Monson. Inanon ana tangira Tamara ae moan te korakora ibukira, E a tia n anganira burabeti ibukin ara tai bwa a na kairiira inanon taai aika a reiti nako ni moanaki man Mangakaokan te mwakuri ae kakannato aei rinanon te Burabeti Iotebwa Timiti ni moan te ririki 1800. Ti riai n taai nako ni ururingiia naake a moan riki bwa Aomata aika Itiaki—aia anga karea, nanokawakiia, ao raninmataiia ma ninikoriaiia naba, aia onimaki, ao onimakinan te Uea ngkai a bon ririmwiin Ana burabeti inanon aia tai.
Akea au bakatibu ibuakoia tena ni bwaeoniia n te katebwi ma ruaiwa ni bubua n ririki. Ma e ngae n anne, man te moan bong ngke I a kaaina te Ekaretia, I a tia n namakina te reitaki ae e korakora nakoiia bwaeoniia ake a rinanon tawana. Ngaiia bon au bakatibu n te maiu n tamnei, n aroia naba ibukiia kaain te Ekaretia n tatabemaniia, n aki tabeakina ae kaain ia ngkoe, aekakira am taetae, ke am katei. Aki ti katea te tabo ae mano n te aono ni Maeao ma aio naba katean aan tamnein abanuean te Atua nakoia aaba nako ni kabuta te aonaaba.
Ngaira ni Kabane Bon Bwaeoniia
Ngkai e a bon maiuakinaki raoi rongorongon mangakaokan ana euangkerio Iesu Kristo ni kabuta te aonaaba, ngaira ni kabane bon bwaeoniia n oin nako ara waaki aika a kakaokoro. Bon inanon tain te mangaongao imwiin—te Kauoua ni Buaka n te Aonaaba iaon Germany ngke au utu n te tai anne a tibwa moan reiakina taekan Ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukia Aomata Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira. George Albert Smith (1870–1951) bon ngaia te Beretitenti ngkekei. Bon te ataei ngai ae I uarereke, ao a tia ni bane ni bua ara bwaai nako uoua te tai ti inanon itiua te ririki. Ngaira ngkoa aomata aika akea mweengara ake akea ataakin raoi arora nakon taai aika a na roko. E ngae n anne, inanon itiua ririki naba akanne, ti a tia ni karekea ae e mwaiti riki nakon are e kona ni kabooaki n te mwane. Ti kunea kamanoakira mai karawa, te tabo ni katantan man te karawawataki: te euangkerio ae e mangakaokaki ibukin Iesu Kristo ao Ana Ekaretia, ni kairaki iroun te burabeti ae e koaua ao e maiu.
Inanon ataeu n te tai aei, I takakaro inanon taian auti ake a urubekeaki man taian boom ao man reitinako ni ikawairake ma taian kanganga aika a riki man te konaaki n te buaka ao ataakin ae abau e a tia n taonaki n te rawawata ae e kammaraki i aon aba aika a mwaiti inanon tain te Kauoua ni Buaka n te Aonaaba ae moan te kakamaaku.
Te rongorongo ae e tamaroa bwa e a tia Iesu Kristo ni karaoa te Mwakuri ni Kamaiu ae e kororaoi ibukin te botanaomata, ni kabooia ni kabane man te ruanimate ao man ni kabooia n tatabemania nako ni kaineti ma aia mwakuri, bon te mwaaka ni kamaiu are e karekea te rau ao te kaantaninga nakon maiura.
Aekakira nako arora ni kaitarai waakin kangangan te maiu aei, a na kona ni kabebeteaki karawawatakira ngkana ti aki tii onimakina Kristo ma n onimakinan naba Ana konabwai ao Mwaakana ni kaitiakiira ao n anganiira te rau ni maiura. Ti na karekea te kamaiuaki ngkana ti butimwaea Ana rau.
Beretitenti David O. McKay (1873–1970) bon ngaia ngkoa te burabeti inanon au tai ngke tebwi tabun au ririki. I taraa n ae I bon kina raoi arona. I kona n namakina ana tangira, n akoi, ao ni karineaki; e a tia n anganai te nano ni koaua ao te ninikoria inanon au tai ni uarereke. E ngae ngke I a ikawairake ngaa ma ngaa kiraomita n raroa nako iaon Europe, I namakinna ae e bon onimakinai, ao I aki tangiria ni kan karawawata.
Karekean naba teuana te korakora bon man ana reta te Abotoro Bauro are e koreia n te karabuti, nakon Timoteo, are bon raoraona ae moan te onimakinaki. E korea aio:
“Bwa E aki anganira te Atua te nano ae e mamaku; ma E anganira te nano ae e korakora, ae e tatangira te aba, ae e kawanawana te aba.
“Ma ngaia ae ko na tai mama n taekina taekan ara Uea” (2 Timoteo 1:7–8).
Taeka aikai bon mairoun temanna te Abotoro ngkoa ibukin ara Tia Kamaiu a kaonaki n taeka aika moan te kakawaki nakoiu inanon imwin tokin te buaka, n arona e a karaoia n te bong aei. Ma mwaitira ibuakora ake a kariaia te maaku ni kaira aron maiuia inanon te tai ni ikakaiwi ni kabuta te aonaaba, te aki nakoraoi ni waaki ni karikirake ao tautaeka, ao kakaewenako nakoia aomata?
Te Bwanaa ae e Aki Bibitaki
E taetae te Atua nakoira n te Bwanaa ae e aki bibitaki. E na mwakuri te Atua ma utuia aomata ni kabane n te aro ae e booraoi. Tao ti kona ni mena inanon uoote aika a bubura ke mwaanga aika a uarereke, a na kaokoro aron kanoan boong ke aroka n ara tabo, aron tein ara katei ke ara taetae a na kona ni kaokoro, ao a na bon rangi ni kaokoro aron tein kunnra. Ma te mwaaka ni kabuta te aonaaba ao taian kakabwaia ibukin mangakaokan te euangkerio a kona n reke nakoiia ni kabane, n aki tabeakinaki aron te katei, kaain te aba raa, waakin tautaeka, rikim, am taetae, aron tein kaubwaim, ke te reirei.
N te bong aei, iai naba abotoro, taan mamata, ao taan kaotioti ake bon taan tei ni kariaria iaon te taua, taan uota te rongorongo mai karawa, te kamaiu ni koaua. E taetae te Atua nakoira rinanoiia. A bon atai raoi aekaki ni waaki aika kakaokoro ake ngaira kaain te Ekaretia ti maiu inanona ngkai. A mena n te aonaaba aei ma aki ira waakin te aonaaba aei. A tuangira arora ni maiu, ao anga te ibuobuoki nakoira n ara kanganga nako, tiaki man rabakaun te aonaaba aio ma e roko man te Tabo ae akea tokina.
Tabeua te ririki n nako, inanon te Rongorongo man te Moan Beretitentii, e taku Beretitenti Thomas S. Monson: “Taian kanganga ibukin ara bong a tei man riki bwa kataakira. Ni katobibiaki n te aekaki ni maiu ngkai naba ae moan te raka man kanganga arona, ti kakaea buokara mairoun te Atua ibukin te namakin ni kairiiri ae e teimatoa, bwa ti na karikirakeiira ao ni bairea touakin te kawai ae e tamaroa ao ni koaua. Ngaia are ti wetea Tamara are i Karawa bwa e na aki katukui ara bubuti n aki kaekaki ni koauaa.”1
Manga iai ara burabeti ae maiu iaon te aonaaba, ae bon Beretitenti Thomas S. Monson. E atai ara kanganga ao maakura nako. E a tia ni karekei kaekaia ni kairaki iroun te tamnei. Ti riai n aki maaku. Ti kona ni karekea te rau inanora ao ni mweengara. Ngaira n tatabemanira ti kona ni kakorakora te raoiroi n te aonaaba man iriiran ana tua nako te Atua ao n onimakina raoi te rairannano ae e koaua, mwaakan te Mwakuri ni Kamaiu, ao te kakai ibukin kabwaraan buure.
A taetae nakoira burabeti n aran te Uea ao ni kamataatai aia taeka ni burabeti n aron ootaia. N aron ae kamatoaki n Ana Boki Moomon, “Bwa e anga te oota te Uea ae te Atua nakon te kaantaninga; bwa e taetae nakoia aomata n aia taetae, n rinanon ootaia” (2 Nibwaai 31:3).
Katabeakiira bwa ti na aki tii tabe ni kakauongo ma ti riai ni karaoa kanoan Ana taeka bwa ti aonga ni karekei taian kakabwaia ibukin taian otenanti ao berita aika a tabu ibukin mangakaokan te euangkerio. E taku ‘ Ngai ae te Uea E bon kabaeaki ngkana ti karaoa are E taekinna; ma ngkana ti aki karaoa are E taekinna, akea te berita nakoira (tara D&C 82:10).
E na iai taai ake ti na namakina te rootaki te maraki ke te bwarannano inanon ara tai ni kekeiaki mwaaka ni kakororaoira bwa kaain te Ekaretia. I kakoaua nakoim, bon iai te kabira n aoraki te baam i Kireata. Ti riai ni kakauongo nakoiia burabeti ibukin ara bong aikai ngkai a buokiira ni kaetiira iaon bwaai ake a boboto nakon ana babaire te Tia Karikibwai ibukin tokin kawaia Natina nakon ae akea tokina. E ataira te Uea, E tangirira, E tangiria bwa ti na tokanikai, ao E kaungaira ngke E taku: “Ao taraia bwa bwaai aikai ni kabane … a na karaoaki n te wanawana ao n te tangira; bwa e aki katauaki bwa [mwaane ke aine] a na kabrimwaakaia riki nakon [aia kona] korakoraia… . [Ma] e riai bwa [a na] riai ni botumwaaka” (Motiaea 4:27).
Irakin Aia Taeka n Reirei
Ti botumwaaka ni maiuakin ana tua nako te Atua, man aki biri n riaon korakorara? Ke ti a bon ti kabwara bae ni karaoi? Ti kabonganai ara tai, ara taarena, ao kaubwaira n aron ae e riai? Ti kaatuui ara taratara iaon bwaai aika moan kakawaki riki? Ti iri nanon aia taeka n reirei mai karawa taian burabeti?
Teuana te katooto ae moan te kakawaki ibukia aomata bon kakorakorakia oin ara utu. Te tua ibukin te bootaki n utu n te tairiki ti anganaki n 1915. E kauringia riki kaaro Beretitenti McKay n 1964 bwa “akea te tokanikai ae e na kona ni kabooa mwin te waaki ae bure inanon te mweenga.”2 N 1995 te burabeti ibukin ara tai e wewete nakon te aonaaba ni kabane bwa ana kakorakora te utu bwa te moan mwakoro ae kakawaki ibukin te botanaomata.3 Ao n 1999 te Moan Beretitentii ao te Kooram n Abotoro ake Tengaun ma Uoman a taekinna ma te tangira: “Ti reireinia kaaro ao naati bwa a na momoanibwaia n taai nako te tataro n te utu, bootakin te utu n te tairiki, kamatebwaian te euangkerio ao kaetieti, ao te waaki ni kakukurei n te utu ae e tamaroa. E ngae ngke a tau ao n nakoraoi aron kainnanoan waaki ake tabeua, a na bon aki kariaiakaki bwa a na onea mwiin te katabeaki mai karawa are a tia ni mwiokoaki nakoia ti kaaro ao utu ni kona ni karaoi raoi n aron baireaia.”4
Ti riai ni kabooui ara onimaki ma te motinnano ao nanora ni koaua inanon te nanorinano n iriia burabeti, taan mamata, ao taan kaotioti ma nanora ni koaua. Ti riai ni kakauongo ao n reireinaki ao n tabekakirake irouia naake a taui kiingin te abanuea. Ao ngkana ti kakauongo ao n iri nanoia, a na bae ni kona ni bitaki nanora bwa a na iai te nano ae e korakora ni karaoan ae e raoiroi (tara Aramwa 19:33). Ngaia are ti na riki bwa bwaeoniia ni katea aan te tamnei are e na rikirake iai te Ekaretia ni mwakoron nako te aonaaba, bwa ana euangkerio Iesu Kristo e na kona n riki bwa te kakabwaia nakoia natin te Atua n tatabemania ao ni katiteuanaia mani kakorakorai ara utu.