“Ti riai n Toronibwai ao n Inaomata”
Ngaira aika a Itiaki ni Boong Aika Kaitira ni kabuta te aonaaba ti karaoi reirei ao tua ni karaoi waaki n te Ekaretia iaon te toronibwai, “a na karekei kakabwaia n te onimaki ae korakora, te rau ao te rikirake.”
Imwain ae e riki bwa kain te Ekaretia, e a tia Peter ni kataia ni kakaea reken kabwaiana n ana tai ni kairake. Man taraakina mai tinanikuna, e taraa n tia ni karekea. N aron ae nooraki, iai ana bitineti ao e kawaaki naba tabeua irarikina.
Ngke te tia kairiiri n te tabo man aonon Engiran i Nuuka Maeao, e tuanga Peter bwa e na kaaina te kurubu ibukin babairean te mwane are e nako rinanon waakinan te riki n toronibwai n te Ekaretia, e nanououa ngkana iai te bwai ae e kona iai n reiakinaki man te kooti anne. N te tai are e waaki iai n ira te kurubu Peter, n aki kantaningaia, e waekoa n ataa mwaitin riki ae e tuai n reiakinna.
“Te kooti e aki tii reiakina taekan te mwane, anne tii iteran te kooti ae irekereke ma ngaia,” e taku. “Te reirei ae moan te kakaawaki irou bon reiakinan karekean te onimaki iroun Tamara are i Karawa—mwaitira are e katauraoia ibukira ni kabane kakabwaia n rabwata ao ni kauki mataroa nakon te riki n toronibwai ni koaua ngkana ti irii ana kairi n te maiu n tamnei.”
Ngkai te membwa ngkai n te kurubu ibukin babairean te mwane, Peter e reiakina te konabwai ni kakaean ana kabanemwane te utu, katean ao maiuakinan te kataumwane, kakerikaakan te tarau, ao te kawakin mwane ibukin taai aika a na roko. Kabonganaan konabwai aikai, n reitaki ma kamwakuran te onimaki iroun Iesu Kristo ao te mwakuri korakora, Peter ma kainabana a kaitiaka te taarau ae mwaiti.
“I rang n namakina te bebete ao te inaomata n irekereke ma te taarau n aki bairean raoi kabonganaan te mwane,” e taku. “I a namakina te kakabwaia ae bati mairoun Tamara are i Karawa n te aro ae I tuai n namakinna mai imwaina. I a tia n reiakina aron te bubuti nakoina ao ni kakauongo nakon Ana kaeka ngkana I kainnanoa te ibuobuoki ma aron te maiu n rabwata.”
Karaoan te Riki n Toronibwai
Te Riki n toronibwai e mwaiti riki nakon karekean te mwakuri ae tamaroa, kawakinan amwarake, ke karinan te mwane n te bangke. Te riki n toronibwai bon te kona, ni kakoroi mwioko, te konabwai ni karekea te maiu n tamnei bwain te rabwata aika riai ibukin te maiu ibukim ao te utu. Ngkai kain te [Ekaretia] a riki n toronibwai, a kona riki ni beku ao n tabeakiniia tabeman”1 ngkai a moanibwaia te mwakuri bwa te reirei ae tautaeka inanon maiuia.
Beretitenti Thomas S. Monson e reirei: “Te Toronibwai bon mwiin ara mwakuri ao e aanaki ni waaki ni kabane n toronibwai riki ake tabeua. Bon mwakoron maiura n tamnei ae kakaawaki ao maiura naba n rabwata. … ‘Ti riai ni mwakuri ibukin bwaai ake ti kainnanoi. Ti na riki n toronibwai ao n inaomata. Te Kamaiuaki e aki kona ni karekeaki n reirei riki tabeua. Te Kamaiuaki bon ana bwai temanna ma temanna, ao ti riai ni mwakuria n aron kamaiuara ni bwain rabwata ao tamnei.’”2
Iaan aia kairiiri mataniwi n te nakoanibonga n te tabo, e raka iaon 500,000 aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira n aba aika e raka iaon 100 ake a tia n ira ana waaki te riki n toronibwai man 2014. Te Ekaretia e karaoi moan kateitei i aban Amerika Meang.
Kateitei aikai a raonaki ni kooti ao bwaai n reirei “ni buokiia kain te Ekaretia n reiakina ao ni karaoi reirei n te onimaki, reirei, mwakuri korakora, ao n onimakina te Uea. Butimwaean ao maiuakinan reirei aikai,” e taekinna te Moan Beretitentii, e na kanakoraoa riki [arora] ni karekei kakabwaia n rabwata ake e a tia n tua te Uea n te berita.”3
Kukurei ao Kantaningaan te Tamaroa
Maria Edilene Romão e a tia ni kabua te kantaninga. E tuai man kona n reke ana mwakuri, bon akea buuna, ao iai natina aika e na kamwarakeia.
Aio are e a mena inanona ngke uoman kain ana uoote a kaoia bwa e na ira te taromauri are e a maroroakinaki iai te riki n toronibwai. N tokin te taromauri, Maria e a kaaina te kurubu are e na buokia ni kakaea ana mwakuri.
“Ibukin te moantai inanon maiu, I kakoauai taai aika a na roko are N na kona iai n tararuaia au utu,” e uringnga. “I kakoaua bwa te kurubu ibukin te riki n toronibwai e na buokai ni bita maiu.”
E mwakuri.
Inanon 12 te wiiki are imwiina, Maria e kabanea ana tai nakon ana kurubu, ana kamatebwai, ao katabeana. E mwakuri ma te korakora ae boou are e a tibwa kunea ni kakoroa bukin ana kouru. E kakaraoi kataneiai iaon titiraki ibukin te kareke mwakuri. Inanon uoua te wiiki, e a karaoa te intawiu. Imwiin te intawiu ao e a kateirakeaki.
“E a bitaki maiu n aki toki,” e taku Maria, neiere akea ana kaangaanga ni kamwarakeaia ana utu. “Ngkai I a kukurei, unga, tataonaki n nano, ao ni karekea te kantaninga. I kakoaua bwa Tamara are i Karawa e maiu ao e tangirai. I ataia bwa ngkana I kamwakura au onimaki iroun Iesu Kristo, N na bon kakabwaiaki.”
“Te Bwai ni Mwakuri ae Moan te Tamaroa”
Te riki n toronibwai e nanonaki nakon te tia ae rietaata, e taku Unimwaane Robert D. Hales man te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman: “Tian ara kouru bon te riki n ai aron te Tia Kamaiu, ao te kouru anne e kanakoraoaki riki man ara mwakuri ni mwamwannano nakoia tabeman. Konabwaira ni beku e karikirakeaki riki ke e mauna man tokira n riki n toronibwai.”
Ti ngkana ti riki n toronibwai, Unimwaane Hales e reitia, “ti na kona ni katotonga ana banna ni katooto te Tia Kamaiu ni koaua ni buokiia ao ni kakabwaiaia tabeman.”4
Sergio Galbuchi e reiakina te koaua anne i bon irouna ngke e moana ana bitineti bon imwiin weteakina iroun te titeiki beretitenti bwa te tia rabakau ke te tibetiariti iaon te riki n toronibwai. Ni kaonaki ma te onimaki, konabwai, ao te rabakau are e karekea man kainakin te komete, Sergio mabuuna, Silvia, a kauka aia titooa i Buenos Aires “bwain te aba aika karaoaki man te bai ao amwarake aika onoti” mai Argentina.
“I taku bwa te riki n toronibwai bon karaoan te onimaki,” e taku Sergio. Mai imwaina, ngaia ma Silvia a aki karekea te tokanikai are a tia ni kantaningaia, ngaia are te onimaki e tiku bwa boton aia kakorakora. Ma inanon aia tai n tataninga uaan aia mwakuri, a mwakuri korakora ao a kakabwaiaia naake a mwakuri ibukiia ma aia mwakuri ao aia mwakuri ni mitinare.
“Ti a kinaia aomata aika a mwaiti,” e taku Sergio. “Ao e reke ara tai n anganako ana Boki Moomon.”
N te moan tai, te komete n te titeiki iaon te riki n toronibwai e katebenakoia 10 kain te titeiki i Sergio ake a kainnanoa te ibuobuoki n te riki n toronibwai. Ma imwiina a rekereke iai taian bitiobi.
“Ngkai ti a ataia riki 35 aomata ake a kainnanoia,” e taku Sergio e keerake riki te mwakuri. “Aia bitiobi a kaoiia aomata nako bwa a na irii taian kurubu.”
Aia onimaki e rikirake, a karaoi bitaki aika a kainnanoaki, ao a mwakuri n aia konabwai ae boou.
“Ni katoa te tai are I taetae iai ma te tia kairiiri n te nakoanibonga, I kataia ni kaotia nakoia bwa aio te bwai ni mwakuri ae moan te tamaroa are ti a tia ni karekea man te Moan Beretitentii,” e reitia Sergio. “E tamaroa riki nakon mwane nako ake a kona n anga ni buokan temanna, ao ana reirei a mataata riki nakon bwaai n reiakinaki ake I a tia n reiakin ngke I reirei n te Iuniwetiri.”
Ae kakaawaki riki, bwa naake a kabanea aia 12 ni wiiki ni kooti iaon te riki n toronibwai a riki bwa ana reirei Iesu Kristo aika tamaroa riki ao n reiakina aron kabonganaan aia konabwai ni katea abanuean te Atua.
“Te kurubu n [toronibwai] aei e aki tii boboto iaon ara bitineti, e boboto iaon ara reitaki ma te Atua ao tabeman,” e taku Sergio. “Ti a riki bwa ana reirei Iesu Kristo aika tamaroa riki inanon ara teniua n namwakaina are ti kabanea inanon te kurubu aei. E ngae n anne, tao te bitineti ae e na buokiira n riki n toronibwai, ma bon oin raoi te kantaninga bwa tina ibuobuoki.”
Te Rikirake ao te Mwakuri
“E a tia n taainako n riki bwa te reirei ae rang ni kakawaki irouia aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira,” e taku Beretitenti Joseph F. Smith (1838–1918), “bwa te aro ae akea mwaakana ni kamaiuia ana botanaomata n te maiu n rabwata ao ni karikiia bwa a na maiuraoi ao ni kukurei ikai, e aki kona n onimakinaki bwa e na kamaiui tamneia, ni karietaiia n te maiu are e na roko.”5
Ti riai n aki mimi, ngkanne, bwa te korakora n rabwata, ti kakorakoraki naba n tamnei. Unimwaane David ao Titita Theresa Nish, ake a beku bwa mitinare n te riki n toronibwai n aban Toromon, a noora te reitaki ae riki irouia membwa n te Ekaretia ikekei.
“Te rikirake n te maiu n tamnei ao kakawaran tembora e mataata bwa ngaia kairi nakon reirei, konabwai ao anua ake a reireiaki inanon My Foundation ao ni mataata raoi n te kabwarabwara inanon My Path to Self-Reliance,” a taekinna ni moan booki aika uarereke. “[A] buokiia aomata ni karikirakea maiuia n tamnei ao n rabwata naba, are e kairi nakon te toronibwai n tamnei ao n rabwata.”
Cheryl Redd, te tia rabakau ke batiriteita n te riki n toronibwai i Utah, USA, e kabwarabwara aron te moan reirei n tamnei n tia ni buokia n rikirake ni maiuna n rabwata: “I a ataia bwa reirei aikai ao aaia a kona ni karaoaki ni waaki ni kabane inanon maiura. Reirei aikai a tia ni buokai bwa N na boboto riki iaon tibwangau ni kainnaba ao n tina. Ngkai I a karekea te bwai ni mwakuri ae e na katamaroa riki ootau iaon te kataumwane ibukin te utu. I noora aron te mwakuri n ikotaki ma kainnabara ni bairea aron te kataumwane, inanon te kawai, te bitineti. Ti kainnanoi bwaai ni mwakuri aikai bwa ti aonga n tokanikai.”
Rinanon nako te Ekaretia, te taratara aei e a rikirake n rairaki nakon te kakaonimaki ae rikirake ao te korakora n tamnei. N tokina, kain te ekaretia a karikirakea aia motinnano n iriira te taromauri, kabwaka aia kabwianibwai, ao n teimatoa n tau nakon te tembora.
“E katika nanou,” e taku te membwa ae boou i George Echevarría ibukin te waaki n te riki n toronibwai. George, are e kakabuta te taxi i Peru, e taekinna bwa te waaki e buokia ni karekea ana koaua n te euangkerio ao ni kaonrakea nanona ni kan katamaroa arona. Ngkai e kantaningaia bwa e na riki bwa te tia iti, ni karaoi mooto-taekitii aika uarereke are e kakabutia inanon ririki aika mwaiti.
“Ti riai n aki tekateka n tataningai bwaai bwa a na riki nakoira,” e taku. “Ti riai ni mwakuri ni karika te bitaki.”
“Maiumi A na Kakabwaiaaki”
Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira ni kabuta te aonaaba a kana uaan ana berita te Uea are e a tia n tuangiia ngkai a kakorakoraia n reiakina, maiuakina, ao ni karaoi reirein te riki n toronibwai n tamnei ao n rabwata. Ngkai a kona ni bane ni kabwaia aomata nako, te waaki e a tia n riki ni kakabwaiaia naake akea aia konabwai ke a kainnanoa kakorakorakiia n toronibwai n te maiu n rabwata ao n tamnei. Te Mwane n Reirei ae Teimatoa e boutoka te waaki n riki n toronibwai ni buokiia aomata ake a baireia bwa a na reirei ni karekea te mwane ae kainnanoaki.
Ni koroboki aika a tabu e berita bwa e na reke ana ibuobuoki te Uea ngkai ti mwakuri ni karekea te toronibwai. E a tia n taekinna bwa ana kantaninga bwa e na katauraoi bwaai ibukiia ana aomata aika itiaki (taraa D&C 104:15).
Ni waaki man te kantaninga anne, te Moan Beretitentii e katanoata: “Te kaotioti aei mairoun te Uea bwa E na katauraoi kakabwaia n rabwata ao ni kauki mataroan te toronibwai, are ti na kona iai ni karekei bwaai aika ti kainnanoi n te maiu ibukira ma kain ara utu.”
Ngkai ti kamatebwai, karaoi, ao reirei taian reirei aikai nakoia kain ara utu, te Moan Beretitentii e berita, “maiumi a na kakabwaiaki. Ko na reiakina arom ni mwakuri iaon kawaim nakon te toronibwai ae korakora riki. Ko na kakabwaiaaki ma te kantaninga ae korakora riki, terau ao te rikirake.”6