Teei iaon te Bwaa ni Kamaiu
Iroun Unimwaane Lawrence E. Corbridge
Te Membwa ae Kakannato n te Itingaun
Man te taetae n taromauri ae, “Teei n Aki Toki,” are e kanakoaki n te Brigham Young University n Tianuare 22, 2019.
Man onimakinan te bwaa ni kamaiu, ti kona ni karekei kaeka nakon ara titiraki aika rangin ni kakaawaki.
Kamataata n te tamnei Michal Dziekan
Ngkai mwakoron te mwakuri ae I katabeaki iai bwa te Mataniwii ni Kabuta tabeua te ririki n nako, I wareware ni bwaai aika mwaiti aika a kaota aki kukureia naake aki iraorao nakon Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira, te Burabeti Iotebwa Timiti, Ana Boki Moomon, ao bwaai aika riki ni Kaokan bwaai. Man te tai are e bitaki iai te mwakuri anne, I tuai oki n oin nanou n tiku n te kaangaanga ae aki raoiroi anne.
Warekan te bwai anne e katukai ma namakinan te nanokawaki, ao n te bong teuana te aeka n namakin n roo anne e kaungaai bwa n na korea teutana te kaeka nakon kakaitara aika aki raoiroi aikanne. I tangiria n tibwauai tabeua iango aika I taui mwiia n te bong anne, ao e ngae ngke te bwai are I koroia bon ibukin kabwaiau, I taku bwa e na buokiko naba.
Ti Na Tei n Aki Toki?
E taekinna te burabeti Taniera bwa ni boong aika kaitira ”e na katea ueana Atuani karawa, ae e na bon aki uruaki n aki toki: ao e na bon aki katukaki tauan taekana nakon te botanaomata teuana, ma e na uruuru ma ni kamaunai uea akanne ni kabane ao e na tei matoa n aki toki” (Taniera 2:44).
Aban uean te Atua bon Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira. E na “tiku n akea tokina.” Te titiraki e kangai, Ngkoe ao Ngai ti na tiku ke “ti [na] nako naba?” (Ioane 6:67). Ao ngkana ti nako, ti na nakea?
Te Kewe Bon te Kanikina ibukin Ara Tai
Ngke e kabwarabwarai kanikina te Uea ibukin manga Okina ao tokin te aonaaba, E taekin bwaai aika mwaiti, n raonaki ma buaka ma tanuani buaka, te botanaomata teuana n eka nako te botanaomata teuana, te rongo, mwaiein te aba, ao kanikina aika mwaiti riki, n raonaki ma aei: “Bukin ni boong aikanne [te bong aei] ba ane a na tei rake taiani Kristo ni kewe, ma burabeti ni kewe, ao ane a na kaoti kanikina aika ababaki ma bwaai ni kamimi, ao a na burebureia ake a rineaki ngkana a konaia ni kaineti ma te berita ae tabu” (Iotebwa Timiti—Mataio 1:22; taraa naba Mataio 24:24).
I aki koaua bwa baikara bwaai ae ko na tau nakon “ngkana a kona, a na burebureia naba ake a rineaki,” ma I taku bwa e nanonaki n ae, te mwaiti ae tau, bwa ana kaewenakoaki aomata ni kabane n ara bong.
A mwaiti aika a bwaina te kewe, ao a mwaiti aekan keewe. N te itera teuana ti kaitibo ma naake a kabuakaka Kaokan Bwaai, te Burabeti Iotebwa Timiti, ao Ana Boki Moomon. Imwiina ti noria naake a kakoauaa Kaokan Bwaai ma a taku bwa e aki bwanin raoi te Ekaretia ao ai akea. Tabeman a taku bwa a kakoaua Kaokan Bwaai ma a un ibukina bwa e aki boraoi nanoia ma te reirei bwa e a kaitara ma bitakin katei n ara bong. Tabeman ae akea kariaiakaia a taku bwa a tia ni karekea te mii ni burabeti, mii, ao kawaraia bwa a na kaeta te Ekaretia, ni kairiira nakon te kawai ae rietaata riki, ke ni katauraoa te Ekaretia ibukin tokin te aonaaba. Tabeman a mwamwanaki man tamnei ni kewe.
Ao n tokin raoi teitera are teuana tia roko nakon te aonaaba ae tabeaianga. Bon akea mai imwaina rongorongo aika rangi ni mwaiti , rongorongo aika a kareeaki, rongorongo aika a bure; bwaai aika a bati, bwaai ni mwakuri, ao takakaro; ao iango riki tabeua, taabo ake ko na nako iai, ao bwaai aika ko na noori ao ni karaoi nanaa am tai ao am iango man karaoan te bwai ae rangin ni kakawaki. Ni kabane bwaai aikanne ao a mwaiti riki a waekoa ni butanako ni kabuta te aonaaba man bwaai aika maiu man te iti. Aio te tai ni mwamwana te aba.
Te Atatai E Rangin ni Kakawaki
Te koaua e anganiira te kona ni mataata ni bwai ni kabane ibukina bwa bon “te atatai ni bwaai n aroia ngkai, ao n aroia ngkoa, ao n aroia n taai aika a na roko” (Reirei ao Berita aika Tabu 93:24). E rangin ni kakawaki te atatai n totokoa te babakanikawai, n ata te kaokoro imarenan te koaua ao te kewe, ao n noria n ae itiaki ao ni kakaea te kawai are e na totokoi kaangaanga rinanon bwaai aika kakamaku n ara tai.
E taku te Burabeti Iotebwa Timiti: “Te Atatai bon te bwai ae riai ni maiura ao n te aro n Atua. … Te atatai bon te kaotioti. Ongo … reken te atatai iaon koaua aika akea tokiia e kakawaki ibukin karekean te kamaiuaki.”1
A taku aomata, “Ko riai ni koaua nakon am onimaki.” Ngkai e koaua anne, ko aki kona n nakoraoi riki nakon te bwai ae ko ataia. A boboto aia mwakuri angiia maibuakora iaon ara onimaki, riki te bwai ae ti kakoaua bwa bon ibukira. Te kaangaanga, n tabetai ti kairua.
Tabeman aomata a kakoaua te Atua ao tamnei n tangako a kairua ma a teimatoa ni kotea te webutiate ibukin tamnei n tangako, ni kairua n aia koaua are a na kukurei riki ngkana a karaoia ke aki kona ni buokia ma a koteia ke aki kamarakiia tabemam. A bon kairua.
Tabeman a kakoaua bwa e bon bure ngkana ko kewe ao a teimatoa ni kewe, ni kairua ni kakoaua bwa e na raoiroi riki ngkana e aki ataaki te koaua. A bon kairua.
Tabeman a kona ni kakoaua ao n ataia bwa Iesu bon te Kristo ao e teimatoa ni Kakewea tiaki ti te taina ma teniua te tai ibukin aia koaua ae bure ae e na kakukureia te boota n aomata. E aki buakaka Betero. I aki koaua naba irouna ngkana e mamaara. E bon ti kairua. (Taraa Mataio 26:34, 73–75.)
Ngkana ti karaoa te mwakuri ae buakaka, ti na kona n taku bwa ti buakaka, ngke koauana ti tii kairua. Te kakaewenako tiaki ti kanakoan te marena imarenan ara mwakuri ao ara koaua; ma, te kakaewenako bon kainakin te marena imarenan ara onimaki ao te koaua.
Ti na kanga ni kaina te marena? Ti na kanga n totokoa mwamwanakiia aomata?
Moan Oin Titiraki ao Kauoua n Titiraki
Iai oin titiraki ao iai kauoua n titiraki. Moanna man kaekaan moa oin titiraki. Oin titiraki bon titiraki aika moa ni kakawakiia. Ti tabeua oin titiraki. I taekin aua:
-
Iai te Atua ae Ngaia Tamara?
-
Iesu Kristo bon Natin te Atua, ao te Tia Kamaiua te aonaaba?
-
Iotebwa Timiti te burabeti?
-
Ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira bon abanuean te Atua iaon te aba?
Ni kaitaraana, kauoua n titiraki bon akea tokiia. Iai inanona titiraki iaon rongorongon te Ekaretia, te mare n ae mwaiti buuna, aia kariki aomata mai i Aberika ao te nakoanibonga, aine ao te nakoanibonga, rairan Ana Boki Moomon, te Bwaeao ae Akea Boona, DNA ao Ana Boki Moomon, te mare ma raom n aine ke ni mwaane, rongorongon te Moan ni Kaotioti aika kaokoro ao a mwaiti riki.
Ngkana ko kaekai moan oin n titiraki, kauoua n titiraki a karekei kaekaaia naba, ke aki rangin ni kakawaki. Kaekai oin n titiraki, ao ko kona ni karaoi bwaai aika ko atai ao ake ko aki ao ma bwaai ake ko boraoi iai ao ake ko aki boraoi iai n aki rinanon ni kabane reirein te Ekaretia.
Te Kawai n Reirei mai Ieta
Iai kawai ni kamatebwai aika kakaokoro, n aron rabakau n te tiaienti, te ukeuke, te reirei, ao kawai maieta. Kawai ake aua a kakawaki ibukin atakin te koaua. A bane ni moanaki ma te kawai ae ti tebo, ma te titiraki. A kakawaki titiraki, riki ake bon oin tititraki.
Te kawai n reiakinaki mai ieta bon katiteuanakin bwaai ni mwakuri ni kakae ma ni bon toki karekean bwaai ni kabane ti te kanimwaki ma mwaakan Karawa. N tokina ana bwai te Atua a ataaki iroun Tamnein te Atua, are n tainako bon te bwana ae maraara n rau. E taku te Uea, “Te Atua e na anganiko te a atatai man Tamneina ae Tabu, eng, man ana bwaintituaraoi te Tamnei ae Raoiroi” (Reirei ao Berita aika Tabu 121:26).
Te Abotoro Bauro e reirei bwa ti aki kona n atai bwain nanon te Atua ma ti rinanon Tamnein te Atua (taraa 1 I-Korinto 2:9–11; taraa naba Joseph Smith Translation, 1 I-Korinto 2:11). E taku, “Ao te aomata ae bon te aro n aomata e aki kaki i nanona bwaai ake ana bwai Tamnein te Atua: bwa e taku bwa te nanobaba.” Ti noora anne ni katoa bong. E reitianako Bauro, “Ao e aki kona n atai, bwa a nenerake aroni baikai n te aro n tamnei” (1 I-Korinto 2:14).
Man taian kaangaanga aika ko rinanoi ni maium, teuana ae moan te kakawaki ibuakoia ni kabane ma e uarereke atakina. Te kabanea ni kaangaanga n aron te aomata tiaki te rarikin, te aoraki, te maroa, te bwainikirinaki, ke te buaka—aika kakamaku n aron kaangaanga aikanne. Te kabanea ni buakaka n ana kaangaanga te aomata bon ae tataneiai te aba iai: bon te mate n tamnei. Bon te karaureaki mai matan te Atua, ao man te maiu aei, te maeka Imatana bon Tamneina ke mwakana.
Kaitaraana, te kabanea n raoiroi n aron te aomata tiaki te kaubwai, nakoraoim, kinakim, te marurung, karineaki irouia aomata, maiuraoim, ke am bui aika raoiroi. Te kabanea n tamaroa n aron te aomata bon anganakiia te mwaka mai karawa. Bon te mangabungiaki, ni karekea te bwaintiruaraoi ao ana iraorao te Tamnei ae Raoiroi, ae e reke iai te ataibwai, te kaotioti, te korakora, te ota raoi, te tangira, kimwareirei, te rau, te kantaninga, te aki nanokokoraki, te onimaki, ao bwaai riki tabeua aika raraoi.
E taku Iesu: “Te Tia Buobuoki, are te Tamnei ae Raoiroi, … E na reireingkami bwaai ni kabane” (Ioane 14:26). Bon te mwaaka are ti “na kona n atai koauan bwaai ni kabane” (Moronaai 10:5). “E na kaoti … [nakoira] bwaai ni kabane … [ti] riai ni karaoi” (2 Nibwaai 32:5). Bon te koburake n “ran ae maiu” are koburake nakon te maiu are akea tokina (Ioane 7:38; taraa naba te kibu 37).
Karaoa te bwai ae ko riai ni karaoia ni kakororaoa nanon te bwai teuana, rinanon te bwai ae ko riai ni rinanona, ao karaoa te anga karea ae ko riai ni karaoia ni karekei ao ni kawakin ni maium n tamnei ao mwakan te Tamnei ae Raoiroi. Bwaai ni kabane aika raraoi a reke man karekean ao kawakinan mwakan te Tamnei ae Raoiroi inanon maium.
“Ane E Aki Karikirakea te Aomata”
Ngaia are, tera te bwai ae kananokawaki ae I namakinna tabeua te ririki n nako ngkai I wareki rongorongo mai irouia taan riribai? Tabeman ana kangai bwa te bwai ae kananokawaki bon te bwai ae reke man te koaua ae tabeitera, are bon te aki kukurei n anakin ke n rinei ti bwaai ake a kaineti ma nanora ke ara onimaki. Te iango iaon bwaai ni kabane are e a tia ni kakoaua ao n reiakinaki iai temanna a kona ni bure, ao bon akea riki ae e tamaroa ae na kona n onea mwiina, e bon aki kukurei ao man katabetabea naba te iango.
Ma te bwai ae kananokawaki ae I rinanona ngke I kakauongo nakoia aomata aika a kabuakaka te Burabeti Iotebwa Timiti ao Kaokan Ana Ekaretia Iesu Kristo e bon kaokoro. Te bwai ae kananokawaki anne tiaki te onimaki ae tabeitera, ao tiaki te maaku ibukin te bwai ae e a tia ni kairua. Bon ibukina bwa akea te Tamnei ae Raoiroi. Bon te kaangaanga iroun te aomata ngkana “e katukaki i bon irouna” (Reirei ao Berita aika Tabu 121:38). Bon te tabo ae kananokawaki ao n roo ao te “bua n iango” (Reirei Bon te ao Berita aika Tabu 9:9; taraa naba te kibu 8).
E taku te Uea:
“Ao ane e aki karikirakea te aomata bon tiaki mai iroun te Atua, ao bon te rotongitong.
“Bwa ane mai iroun te Atua e bon oota; ao ane e karekea te oota, ao n reitinako i nanon te Atua, e na karekea riki te oota; ao te oota anne e rikirake ootana ma n oota riki ni karokoa te bong ae kororaoi” (Reirei ao Berita aika Tabu 50:23–24).
Te kaototi man Tamnein te Atua e onoi mwiin koaua aika tabeitera ibukina bwa e aki aanaki ti n te koaua. I a tia ni kabanea te tai ae maan ni ukoukora ana taeka te Uea ao n reirei ni kina ao n iriira Tamnein te Atua. Te Tamnei ae e reitaki ma te bwanaa ae buakaka are e kabuakaka te Burabeti Iotebwa Timiti, Ana Boki Moomon, ao Kaokan Bwaai tiaki tamnein te ota, te ataibwai, ao te koaua. I aki ataa ae mwaiti, ma I ata bwanaan te Uea, ao E aki mena bwanaana inanon te kuaea ae roo anne.
Kaitaraan te aki kakukurei ao te buakaka are e karika te aki nanoraoi bon tamnein te oota, te wanawana, te rau, te koaua ae kaineti nakon mimitongin reirein kaokan bwaai, riki koroboki aika tabu ake a kaotaki nakon te aonaaba rinanon te Burabeti Iotebwa Timiti. Warekii ao titirakiniko ao te Atua ngkana taeka aikai a kewe, mwamwanateaba, ao te kakaniko ke ngkana a koaua.
Ko Aki Kona n Reiakina te Koaua man Tirimataean te Bwai Teuana
Tabeman aika a maaku bwa te Ekaretia e na aki koaua a kabanea aia tai ao aia iango ni mwakuri korakora n rinanoi kauoua n titiraki aika rangin ni mwaiti. A kairua ni kataia ni karekea te koaua man te kawain ni katukutuku, man katakin kanakoan raraoma ni kabane. Anne te iango ae buakaka n tainako. E na bon aki kona ni mwakuri.
A bati tangitang ao iango aika akea tiaia aika a na kaitaraa te koaua. N tainako ngkana ko kakaea te reke nakon rongorongo ni kakaitara ao ko na noria, ko na manga kaitaraaki ma te rongorongo teuana. I aki kangai ko riai ni mwaninga taekana, ma I kangai ko kona ni kabanea am tai ni maium ni kakaea te reke nakon titiraki ni kabane ake a kaitaraa ana koaua te Ekaretia ao n aki kona n roko nakon te atatai ni koaua aika kabanea ni kakawaki.
Kaeka nakon oin titiraki aki roko man kaekaan kauoua n titiraki. Iai kaeka nakon kauoua n titiraki, ma ko aki kona ni kaota koauan ae raoiroina man kakewean ni kabane kairua nako. Ko aki kona ni kaota koauan te Ekaretia bwa e koaua man kakewean taeka nako aika karaoaki ni kaitaraa te Ekaretia. Bon te kainibaire ae aki raoiroi. N tokina ao e na iai te koaua ae matoa, ao ma ana bwai te Atua, te koaua ae matoa n tokina ao ni koauana e roko man te kaotioti rinanon te tamnei ao mwaakan te Te Tamnei ae Raoiroi.
Nakoia Ana reirei, e titiraki Iesu:
“Ao ngkami kam taku bwa antai Ngai?
“Ao e kaeka Timon Betero ni kangai, Bon te Kristo Ngkoe, are Natin te Atua.
“Ao E kaeka Iesu ni kangai, Ko a kabwaia, Timon, ae natin Iona: ba e aki kaota aei nako im, te iriko ma te rara, ma E kaotia Tamau are i karawa.
“… Ba Betero ae te atibu ngkoe, ao N na katea au ekaretia i aon te bwa aei, ao a bon aki kataea ana kai mataroani neia tamneia maate” (Mataio 16:15–18; tarai naba kiibu 13–14).
Ana Ekaretia Iesu Kristo e kateaki iaon te bwaa ni kamaiu, ao a bon aki kataea ana kai mataroan neia tamneia maate. Ngkoe ao Ngai bon te Ekaretia. Ti riai ni kateaki iaon te bwaa ni kamaiu, ao e ngae ngke ti aki ataa te reke nakon titiraki tatabeua, ti riai n atai reeke nakon oin titiraki. Ngkana ti karaoia, ao a na aki kataea ana kai mataroan moone ao ti na tei n akea tokina.
Teei Iaon te Bwaa ni Kamaiu
Iai te Atua i karawa are bon Tamara ae Akea Tokina. Iesu Kristo bon Natin te Atua, te tia Kamaiua te Aonaaba. Iotebwa Timiti bon ana burabeti te Atua are e kawenea aan Kaokan abanuean te Atua. Ana Ekaretia Iesu Kristo Ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira bon abanuean te Atua iaon te aba. I ataa aei man au atatai—ni bwaai ni kabane. I ataa aei man te bwai ni kakoaua, ao te bwai ni kakoaua anne e rangin ni mwaiti. I ataa aei man te kamatebwai. Ao, ni koauana, I ataa te bwai aei man te tamnei ao mwaakan te Tamnei ae Raoiroi.
Ao n raonaki ma anne, I atai bwaai ni kabane aika I kainnanoi ni kan atai bwa iaonga n tei n akea tokina. Ti a bane n tei iaon te bwaa ni kamaiu, riki ni kaineti ma oin titiraki. Ngkana ti karaoia, ti na tei n akea tokina ao n aki kona n nako.