2021
O Sina Vaega o le Lagi o Faifeautalai
Ianuari 2021


O Sina Vaega o le Lagi o Faifeautalai

E nofo le tusitala i Iuta, ISA.

Ina ua ma tuitui i le faitotoa o le aiga o Bautista, na ma le iloa ni faamanuiaga o le a ma vaaia i tausaga na mulimuli mai.

illustration of missionaries standing at a door in the rain

Ata na tusia e Dilleen Marsh

I se tasi o po timuga i le faaiuga o Novema 1973, sa ma talai atu ai ma la’u soa i Manila, le atu Filipaina, ma sa ma tuitui i le faitotoa o Romeo ma Naty Bautista. Sa latou tuuina i matou i totonu ma faalogologo ma le faaaloalo i la matou savali puupuu. O Naty e lei tautala faaPeretania (ma na pau lava le ala na matou aoaoina ai i lena taimi), ae sa faia e Romeo ma sa fiafia e ma toe foi mai. Sa ia fai mai foi o lona tuafafine laitiiti, o Avelia, o le sa nonofo faatasi ma i latou a o alu i le kolisi i Manila, atonu o le a fiafia i ai.

E pei lava o le fiafia o faifeautalai talavou e mafai ona faatatau i tagata sailiili fou, sa matou faatalitali ma le naunautai mo le taimi lava lea e toe foi mai ai i ni nai aso mulimuli ane. Sa matua sologa lelei le faataunuuina o le lesona ma sa faigata ai ona ma talitonu i ai. Sa faalogologo Romeo ma Avelia ma le totoa ma fesili mai. Sa faalogo Naty ae sa lei malamalama tele i mea sa matou fai atu ai. Na taufai taliaina uma e i latou mai lava i le amataga—o se miti a se faifeautalai!

Ina ua ma tuua lesona taitasi, sa a’oa’o e Romeo le lesona i lana ava i le Takaloka. E la te faitauina faatasi le Tusi a Mamona i le gagana Peretania, lemu. Sa i ai ni o la afafine talavou e toalua i le taimi lea: o Ruta, o se tamaitiiti laitiiti, ma Namie, o se pepe fou.

Bautista family in 1973

Ia Tesema 1973, sa faamanuiaina au e papatiso ma faamauina Romeo ma lona tuafafine o Avelia. Sa ma fiafia ma lau soa i le faatuatua o le aiga ma naunau i le talalelei, ae sa le mafai lava ona ma valoia le aafiaga e faavavau o le la faaiuga ma le anoanoai o olaga o le a faamanuiaina i le taimi lava lena ma i le aluga o tausaga.

Sa avea Romeo ma Avelia ma tagata faamaoni ma malolosi o le Paranesi a Makati mai lava i le amataga. E lei leva ona uma o laua papatisoga, ae ou toe foi atu i le fale i le aai o Sate Leki, Iuta. I lou fiafia e foi atu i le fale, na ou le’i maua ai le tuatusi o Romeo e tusi i ai se tusi. Sa leai se Initoneti po o ni telefoni feaveai i na aso.

E lei umi ae ou feiloai ia Susana, lau manamea e faavavau. Sa ou aoao atu, papatiso, ma faaipoipo ia te ia i le 1975, ma na faamauina i maua i le Malumalu o Sate Leki i le 1976. E toatolu le ma fanau ma na aafia i valaauga eseese o le Ekalesia. Sa ou aafia foi i la matou pisinisi faaleaiga. Sa masani ona ou mafaufau e uiga i le aiga o Bautista ma ma pe o faapefea mai i latou, ae ou te lei iloaina lava se auala e faafesootai ai i laua.

Ona oo lea i se tasi aso faapitoa i le 1997, na ou maua ai se tusi mai ia Mrs. Avelia Wijtenberg, postmarked mai MacKay, Kuiniselani, Ausetalia! Ou te le iloaina se tagata faapena iina, ae ina ua ou faitau i le tusi, sa ou iloa ai o le uso o Romeo Avelia sa feiloai ma faaipoipo i se alii Dutch-Ausetalia ma sa nofo i Kuiniselani mo ni nai tausaga. Sa ia maua lau tuatusi tuai o le meli i lana api i se tasi aso a o faia se faamama o le tautotogo.

Na ma amataina ma Avelia se faalauiloaga o tusi tusitusi, sa ou naunau e fia iloa po o le a le mea na tupu i le tasi i le luasefulu tausaga ua mavae. Sa mafai foi ona ia tuuina mai ia te au se tuatusi o le meli mo Romeo, o le sa siitia atu i Tiwi, i le itu i saute o le motu o Luzon i Filipaina.

O lena tausaga, a o ma fetusia’i ma Romeo, ina ua mavae le 24 tausaga o le leai o se fesootaiga, sa toe faaolaina le matou mafutaga tuai. Na fai mai Romeo o ia ma Naty ua toalima o laua Alo. Na papatiso Naty ma le vaega o totoe o le aiga i le tele o tausaga ina ua ou foi atu i le fale. Sa faamisiona lo la ulumatua, o Ruta, i le misiona a Filipaina Davao, ma sa auauna atu le afafine lona lua ma le lona tolu, o Namie ma Joan, i ni misiona i mātū Luzon ma Guam. Sa i ai se la tama teine lona fa, o Lyn, lea na auauna mulimuli ane i le misiona a Filipaina Baguio, ma mulimuli ane ai, o se atalii, o Ioane, o le na auauna mulimuli ane i le misiona a Filipaina Cagayan de Oro.

illustration of writing and reading a letter

Sa ma talosagaina ma lou toalua ia tuatusi o Namie ma Joan ma tusi atu ia i laua i a laua misiona. Matou te lei feiloai lava ia i laua ma matou te lei iloa uma, ae na lagonaina se sootaga vave e faigata ona faamatala i upu. Sa toetoe lava faapei i latou o ni o matou lava afafine! E ala i a matou tusi, sa matou toe faaolaina ai se alofa mo le aiga o Bautista aemaise lava mo Namie ma Joan—o e sa faatumulia i le Agaga, o loo galulue malosi o ni faifeautalai faamisiona. I se tusi, sa talosaga atu ai Namie pe mafai ona ia telefoni mai i le aso o le Kerisimasi, a o lei i ai se telefoni a ona matua i le taimi lena. Faatasi ai ma le faatagana a lona peresitene o le misiona, sa ia valaau mai ai i le aso o le Kerisimasi i le 1997, ma na o le pau le taimi na matou fetagisi ai mo ni nai minute. Ona ou faamanatu atu lea ia te ia o se valaau e mamao faavaomalo e totogi koleti o se valaauga ua taugata tele e faamaumau ai le tau na ona tagi atu o le tasi i le isi. Sa ma talie ma fai se talanoaga matagofie, e ui lava i ona tomai laititi o le Igilisi. Sa ia valaaulia i maua e o mai i Filipaina i le taumafanafana na sosoo ai mo lana lauga toe taliu mai.

I le taumafanafana o le 1998, e pei ona foi mai Namie i le fale mai lana misiona, sa ou faia ai ni fuafuaga mo lo’u afafine e 16 tausaga le matua e o i Filipaina. Na ma taunuu i Manila ma feiloai ai ma Ruta. Sa ma auai faatasi i le malumalu o Manila Filipaina. Ona matou felelei lea i saute i le fale o lona aiga i Tiwi. E le mafai ona faamatalaina le olioli o le toe vaai ia Romeo ma lona aiga. Sa vave ona faafouina le so’otaga loloto o le usoga. Sa ma talanoa ma feopoai ma talanoa i mea fiafia i aso ua tuana’i; sa matou aai faatasi ma faitau tusitusiga paia ma lona aiga i po taitasi sa matou i ai iina. O i latou o ni maa malolosi o le molimau i la latou paranesi laitiiti. Sa matou auai i le sauniga faamanatuga i le Paranesi a Tiwi ma faalogologo ia Namie lipoti mai e uiga i lana misiona. Sa ofoofogia lava. Toeitiiti a selesetila. E moni lava o lenei mea o le lagi o se faifeautalai

Steven Hunt and Romeo Bautista

O le taimi lena, sa auauna atu ai Romeo o se peresitene o le Paranesi a Tiwi . Sa avea o ia ma se meafaigaluega i le aumaia o le talalelei i lona aiga lautele i mātū Luzon. Sa ave e Romeo lona aiga i le malumalu, lea na faamauina ai Naty ma le la fanau. O lea ua faaipoipo uma nei le fanau e toalima ma ua faamauina i le Malumalu o Manila. O nisi na faaipoipo atu i faifeautalai ua maea misiona. Sa avea Joan ma se meafaigaluega i le faaliliuina o lana uo tama. Sa faatalitali o ia faatasi ma ia mo se tausaga ina ua mavae lona papatisoga ona faaipoipo atu lea ia te ia i le Malumalu o Manila. Na maliu faafuasei Naty i le 2007, ae na tumau le mauaa o le aiga i le talalelei. Latou te faafetai mo le feagaiga o le faamauga ma iloa o le a latou toe vaai i lo latou toalua lalelei ma lona tina pe afai latou te faamaoni.

Bautista family on the day of their sealing

O lea la ua silia nei ma le 70 tagata o le aiga o Bautista o e malolosi i le Ekalesia. Ua faitauina le aiga ma le aiga lautele mo misiona faafaifeautalai e 17 ma le 14 faaipoipoga i le malumalu. Ua auauna atu foi tagata o le aiga o ni epikopo ma ni peresitene o paranesi; peresitene o siteki ma itu; ma peresitene o le Aualofa, Tamaitai Talavou, ma le Peraimeri ma fesoasoani! O le atalii o Romeo, o Ioane, sa avea ma epikopo i le eria o le Aai o Quezon . O le toalua o Ruta sa avea ma fautua maualuga i lena lava siteki e tasi. O le toalua o Lyn sa avea foi ma peresitene o le paranesi i Tiwi. O le aiga o Bautista e mautinoa lava o le fausiaina o se talatuu malosi o le auaunaga ma le malosiaga i le atu Filipaina.

Sa ma auauna atu ma lou toalua i se misiona sinia i le misiona a Filipaina San Pablo mai le 2008 i le 2010. I se tasi aso i le malumalu i Manila, na faapotopoto ai le toatele o le aiga o Bautista mo le faaipoipoga a John Bautista (atalii o Romeo) ia Tuafafine Victorino, o se tasi o tamaitai faifeautalai mai le Misiona a San Pablo, o le sa faamaeaina lana misiona ma e lei leva ona foi atu i le aiga.

Sa fesili mai lo matou peresitene o le misiona pe matou te fia auai atu i lea fuafuaga fiafia, ma sa vave ona matou faia ni fuafuaga ina ia ou i ai iina. Sa iloa e lou toalua le ma mafutaga ma le aiga o Bautista, ae na matuai ofo i le toatele o tagata o le aiga sa i ai ma le tele o lo la alolofa ia te ia. Sa 70 ana uo fou mo le olaga.

E masani ona ou mafaufau i le Mataupu Faavae ma Feagaiga 18:15: “Ma afai e faapea lua te galulue i o oulua aso uma i le alagaina o le salamo i lenei nuu, ma aumai, na o se agaga e toatasi ia te a’u, e matua tele lava lo oulua olioli faatasi ma ia i le malo o lo’u Tama!” E pei o se galugalu i se vailepa, o faatosinaga a se tagata e toatasi, o Romeo, na auina atu galu o molimau malolosi ma auaunaga i le Ekalesia i le atu Filipaina.

Sa faamanuiaina au e fesoasoani e togi le tamai maa i totonu o le vaituloto i le fa sefulu tausaga talu ai ma papatisoga o Romeo ma Avelia. Ua ou lagonaina le olioli le mafaamatalaina i le ma mafutaga ma lenei aiga maoae, i le taimi nei i la laua tupulaga lona tolu o le ola i le talalelei. O le talatuu ma le olioli moni lava lea o le galuega faafaifeautalai. O se vaega laitiiti lenei o le lagi faifeautalai!