Te Tangira E Taekinaki Ikai
Ti na reiakinna n taetae ao n ongo Ana tangira ikai, i nanora ao ni mweengara, ao ni weteakira n te euangkerio, waaki ni kakukurei, n ara kakawari, ao n ara mwakuri n ibuobuoki.
Ara Moanrinan a nenea, “Love Is Spoken Here.”1
N te taina I angan Titita Gong te mwae ae uarereke. E mwakoro iaona dot-dot, dot-dot, dot-dot-dash. Naake a tataneiai ma te Morse code a na ataa manin te reta I, I, U. Ma I karina te kauoua ni code. N te taetae n Tiaina, “ai” nanona “tangira.” Ngaia are, manga warekan, te rongorongo bon “I tangiriko.” Susan, mamaten nanou, “I, ai (爱), U.”
Ti taekina te tangira n taetae aika mwaiti. I tuangaki bwa utu nako n aomata a taetae n 7,168 te taetae.2 N te Ekaretia ti taetae n 575 taetae aika a tauaki mwiia n oin ara taetae, ma teia aika a kakaokoro. Ti marooroakinna raoi, n tein bwanaara, ao namakin rinanon karaobwai man baai, anene, mwaie, kanikinaa, ao ni kaoti ake i nanora ao ni moara.3
N te bong aei, ti na taetae iaon teniua taetaen te euangkerio n tangira: te taetae ae amarau ni karinerine, te taetae ni beku ao n anga nano, ao te taetae ni kainakin te berita.
Te moan, taetaen te euangkerio n amarau ao ni karinerine.
Ma te amarau ao te karinerine, e titirakiniia ataei ao kairake Titita Gong, “Kam kanga n ataia ae ami karo ao ami utu a tangirii ngkami?”
I Guatemala, a taku ataei, “A mwakuri korakora au karo ni kamwarakeia ara utu.” I Amerika Meang, a taku ataei, “A wareki karaki au karo ao ni kaweneai n te kainiwene n te bong.” N te Aba ae Tabu, a taku ataei, “A kamanoai au karo.” I Ghana, Aberika Maeao, a taku ataei, “A buokai au karo ma au kouru ibukiia Ataei ao Kairake.”
E taku te tei temanna, “E ngae ngke e a rangi ni kua imwiin ana mwakuri n te bong anne, e otinako tinau n takakaro ma ngai i tinaniku.” E tang tinana ngke e ongo bwa ana anga karea ni katoa bong e mutiakinaki. E taku te ataeinnaine, “E ngae ngke Ngai ao tinau n tabetai ti aki boraoi ni iango, I onimakina tinau.” E rotaki naba tinana n te tang.
N taai tabetai ti kainanoia n ataia bwa te tangira ae taekinaki ikai e ongoraeaki ao e kakaitau te aba iai.
Ma te amarau ao te karinerine, ara botaki n toa ao bootaki ake tabeua a boboto iaon Iesu Kristo. Ti taetae ni karinerine iaon Ana Mwakuri ni Kamaiu Iesu Kristo, n onoti nakoira ao e koaua, tiaki n ae ti te taetae iaon te mwakuri ni kamaiu. Ti arana ana Ekaretia Iesu Kristo ae kaokaki ni bon Arana, Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira. Ti kabongana te karinerine n taekan te tataro ngkana ti taetae ma Tamara are i Karawa ao te amarau ngkana ti marooro i bon imarenara. Ngkai ti kinaa ae Iesu Kristo bon boton taian berita n te tembora, ti a kauarerekea atongan ae “te nako n te tembora” ma ni kamwaita ae “te roko nakon Iesu Kristo n Ana auti te Uea.” Berita aika a tabu n tatabeua nako a taekina, “Te tangira e taekinaki ikai.”
A taku kaain te aro aika boou bwa taetaen te Ekaretia aki toki ni kainnanoa kamatataakiia. Ti manikangarea te iango are “kateitei n te titeiki” e kona n nanonaki bwa te katairiki n te iroko maiu ae kangkang; “kateitei n te uoote” e kona n nanona te onaoraki; “waaki ni kaukuuki” e kona ni kaoiira ni karaoa atuu, angau, bubuan waeu, ao tabon waeu n aia tabo n tei kaa n te umantabu. Ma, taiaoka, ti a oota raoi ao n akoakoi ngkai ti uaia n reiakin taetae aika boou n te tangira. Ngkai e boou n te ekaretia, e tuangaki te aine ae e a tibwa rairaki bwa e kororo ririna. Irarikin ae e na un, e kaeka, “E rairaki nanou; ma taiaoka taotaona nanomi bwa ae e na bitaki naba aron kunikaiu. ”4
Te taeka ae ti kabongana e kona ni kaniira nakon ke ni kararoaira ma Kiritian ao raraora ake tabeman. N tabetai ti marooroakina te mwakuri ni mitinare, mwakuri n te tembora, buokaia aomata n te aonaaba ao te mwakuri ibukin maiuraoin aanga ake ana kakoaua tabeman ae a taku bwa ti bon karaoi baikai. Ti a marooro n tainako ma te amarau ao te kakaitau ni karinerine ibukin ana mwakuri ao mimitongin te Atua ao raoiroin, ana nanoanga, ao ana akoi Iesu Kristo ao Ana anga karea ni kamaiu.5
Te kauoua, te taetae n te euangkerio n te mwakuri ao n te anga karea.
Ngkai ti a manga bootaki n te taromauri ni katoa wiiki, ni karinerine ao ni kukurei ni bongin te Tabati, ti kona ni kaota ara motinnano n ara berita n toa nakon Iesu Kristo ao i marenara rinanon weteakira n te Ekaretia, n buokiia raao, botakira, ao te mwakuri n ibuobuoki.
Ngke I titirakiniia taan kairiiri n te Ekaretia n te tabo bwa tera raraomaia, a taku tari ao titita, “Tabeman ara membwa aki butimwaai wewete man te Ekaretia.” Wewete ni beku ibukin te Uea ao aomata tabeman n Ana Ekaretia e karekea te tai ni kakorakora n te nanoanga, te konabwai, ao te nanorinano. Ngkai ti a tia ni katabuaki, ti kona ni karekea ana kairi te Uea n tabekirarake ao ni kakorakoraia tabeman ao bon ngaira. Eng, bibitakin bwai aika a riki ao taai ni maiura a kona n roota ara konabwai ni beku, ma te kantaninga bwa e aki rotii baike ti tangiri. N raona te Uea Beniamina, ti kangai, “Ngke iai ao N na bon anga”6 ao n anganako ni kabane are ti kona.
Taan kairiiri n te titeiki ao uoote, ti a karaoi mwiokoara. Ngkai ti weteiia (ao ni kamotirawaiia) tarira ao mwanera ni beku n Ana Ekaretia te Uea, tia taiaoka ni karaoia ma te nano ni karinerine ao ni kairaki n te tamnei. Buokiia n tatabemaniia n namakina kaitauakiia ao bwa a na kona n tokanikai. Taiaoka reirei ao n ongoraa irouia taan kairiiri aine. Ti a uringa, are e reirei iai Beretitenti J. Reuben Clark, n Ana Ekaretia te Uea ti beku n te tabo are ti weteaki iai, “te tabo are ti aki ukoria ke ni katibanakoa.”7
Ngke ti mareaki Ngai ao Titita Gong, e anganiira reirei Unimwaane David B. Haight:“Teimatoa karekea te wewete n te Ekaretia. Riki ngkana e a rangi ni katabetabe te maiu,” e taku, “ko riai n namakina Ana tangira te Uea ibukiia ake ko beku ibukiia ao ibukim ngkai ko beku.” I berita bwa e taekinaki te tangira ikai, ikekei, ao n tabo ni bane ngkai ti kaeka “eng” nakoia taan kairiiri n te Ekaretia ni beku ibukin te Uea ao Ana Ekaretia n Tamneina ao ara berita aika tabu.
Ana Ekaretia te Uea ae kaokaki e kona n riki bwa te nne ni kamaiu ibukin te komiunite i Tion. Ngkai ti nebonebo, ti beku, ti kukurei, ao n uaia n reiakina Ana tangira, ti kabaeiira imarenara inanon Ana euangkerio. Ti na bae n aki boraoi ni waakin te tautaeka ke bwaai aika riki ma te botanaomata ma ti kunea te katiteuanaaki ngkai ti uaia n anene n ana kuaea te uoote. Ti nabea te reitaki ao ni buakana te kakaokoroaki ngkai ti aki toki n ibuobuoki ma nanora ni mweengaia raora tabeman.
N tain kawaraia membwa ma beretitenti n titeiko, I namakina aia tangira ae korakora ibukiia membwa n aroia aika kakaokoro. Ngke ti buti irarikin mweengaia membwa n ana titeiki, temanna te beretitenti n te titeiki e taekinna bwa ngkana tao ti maeka n te auti ae iai te tabo n uaua iai ke te auti ae akea timantin aana, te ibuobuoki n te Ekaretia bon reken te tai are e raonaki ma te anganano. Ma, e taekinna ma te wanawana, ngkana ti uaia ni beku ao n anga ngaira n te euangkerio, ti na kunei kairua aika karako ao te rau ae korakora. Ngkana ti kariaia Ngaia, Iesu Kristo bwa E na buokiira ti taekina Ana tangira ikai.
N te tiamwa aio, a kaitibo ara utu ma kaain te aro ao raoraora aika tamaroa i Loughborough ao Oxford, Engiran. Bootaki aika a manena aikai a kauringai bwa a kanga botaki ni inoono ao waaki n ibuobuoki n te uoote ni kona ni katea te reitaki n te euangkerio ae e teimaan. N te tai ae maan ao I a tia n namakina anne, n taabo aika mwaiti n te Ekaretia, tabeua riki ni waaki ni kakukurei n te uoote, ao eng ae a baireaki ao ni karaoaki ma te kantaninga n te euangkerio, a kona ni bootiira ni kabane ma te nano ni kan kaainna ao ni katiteuanaaki.
Teuana te waaki ni kakukurei n te uoote e kairaki iroun temanna ao komete a tararuaia aomata n tatabemaniia ao aia komiuniti Aika Itiaki. Aia waaki ni kakukurei aika a baireaki raoi e buokiia aomata ni kabane n namakina ae a mwannanoaki, a kaairaki, ao ni kaoaki ni karaoa te beku are e kainanoaki. Waaki aikai a reitiia roro ao aomata man taabo nako, a karekei ururing aika teimatoa, ao ni konaa ni karaoaki ni boona ae e uarereke ke ni bon akea. Waaki ni kakukurei n te euangkerio aika a kaunganano a kaoia naba kaain rarikira ao raoraora.
Bobotakiia aomata ao te mwakuri n ibuobuoki aki toki n airiiri. A ataia kairake ni ikawai bwa ngkana kam tangiria ni kinaa temanna, uaia n tei ma ngaia n te kaintamwarake ao ni bane ni been n tain te mwakuri n ibuobuoki ae manena.
E koaua, akea temanna ibon irouna ao akea te utu ae kororaoi. Ti bane ni kainanoa te ibuobuoki bwa ti aonga raoi n taekina te tangira ikai. “Te tangira ae kororaoi e kamaunanakoa te maaku.”8 Te onimaki, ibuobuoki, ao te anga nano e uotiira n riaon riki are bon ngaira ni kaniira nakon ara Tia Kamaiu. Korakora riki nanora n nanoanga, n onimaki, ao n aki iangoira i bon iroura n ara beku ao anga nano i Irouna, bon korakoran riki moanan iangoan ana mwakuri n nanoanga ni kamaiu ao ana akoi ibukira.
Ao anne ae karokoira n taetaen te euangkerio ni kainakin te berita ae tabu.
Ti maeka n te aonaaba ae e bon ti iaiangoia ibon irouna. N taekinaki ae “Bon ti kainanou.” Kanga aron ae ti kakoauaa bwa ti bon ataa raoi oin ae ti tangiria ao e kanga aron karekeana.
Ma n tokin te tai e bon aki koaua. E tei Iesu Kristo ni kaota te koaua ae korakora, ae akea tokina aei:
“Ba ane e kani kawakina maiuna ao e boni kabua: ma ane kabua maiuna i bukiu ao e bon karekea.
“Bwa tera kabwaian te mwaane [ke te aine], ngkana tao e kareke aba ni kabane ni kabua tamneina iai?”9
E anga te kawai ae tamaroa Iesu Kristo—te reitaki ae aanaki n te berita ae mimitong, ae korakora riki nakon ana kabaebae te mate. Kaainakin te berita ae tabu ma te Atua ao i imarenara e kona ni kamaiura ao ni katabua ara reitaki ae ti matennanoia. Ni koauana, E rangi ni kinaira ao n tangiriira nakon ae ti ataia ke n ae ti tangiriira ibon iroura. Ni koauana, ngkana ti berita n anga ngaira, ti kona n riki ni korakora nakon ae bon ngaira. E kona mwaakan ao wanawanan te Atua ni kakabwaiaira ni bwaintangira nako aika tamaroa, ni bon Ana tai ao n Ana kawai.
Bwaai n rabakau aika boou aika a kona n reiakin wanawana (AI) a tia ni buoka katokan kangaanga n rairan taetae. A bwakanako taai ngke te kaombiuta e na kona n raira nanon te kibu n taeka ae nano nanona “E marurung te tamnei, ma e a mamaara te rabwata” n aron are “E tamaroa te wain, ma e a buakaka te irikomaeu.” E kakaongora, bwa kaokiokan katotoon te taetae n ae maan e reireina te kombiuta te taetae n ae rangi n tamaroa ao n nakoraoi nakon ae reireian te kaombiuta tuan te kuramwa.
Ai arona naba, ara taneiai ae ti bon karaoi, ae a okioki a kona n riki bwa kawaira n te maiu n tamnei n reiakina taetaen te euangkerion ae amarau ao ni karinerine, te beku ao te anga karea, ao kaainakin te berita ae tabu.
Ngaia are, te tabo raa ao e kanga Iesu Kristo n taetae nakoim ma te tangira?
Te tabo raa ao ko kanga n ongo ae taekinaki Ana tangira ikai?
Ti na reiakinna n taetae ao n ongo Ana tangira ikai, i nanora ao ni mweengara, ao ni weteakira n te euangkerio, waaki ni kakukurei, n ara kakawari, ao n ara mwakuri n ibuobuoki.
N ana babaire te Atua, ngaira n tatabemaniira ti na bitaki n te bong teuana man maiura aio nakon te maiu are imwiina. Ngkana ti kaitibo ma te Uea, I iangoia ae E kangai, ma taeka ni kaetieti ao ni berita, “Au tangira e taekinaki ikai.” N aran Iesu Kristo ae tabu, amen.