Seminelí mo e ʻInisititiutí
Lēsoni 20: Na’e Tokoni ’a e Fakamo’uí ki He’ene ‘Fanga Sipi Kehé’

Lēsoni 20

Na’e Tokoni ’a e Fakamo’uí ki He’ene “Fanga Sipi Kehé”

Talateú

Hangē ko hono fakamo’oni’i ’i he “Ko e Kalaisi Mo’uí: Ko e Fakamo’oni ’a e Kau ’Aposetoló,” na’e “ngāue ’a e [Fakamo’uí] he lotolotonga ’o ’Ene ‘fanga sipi kehé’ (Sione 10:16) ’i ’Amelika ’o e kuonga mu’á” (Ensign pe Liahona, ’Epeleli 2000, 3; vakai foki, 3 Nīfai 11:1–17). ’Oku tau ’ilo ’i he’etau ako ’a e ngāue ’a e Fakamo’uí he Tohi ’a Molomoná, ’a e founga na’á Ne tokoni ai ki He’ene kau ākongá ’i he pule’anga kotoa pē mo feinga ke hiki hake mo tokanga’i taha taha kinautolú.

Laukonga ’o e Puipuitu’á

  • Ronald A. Rasband, “One by One,” Ensign, Nov. 2000, 29–30.

Ngaahi Fokotu’u ki hono Ako’í

Sione 10:14–16; 3 Nīfai 15:16–21; 16:1–3

Na’e ako’i ’e Sīsū Kalaisi ’a e kakai Siú fekau’aki mo ’Ene “fanga sipi kehé”

map of the world

Faka’ali’ali ha fo’i kolope pe mape ’o e māmaní, pea fakaafe’i ha tokotaha ako ke talaatu ’a e feitu’u na’e fakahoko ai ’e Sīsū Kalaisi ’a ’Ene ngāue ’i he lotolotonga ’o e kakai Siú (ko e fonua ’o ’Isilelí ’i onopooni ’i he Hahake Lotolotó). Kole ki he kau akó ke nau kumi ’a e Sione 10 pea lau fakavavevave ha ni’ihi ’o e ngaahi vēsí, ’o kumi ’a e me’a na’e ako’i ’e Sīsū fekau’aki mo Ia pea mo ’Ene fengāue’aki mo kinautolu ’oku muimui kiate Iá. Kole ange ke nau lipooti ’a e me’a ’oku nau ma’ú. (’Oku totonu ke lipooti ’e he kau akó ko Ia ’a e Tauhi Sipi Leleí, ’okú Ne ’afio’i ’Ene fanga sipí, ’oku nau ’ilo’i Hono le’ó, ’okú Ne tānaki kinautolu ki Hono loto ’aá, mo e ngaahi alā me’a peheé). Hili ia, fakaafe’i ha tokotaha ako ke lau le’olahi ’a e Sione 10:14–16 kae muimui ki ai ’a e kalasí. Fehu’i ange ki he kau akó:

  • Ko e hā na’e folofola ’aki ’e he Fakamo’uí fekau’aki mo ’Ene “fanga sipi kehé”?

  • Ko hai ’a e “fanga sipi kehe” na’e ’uhinga ki ai ’a Sīsuú?

Fakaafe’i ha ni’ihi ’o e kau akó ke taufetongi ’i hono lau le’olahi ’a e 3 Nīfai 1:16--21. Fehu’i ange leva:

  • Ko e hā ha ngaahi mo’oni mahu’inga na’e fakahā ’e Sīsū ki he kau Nīfaí fekau’aki mo ’Ene “fanga sipi kehé”? (Ko e fo’i mo’oni ’e taha ko e taimi na’e folofola ai ’a Sīsū ki he kakai Siú fekau’aki mo e “fanga sipi kehé,” na’e ’uhinga Ia ki ha kakai kehe na’e muimui kiate Ia, kau ai ’a e hako ’o Līhai na’e lolotonga nofo ’i he konitinēniti ko ’Ameliká.)

  • Ko e hā ’a e ’uhinga na’e ’ikai ke ’ilo ai ’e he kakai Siu ’i Selusalemá ki He’ene “fanga sipi kehé”?

Fakahinohino’i ange ’a e Ongo ’Ameliká ’i he mapé, pea fakaafe’i ’a e kau akó ke nau lau fakalongolongo ’a e 3 Nīfai 16:1–3 mo e Mōsaia 27:30. Hili ha taimi fe’unga, fehu’i ange:

  • Ko e fē mo ha toe feitu’u na’e folofola ’a e Fakamo’uí te Ne fakahā ai Ia ki Hono kakaí?

  • Ko e hā ’oku mahu’inga ai ke ’ilo’i ’e ’a’ahi ’a e Fakamo’uí ki He’ene “fanga sipi” ’i he ngaahi fonua kehé”? (Fakamahino’i ange neongo na’e ’osi ’a’ahi tonu ’a e Fakamo’uí ki ha kakai pe ki ha ngaahi pule’anga kehe, ka ko e lahi tahá na’e fakahaa’i ’e he Fakamo’uí Ia ’o fakafou ’i he ngāue ’a e Laumālie Mā’oni’oní. Fakamamafa’i ange ki he kau akó ’i he tokanga’i ’e Sīsū ’Ene fanga sipí, na’á Ne tokoni ai ke fakahoko e fuakava ’a ’Ene Tamaí ke tānaki ’o fakafoki kinautolu ki Hono ’aó.)

Fakamo’oni ange ’oku ’ofa ’a Sīsū Kalaisi ’iate kitautolu kātoa pea te Ne fakahā Ia kiate kinautolu kotoa pē ’oku lau fakataha mo ’Ene fanga sipí. ’Okú Ne feinga ke tānaki fakataha ’a e fānau ’a e Tamai Hēvaní, mei he feitu’u pē ’oku nau ’i ai, ’o fakafoki ki he ’ao ’o e Tamaí.

3 Nīfai 11:8–17

’Oku tokoni fakatāutaha ’a Sīsū Kalaisi ki Hono kau muimuí

Lau le’olahi ’a e 3 Nīfai 11:8–17, pea fakaafe’i ’a e kau akó ke muimui mo fakakaukau loto ’oku nau ’i he temipale ’i he fonua ko Mahú. Hili ho’o laú, fehu’i ki he kau akó pe ko e hā ’oku nau mahu’inga’ia taha ai ’i he ngaahi folofola mo e ngaahi ngāue ’a e Fakamo’uí ’i he ngaahi veesi ko ’ení. Ka fie ma’u, pea fai ha ni’ihi pe kotoa ’o e ngaahi fehu’i ko ’ení:

  • ’Okú ke pehē ko e hā na’e fie ma’u ’e Sīsū Kalaisi ke ’ilo ’e he fu’u kakai tokolahi ’i he temipalé fekau’aki mo Ia ’i he ’aho ko iá? (’Oku totonu ke ’ilo’i ’e he kau akó ’a e fo’i mo’oní ko ’ení: {665}’Oku ngāue ’a e Fakamo’uí ki Hono kau muimuí “taki taha” [3 Nīfai 11:15; vakai foki, 3 Nīfai 17:21].)

Fakakaukau na’e ’i ai ha fu’u kakai ’e toko 2,500 nai (vakai, 3 Nīfai 17:25), ko e hā ’oku ako’i mai ’e he fakaafe ’a e Fakamo’uí ki he tokotaha taki taha ke nau ala ki he matakafo ’i Hono vakavaká, to’ukupú, mo Hono to’ukupu kelekelé fekau’aki mo ’Ene tokanga kiate kitautolú takitaha?

  • ’Oku kaunga fēfē ’a e fakaafe ’a Sīsū Kalaisí ’i he 3 Nīfai 11:14 kiate kitautolu takitaha ’i he ’ahó ni?

  • ’Okú ke pehē ’e tokoni fēfē kiate koe ke mamata mo ala ki he ngaahi matakafo ’o e Fakamo’uí?

Ki ha sīpinga ’okú ne fakatātaa’i ’e tokanga mai ’a e ’Eikí kiate kitautolu fakafo’ituituí, ’e lava ke ke vahevahe ’a e a’usia ko ’ení, ’o hangē ko hono fakamatala’i ’e ’Eletā Loni A. Lasipeni ’o e Kau Palesitenisī ’o e Kau Fitungofulú:

Elder Ronald A. Rasband

“Lolotonga e ngaahi māhina faka’osi ’o ’ema ngāue fakafaifekaú … , na’á ma a’usia ha me’a na’á ne toe ako’i ’a e tefito’i mo’oni kāfakafá ni ’oku ’afio’i mo ’ofa’i tāutaha kitautolu ’e he ’Otuá.

“Na’e ’alu ange ’a ’Eletā Niila A. Mekisuele ki Niu ’Ioke Siti ’i ha me’a faka-Siasi, pea na’e talamai ’okú ne fie fakahoko ha konifelenisi fakafaifekau. Na’á ma fu’u fiefia ke ma’u ’a e faingamālie ko ’eni ke fanongo ki ha taha ’o e kau tamaio’eiki kuo fili ’a e ’Eikí. Na’e kole mai ke u fili ha taha ’o ’emau kau faifekaú ke fai ’a e fualotu he fakatahá. Na’á ku lava pē ke fili tavale pē ha taha ’o e kau faifekaú ke lotu, ka na’á ku ongo’i ke u fakalaulauloto mo fili ’i he fa’alotu ’a e tokotaha ’e finangalo ’a e ’Eikí te u kolé. ’I he’eku vakai ki he lisi ’o e hingoa ’o e kau faifekaú, na’e hā mahino mo’oni ha hingoa kiate au: ’Eletā Siosefa ’Apaia ’o ’Akalā, Kaná. Ko e taha ia na’á ku ongo’i na’e fie ma’u ’e he ’Eikí ke ne fai ’a e lotu ’i he fakatahá.

“Na’á ku fakahoko ha ’initaviu angamaheni mo ’Eletā ’Apaia kimu’a he konifelenisi fakafaifekaú, peá u talaange ki ai ’a e ue’i na’á ku ma’u ke ne fai ’a e lotú. Na’e kamata ke ne tangi lahi ’aupito ’i he’ene ’ohovalé pea mo fofonga loto fakatōkilalo. Na’á ku ki’i ’ohovale ’i he’ene peheé, peá u kamata leva ke talaange ki ai ’oku sai pē ia pea ’oku ’ikai ko ha me’a pau ia ke lotu, peá ne talamai kiate au ’e fiefia lahi ke ne fai ’a e lotú, pea ko ’ene tangí na’e fakatupu ia ’e he’ene ’ofa kia ’Eletā Mekisuele. Na’á ne talamai ’oku mātu’aki makehe ’a e ’Aposetoló ni ki he Kāingalotu ’i Kaná pea mo hono fāmilí tonu. Na’e uiui’i ’e ’Eletā Mekisuele ’a ’ene tamaí ke hoko ko e palesiteni fakavahefonua ’i ’Akalā pea na’á ne sila’i ’ene tamaí mo ’ene fa’eé ’i he Temipale Sōlekí.

“Na’e ’ikai ke u ’ilo ha taha ’o e ngaahi me’a na’á ku toki fakamatala atú fekau’aki mo e faifekaú ni pe ko hono fāmilí, ka na’e ’afio’i ’e he ’Eikí mo ue’i fakalaumālie ha palesiteni fakamisiona koe’uhí ko ha faifekau ’e taha ke ne ’omi ha manatu ’i he mo’uí pea mo fakamo’oni mo ha a’usia langaki mo’ui” (“One by One,” Ensign, Nov. 2000, 29–30).

’Oange ha ki’i taimi ki he kau akó ke nau toe vakai ki he 3 Nīfai 11:15–17. Hili ia, fehu’i ange leva:

  • Ko e fē ha taimi kuó ke ongo’i ai ’oku ’afio’i fakatāutaha ai koe ’e he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi?

  • Ko e hā na’e fai ’e he fu’u kakai ’i he temipalé hili ’enau ma’u e ngaahi fakamo’oni fakatāutaha, mo fakafo’ituitui ki he fakalangi ’o e Fakamo’uí?

Fehu’i ki he kau akó pe ’oku ’i ai ha taha te ne fie fai ’ene fakamo’oni ki he Fakamo’uí pea mo ’ofa ’oku nau ma’u kiate Iá. Fakamo’oni’i ange neongo kuo te’eki ai ke tau ala ki he to’ukupu nima mo e to’ukupu kelekele ’o e Fakamo’uí, ’okú Ne kei tokoni mai pē kiate kitautolu ’i ha founga fakatāutaha. Poupou’i ’a e kau akó ke fakakaukau’i ha founga te nau lava ai ’o fakamālō ki he Tamai Hēvaní mo Sīsū Kalaisi ’i he ’ofa kuo nau ongo’i fakatāutaha meiate Kinauá.

3 Nīfai 11–28

Na’e ngāue ’a e Fakamo’uí ’i he lotolotonga ’o e kau Nīfaí

Ke tokoni ke fakatokanga’i ’e he kau akó ha ngaahi tafa’aki mahu’inga kehe ’o e ngāue ’a e Fakamo’uí ’i he lotolotonga ’o e kakai Nīfaí, ’oange kiate kinautolu ha ngaahi miniti ke nau vakai’i ’a e ngaahi ’ulu’i tohi ’o e vahe 3 Nīfai 11–28. Kole ki he kalasí ke nau feinga ke ’ilo pea hiki ’a e ngaahi me’a mahu’inga ’o e ngāue ’a e Fakamo’uí ’i he lotolotonga ’o e kau Nīfaí. Lue takai lolotonga e fekumi ’a e kau akó, ’o vakai’i ’a e ngaahi me’a ’oku nau ma’ú. Kapau ’oku faingata’a’ia ha taha ke ma’u ha tali, poupou’i ke nau kumi ’i ha taha ’o e ngaahi potufolofola ko ’ení (ko e fakamatala ’oku ha’í ke faka’aonga’i pē ’e he faiakó):

Hili ha taimi fe’unga, fakaafe’i ’a e kau akó ke vahevahe ’a e me’a na’a nau ma’u ’i he’enau fekumi ’i he folofolá. Fakakaukau ke faka’aonga’i ha ni’ihi pe kotoa ’o e ngaahi fehu’i ko ’ení lolotonga e fakamatala’i ’e he kau akó ’a e ngaahi tafa’aki ’o e ngāue ’a e Fakamo’uí kuo nau ma’ú, ke hoko atu e fealēlea’aki ’a e kalasí:

  • Ko e hā e tokoni ’a e tafa’aki ko ’eni ’o e ngāue ’a e Fakamo’uí ki he kakaí?

  • Ko e hā ’e ’aonga ai ke fakatokanga’i mo ako ’a e me’a na’e fai ’e Sīsū ’i He’ene hoko ko e taki pe faiakó?

Fakaafe’i ’a e kau akó ke fakalaulauloto ki he fehu’i ko ’ení pea hiki ’enau ngaahi fakakaukaú:

  • Fakakaukau ki he me’a kuo tau ako he ’aho ní, ko e hā ’a e me’a ’okú ke ongo’i kuo finangalo ’a e Tamai Hēvaní ke ke fai ke muimui ai ’i he sīpinga ’a Sīsū Kalaisi ’i he anga ho’o tokoni kiate kinautolu ’oku mou feohí, kau ai ’a e kau solá, fāmilí, kaungāme’á, pe ko kinautolu ’okú ke tokanga’i ’i ho fatongia faka-Siasí?

Faka’osi ’aki ha’o fakamo’oni ki he ngaahi mo’oni na’e ako’i ’i he kalasí he ’aho ní.

Laukonga ’a e Tokotaha Akó