Ki hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú
ʻOku ou Mafasia! Ko e Hā Leva Te U Fai he Taimi Ní?
Māʻasi 2024


“ʻOku ou Mafasia! Ko e Hā Leva Te U Fai he Taimi Ní?,” Ki Hono Fakamālohia ʻo e Toʻu Tupú, Māʻasi 2024.

Mālohi ‘i he Ngaahi Taimi ʻo e Loto-mafasiá

ʻOku ou Mafasia! Ko e Hā Leva Te U Fai he Taimi Ní?

Ko ha ngaahi fakakaukau ʻeni ke tokoni atu ke ke maʻu ʻa e mālohi ʻa e Fakamoʻuí ke fakafiemālieʻi ʻa e loto-mafasiá.

ʻĪmisi
finemui ʻoku ongoʻi loto-mafasia

Ngaahi tā fakatātā ʻa Uran Duo

Mafasia. Loto-hohaʻa. Ongosia. Lōmekina. Faingataʻaʻia. Tailiili.

Ko e hā pē ha meʻa ʻokú ke ui ʻaki iá, kuo hoko ia ko ha konga ʻo e moʻui fakamatelié talu mei he mavahe ʻa ʻĀtama mo ʻIvi mei he Ngoué. ʻOku ʻikai ha founga ia ki ha “moʻui taʻe mafasia.” Ko hono moʻoní, ʻe fakaʻauha ʻe he moʻui peheé ʻa e taumuʻá! (Vakai, 2 Nīfai 2:11–12.)

Koeʻuhí he ʻikai ke tau lava ʻo taʻofi fakaʻaufuli ʻa e loto-mafasiá, ʻoku totonu ke tau tokanga taha ki he founga ʻoku tau tokangaʻi ʻaki iá. Ko e lahi taha ʻo e ngaahi tupuʻanga ʻo e loto-mafasiá ʻe lava ke vahevahe ia ki ha faʻahinga ʻe ua:

  1. Ngaahi meʻa te ke lava ʻo mapuleʻí.

  2. Ngaahi meʻa he ʻikai te ke lava [ʻo mapuleʻí].

1. Ngaahi Meʻa Te Ke Lava ʻo Mapuleʻí

Kuo laui taʻu hono maʻu ʻe ha kakai tokolahi ʻo e ngaahi tui fakalotu kehé ha fiemālie ʻi hono lau ʻa e meʻa ʻoku ʻiloa ko e “Serenity Prayer (Lotu Fakanongá)”: “ʻE ʻOtua, foaki mai kiate au ʻa e nonga ke tali ʻa e ngaahi meʻa he ʻikai ke u lava ʻo liliú, loto-toʻa ke liliu ʻa e ngaahi meʻa te u lavá, mo e poto ke u ʻiloʻi ʻa e faikehekehé.”1

Naʻe fai ʻe he Palōfita ko Siosefa Sāmitá ha faleʻi tatau ki he Kāingalotu ʻi muʻá ʻi heʻenau fehangahangai mo honau ngaahi faingataʻaʻiá: “Ko ia, siʻi kāinga ʻofeina, ke tau fai ʻi he loto-fiefia ʻa e ngaahi meʻa kotoa pē ʻoku tau maʻu ʻa e mālohi ke faí; pea te tau toki lava ʻo tuʻu maʻu ʻi he loto-fakapapau, ke mamata ki he fakamoʻui ʻa e ʻOtuá, pea ke fakahā mai ʻa hono toʻukupú” (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 123:17; tānaki atu hono fakamamafaʻí).

Ko hono fakalea ʻe tahá: Fai ʻa e meʻa kotoa pē te ke lavá, pea tuku ki he ʻOtuá ke Ne hoko atu. Tokanga taha ki he meʻa te ke lava ʻo mapuleʻí, hangē ko e:

ʻĪmisi
talavou mo ha ngaahi hala kehekehe ʻi muʻa ʻiate ia

Ko hoʻo ngaahi fili pē ʻaʻaú

Tuʻunga ʻi he Fakalelei ʻa Sīsū Kalaisí, kuo tau “hoko ai ʻo tauʻatāina ʻo taʻengata, ʻo [tau] ʻiloʻi ai ʻa e leleí mei he koví; ke fili [maʻatautolu] pē kae ʻikai fakamālohiʻi ke ngāue ʻi ha faʻahinga founga” (2 Nīfai 2:26). ʻOku totonu ke tau “femoʻuekina [ʻa ia, ko e loto-vēkeveke] ʻi he holi lahi” ke fai ʻa e ngaahi meʻa leleí (Tokāteline mo e Ngaahi Fuakava 58:27).

ʻĪmisi
ngaahi fofonga ʻe tolu ʻoku nau fakahaaʻi ha ngaahi tōʻonga kehekehe

Ko hoʻo tōʻongá

Naʻe tohi ʻe he punake ʻAmelika ko Maiā ʻEniselou ʻo pehē, “Ko e meʻa ʻoku totonu ke ke fai ʻi he taimi ʻoku ʻikai ke ke saiʻia ai ʻi ha meʻá, ko hono liliu ia. Kapau he ʻikai te ke lava ʻo liliu ia, liliu ʻa e anga hoʻo fakakaukau ki aí.”2 Fekumi ki he lelei ʻa e kakaí mo e ngaahi tūkungá. Liliu ʻa e ngaahi ngāue fakaʻapí ke hoko ko ha fanga kiʻi vaʻinga. ʻI hoʻo fakaʻofaʻia pē ʻiate koe koeʻuhí ko e lahi hoʻo fehiʻa ki ha tūkungá, he ʻikai ke ne ʻai ia ke toe lelei ange.

ʻĪmisi
ko ha talavou ʻoku fakalaulauloto ʻi he nonga

Ko hoʻo tali ki he ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke ke lava ʻo mapuleʻí

He ʻikai te ke lava ʻo taʻofi ʻa e afaá, ka te ke lava ʻo foaki ha taimi, paʻanga, pe ngāue ke tokoni kiate kinautolu ʻoku uesia ʻi he afaá. He ʻikai te ke lava ʻo taʻofi haʻo kaungāmeʻa mei haʻane mavahe mei he Siasí, ka te ke lava ʻo hokohoko atu hoʻo ʻofa ʻiate iá mo tā ha sīpinga leleí. He ʻikai te ke lava ʻo mapuleʻi kapau ʻe lea taʻeʻofa atu ha taha kiate koe, ka te ke lava ʻo fili ʻa e founga ke tali ʻaki iá.

Pea ʻi he ngaahi meʻá ni kotoa, manatuʻi ʻa e meʻa ʻe taha te ke lava maʻu pē ʻo faí: ko e lotu. Kole ki he ʻOtuá ke Ne fakahoko ʻa e ngaahi meʻa he ʻikai te ke lava ʻo faí—ke liliu ʻa e ngaahi meʻa he ʻikai ke ke lava ʻo liliú. Ko e hā pē ʻa e olá, ʻe lava ke tokoniʻi koe ʻe he Fakamoʻuí ke ke ongoʻi ʻa e nongá.

2. Ngaahi Meʻa He ʻIkai Te Ke Lava ʻo Mapuleʻí

Ko e kulupu faingofua taha ʻeni ke lea ki aí koeʻuhí ʻoku faingofua ʻa e founga ngāué:

Kapau he ʻikai ke ke lava ʻo mapuleʻi ia, ʻoua te ke hohaʻa ki ai.

Ka ke ngāue ʻaki ʻa e tui kia Sīsū Kalaisí pea tokanga taha ki he meʻa te ke lava ʻo mapuleʻí. Feinga ke ʻoua naʻá ke tuku ke uesia koe ʻe he loto-hohaʻá.

Ka, ʻoku faingofua ange foki hono lea ʻakí ʻi hono fakahoko iá. (ʻIkai nai ʻokú ke fakaʻamu naʻe ʻi ai haʻo meʻa-kamosi ki he ongoʻi “hohaʻá” ke ke lava pē ʻo fakamoʻui mo tamateʻi?)

Ka ko hono tali ko ia ʻoku ʻikai ke ke lava ʻo mapuleʻi ha palopalemá, ko e ʻuluaki sitepu ia ke ʻoua naʻá ke tuku ke ne fakamafasiaʻi koe. Te ke tuku leva hoʻo tuí kia Sīsū Kalaisi.

Ko e ngaahi meʻa ʻoku ʻikai ke tau lava ʻo mapuleʻí ʻoku meimei ke tō-mamafa ia ʻi ha taha ʻo e ongo kulupu ʻe ua:

ʻĪmisi
fale ʻi ha matangi mālohi

Ngaahi meʻa fakanatulá

Honge, laʻalaʻā, fakatamaki fakaenatula. Ngaahi mahaki fakaʻauha. Ngaahi fakangatangata fakatuʻasino mo e ngaahi tūkunga fakaemoʻui-lelei. ʻE lava ke uesia ʻe he tōʻonga ʻa e tangatá ʻa e ngaahi meʻá ni, pea ʻoku faʻa ʻi ai ha ngaahi sitepu te tau lava ʻo foua ke mateuteu ai ke matatali ia pe fakasiʻisiʻi ʻa e maumau ʻe hoko aí. Ka he ʻikai ke tau lava ʻo mapuleʻi fakaʻaho kinautolu.

ʻĪmisi
finemui mo ha talavou ʻi muʻa ʻi ha fuʻu meʻafua

Ngaahi fili ʻa e kakai kehé

ʻUlungaanga ʻa e kakaí ʻi he ʻinitanetí. Tuʻu-maʻu pe ko e mavahe hoʻo ngaahi kaungāmeʻá mei he Siasí. Meʻa ʻoku lea ʻaki ʻe he kakaí ʻi he ʻikai ke ke ʻi aí. Ngaahi tuʻutuʻuni ʻoku fai ʻe he fakamaauʻangá mo e puleʻangá. Meʻa ʻoku ʻasi ʻi he televīsoné. Mahuʻinga fakapaʻanga ʻo e koloá. Te ke lava ʻo ʻoatu hoʻo fakakaukaú, ka ko e ikuʻangá, ko e ngaahi fili kotoa pē ʻoku fai ʻe he kakaí makehe meiate koé, ʻoku ʻikai ke ke lava ʻo mapuleʻi.

ʻĪmisi
finemui ʻoku hikiʻi hake hono umá

Ngaahi Maʻuʻaga Fakamatalá

  1. Toʻo mei ha ʻuluaki lotu naʻe fai ʻe Reinhold Niebuhr. Vakai, The Essential Reinhold Niebuhr: Selected Essays and Addresses (1987), 251.

  2. Maya Angelou, Wouldn’t Take Nothing for My Journey Now (1993), 87.

Paaki