Kairaki ni Kamanoaki nakon te Mweenga
Iroun Beretitenti Thomas S. Monson
Ti tararake nako karawa ibukin te namakin ni kairiiri ae aki bwaka, bwa ti aonga ni bairea ao n ira te kawai ae wanawana ae riai.
Taari, ti ikotaki n aron rabwatan te nakoanibonga ae korakora, ikai n te Tienta ni Maungatabu ao n taabo ni kabuta te aonaaba. I karineaki ma n nanorinano man mwiokoau are tabeu ni maroroakin tabeua taeka nakoimi. I tataro ibukin Tamnein te Uea bwa e na raonai ngkai I karaoia.
Itibwi te ririki n nako, ni Beberuare 14, 1939, i Hamburg, Tiaman, e bukamaruaki te bong ni motirawa. Ribuakon maroro aika kaunganano, ibetutu n aomata, ao katangan kunan te aba, “te kaibuke ni buaka ae Bismarck e rurungaa ngkai e kaakaki i taari n rinanon te [Karanga] ae Elbe.” Aei, te kabanea ni korakora ni kaibuke ae beibeti, bon te banna ae kamiimi n tamnei ake a kaotaki n te otanga ao mitiin. Te kateitei e kainnanoa riki ae raka iaon 57,000 kainibaire ibukin 380 te mirimita, ni kammwakuraki n te ureitaa, ao katii aika a kiri uoua. Te kaibuke iai 28,000 te maaire (45,000 kiromiita) waean te iti iaona. Rawatana e riaon 35,000 te tan, ao otanga biiti e a karekea te kamanoaki ae korakora. E kamiimi n taraakina, e bubura teina, e nakoraoi n te bwai ni buaka, te tina ni kaibuke ae totoa ae ataaki bwa e aki kona n iinako.
Ana tai ni kaitibo te Bismarck ma tokin kawaina e roko n raka iaon uoua riki te ririki imwiina, ni Meei 24, 1941, uowaa kaibuke ni buaka aika mwakaroiroi n ana tanganibuaka i marawan Buritan, te Prince of Wales ao te Hood, a kabaeaki ni buakana te Bismarck ao te German cruiser Prinz Eugen. Inanon nimaua te miniti te Bismarck e kaiinakoa ni marawan te Atlantic te Hood ma kaimoana ni kabane ae 1,419 ao tii teniman aika maiu. Ana kaibuke ni buaka Buritan are teuana, te Prince of Wales, e ikoaki kakaiaki ao ni bwakenako.
Riaon riki teniua te bong, e manga buaka man buaka riki te Bismarck, ma ana kaibuke ni buaka Buritan ao ana wanikiba. Ni bootana ni kabane, Buritan e ikoikotii korakoran nimaua ana kaibuke ni buaka, uowa ana ebaeba, 11 ana kurutia ao 21 ana destroyers ni ukora ao ni kaiinakoa te kaibuke ae korakora ae te Bismarck.
N tain buaka aikai, angiin miitiaera a karika te uruaki ae e aki korakora nakon te Bismarck. E aki kona n iinako? Imwiina te tobito e a taakete raoi, n orea bween te Bismarck. Akea manenan onobwai. Ma katii aika tauraoi ni karebweaki ao kaimoa aika tauraoi, te Bismarck e tii kona ni bwakee ni karaurau n te mronron.” N aki roroanako bon ana wanikiba ni buaka Tiaman ae korakora. E aki kona te Bismarck n roko n ana uaabu ni kamanoa. N aki kona ni katauraoa ana tabo ni kamanoa ae kainnanoia, e a bua ana konabwai Bismarck ni kaira kawaina are e baireaki. Akea ana bwee Bismark, akea buokana, e aki kona n roko n te uaabu. E a kan roko n tokina. A rebwetaua ana katii Buritan ngkai a biriaitua kaimoan Tiaman ao ni kainakoa te kaibuke are e taraa n aki kona n iinako. Naon te Atlantic aika a baki a mwananga irarikina ao ni kabwauta ana kamoamoa n ana tanganibuaka i marawa Tiaman. Ai bon akea te Bismarck.1
N aron te Bismarck, ngaira n tatabemaniira bon te kakai n intinia. Ara karikibwai, e ngae n anne, akea tiana ni wanawanan te aomata. Te aomata e kona ni katei mitiin aika kabanea ni matoatoa ma e aki kona n anganiia te maiu ke katoka iaoia te mwaaka ni kakaea bukin tera ao ni motikitaeka. Aikai bwaintangira mai eta, ae e tii kona n anga te Atua.
N aron bween te kaibuke, taariu, ti a tia n anganaki te kawai ae katauraoaki ni bairea te kawai are ti mwananga iai. Ana auti ni kaotaota te Uea e anoanoira ni kabane ngkai ti borau ni marawan te maiu. Ara botoniango bon kairan kawaira nakon ara kouru ake ti bairei―bon abanuean te Atua ae te tiretio. Te aomata n akea ana kantaninga ai aron te kaibuke n akea bweena, are e na bon aki rororake ni uaabun mweengana. E roko nakoira te kanikinaa: bairea kawaim are ko na nako iai, katauraoi nakon tokin kawaim, kamatoa raoi am bwee, ao waaki.
N aron korakoran te Bismarck, ai aron naba te aomata. N notuanako te intin ao korakoran te burobera akea manenaia n akean namakinan te kairiiri, ni bairea te korakora, are e kaira korakoran te bwee, e aki nooraki, e uarereke abwakina ma e kakawaki arona ni mwakuri.
Tamara e katauraoa taai, namwakaina, ao itoi―itoin karawa ni kairiia kaimoa ake a borau i marawa. Nakoira, ngkai ti nakonako ni kawain te maiu, E katauraoa te mwabe ae mataata ao e kotea te kawai nakon tokin kawaira ae baireaki. E kauring: taratarai ngkami n te kawai ae ae aki teimatoa, mwanano aika karabaaki, ao bwai ni kamwane. Ti na aki kariaia bwa ti na mwane irouia naake a na kabwakaira, naake taan kamwane n te bure n anoanoiko ikai ao ikekei. N oneamwiina, ti toki moa n tataro, ti kakauongo nakon te bwanaa ae maraara ni bebete are e taetae nakon kabin nanora n ana kakao te Mataniwi, “Nakomai, iriirai.”2
Irarikina iai naake a aki ongo, ake aki ongeaba, ake a tangiria n toua kawaia are a karaoia. Angin te tai a taenikai nakon taian kariiri are e katobibira ake a kona n taraa ni kamwamwane.
Ngkai kaain te nakoanibonga ngaira, ti a katukaki iaon te aba n taai ni kaangaanga. Ti maeka n te aonaaba ae kamangaongao ma aira ni kauntaba ake a kuneaki n taabo nako. Kainibaire n te tautaeka e urua mweeraoin te bootanaomata n taumatoa te mwaaka, ao mwakoron te bootaki a karawawataki n aki toki, n akea kabwaiaia n nako ma namakinan te kabwaka. Aia kakauntaeka aomata a ongoraeaki i taningara ao e otabwaniniiira te bure.
Bon tabera bwa ti na tau ibukin ana kakabwaia aika kamiimi Tamara are i Karawa ake e katauraoi ibukira. Te tabo ike ti nako iai, bon raora ara nakoanibonga. Ti tei n taabo aika tabu? Taiaoka, imwaain ae ko kaakiko ke am nakoanibonga n te kaangaanga man te naanako n taabo ke n irii waki ake ko aki tau iai ke ibukin te nakoanibonga anne, toki moa n iangoa mwiina.
Ngaira ake ti katabuaki nakon ana nakoanibonga te Atua ti kona ni karaoa te bitaki. Ngkana ti kateimatoa itiakira ae onoti ao ni karinea te nakoanibonga, ti riki bwa katoto aika raoiroi ibukiia tabeman n iria. E kauring te Abotoro ae Bwauro, “Ko na riki ba aia tia kakairi aomata aika onimaki, n te taeka, n te aro ni maeka, n te tangira, n te onimaki, ao n te itiaki.”3 E koreia naba bwa taan iriira Kristo a riai n riki “bwa ootan te aonaaba.”4 Ni katauraoan te katoto ibukin te raoiroi e kona n reita te tamaroa nakon te aonaaba ae rikirake ni buakaka.
Angiina ibuakomi a na uringa Beretitenti N. Eldon Tanner, are e beku bwa te kauntira nakoia aman Beretitenti n te Ekaretia. E katauraoa te katoto ae tamaroa ni kabuta n nakoana ni karaobwai, n ana tai n ibuobuoki n tautaekan Canada, ao n aron ana Abotoro Iesu Kristo. E anganiira te reirei ae kairaki aei: “Akea te bae e na uota te kimwareirei ae korakora ao te tokanikai nakon maiuakinan reirein te euangkerio. Riiki bwa te katoto, n anainano ibukin te raoiroi.”
E reitia: “Ngaira n tatabemaniira ti moan katabuaki ibukin tabeua mwakuri n aron ana toro te Atua aika rineaki ake e nooria bwa a tau n anganaki te nakoanibonga ao te mwaaka ni mwakuri n arana. Uringnga n tainako bwa aomata a taraiko ibukin te kairiiri ao a anaaki nanoia ibukin te raoiroi ke ibukin te buakaka, are te anainano are e namakinaki ibukin roro aika a na roko.”5
Ti kakorakoraki n te koaua bwa te kabanea ni korakora ni kairoro n te aonaaba n te bong aei bon mwaakan te Atua ngkai e mwakuri rinanoia aomata. Ni borauakina marawan te maiu n rabwata, ti kainnanoa ana kairiiri te Kaimoa ae akea Tokina―Iehova ae kakannato. Ti bubuti buokara, ti butiia karawa ni karekea buokara mai karawa.
Te katoto ae rang ataaki ibukin temanna are e aki karoko ieta bon Kain, natin Atam ao Ewa. E mwaaka n te konabwai ma e mamaara n te kantaninga, E kariaia Kain ni ngangau, ni bakantang, n aki ongeaba, ao n tiritiri n urua te bwee ae onoti are e na kona ni kairia nakon te kamanoaki ao te karietataki. E ukora bwain te aonaaba Kain nakon bwain karawa; e bwaka Kain.
N te tai teuana ao mairoun te uea ae buakaka, e kataaki ana toro te Atua. Ni buokaki man ana kairi karawa, Taniera e rairi taekan koroboki iaon te oo nakon te uea. Ni kaineti ma te kaniwanga are e anganaki―te ninira ae kakannato, te mwae n roroa te koora, te mwaaka n tautaeka―e taku Taniera, “Ke a boni b’ainaki i roum am b’ai n tituaraoi, ao angan tamanna am bo.”6 Kaubwai aika korakora ao te mwaaka e a tia n anganaki Taniera, te kaniwanga e tei ibukin bwain te aonaaba ma tiaki mairoun te Atua. E totoko Taniera ao e teimatoa ni kakaonimaki.
Imwiina, ngke e taromauria te Atua Taniera n aki tabe ma taekan te tua ni katanoata taromaurian te Atua ae e tabuaki, e karenakoaki ni nneia raian. Te rongorongo n te Baibara e karakina te ingabong are imwiina, “E kaaerakeaki Taniera mai nanon nneia raian, ao e aki noraki ikoakina teutana, ba kioina ngke e onimakina … Atuana.”7 Inanon te tai ni kainnano, Ana kekeiaki Taniera n teimatoa ni kakaonimaki ni kaoka nakoina te kamanoaki mai karawa ao ni katauraoa te tabo ni kamanomano. Te kawakinaki ao te kamanoaki a kona n riki bwa ara bwai ngkai ti kaira te kawai anne nakon mweengara ae akea tokina.
Rongorongon te tai, n aron tanon te kiraatinaoa, e kanikinaea mwanangan te tai. Taan kamataku aika boou a katabea waakin te maiu. Kangaangan ara bong a taraa ni kakamaku imatara. Ni kabuta rongorongon te aonaaba, Tatan e mwakuri n akea te motirawa ibukin uruan aroia taan iriira te Tia Kamaiu. Ngkana ti kariaia nakon ana kamwane, ngaira―n aron Bismarck ae korakora―e na kabuaa te bwee are e na kona ni kairiira nakon te kamanoaki. N oneamwiina, e ngae ngke ti karekei aia karikibwai aomata ae wanawana, ti tararake nako karawa ibukin te kairiiri ae aki kona ni bwaka, bwa ti na kona ni bairea ao n ira te kawai ae wanawana ao ae riai. Tamara are i Karawa e aki kona ni katuka ara bubuti n aki kaekaa. Ngkai ti ukora ana buoka karawa, bweera, ti aki n aron bween Bismarck, e naki bwaka.
Ngkai ti waaki nako n tatabemaniira, ti bia borau ma te kamanoaki ni marawan te maiu. Ti bia karekea ninikorian Taniera, bwa ti na teimatoa ni kakaonimaki n aki tabe ma te bure ao te kariiri are katobibiira. A bia nano ara koaua ao ni korakora n aron Iakobwa, tarin Nibwaai, are, e kaitaraaki iroun temanna are e kataia n urua ana onimaki n ana anga nako, e katanoata, “N na bon aki bwaka.”8
Ma te bwee ae te onimaki ni kairii kawaira, taari, ngaira naba ti kona ni kunea kawaira ni kamanoaki nakon mweengara―mweengara iroun te Atua, ni maeka ma Ngaia n aki toki. Anne ibukira n tatabemaniira, I tataro n aran Iesu Kristo ae tabu, ara Tia Kamaiu, ao te Tia Kabooi maiura, amen.