“Kam Maeka n Tangirau”
Ana tangira te Atua ae akea tokina ao e na teimatoa ni ua te toki, ma nanona iroura n tatabemaniira e nakon ara kaeka nakon Ana tangira.
Te Baibara e tuangiira bwa te “Atua bon te tangira.”1 Bon ngaia bannan te tangira ae kororaoi, te koaua are Ana tangira e teimatoa man tabwanin nakoia aomata nako. Ngke e kabwarabwara Beretitenti Thomas S. Monson: “Ana tangira te Atua e mena ikekei e ngae ngke ko aki namakinna ke ni kainnanoa te tangira. E bon tatauraoi n tainako.”2
A mwaiti aron kabwarabwaraan ao taekinan ana tangira mai karawa. Teuana te taeka are ti ongongo ni katoabong bwa ana tangira te Atua “akea tiana” Ngkai kabwarabwaraan ana tangira te Atua akea tianani kaoti ni Koroboki aika a tabu. Ma, Ana tangira e kabwarabwaraaki ni Koroboki aika tabu bwa “te tangira ae korakora man kamimi,”3 “te tangira ae kororaoi.” 4 “tangira ni Kabooira,”5 ao“ te tangira ae akea tokina.”6 Aikai taeka aika tamaroa riki kabonganaaia ibukina bwa te taekate tangira ae kororaoi e kona ni kairua rairakina n taekan te tangira mai karawa, n aron ae, te Atua e butimwaai bwai nikabane ao e aki motikitaekara ibukin Ana tangira ae akea tiana, ke te Atua e aki kairoroira ibukin ana tangira ae akea tiana, ke ni kabaneti kamaiuaki n abanuea te Atua i karawa ibukin Ana tangira te Atua ae akea tiana. Ana tangira te Atua akea tiana ao e na teimatoa n aki toki, ma tera ae e nanonaki ibukira n tatabemaniira bwa e na kanga aron ara kaeka nakon Ana tangira.
E taku Iesu:
“I tangiri ngkami n ai aron Tamau ngkae E tangirai: kam na maeka n tangirau.
“Ngkana kam kawakin au tua, ao kam maeka n tangirau; n ai arou ngkai I kawakin ana tua Tamau, ao I maeka n tangirana.”7
Ni “maeka n tangirau ke kam maeka n tangirau” ana tangira te Tia Kamaiu e kananoan karekean Ana nanoanga ao ni kakororaoaki iai.8. Ni karekeana Ana nanoanga, ti riai ni karekea onimakinan Iesu Kristo, ao ni kawakin Ana tua, n ikotaki ma te rairannano man ara bure, ni bwabetitoaki ibukin kabwaraan bure, ni karekea te Tamnei ae Raoiroi, ao n reitinako n ongotaeka 9
Te Atua e tangirira, ma E aki kona ni kamaiuira man ami bure.10 Uringa ana taeka Amureki ake e taekin nakon Teeterom bwa te Tia Kamaiu e na bon aki kabooia inanon aia bure ma man aia bure,11 bukina ngkai ma te bure ao ti aki Itiaki ao “akea te bwai ae bareka ae kona ni karekea uean karawa”12 ke ni karekea uean karawa. “Ao [Kristo] iai mwaakana are e anganaki mairoun te Tama bwa e na kabooia [Ana aomata] man aia bure ibukin te rairannano; ngaia are e a tia ni kanakoia anera bwa a na tataekina rongorongon aron te rairannano, are e kairii nakon mwaakan te Tia Kaboomwi, nakon kamaiuan tamneia.”13
Man ana Booki Moomon ti reiakina nanon Korakain Kristo, kaotan korakoran Ana tangira, n “kamwakura te nanoanga are e na riaon te momotiraoi, ma ni karekea te onimaki nakon te rairannano.
“Ao ngaia are te nanoanga e kona ni kakoroa bukin bwaai ake e tangiri te momotiraoi, ao e katobibia ni bain te mweengaraoi, ngaia are ti nakon are iai te onimaki irouna nakon te rairannano e bon kamenaaki iaan te tua ae kaineti ma te momotiraoi; ma ngaia are te babaire ae kakannato ao akea tokina ibukin te kabooaki e na ti kakoroaki bukina iroun are iai ana onimaki nakon te rairannano.”14
Te rairannano bon Ana bwaintangira nakoira, are e kabooaki n ae moan te kakaawaki.
Tabeman a na bon uneakinna ngkai te Atua e kakabwaiaia naba taan bure n aroia aika raraoi n akea te kaokoroaki—katiteboaki, ibukin te katoto, ana taeka Iesu n te kabwarabwara iaon te Maunga: “[Te Atua] e karaoa taai bwa e na oota iaoia aika a raoiroi ao aika a buakaka, ao e kabwaka te karau iaoia akana atataiaomata ma akana babakanikawai.”15Te koaua, te Atua e kabwaroi rikaaki kakabwaia iaoia ni kabane Natina—ni kabane kakabwaia ake a tangira ao te tua ao te motiraoi ao te nanoanga e kona ni kariaia. Ao E tuangiira bwa ngaira naba tina iakoakoi:
“I taku nakoimi, Kam na tangiriia ami kairiribai, ao tataro ibukiia akana bainikirini ngkami;
“ba kam aonga n riki ba natin Tamami are i karawa.”16
E ngae n anne, ana bwaintangira te Atua aika korakora riki a tianaki iaon bwaai ake ti ongotaeka iai. Beretitenti Russell M. Nelson e kabwarabwara: “Ana tangira ao ana kakabwaia te Atua e anga nakon bwariko ni uee aika kanikan—n ikotaki ma te maiu are akea tokina—n raonaki ma kakabwaia ake ti riai ni karekei, tiaki kakabwaia ke ti kantaningai ngkana ti aki tau. Taan bure aki kona ni kairoroa Ana kantaninga ma aia kantaninga ao ni kantaningaia bwa E na kakabwaiaia ngkana kam mena inanon ami bure. [tara Aramwa 11:37].]. Ngkana a kan kakukureia ni kakabwaia ni kabane n tamaroan Ana ue, a riai n rairinanoia.”17
Riaon kaitiakan te aomata ae rairannano bwa e na itiaki ao n aki bareka ma berita ake e na “tabekakirake n te kabanea ni bong,” 18 iai te kauoua n iango ae teimatoa n tiku n ana tangira te Atua. Teimatoan Ana tangira e karekea te atatai nakoira ae bwanin, n riki n ai Arona19 Are e taekinna Beretitenti Dieter F. Uchtdorf: “Ana akoi te Atua e aki ti kaokaki nakoira ibukin arora ngkoa n itiaki. … Ana kantaninga a rietata riki: E tangiriia Natina mwane ao aine bwa a na riki n ai Arona.”20
N teimatoa n ana tangira te Atua e nanonaki ni bwanin n ongotaeka nakon Ana kantaninga. E nanonaki ni butimwaea kaitara mairouna ngkana e kainnanoaki, “bwa are e tangira te Uea e na kaitiakia.”21 Nanona te tangira ao te ibuobuoki imarenara ngkai Iesu e a tia n tangiriira ni beku ibukira.22 E nanonaki n reiakinna n ongotaeka nakon tuan te abanuea are tiretio bwa ti aonga n teimatoa nakon mimitongin tiretio.”23 Bwa E aonga ni kona ni karikiira nakon ana kantaninga, Tamara are i Karawa e bubutiira bwa ti na kakauongo “nakon ana wirikiriki te Tamnei ae Tabu, ao ni [kanakoa] te aro n aomata ao n [riki] n Itiaki rinanon ana mwakuri ni kamaiu Kristo te Uea, ao n [riki] n ai aron te ataei, n ongeaba, n ongotaeka, n nanorinano, n taotaonakinnano, n onrake n te tangira, ao n tauraoi ni butimwaei bwaai ni kabane ake e tangiria te Uea bwa e na karaoi, n ai aron te teei are tauraoi ni karaoi bwaai ake e tuangaki iroun tamana bwa e na karaoi.”24
Unimwaane Dallin H. Oaks e taku: “Te Kabane ni Motikitaeka bon tiaki ikotan mwaitin ara mwakuri aika raraoi ao aika buakaka—ake ti a tia ni karaoia. Bon butimwaean kabanean mwiin ara mwakuri ao ara iango—n arora are ti a tia ni karekei.”25
Rongorongon Helen Keller bon te kaikonaki are e taekinna aron te tangira mai karawa ni kona ni bita te nano ae ingainga (ni bitaki). Helen e bungiaki i Alabama n te United States n 1880. Ngke ai tibwa 19 ana namwakaina, e taonaki n te aoraki ae akea katokana are e a kamwaukua ni bonotaninga ao ni mataki. E bon rangi ni wanawana ao e a un ngkai e kataia n ota ao n ata ana otabwanin. Ngke Helen e namakina kakamwakurin riaia kain ana utu ao e ataia bwa a kabongana n taetae, “e a bon rang un riki [ibukina] ngkai e aki ira te maroro.”26 Ngke e a koro onoua ana ririki Helen, kainnanona n te reitaki ao ana namakin ae aki raoiroi inanona are “e kai un tainako, n tabetai e a katoa aoa unna.”27
Ana karo Helen e kaoa ana tia reirei natiia, te aine ae arana Anne Sullivan. Temanna ae ota, n aron Iesu Kristo temanna, are e atai mamaarara,28 Anne Sullivan iai naba ana kanganga n ata mamaaran Helen. Ngke nimaua ana ririki, Anne e rootaki n te aoraki are e karekea te maraki ni kanoanimatana are e a mataki iai. Ngke ai waniua ana ririki Anne, ao e mate tinana ao tamana e kitanaki ni katukaki ma mwanena ae uarereke riki, Jimmie; ao a kaai ni kanakoaki nakon “aia auti kainnano,” te tabo ae e bon rang buakaka are ike e a mate iai Jimmie imwiin teniua namwakaina. Ibukin nanona ae e korakora, Anne e a rin n Aia Reirei Mataki ae Perkins School, are e a rikirake wanawana iai. Te tia korokoro n te mata e a katamaroa ana taratara n te aro are e a kona ni wareware. Ngke taman Helen e reitaki nakon te Perkins School ni kakaea temanna ae e na riki bwa a na tia reirei natina, e a rineaki Anne Sullivan.29
E bon aki nakoraoi te waaki n te moantai. “Helen e oreia, kinika, ao e butiborea ana tia reirei ao e bwaka moan wiina. [Anne] n tokina e a kona ni kairaki [Helen] nakon te auti ae uarereke are bon aia bwai te utu ae Keller. Rinanon te taotaonakinnano ao te teimatoa ae nene, n tokina e a karekea tatangirana ao onimakinana iroun ana ataei.”30 N arora naba, ngkai ti onimakinna ara Tia Reirei mai karawa, E kona n reireiniira ao ni buokiira n rikirake nakon te mwaneka are imwiina.31
Ni buokan Helen n reiakina te taeka, Anne e na tiberingiia aran te bwai ae tataneiai iai n tabonibaina iaon bain Helen. “[Helen] e tatangira te ‘takakaro n te bai,’ ma e aki ota ni karokoa te tai ae ururingaki ngke Anne e tiberingiia ‘ran’ ngke e bwamwiia te ran ni katiia nakon bain [Helen] ao imwiina e koreia:
“‘N tai ae waekoa. I namakina mabubun au iango n te bwai ae mwanuokinaki … ao n te aro anne kamimiin te taetae are e kaotaki nakoiu. I ataia ngkanne bwa “t-e-r-a-n” nanona te bwai ae mwaitoro are e bwaro iaon baiu. Te taeka ae nano are e kauta matau, karekea te ota, kantaninga, kukurei, kainaomata! … Bwaai ni kabane iai araia, ao anne are e karekea te iango ae boou n au iango. Ngke ti okira te auti[,]bwaai ni kabane … I riingi a kaonaki n te maiu.’”32
Ngke Helen Keller e a ikawai, e a kinaki ibukin tangiran te taetae, ana konabwai n riki bwa te tia korokaraki, ao rabakauna n taetae nakoia te botanaomata.
N te Tamnei are e kaotaki iai maiun Helen Keller, ana karo a kaotaki bwa a rauaki n ana mwakuri Anne Sullivan ngke e kaota aron natiia n aki rau ni kona n tekateka ma te karinerine n tain te katairiki, n amwarake raoi, ao n rukuma ana kawere ngkana e tia n amwarake. Ma Anne e ataia bwa Helen e konabwai ni karaoi ae mwaiti riki ao iai ana anganano ae Tamaroa ae e na karaoi.33 Ngaira naba, ti kona n rauaki ni bwaai ake ti a tia ni karaoi inanon maiura, ao ti rauaki n arora ae ngai, ngkai ara Tia Kamaiu mai karawa e atai riki ara konabwai aika ti kona ni karekei are ti karekei tii “rinanon te kiraati, ae roo.”34 Ngaira n tatabemaniira ti kona n namakinna te kukurei ae korakora mai karawa e rikirake inanora n aron te kukurei are e namakinna Helen Keller ngke te taeka e riki bwa te mwaaka inanona, n anganna te ota ao ni kainaomata. Ngaira n tatabemaniira ti kona n tangira ao ni beku ibukin te Atua ao ni kakorakoraaki ni kakabwaiaia raora “N aron are e koreaki, E tuai n noria te mata, ke n ongo te taninga, e tuai naba n rin inanon te aomata, bwaai ake e a tia ni katauraoi te Atua ibukiia naake a tangiria.”35
Ti na iangoa mwaitin boon ana tangira te Atua ae kakaawaki. Iesu e kaotia bwa matena ibukin ara bure ao kamaiuara man te mate, ni kauoua te maiu n rabwata ao n tamnei, Korakaina are e riki nakoina, ae ngaia te Atua, te kabanea ni korakora iaoia ni kabane, n ruru ibukin te maraki, ao n titi rarana man bwangabwangan kunna, ao ni korakai n rabwata ao n tamnei— ao e bubuti bwa E na aki mooi n te mwangko ae mao, ao n rukurukumaki.”36 Korakaina iaon te kaibangaki ao i Ketetemwane e korakora riki nakon are e kona temanna ni karaoia.37E ngae n anne, ibukin Ana tangira ibukin Tamana ao ibukira, E teimatoa ao n tokina, e kona n anga te aki mamate ao te maiu are akea tokina.
Bon te kanikina ae nano are e riki “otinako te rara man bwangabwangan te kun”38 n aron korakain Iesu I Ketetemwane n te tabo are nnen te oriwa. Ni karekean te oera n ana tai te Tia Kamaiu, uaan te oriwa a kamakiraaki n te atibu are e karabinoaki iaoia. Mwiin “kamakiraana” a katokai n te tabo ae marau, mwawawa te bwaene ake a kaibetaotaoaki. Rawawataia a kaotinakoa te oera ae Itiaki. Ngkanne e karawawataaki riki n te kai are e katokaai I tabukin te bwaene are ibetaotao, e kaotinakoa riki te oera ae mwaiti. N tokina, ni kaotinakoa te kabanea n tim, te kai ao atibu n iterana are teuana, a komakiaki.39 Ao eng, te oera e otinako n aron are e moan otinako iai.
I taku bwa n ana rongorongo Mataio n taekan te Tia Kamaiu ngke e roko i Ketetemwane n te tairiki arei—bwa E “moanna n nanokawaki ao e bati n rawawata nanona. …
“Ao e kararoa riki teutana, ao E katorobubua ni bobaraaki, ao E tataro ni kangai, O Tamau, ngkana tao e konaki, ao e na nako mai rou te mwangko aei: ma akea au taeka, ma bon ane i Roum.”40
Ngkanne, ngkana I iangoa te maraki ae e rikirake riki ni korakora, E tinako te rara te kauatai ibukin te kamaiu ao n tokina, tao kabanean korakaina, te katentai. E teimatoa inanon te maraki ni karokoa e kakoroa te kabanea n tim.41 Aio E karaoia ni kamaiu ibukim ao ibukiu.
Ma te bwaintangira ae kakaawaki n te tangira mai karawa! Ni kaonaki n te tangira anne e titiraki Iesu, “Ko na aki oki ngkai nakoina, ao rairannano man ami bure, ao bitaki, bwa I aonga ni kamaiuko?”42 Ma te akoi E kakoaua, “Nooria, e aroraki baiu ae nanoanga nakoimi, ao ane e roko nakoiu ao N na butimwaia, ao a na kakabwaiaki akana a na roko nakoiu.”43
Ko na aki tangiria ngkai ngke e moan tangirikoi?44 Ngkanne kawakin Ana tua.45 Ko na aki iraorao nakoina ngkai e anga maiuna ibukiia raona?46 Ngkanne kawakin Ana tua.47 Ko na aki mena n Ana tangira ao ni karekea ni kabane Ana akoi ake e anganiko? Ngkanne kawakin Ana tua48 I tataro bwa ti na namakina ao ni kabwanina tikura inanon Ana tangira, n aran Iesu Kristo, amen.