Reirei mairoun Aramwa ao Amureki
Bon au kantaninga bwa naake a tia n teiraroa man kawaia ana reirei Iesu a na nooria ma nanoia ao n reiakinna mairoun Aramwa ao Amureka.
Aramwa te Kairake
Mai ibuakon katei aika aki kona ni mwanuokinaki man booki aika tabu bon Aramwa te Kairake. E ngae ngke natin te burabeti te mwaane ae korakora, e kitana te ekaretia ibukin te tai ao “e riki bwa te aomata ae moan te buakaka.” Ma bukina aika ti aki atai, e kaitara ana karo ao ni kakaea angan kamaunaan te Ekaretia. Ao ibukin taeka aika korakora man anai nano, e rinanon te tokanikai ae korakora.1
Ma e bitaki maiun Aramwa ngke e kaoti ana anera te Uea nakoina ao e taetae n aiaron te baa. Ibukin teniua te bong ao teniua te tairiki, Aramwa “e kammarakaki ma te karawawataaki ae akea tokina, … ni marakin te aomata ae katuaeaki.” Ao ngkanne, n te kawai teuana, e uota te ota nakon n te tai ae kaangaanga aei—te koaua ae akea tokina, ae reireinaki iroun ana karo: ae Iesu Kristo e na roko “bwa e na kamaiu ibukin buren te aonaaba.” E a tia Aramwa n taai aika nako n totokoa te iango anne, ma ngke ana “iango e iangoa raoi te koaua aei,” ao e nanorinano, e ingainga, e katuka ana koaua n ana anga karea ni kamaiu Kristo.2
Ngke e a tia n rinanon te taneiai aei Aramwa, e riki bwa te aomata ae bitaki. Man te tai anne, e kabanea maiuna ni karaoa te uruaki are e a tia ni kariki. Bon te banna ni katooto n te rairannano, te kabwarabure, ao te onimaki ae akea tokina.
Aramwa e rineaki bwa e na onea mwiin tamana n tabena ae atuun ana Ekaretia te Atua.
Ni kabane kaain abaia tenaan Nibwaite a riai ni kaman tia n ataa ana karaki Aramwa. Bootaki ni kareke rongorongo aika kakaokoro n ana bong a na bae n tia ni kaonaki ma tamnei ao karaki ibukina. E kaoti n tainako iaon tinanikun te Taraemera ni Katoa Wiiki ao bon atuun taian karaki ao kawai n reitaki aika onoti. N taekana ae uarereke, bon te aomata ae moan te kakannato ae kinaaki n ana bong.
Ma ngke e noria ana aomata Aramwa bwa a mwaninga taekan te Atua ao ni uotia rake ma te kainikatonga ao te itabaraaraa, e rineia bwa e na butiaina man te tabo ni mwakuri ao ni kabanea ana tai “ao e a tiku ngaia nakon te nakoanibonga ae rietaata n ana karinan ae tabu te Atua,”3 ni kabwarabwara te rairannano ibuakoia Nibwaite.
Te moan tai, e a tia Aramwa ni karekea te tokanikai ae korakora—anne are, ni karokoa e mwananga nakon kaawan Amonia. Kaain te kaawa anne a bane n ataia ae ai tiaaki aia tia kairiiri Aramwa, ao iai aia karinerine ae uarereke ibukin ana kariaia n te nakoanibonga. A kabuakaka ni kaitara, a kamamaea, ao ni kanakoa man aia kaawa.
Ma te uruaki n nano, Aramwa e rairaki n oki nakon kaawan Amonia.4
Ma te anera e tuangnga bwa e na oki.
Ti iangoa taekana: e tuangaki bwa e na oki nakoia aomata ake a ribaia ao taan kakaitara te Ekaretia. Bon te katabeaki ae kakamaaku ao ni kona n ana maium. Ma e aki rawa ni karaoia Aramwa. “E waekoa n oki.”5
E a tia Aramwa n aki mamatam inanon boong aika mwaiti ngke e rin nako n te kaawa. Ikekei e tuanga te irua ngkana e kona n “angan ana toro te Atua ae mangori te bwai ae e na kanna.”6
Amureki
Aran te mwaane aei bon Amureki.
Amureki e maiuraoi, ao kaain Amonia ae kinaaki. E ngae ngke e riki mai rouia taan onimaki aika mwaiti, e a tia ana onimaki ni kerikaaki. Imwiina E raira nanona, “E bon bati te wewete nakoiu ao I bon aki ongo; ngaia ae I atai bwaai aikai, ma I bon rawa n [atai]; mangaia ae I aki toki ni kaitaraa te Atua.”7
Ma e katauraoa Amureki te Atua, ao ngke e kaitibo ma Aramwa, e butimwaea ana toro te Uea nakon mweengana, ike e maeka iai Aramwa inanon boong aika mwaiti.8 N te tai anne, Amureki e butimwaia ma te nanorinano ana rongorongo Aramwa, ao te bitaki ae korakora e roko iaona. Mai ikanne, e aki ti onimaki Amureka ma e riki naba bwa te tia kamanoa te koaua.
Ngke e a manga nako riki Aramwa n reirei ibuakoia ana aomata Amonia, iai ana kauoman n tia kakoaua irarikina—Amureki, are bon temanna raoia irarikina.
Te bwai are e riki imwiina iai inanona teuana te karaki ae moan te kakukurei ao ni kananokawaki inanon booki aika tabu ni kabane. Ko kona ni wareka taekana n Aramwa mwakoro 8–16.
N te bong aei, I tangiria n titirakini ngkami uoua titiraki:
Te Moan: “Tera ae I kona n reiakinna mairoun Aramwa?”
Te Kauoua: “I kanga n titebo ma Amureki?”
Tera ae I kona n reiakinna mairoun Aramwa?
Kariaia bwa N na moanna man titirakinaia taan kairiiri n Ana Ekaretia Iesu Kristo ake ngkoa, ngkai, ke n taai aika a na roko, “Tera ae kam kona n tatabemani ngkami n reiakinna mairoun Aramwa?”
Aramwa bon te aomata ae rangin n tarena ao ni konabwai. Tao e na bebete n iangoia bwa e aki kainnanoa ana ibuobuoki temanna. E ngae n anne, tera ae karaoia Aramwa ngke e oki nako Amonia?
Aramwa e kunea Amureki ao e butia ibukin te ibuobuoki.
Ao Aramwa e karekea te ibuobuoki.
N aki ataia raoi bwa tera bukina, n tabetai n tabera ae taan kairiiri ti rawa ni kakaea ao n ni bubuti ibukin aia ibuobuoki tabeman. Tao ti taku n ara iango bwa ti kona ni karaoa te mwakuri n ae raoiroi bon iroura, ke ti rawa ni karika aia kaangaanga tabeman, ke ti iangoia bwa ana rawa n ibuobuoki tabeman. N tainako ti rawa ni kaoia aomata bwa ana kabongana aia tarena ae anganaki mairoun te Atua ao n irekereke ma te mwakuri ni kamaiu ae tamaroa.
Iangoa te tia Kamaiu—E waaki ni katea Ana Ekaretia bon ti irouna?
E aki.
Ana rongorongo e kangai bwa e na aki “Tangiria tabeman bwa ana mangaongao ke ni kammarakaki n te bwai ae E nang karaoia. N na karaoia.” Ma e kangai “Nako mai, iriirai.”9 E kakorakoraaki, kaoaki, reireiaki, ao n onimakiniia Ana taan iriiria “ni karaoi bwaai aika a tia n nooria ni karaoi.”10 N te kawai aei, Iesu Kristo e karikirakea tiaki ti Ana Ekaretia ma Ana toro naba.
Bwa tera nakoam ae ko mena iai ngkai—tao ngkoe te beretitenti n aia kooram riikan, te beretitenti n te titeiki, ke te Beretitenti n te Aono—n te aro bwa ko na nakoraoi, ko riai ni kakaaia aomata aika a na kona ni buokiko ni kakoroa nanon te mwakuri.
E kona n ae temanna ae nanorinano ke ae e raba inanon am taromauri. E kona n ae temanna ae taraa n akea nanona ke n aki kona ni mwakuri. A kona am taan ibuobuoki bwa kairake ke kaara, mwaane ke aine, aki atatai, korakai, ke n aki kakaonimaki n te Ekaretia. Ma te bwai ae ana aki kona n noori n te moan tai bwa a kantaningaia n ongo mai roumi taeka n aron “Te Uea e kainnanoiko! I kainnanoiko”
A mwaiti aika a tangiria i nanoia, ni kan beku ibukin Atuaia. A tangiria n riki bwa tabonibain te Atua. A tangiria ni kabongana te biti ni koro wiita ae kakang, man rikoi uaa ma korakorami ni kabane ni katauraoa te aonaaba ibukin okin ara Tia Kamaiu. A tangiria ni katea Ana Ekaretia. Ma aki tangiria ni wakinna irouia. N tainako a tangiria bwa ana tuangaki.
I kaoi ngkami bwa kam na iangoia naake n am mwaanga ao am uoote, n am mition ao titeiki, aika a kainnanoia n ongo te wewete nakon te mwakuri. E a tia te Uea ni mwakuri ma ngaia—ni katauraoia, ni kamarau nanoia. Kakaaia man norakiia n nanom.
Karoko nakoia. Reireiniia. Kaungaia. Titirakiniia.
Tibwauaia ma ngaiia ana taeka te anera nakon Amureki—ae ana kakabwaia te Uea e na mena iaoia ao aia auti.11 Ko na bae ni mimi n noora ana toro te Uea ae ninikoria ae na teimatoa ni karabaa.
N na Kanga n Riki n Aiaron Amureki?
Ngkai tabeman mai ibuakora ti riai ni ukeukeria taan ibuobuoki, ibukiia tabeman te titiraki e kona n ae kangai “N na kanga n riki n aiaron Amureki?”
Tao ko a tia, inanon ririki, ni kerikaaki nanom n am mwakuri iroun Kristo. Tao korakoran am onimaki e kerikaaki. Tao ko a tia ni kararoako man rabwatan Kristo. Tao ko a tia ni maraki n nano ke n un. N aroia tabeman kaain ana Ekaretia ngkoa i Ebeto, ko bae n tia ni kitana am “moan n tangira”12— te kakorakora, koaua aika akea tokiia n ana euangkerio Iesu Kristo..
Tao, n aron Amureki, ko ataia n nanom bwa e a tia te Uea “ni [weteiko] n te tai ae mwaiti,” ma ko “aki kan ongo.”
E ngae n anne, e noora te bwai ae iai iroumi te Uea n aron ae e nooria iroun Amureki—ana konabwai te toro ae ninikoria ma te mwakuri ae kakawaki ae na karaoia ao ma te koaua ae na tibwauaia. Iai te mwakuri n ibuobuoki ae akea temanna ae kona n anga n aekakin te kawai naba anne. E a tia te Uea n onimakiniko ma Ana nakoanibonga ae Tabu, are iai iai te konabwai ae mimitong ni kona ni kakabwaiai ao n tabekiia tabeman. Kakauongo ma nanom ao irii ana wirikiriki te Tamnei
Mwanagan Temanna Kaain te Ekaretia
I rootaki n te rawawata ni mwaingin te tari temanna ae titirakinna bon irouna, “Ngke e wewete te Uea, N na ongo?” N na wetea te tari ae marurung aei bwa Tawita.
E rairaki Tawita nakon te Ekaretia tao 30 te ririki n nako. E karaoa ana mition ao n ira te reirei iaon te tua. Ngke e kamatebwai ao ni mwakuri ni buoka te utu aei, e kunei tabeua rongorongo ibukin te Ekaretia are e kananououaa. Ngkana e bati ni wareki aeka n rongorongo aikai, ao e na bati riki raraomana. N tokina e bubuti bwa e na kanakoaki arana man ana rekooti te Ekaretia.
Man te tai anne, n aekan Aramwa n ana bong ni kakaitara, e kabanea ana tai ae bati Tawita ni marooro ma kaain te Ekaretia, ni katabetabeia n te marooro iaon te rain ma te kantaninga ae na kaitarai aia onimaki.
E rangin n nakoraoi n te tai ni marooro ma kaain te ekaretia ao ni kaitarai aia onimaki.
Temanna kaain te Ekaretia ae marooro ma ngaia ae arana Iakobwa. E aki toki Iakobwa n akoi ao ni karinerine nakon Tawita, ma e matoatoa naba n tei ibukin te Ekaretia.
Inanon ririki, a uaia Tawita ao Iakobwa ni karikirakea te karinerine ao te iraorao imarenaia. Tera ae aki ataia Tawita bwa Iakobwa e tataro ibukin Tawita ao e karaoia ma te onimaki inanon 10 te ririki. E katuka aran naba raoraona ibukin te tataro n ana tembora te Uea ao ni kantaningaia bwa e na kamarauaki nanon Tawita.
Inanon te tai ae maan, ni karaurau, Tawita e bitaki. E moanna n uringa ma te tangira te atatai n tamnei are e a tia n rinanona, ao e uringa te kukurei ae e a tia n namakinna ngke ngaia kaain te Ekaretia.
N aron Aramwa, e a tia Tawita n aki mwaninga koauan te euangkerio are e a tia n te taina ni butimwaia. Ao n aron Amureki. Tawita e namakina te Uea bwa e roko irouna. Tawita te tia bwaibwai ngkai n te bootaki teuana iaon te tua—te mwakuri ae nakoraoi ae e kareke mwane. E a tia ni karikirakea taraana bwa te tia kakaitara te Ekaretia, ao e riao ana kainikatonga n tuatua bwa e na manga kaokaki.
E ngae n anne, e reitinako n namakina ana katikitiki te tia Kawakin tiibu.
E kakoaua ma nanona te kibu “Ngkana akea ana rabakau temanna ibuakomi, ao e na butia te Atua, ae tatauraoi n angangania aomata ni kabaneia, n aki ngurengureakiniia; ao e na bon anganaki.”13 E tataro, “Te Atua ae tangiraki, I tangiria n riki bwa Aika Itiaki ni Boong Aika Kaitira riki, ma iai au titiraki aika a kainnanoa kaekaaia.”
E moanna n irii ana wirikiriki te Tamnei ao nakon aia kaeka raoraona aika kaunganano n te kawai ae aki ka karekei mai imwaina. Teuana imwiin teuana, e bitaki nanona nakon te onimaki, ni karokoa n tokina e namakinna ae, teuana riki te tai, e kona n namakina ana koaua Iesu Kristo ao Ana Ekaretia ae kaokaki.
N te tai anne, e ataia ae na kona n tokanikai iaon ana kainikatonga ao ni karaoa te bwai ae kona bwa e na kariaiakaki n oki nakon te Ekaretia.
N tokina, Tawita e rin n te ran ni bwabetito ao ni moanna n ingainga nanona nakon te tai are e kona ni manga kaokii ana kakabwaia.
I kukurei n taekinna bwa n tain te tiamwa ae nako, a manga kaokaki ana kakabwaia Tawita nakoina. E a manga rangin n ibuobuoki n te Ekaretia ao ni beku bwa te tia reirei n Reirein te Euangkerio n ana uoote. E anai taai ni kabane n taetae nakoia tabeman ibukin manga okina, ni bwainaorakia te uruaki are e karaoia, ao ni kaota te koaua n te euangkerio ao n ana Ekaretia Iesu Kristo.
Kabaneana
Tariu ao raoraou aika tangiraki, ti a bane n nako ni ukoukoria, kakaae, kaungaia, ao n onimaki iaoia aomata n aroia tenaan Amureki n ara uoote ao titeiki. A mwaiti tenaan Amureki n te Ekaretia n te bong aei.
Tao ko ataa temanna. Tao bon ngkoe temanna.
Tao e a tia te Uea ni wirikiriki nakoim, ni kawaekoako n oki nakon te Tia Kamaiu, n tibwauai am tarena, kakaonimaki ni kamwakura te nakoanibonga, ao ni beku n tekateka ma raoraom Aika Itiaki ni kanii ngkami riki nakon Iesu Kristo ao ni katea abanuean te Atua ikai iaon te aba.
Ara tia Kamaiu ae tangiraki e ataia bwa ko mena ia. E tangiria ni kani kamaiuko. E na karoko iroum. Ngkana ko kauka nanom nakoina. Bon au kantaninga bwa naake a tia n teiraroa man kawaia ana reirei Iesu—n te bwai ae aki tangiria te Atua—e na kantaningaa raoiroin ao ana akoi te Atua, nooria n nanoia, reirei mairoun Aramwa ao Amureki, ao n ongo bibitakin ana taeka te tia Kamaiu: “Nakomai, ao irirai.”
I kairoroi ngkami bwa kam na mwannanoa Ana wewete anne, ni koauana kam na karekea te kaniwanga i karawa. Ana kakabwaia te Uea e na mena iaom ao iaon am auti.14
N aei are I kakoaua ao ni katuka iaomi au kakabwaia ngkai ngai ana Abotoro te Uea n aran Iesu Kristo, amen.