Iangoa te abanuea ae te Tiretio
Am rinerine e na baireia bwa iia am tabo ni maeka n te maiu are akea tokina, tein rabawatam ae na reke ngkana ko a manga kautaki, ao antai raom ake ko na maeka ma ngaiia n aki toki.
Tariu ao mwaaneu aika kam tangiraki, I rangi ni kakaitau ngkai N na taetae ma ngkami n te bong aei. N au bong ni maiu, ao te bong ae boou e kona n uota te nakoraoi ao e bon kona naba ni kaoti kakaewenako aika a kakubanako. Teniua te wiiki n nako, a ikoaki mwatiretin nuukan. Ma, e ngae ngke I a tia n anga ae riaon 100 marooro n tain te maungatabu ni kabuta ao I tei, n te bong aei ao nnang karaoia ao I tekateka. I tataro bwa te Tamnei ae Raoiroi e na uotii au taeka nako nanomi n te bong.
I a tia ni bukamarua au 99 n ririki ao n waaki nakon au 100 n ririki ni maiu. I titiraki bwa teraa te kawai ae karikai bwa e na abwaabwaki maiu. Te titiraki ae rang tamaroa riki bwa “Tera ae I a tia n reiakinna ni maiu inanon te maan ae kaaniia te tienture?”
N te tai aei ao nna bon aki kaeka te titiraki anne n ae bwanin, ma nna tibwaa teuana mai ibuakon reirei ake I a tia n reiakin.
I reiakinna bwa ana babaire Tamara are Ikarawa ibukira e bon rang kamimi, bwaai ake ti karaoi n te maiu aei e bon rang kakawaki, ao ana Mwakuri ni kamaiu te Tia Kamaiu bon ngaia are kakoroa nanon ana baire te Tama.1
Ngkai I tabe n buaka ma te maraki are reke man ikoakiu, I karekea te namakin ae nano ao te karabwarabwa ibukin ana bwai n tangira Iesu Kristo ngke mate ibukin kamaiuara. Iangoa anne! E a tia n namakina te korakai te Tia Kamaiu “te maraki ao kataaki ao kariiriaki n aekaia nako”2 bwa E aonga n anganiira te mweraoi, kamaiuira, ni kamanoira n ara tai ni kainano.3 E kabwarabwara Iesu Kristo Ana namakin i Ketetemwane ao i aon te Kaibangaki: “Bon te korakai are, ngai te Aua, te kabanea ni korakora, n na ruru ibukin te maraki, ao ni wawanako te rara man bwangabwangan kuniu”4 Ikoakiu e bon karekea nakoiu bwa N na karaua raoi katurua taraakin “te kabane ni korakora ao n Tabu mai Iteraera.”5 Inanon kamaiuakiu, e koata te Uea nakoiu mwaakana mai ikarawa inanon te rau ao n te aro ae nna mataata iai.
Ibukin ana Mwakuri ni Kamaiu Iesu Kristo, ao e karika ana babaire Tamara are i karawa bwa te baire ae moan te kororaoi! Mataatara n ana baire te Atua aika kamimi e na bon karekea te kakai inanon maiura ao taai aika a na roko. E kariaia nakoira bwa ti na rineia bwa ti na kangaa ni maeka ikai i aon te aba ao iia te tabo are ti na maeka iai n aki toki. Te kaantaninga ae kaairua bwa ti na “amwarake, mooi, ao ni kukurei, ibukina bwa tao ti nang mate ningabong; ao n tamaroa iroura”6 bon te kabanea ni buakaka ni kewe n te aonaba aei.
Aio te rongorongo ae kakukurei ibukin ana babaire te Atua: bwaai ake ko karaoi inanon te maiu ae mamate aika tamaroa mai iai a kona n titebo ma bwaai ake ko na karaoi inanon te maiu are akea tokina ni karekea te tamaroa mai iai! Te bong aei, ao N na buoki ngkami bwa kam aonga ni kona ni karekei kakabwaia aika mwaiti mai iroun Tamara are i Karawa, I kaoiko bwa ko na karinna inanom ao n “iangoa te abanuea ae te tiretio”!7 Iangoan te abanuea ae te tiretio nanona bwa e na onrake am iango ni bwain te tamnei. Ti reiakinna mai iroun te burabeti n ana Boki Moomon ae Iakoba bwa “iangoan bwain te tamnei bon te maiu ae akea tokina.”8
Te maiu ae mamate bon te tai n reirei ni karaoan ara rinerine i on baika a na kaineti ma kakannaton te maiu ae akea tokina. A mwaiti aomata ake a maeka ao ni kakatia n te maiu aei. E ngae n anne, ao am rinerine n te bong aei e na bairei teniua bwaai: Am tabo ni maeka n te maiu are akea tokina, tein rabawatam ae na reke ngkana ko a manga kautaki, ao antai raom ake ko na maeka ma ngaiia n aki toki. Ngaia are iangoa te abanuea ae te tiretio.
N au moan marooro ngke I riki bwa te Beretitenti n te Ekaretia, I kaungai ngkami bwa kam na waaki ma tokin ami iango. E nanonaki n aei bwa ti na moanibwaia n ara kouru te aba n uea ae te tiretio ao i mwiina ma karaua n iangoa bwa ko na bwaka iaa i mwiin karaoan am babaire n am tai ni maiu i aon te aba.9
E a tia te Uea ni karaua ni kamataata bwa bon ti mwaane ao aine ake a kabaeaki bwa buu mwaane ao buu aine i nanon te tembora, ao ni kawakin aia berita, a na bon uaia ni karekea te maiu ae akea tokina. E taku, “Berita ni kabane, kaonturaeki, reitaki, tabem, motinnano, am mwakuri, itoman, raoraom, ke am kaantaninga, ake a aki karaoaki ni karinaki ao ni kabaeaki iroun Tamnein te berita … iai tokiiia ngkana e mate te aomata.”10
Ma, ngkana ti nanobwanabwana n reneia ni maiuakin tuua n te teretio ngkai, ti bon rineia bwa ti na uti ao ni karekea rabwatara ae ae te teretio. Ti bon rineia bwa ti na aki maeka ma ara utu n te maiu ae akea tokina.
Ma ngaia, Tariu ao mwaneu aika kam tangiraki, ti na kangaa ao iia ao ma antai are ko tangiria ni kan maeka ma ngaiia n te maiu are akea tokina? E a nakoim am rinerine.11
Ngkana ko karaoi am rinerien, I kaoiko bwa ko na karaua raoi n taraia—te taratara ae akea tokina. Karimoa Iesu Kristo, ibukina bwa te maiu ae akea tokina e bon kaineti nakon am onimaki Irouna ao n Ana Mwakuri ni Kamaiu.12 E bon kainanoa naba am ongeaba nakon Ana tua nako. Am ongeaba e bon karaoa te kawai ibukin te maiu ae kakukurei n te bong aei ao n taainako, ko na karekea te kanuanga n te maiu ae aki toki ningabong.
Ngkana ko kaaitara ma te kangaanga ni karaoan am rinerine, iangoa te abanuea ae te tiretio! Ngkana ko rootaki n te kariiriaki, iangoa te abanuea ae te tiretio! Ngkana ko korakai n te maiu ke irouia raoo ake ko rang tatangiriia, iangoa te abanuea ae te tiretio. Ngkana iai ae mate ni moantaai,iangoa te abanuea ae te tiretio. Ngkana iai ae teimatoa ni weneakina aorakina, iangoa te abanuea ae te tiretio. Ngkana ko taonaki ni kangangan te maiu aei, iangoa te abanuea ae te tiretio. Ngkana e reke te marurung i mwiin te kabuanibwai ke te ikoaki, ai aron ae riki nakoiu, iangoa te abanuea ae te Tiretio!
Ngkai ko kaineta am taratara nakon te tiretio, kariaia bwa a na kaoti kakaitara.13 Ririki aika nako, e kabuakakaai temanna te bwakuaku ibukina bwa e a “nang mwaiti tembora” I nanou, ao e raka i aon temanna te tia tararua ae katuaeai ibukin au onimaki. E ngae n anne, ao i kakoaua, bwa iaiangoakin te abanuea ae te tiretio irou e bon karababaa au mwakuri.
Ngkai ko iangoa te abanuea ae te tiretio, e na reke te bitaki i nanom. Ko na bae n tatangiria ni kan tataro ma nanom ni katoa tai. Taiaoka n aki karika am tataro bwa kanga ai aron karaoan rinan ibukin am boobwai. Ana taratara te Uea bwa e na karababaa am atatai n te maiu ae mamate. Ana kaeka nakon am tataro e kona n ae na anganiko te kubanako ao ni buokiko n iangoa te abanuea ae te tiretio.
Iangoa ana kaeka te Uea nakon Iotebwa Timiti ngke e bubuti buokana n te karabuuti i Liberty. E reirei te Uea nakon te Burabeti bwa ni kabane ana kangaanga ao rawawatana a na anganna te kataneiai ao bon ibukin kabwaiana.14 “Ngkana ko teimatoa n rinanona n te aro ae raoiroi, ” e berita te Uea bwa, “te Atua e na karietako i eta.”15 E reireina Iotebwa te Uea bwa e na iangoa te abanuea ae te tiretio ao n tarai kanuanga n te maiu ae akea tokina nakon katuuan ana taratara i aon kangaanga inanon ana bong. E kona—n riki—ara tataro bwa ara tai n te maiu aei ni marooro ma Tamara are Ikarawa.
Ngkai ko iangoa te abanuea ae te iretio, ko na kunea bwa ko a kona totokoi bwaai ni kabane ake a tautaekana inaomatam n rinerine. Bwaai ake a okioki tangiraia n aron—te takakaro n aekaia nako, kemboro, taarau, kabonganaan kamanging aika taburoroko, arekoro, te un, tamnei aika tangako, te wenenibure, ke te amwarake—ake a kamautaningaa te Atua. Bukin Tera? Ibukina bwa bwaai akanne a riki bwa ai Atuam. Ko rang tangiria riki Nakoina ibukin karauan nanom. Ngkana kam korakai ma bwaai aika okioki tangiraia aikai, ukora te tamnei ae raoiroi ao ibuobuoki riki tabeua ake ko kainanoi. I butii ngkami bwa kam na aki tautaekanaki ni bwaai aikai ao kamanena inaomatam n rinea ana babaire ae kamimi te Atua.
Iaiangoan te abanuea ae te tiretio e kona ni buokiko n ongeaba nakon tuan te itiaki. Tabeua bwaai aika na rootaki iai maium n te tai ae tawe nakon ae ko nang urua te tua mai karawa aio. Ibukia naake a tia ni karaoa aia berita ma te Atua, te anua ni kammaira bon teuana te kawai ae rangi n tawe ibukin kabuaan am onimaki.
Mwaitiia taan kakaitara bon ngaia teimatoan rokon te kariiri are irekereke ma uruan arora ni kororaoi. Te mwaaka ni karekea te maiu bon man ara rinerine n rinea te maiu ni kakororaoaki iroun te Atua are tangiria Tamara are i Karawa bwa ti na kamwakuria. Ngaia are, te Atua e karaoi kainibaaire aika a mataata ibukin kabonganaan te mwaaka aei, ae mai i karawa. Te Katiteuanaaki n te rabwata e bon ti reke nakon te mwaane ao te aine ake a tia ni mareaki.
A mwaiti man te aonnaba aio aika tuai ni kakoaua aei, ma koaua mai irouia aomata a bon aki motikaki raoi bwa a bon koaua. E a tia n katanoata te Uea bwa bon akea temanna te aomata ae aki kororaoi ae na karekea te abanuea ae te tiretio. Ma ngaia are ngkana ko karaoi am babaire ni kaineti ma te maiu ae mamate, I butii ngkami bwa kam na iangoa te abanuea ae te tiretio. Ao ngkana ngkoe bwa ko aki kororaoi, I butiiko bwa ko na raira nanom. Nakomai nakon Kristo ao ni karekea Ana berita ae bwanin ibukin kabwarakin am bure ngkai ko raira raoi nanom man am bure.16
Ngkai ko iangoa te abanuea ae te tiretio, ko na kaitibo ma te kataaki ao te kakaitara n te ota ae boou. Ngkai temanna ae ko tatangiria e kataia ni buakana am koaua, iangoa te abanuea ae te tiretio, ao tai nanokokoraki n am koaua. E taetae ni burabeti te Abotoro ae Bauro bwa “ni boong aika kaitira ao bon iai temwaangina aika na kaaka taekan te onimaki, ao ane a na iri nanoia tamnei aika bureburea te aba, ma aia reirei taimonio.”17
E na bon akea tokin aia mwakuri n anai nano taan kakaitara. Taiaoka ma bwaina te tatauraoi. Tai anai reirei mai irouia naake aki kakoaua. Ukori kairiiri man bwanaa aika ko onimakini raoi—mai irouia burabeti, taan mamata, ao taan karekei kaotioti ao bon ana wirikiriki te Tamnei ae Raoiroi, are ngaia “e na kaoti nakoim bwaai ni kabane aika ko riai ni karaoi.”18 Taiaoka ni karaoi mwakuri aika a na karikirakea maiun tamneim ao am konabwai ni karekea oin am kaotioti.19
Ngkai ko iangoa te abanuea ae te tiretio, e na rikirake am onimaki. Ngke te kairake ngai ao I moana au mwakuri ni kataneiai, ma mwaitin boou ae $15 n te namwakaina. N te tairiki teuana, ao kainnabau ae Dantzel e titirakinai bwa I kakabwaka au kabwianibwai n au bwakabwai ae rang uarereke. I bon aki I waekoa n raira nanou ao ni moana kakabwakaan au kabwianibwai n te namwakaina ae $1.50.
Iai te bitaki n te Ekaretia ngkai e a tabe n rikirake mwaitin ara kabwianibwai? E bon aki. E ngae n anne, kakabwakaan au kabwianibwai n ae bwanin e bon bita arou. Ao mai ikai are i a karekea te reirei bwa kakabwakakin te kabwianibwai bon kaotan ara onimaki, ma tiaki ibukin te mwane. Ngkai I kakabwaka au kabwianibwai n ae bwanin, a uki wintoon karawa nakoiu. I kanakoa te karabwarabwa ibukin te tai ao te taneiai nakoia ake a kakaonimaki ni kabwaka aia kabwianibwai.20
Kabwakaakin am Kabwianibwai e bon kaota am onimaki, ao ni katea naba aan am onimaki iroun te Atua ao Natina ae tangiraki.
Am rinerine bwa ko na maiuakina ae raoiroi ribuakon te maiu ni kammaira, kabuakaka n tautaeka n te aonnaba e bon karikirakea am onimaki.
E karikirakeaki ara onimaki ngkana ti kabanea riki ara tai inanon te tembora. Ao am mwakuri ni ibuobuoki ao n nebonebo n te tembora e na buokiko n iangoa te abanuea ae te tiretio. Te tembora bon te tabo ibukin karekean kaotioti. E kaoti arora ni maiu nakon ana kainibaaire n te maiu n te tiretio. Ikanne are ko na kaaniiaki iai ma te Tia Kamaiu ao n anganaki te kariaiakaki ni karekea Mwaakana. Ikanne ao ko na kairaki nakon buokan am kangaanga n te maiu, n ikotaki ma am kangaanga ake a kamino nano.
Otenanti ao berita n te tembora a manena ibukin te maiu are akea tokina. Ti reitinako ni katei riki tembora aika a mwaiti bwa a aonga mwakuri aika tabu aikai n riki bwa mwakoron maiura n tatabemaniira nako. Ti kukurei ni katanoatai ara babaire ibukin kateakin tembora n taabo aika 20 aikai:
-
Savai’i, Samoa
-
Cancún, Mexico
-
Piura, Peru
-
Huancayo, Peru
-
Viña del Mar, Chile
-
Goiânia, Brazil
-
João Pessoa, Brazil
-
Calabar, Nigeria
-
Cape Coast, Ghana
-
Luanda, Angola
-
Mbuji-Mayi, Democratic Republic of the Congo
-
Laoag, Philippines
-
Osaka, Japan
-
Kahului, Maui, Hawaii
-
Fairbanks, Alaska
-
Vancouver, Washington
-
Colorado Springs, Colorado
-
Tulsa, Oklahoma
-
Roanoke, Virginia
-
Ulaanbaatar, Mongolia
E boaira te Uea bwa ti na katei tembora aikai bwa a buokiira n iangoa te abanuea ae te tiretio. E maiu te Atua. Iesu bon te Kristo. E a tia ni kaokaki ana Ekaretia bwa e na kakabwaiaia ni kabane natin te Atua. I kakoaua n aran Iesu Kristo ae tabu, amen.