Mwaakan te Tia Kamaiu ni Kamaiu i Aban Marawa
Rinanon kakabwaia n te tembora, E kamarurungia aomata n tatabemaniia, utu, ao aaba te tia Kamaiu.
Ni moan 1960 tabun e tia reirei au karo n ana Kauarinan te Ekaretia i Hawai, te tabo are I bungiaki iai. E kairoroia au karo mwaneu ae e ikawai riki ae itiua ana ririki bwa N na aranaki bwa “Kimo,” te ara n Hawaii. Ti maeka n uakaan ma te Tembora i Laie Hawaii are a kakabonganaki irouia angiina kaain te Ekaretia n Aonon te Betebeke ma Atia, n ikotaki ma Tiaban.1 N te tai aei, a moana rokoia i Hawaii kurubu mai Tiaban irouia Aika Itiaki ni karekei kakabwaia man te tembora.
Temanna mai ibuakoia membwa aikai bon te aine man te aba ae tamaroa ae Okinawa. E rangi n katika te nano karakinan mwanangana nakon te Tembora i Hawaii. Uabwi te ririki mai i mwaaina, e mareaki ni katein te mare n Buddhist. Tabeua te namwakaina i mwiina, e buakana Pearl Harbor, Hawaai, Tiabaan, are e karika bobuakan te United States ma Tiaban. I nanon te teirake ni bubuaka n taabo aika mwaiti n aron Midway ao Iwo Jima, korakoran te buaka ngaia are e a kaokiia rikaaki ana taanga Tiaban nako biken abana ae Okinawa, te kabanea n tabo ni katantan ni kaitara korakoran ana taanga ni buaka te Allied imwain rokoia i nuukan Tiaban.
Inanon teniua namwakaina n te 1945, e korakora te aki rau n te buaka i Okinawa. A katobibia te aba ao ni boomia Ana manuao ni buaka Amerika aika 1,300 mwaitiia. E rangi ni korakora te mate irouia taan buaka ao kain te aba. Ni boong aikai a oti araia ae raka i aon 240,000 aomata aika a kinaaki ake a mate n te buaka n te bwai ni kauring are e kateaki i Okinawa.2
Kan birinakona man te kakiriwe ae korakora, ainen Okinawa, buuna, ao uoman natina a kataniia n teuana te bwangabwanga n te maunga. A teimatoa rinanon te rawawata ae aki kona ni kabwarabwaraaki rinanon wiiki ma namwakaina.
N te tairiki teuana ae kakorakai i nanon tain te buaka, ma rootakiia ana utu ao ngaia n te baki ao buuna ae aki namakinaaba, e motikia irouna bwa e nang katoka korakaia man anaakin maiuia n te bwaura are e taua i baina, are a anganaki ma tabeman irouia taan kairiiri ni bukina anne. Ma, ngke e a katauraoi bwa e nang karaoia, e roko irouna te namakin ae korakora are e anganna namakinan kakoauan te Atua ao Ana tangira ibukina, n anganna te korakora n waaki nako. N bong ake i mwiina, e kamaiua buuna ao e kamwarakeia ana utu n te wiita, karewen te manibeeru ao maan ake a reke n karangan ran aika a uarereke ae uakaan. Kamimiina riki, a teimatoa ni maiu i nanon onoua namwakaina n te nangananga ni karokoa a kaongoaki irouia kain te kaawa bwa e a toki te buaka.
Ngke a okira mweengaia aia utu a waaki ni manga katea maiuia, ainen Tiaban aei e a waaki ni kakaei kaeka ibukin te Atua. N tokin te tai e a reke ana koaua iroun Iesu Kristo ao kainnanoan te bwabetitoaki. Ma, e bon tabeaianga ibukiia koraki ake e tangiriia ake a tia ni mate n aki atatai iroun Iesu Kristo ao te bwabetito, n raonaki ma tinana are e mate ngke e bungiia.
Iangoa kukureina ngke a roko n aia auti uoman mitinare n aine man Ana Ekaretia Iesu Kristo ibukiia Aika Itiaki ni Boong aika Kaitira ao a reireinna bwa i mwiin te mate a konaa aomata n ongo taekan Iesu Kristo n te aba n tamnei. E anaaki nanona n te reirei are a konaa ana karo n rineia bwa a na irira Iesu Kristo i mwiin mateia ao ni butimwaea te bwabetito ibukiia n taabo aika a tabu ae aranaki bwa tembora. E rairaki neiei ma ana utu nakon te Tia Kamaiu ao a bwabetitoaki.
A mwakuri korakora ana utu neiei ao a moanna n rikirake aroia, ao ni karekeia teniman riki natiia. A kakaonimaki ao a kakamwakuri n te Ekaretia. I mwiina, n akea kaantaningaana, e rootaki n te boo buuna ao e mate, are e kairoroia bwa e na mwakuri n taabo ni mwakuri aika a mwaiti i nanon ririki aika a bati ni karekei kainnanoia natina aika niiman.
Tabeman aomata n ana utu ao kain rarikina a kabuakaka neiei. A bukinna bwa a riki ana kangaanga man ana babaire n ira te Ekaretia ni Kiritian. E aki kamwaingingaki man te kangaanga ake e kaitarai ao te kabuakaka ae korakora, e teimatoa n ana onimaki iroun Iesu Kristo, n teimatoa ni waaki nako, n onimaki bwa te Atua e kina ao a na nakoraoi riki boong aika i mwaina.3
Tabeua te ririki i mwiin maten buuna n aki kantaningaaki, e kaungaia membwa te beretitenti n te mition bwa a na mwakuri ibukin karokoaia n te tembora. Bon te tautia ngkoa mai Amerika te beretitenti n te mition are e beku n tain te Buaka i Okinawa, n te tai are a rootaki te kangaanga ae moan te bati iai ainen Okinawa aei ma ana utu.4 E ngae n anne, e taetae ibukina te titita ae nanorinano. “Bon ngaia ngkoa temanna ara kairiribai, ma ngkai e roko ikai ma te euangkerio n tangira ao n rau. Aio, irou, bon te kakai.”5
N ongoraean ana rongorongo te beretitenti n te mition, e tangiria te titita ae akea buuna aio bwa e na kabaeaki ma ana utu n te tembora n te bong teuana. Ma, e bon kanganga irouna, ibukin kangaangan te mwane ao te aki ota n te taetae.
I mwiina a kaoti taobaraan kangaanga aika a boou. E na kona ni kerikaaki te kabanemwane nakon iterana ngkana a tiaata te waaniiba membwa nako Hawaii n tain karakon te mwaamwananga.6 A rawerawe naba membwa ao n kabonakoa aia rawerawe ae atuuna Japanese Saints Sing. Tabeman membwa a kabonakoi mweengaia. Tabeman a kiitani aia mwakuri ibukin mwanangaia.7
Te kangaanga naba teuana ibukia membwa bwa a aki tauraoi n te taetae n Tiabaan n te tembora. A kaoa te tari te I-Tiabaan taan kairiiri n te Ekaretia nakon te tembora i Hawaii bwa e na raira taekan te entaumente.8 Ngaia bon te moan aomata ae kaain Tiabaan n rairaki i mwiin te buaka, n reireinaki ao n bwabetitoaki irouia tautian Amerika aika a kakaonimaki.9
Ngke a moan ongo membwa aika kain Tiaban ake a maeka i Hawaii taekan te rairairi, ao a bane n tang. Temanna te membwa e taekinna, “Ti a tia n nanakon te tembora, n taai aika a mwaiti. Ti a tia n ongora n kanoan taian bootaki aika a mimitong n te taetae n Imatang. [Ma] ti tuai man namakina te tamnei … n te mwakuri n te tembora n aron ae ti namakinna ngkai [n ongoraeakinna] ni bon oin ara taetae.”10
I mwiina n te ririki naba anne, 161 ikawai ao ataei a mwananga mai Tokyo nakon te Tembora i Hawaii. Temanna te tari ae te I-Tiaban e kauringa te mwananga: “Ngke I tara tinaniku man te wanikiba ao n noorakin Pearl Harbor ao I uringa te bwai are e karaoia abara nakoia aomata aikai n Ritembwa 7, 1941, I maaku inanou. A na kona ni butimwaira? Ma ni mimiu a kaota te tangira ae korakora riki ao te akoi nakon are I a tia n nooria i nanon maiu.”11
N rokoia Kaain te Aro mai Tiabaan, a butimwaeia Aika Itiaki aika I-Tiaban kaain te aro mai Hawaii ma kaue aika a rangi ni mwaiti ao ni kaai n inga ao n kaboi tabaia, te katei ae raka ni kateia kain Tiaban. I mwiin kabanean 10 te bong ni bitaki i Hawai, a kaboo Aika Itiaki aika I-Tiaban nakon te anene ni karaaure ae “Aloha Oe” irouia Aika Itiaki aika kain Hawaii.12
Te kauoua ni mwananga are e baireaki ibukiia membwa aika kain Tiaban e a kairaki iai te titita mai Okinawa are e mate buuna. E ira te mwananga ae 10,000-te maaire (16,000-km) ma te kakaitau nakoia mitinare n aia bwaintangiira n akoi ake a tia ni beku n ana mwaanga. N tikuna n te tembora, e tang ni kimwareirei ngke e tei ibukin tinana ni bwabetitoaki ao ni kabaeaki nakon buuna are e a tia ni mate.
Te mwananga mai Tiaban, e reitinako ni karokoa e katabuaki ana Tembora Tiaban i Tokyo i nanon 1980, are e riki bwa te ka 18 n tembora ni mwakuri. N Nobembwa n te ririki aei, ao e na katabuaki te ka 186 n tembora i Okinawa, Tiaban. E kateaki n te tabo ae aki raroa ma te nangananga i nuukan Okinawa are a kataniia iai te aine aei ma ana utu.13
E ngae ngke I tuai man kaitibo ma te aine ae tamaroa mai Okinawa aei, e maiu rongorongona rinanoia ana kariki aika kakaonimaki, angiina aika I kinaia ao I tangiriia.14
E rotaki n te kukurei tamau, te tautia n te kauoua ni buaka n Tebetebeke, ngke I karekea weteau ni mitinare i Tiabaan ngke te kairake ni mitinare ngai. I roko i Tiabaan mwiin katabuan te tembora i Tokyo ao n noora aia tangira ibukin te tembora.
Berita n te tembora bon bwaintangira mairoun Tamara are i Karawa nakoia taan iriira Natina, Iesu Kristo, aika kakaonimaki. Rinanon te tembora, E kabaeia aomata nako n tatabemanii aao utu Tamara are i Karawa.
E taekinna Beretitenti Russell M. Nelson n te ririki ae nako:
“Aomata nako ake a karaoi aia berita aika tabu n te tabo ni bwabetito ao n te tembora—ao ni kawakinii—e a tia ni karikirakea karekean mwaakan Iesu Kristo. …
“Te kaniwanga ibukin kawakinan berita ma te Atua bon te mwaaka mai karawa—te mwaaka are e kakorakoraira ni kaitarai kataakira, kariiri, ao ni kanakoraoi kainnanon nanora. Te mwaaka aio e kabebetei kawaira.”15
Rinanon kakabwaia n te tembora, te Tia Kamaiu e kamarurungiia aomata n tatabemaniia, utu, ao aba—riki naake a tia n tei bwa kairiribai aika buakaka. E taekinna te Uea are e a tia n uti nakoia botanaomata are a taonaki n te bobuaka ae korakora n ana Boki Moomon bwa naake a karinea “arau, e na teirake Natin te Raoiroi ma te kamaiu i nanon baina.”16
I kakaitau ni kakoaua kakoroan bukin ana berita te Uea are “e na roko te tai are e na butanako iai ataakin te Tia Kamaiu nakon aaba, reeti, neewe, ao aomata nako,”17 n ikotaki ma naake “i aban marawa”18
I kakoaua te Tia Kamaiu Iesu Kristo ao Ana burabeti ao abotoro ni boong aika kaitira. I kakoaua mwaakan karawa bwa are e kabaeaki i aon te aba ao e kabaeaki naba i karawa.
Aio ana mwakuri te Tia Kamaiu, ao taian tembora bon Ana auti ae tabu.
N akean au nano kokoraki, I taekin koaua aikai n aran Iesu Kristo, amen.