Kasaysayan sa Simbahan
Kapitulo 2: Samtang Kita Nagpakita sa Atong mga Kaugalingon nga Andam


“Samtang Kita Nagpakita sa Atong mga Kaugalingon nga Andam,” kapitulo 2 sa Mga Santos: Ang Istorya sa Simbahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw, Volume 3, Maisugon, Halangdon, Gawasnon, 1893–1955 (2021)

Kapitulo 2: “Samtang Kita Nagpakita sa Atong mga Kaugalingon nga Andam”

Kapitulo 2

Samtang Kita Nagpakita sa Atong mga Kaugalingon nga Andam

nagsulat sa pedigree chart

Samtang ang mga Santos sa Estados Unidos mipahimulos og usa ka panahon sa maayong kabubut-on sa komunidad, usa ka misyonaryo nga ginganlan og John James nakasinati og mga singgit sa pagbugal-bugal didto sa habagatang kasadpan sa England. Sa usa ka miting, usa ka lalaki miangkon nga ang mga Santos sa Utah mga mamumuno og tawo. Sa lain, may usa ka tawo nga miingon nga ang mga misyonaryo mianha sa England aron sa pagtintal og batan-on nga mga babaye ug dad-on sila isip dugang nga mga asawa. Wala madugay, may usa ka tawo naninguha sa pagpatuo sa usa ka pundok sa mga tawo nga si John ug ang iyang mga kompanyon wala motuo sa Biblia––bisan tuod sila kanunay nga nagsangyaw gikan niini sa panahon sa miting.

Sa usa ka panagpundok, usa ka lalaki mibalda sa mga misyonaryo aron sa pagsulti nga siya nakaadto sa Siyudad sa Salt Lake ug nakakita og duha ka gatos ka mga babaye nga gidala ngadto sa usa ka pasilonganan, diin si Brigham Young mismo miabot aron sa pagpili og daghang mga asawa kutob sa iyang gusto. Si John, kinsa natawo ug nagdako sa Utah, nahibalo nga ang istorya binuang. Apan ang pundok midumili sa pagpaminaw sa iyang pagsupak nga pagpasabot.

Kadaghanan sa unsay giangkon nga nahibaloan niining mga kritiko mahitungod sa Simbahan, nagduda si John, nagagikan ni William Jarman. Si William ug ang iyang asawa, si Maria, mipasakop sa Simbahan sa England sa hinapos sa mga 1860. Wala madugay, mibalhin sila ngadto sa New York uban sa ilang mga anak ug si Emily Richard, tinun-an ni Maria sa negosyo sa pagpanahi og sinina––kinsa, wala hibaloi ni Maria, mabdos sa anak ni William. Sa kadugayan ang pamilya mibalhin ngadto sa Utah, diin giminyoan ni William si Emily isip usa ka dinaghang asawa ug misugod sa negosyo nga pamaligya og mga grocery nga may mga gamitunon nga dayag nga kinawat niya gikan sa iyang agalon sa New York.

Ang kinabuhi sa Zion wala mousab sa mga kinaiya ni William. Nagpakita siya nga usa ka bana nga abusado, ug gidiborsyohan siya ni Maria ug Emily. Gikiha usab siya sa pagpangawat og dako nga kantidad sa personal nga kabtangan, nga nagpabilanggo kaniya hangtod gihunong sa korte ang kaso. Wala na siya motuo sa Simbahan, misugod sa pagpangita og panginabuhian pinaagi sa pagtudlo batok niini ug mibalik ngadto sa England. Kasagaran, mapahilak niya ang mga nanambong pinaagi sa usa ka sentimental kaayo nga makapasakit sa kasingkasing nga istorya nga mipasangil sa mga Santos nga mibuno sa iyang kamagulangang anak nga lalaki, si Albert.1

Sa panahon nga miabot si John James sa Great Britain, si William nagsige na sa iyang paglibot og pagtudlo sulod sa mga katuigan. Nakamantala siya og usa ka basahon nga nagsaway sa Simbahan, ug ang iyang mga sumusunod usahay moatake sa mga misyonaryo. Sa usa ka lungsod, ang pipila sa mga sumusunod ni William mibato sa mga elder, nag-igo sa usa sa mata.2

Bisan sa peligro, determinado si John sa pagsangyaw sa ebanghelyo diha sa Great Britain. “Nasugamak kami sa hilabihan nga oposisyon gikan sa mga lalaki kinsa nakadungog ni Jarman,” mireport siya ngadto sa mga lider sa misyon. “Nagtuo ako nga amo silang naatubang sa paagi nga among mahimo ug gusto nga ipadayon ang paghimo og mga miting.”3


“Si Jarman nagpadayon gihapon sa pagtudlo batok kanamo ug naggamit sa labing bastos nga pinulongan,” misulat si apostol Anthon Lund ngadto sa iyang asawa, si Sanie, sa Utah. Isip ang bag-ong natawag nga presidente sa Mission sa Europe, nga ang punoang buhatan anaa sa Liverpool, England, si Anthon nahibalo kaayo sa hulga ni William Jarman nga gibutang diha sa buhat sa Ginoo. Gisalikway sa daghang mga misyonaryo ang tigtudlo isip usa ka buang nga tawo, apan nagtuo si Anthon nga siya usa ka maliputong kritiko kansang mga panglingla dili ipakaubos.4

Ingon nga mipasakop sa Simbahan sa Denmark isip usa ka batang lalaki, nasabtan usab ni Anthon kon unsa kalisod kini nga mahimong usa ka Santos sa Ulahing mga adlaw sa Europe. Kon nagsinati og oposisyon sa ilang mga pagtuo, ang mga Santos sa Utah makakaplag og kasigurohan ug kalig-on diha sa usa ka dako nga komunidad sa isig ka mga tumutuo. Apan sa pikas bahin sa Atlantic, walo ka libo ka mga Santos sa Ulahing-adlaw gikatag sa tibuok kasadpang Europe ug Turkey. Daghang mga Santos bag-ong mga kinabig nga nagtambong sa gagmay nga mga branch nga sa kasagaran nag-agad sa mga misyonaryo alang sa pagpangulo ug moral nga suporta. Dihang ang mga tawo nga sama ni Jarman miatake sa Simbahan, kini nga mga branch grabe nga naapektohan.5

Nakita ni Anthon ang mga kalisod nga nasinati sa mga branch sa personal samtang siya mibisita sa Great Britain, Scandinavia, ug Netherlands sa ting-init ug tinglarag sa 1893. Bisan sa England, diin ang Simbahan labing lig-on, ang mga Santos nakigbisog sa pagtinabangay kon sila nagpuyo layo gikan sa usag usa. Usahay ang mga misyonaryo makasugat og mga Santos kinsa nawala sa Simbahan sulod sa baynte o treynta ka tuig.6

Sa ubang dapit sa Europe, nakita ni Anthon ang sama nga mga problema. Iyang nahibaloan nga usa ka inila nga pastor nagtudlo batok sa Simbahan sa Denmark. Sa Norway ug Sweden, nahimamat ni Anthon ang mga misyonaryo ug mga miyembro sa Simbahan kinsa usahay nakasinati og oposisyon gikan sa lokal nga mga gobyerno o sa ubang mga simbahan. Sa Netherlands, ang mga Santos nakigbisog tungod kay sila hapit walay mga basahon sa Simbahan sa ilang pinulongan gawas sa Basahon ni Mormon.

Sa tibuok kontinente, ang mga Santos matinud-anon ngadto sa ebanghelyo. Apan pipila sa mga branch sa tinuod nag-uswag, ug ang pagkamiyembro sa Simbahan nagkagamay sa ubang mga dapit.7

Sulod sa mga dekada, ang mga Santos sa Europe nagpundok ngadto sa Utah, diin ang Simbahan mas maayong pagkatukod. Apan ang gobyerno sa Estados Unidos, nanghinaot nga mahunong ang pagkaylap sa dinaghang kaminyoon taliwala sa mga Santos, mipahunong sa Church’s Perpetual Emigrating Fund [Makanunayong Pundo sa Simbahan sa Paglangyaw ] sa hinapos sa mga 1880, naghunong sa Simbahan gikan sa pagpahulam og kwarta ngadto sa kabos nga mga Santos kinsa gusto nga mobalhin ngadto sa Utah. Mas bag-ohay kaayo, ang tibuok kalibotan nga ekonomikanhong krisis nagduso sa daghang mga taga Europe sa mas grabeng ka kabos. Ang ubang mga Santos kinsa nagtigom og kwarta aron manglangyaw napugos sa pagbiya sa ilang mga plano.8

Ang mga opisyal sa Estados Unidos sa panglangyaw mga estrikto usab mahitungod kon kinsa ang ilang tugotan sa pagsulod sa nasod. Tungod kay pipila sa mga tawo nahadlok pa nga ang mga Santos sa Europe moanha sa Utah aron sa pagpraktis sa dinaghang kaminyoon, ang mga lider sa Simbahan misugo sa mga langyaw sa pagtabok sa Atlantic sa ginagmay nga pundok sa paglikay nga makadani og pagtagad. Wala madugay human si Anthon miabot sa Europe, sa tinuod, ang Unang Kapangulohan mibadlong kaniya tungod sa pagpadala og grupo sa 138 ka mga Santos ngadto sa Utah. Ayaw pagpadala og sobra sa 50 ka mga langyaw matag higayon, sila mipahimangno kaniya.9

Walay mga kapanguhaan o awtoridad sa pagdala og dinaghang paglangyaw, panagsa ra kaayo si Anthon nga mamulong sa publiko mahitungod sa pagpundok. Apan sa pribado giawhag niya ang mga Santos sa paglangyaw kon sila makabayad niini. Sa hinapos sa Nobyembre, human mibalik ngadto sa England, nakahimamat siya og tigulang nga babaye kinsa nakatigom og igo nga kwarta sa pagbiyahe ngadto sa Utah. Gitambagan niya siya sa pagpuyo sa Manti, dili layo gikan diin ang iyang kaugalingong pamilya mipuyo.

“Makatrabaho siya sa templo,” siya naghunahuna, “ug magpahimulos sa iyang nahibilin nga mga adlaw.”10


Sa laing bahin, si Leah Dunford mibalik sa Siyudad sa Salt Lake, nagsulat og tag-as nga mga sulat ngadto ni John Widstoe sa Unibersidad sa Harvard. Ingon nga misaad, siya nakigkita sa iyang inahan, si Anna, usa ka kwarenta y kwatro anyos ang panuigon nga biyuda kinsa mipuyo sa habagatan sa Templo sa Salt Lake. Sa panahon sa pagbisita, gipakita ni Anna si Leah sa butanganan sa mga libro nga gibuhat ni John. Natingala sa mga kahanas sa iskolar sa pagpamanday, miingon si Leah, “Maayo, ako adunay ikasungog ni John karon.”

“Oh,” miingon si Anna, “mosulat ka kaniya, di ba?”

“Oo,” miingon si Leah, sa kalit naguol nga tingali si Anna mosupak. Apan si Anna miingon nga siya nalipay nga si John adunay higala sama ni Leah.11

Ingon nga nakahuman sa iyang kurso sa panglawas ug kahimsog, naghunahuna si Leah mahitungod sa pagpadayon sa iyang edukayon diha sa usa ka unibersidad sa taliwalang kasadpan sa Estados Unidos. Ang iyang inahan mikonsulta ni Joseph F. Smith ug George Q. Cannon, bisan pa, ug mituo nga kini labing maayo sa dili pagpadala kaniya nga mag-inusara ngadto sa usa ka dapit diin ang Simbahan wala matukod.

Nasagmuyo, mipalista hinoon si Leah sa usa ka gipadagan sa Simbahan nga eskwelahan sa Siyudad sa Salt Lake, nagkuha og mga klase sa natural science ug chemistry gikan ni James E. Talmage, ang presidente sa eskwelahan ug ang labing respetadong iskolar sa Simbahan. Samtang si Leah nalingaw sa iyang mga klase ug nagkat-on og daghang mga butang gikan sa iyang mga propesor, siya naibog sa mga oportunidad ni John sa Harvard.

“Oh, ako nanghinaot nga usa ako ka lalaki,”siya misulti kaniya [John]. “Ang mga lalaki makahimo bisan unsa ibabaw sa yuta, apan kon ang mga babaye maghunahuna og bisan unsa gawas sa pagserbisyo sa mga lalaki, o pagluto sa ilang mga pagkaon, ‘sila wala diha sa ilang kalibotan.’”

Nakakaplag siya og dakong suporta gikan ni Propesor Talmage, kinsa misulti ni Leah nga siya nanghinaot nga mas daghang batan-ong mga babaye ang maninguha sa pagtudlo sa mga eskwelahan sa Simbahan. Mihatag usab si John sa iyang suporta. “Ang imong determinasyon sa pagpahinungod sa imong kaugalingon ngadto sa kaayohan sa uban akong gidayeg pag-ayo,” siya misulat. “Ihatag ko kanimo ang tanang pagtabang nga akong mahimo pinaagi sa hugot nga pagtuo ug pag-ampo.”12

Usa ka Dominggo sa Disyembre 1893, miabot si Anna Widstoe sa balay ni Leah sa pagbisita. Siya miistorya mahitungod sa iyang pagkakabig didto sa Norway ug ang iyang unang mga kasinatian diha sa Simbahan. “Kami dihay nindot kaayo nga panag-istoryahay,” mipahibalo si Leah ni John. “Gibati ko ang kahakog ug ka dili takos sa dihang akong nadungog kon giunsa sa pipila ka mga tawo ang pagsakripisyo alang sa ilang relihiyon.”

Nagsubo si Leah nga ang mga Santos nga iyang ka-edad kasagaran ingon og mas interesado sa pagpangita og kwarta kay sa pagpalambo sa espirituhanong paagi. Sa paglig-on sa nagtubo nga henerasyon, ang Simbahan mitukod sa Young Ladies’ ug Young Men’s Mutual Improvement Associations [Mga Kapunongan sa Binayloay nga Pagplambo sa Batan-ong mga Dalaga ug Batan-ong mga Lalaki] sa mga 1870. Ang batan-ong mga tawo niini nga mga organisasyon kasagarang magkita og usa ka gabii sa semana sa pagtuon sa ebanghelyo, pagpalambo og mga talento ug maayong mga pamatasan, ug sa pagkalingaw sa panag-uban sa usag usa. Ang mga organisasyon usab mimantala og duha ka mga magasin, ang Young Woman’s Journal ug ang Contributor, ug mga manwal sa pagtabang sa mg lider sa mga kabatan-onan sa pag-andam sa mga leksyon sa mga kasulatan, kasaysayan, panglawas, siyensa, ug literatura sa Simbahan.13

Ang batan-ong mga lalaki makalantaw usab ngadto sa misyonaryo nga serbisyo sa pagtabang kanila nga motubo sa espirituhanong paagi. Apan kini nga oportunidad dili opisyal nga maanaa sa mga babaye. Ang batan-ong hamtong nga babaye makaserbisyo sa ilang mga silingan pinagi sa pagkamiyembro diha sa Relief Society, apan ang henerasyon ni Leah hilig sa pagtan-aw niini ingon og karaang organisasyon alang sa ilang mga inahan. Alang sa dugang nga espirituhanong kalig-on, si Leah kasagaran misimba uban sa iyang lokal nga kongregasyon, regular nga mipuasa, ug nangita og ubang mga oportunidad sa pagtuon sa ebanghelyo.

Sa Bisperas sa Bag-ong Tuig, mitambong si Leah og usa ka linain nga miting uban sa mga batang babaye diha sa Sunday School nga klase sa iyang inahan sa Provo. Sila ni Zina Young ug Mary Isabella Horne, kinsa sakop sa Relief Society sa Nauvoo, mibisita sa klase ug namulong kabahin sa unang mga adlaw sa Simbahan ug ang propetikanhong tawag ni Joseph Smith.

“Kami adunay espirituhanong kumbira,” gisultihan ni Leah si John. Tagsa-tagsa, matag batang babaye diha sa kwarto mipakigbahin sa iyang pagpamatuod. “Kini mao ang unang higayon ako sukad mihatag sa akong pagpamatuod o namulong ngadto sa usa ka pundok sa katawhan kabahin sa usa ka relihiyosong hilisgotan,” siya misulat. “Tanan kami nalingaw pag-ayo.”14


Sa unang adlaw sa 1894, si George Q. Cannon mimata nga puno sa pagpasalamat ngadto sa Ginoo alang sa kaayohan sa iyang pamilya. “Kami adunay mga pagkaon, panapot, ug kapasilongan,” siya misulat diha sa iyang journal. “Ang among mga balay komportable ug kami walay gikinahanglang idugang sa among pisikal nga kaharuhay.”15

Ang milabay nga tuig maayo alang sa Simbahan. Ang mga Santos mipahinungod sa Templo sa Salt Lake, ang Relief Society ug ang Tabernacle Choir nakabaton og kalamposan didto sa Chicago World’s Fair [Tibuok Kalibotan nga Perya sa Chicago], ug ang Simbahan halos wala makalikay sa pinansyal nga pagkadaot. Sa hinapos sa Disyembre, ang United States House of Representatives [Balay sa mga Representante sa Estados Unidos] mihatag usab sa teritoryo sa Utah og pagtugot sa paghangyo alang sa pagkahimong estado, nagdala sa mga Santos og usa ka lakang nga mas duol ngadto sa usa ka tumong nga ilang kanunay nga gipangandoy sukad sa 1849.

“Kinsa ang makaako sa pagtagna sa ingon nga butang kabahin sa Utah?” Gisulat ni George sa iyang journal. “Walay gahom apan ang Makagagahom sa Tanan ang nakahimo sa pagpahinabo niini.”16

Samtang ang bag-ong tuig misugod, bisan pa niana, si George ug ang ubang mga lider sa Simbahan nag-atubang og bag-o nga mga problema. Sa Enero 12, ang gobyerno sa Estados Unidos miuli og mga $438,000 sa unsay gi-embargo gikan sa Simbahan ubos sa Edmunds-Tucker Act [Edmunds-Tucker nga Balaod]. Sa kaalaot, ang giuli nga kwarta dili paigo sa pagbayad sa mga utang sa Simbahan. Ug ingon ka mapasalamaton ang mga lider sa Simbahan alang sa kwarta, sila nagtuo nga ang gobyerno miuli og minos sa katunga sa unsay gikuha niini gikan sa Simbahan.17

Nga ang kwarta lisod gihapon, ang Unang Kapangulohan mipadayon sa pagpangutang aron igasto sa mga pagdumala sa Simbahan. Naglaom nga makahimo og malungtarong mga trabaho ug magdala og mga abot sa mga binuhisan ngadto sa teritoryo, ang Simbahan namuhonan sa daghang lokal nga mga negosyo. Ang pipila sa mga pamuhonan mitabang sa mga Santos sa pagkakita og trabaho. Ang ubang pamuhunan dili malampuson, misamot og dugang sa utang sa Simbahan.18

Sayo sa Marso, si Lorenzo Snow, ang presidente sa Korom sa Napulog Duha ka Apostoles, nangayo sa tambag sa Unang Kapangulohan kabahin kon unsaon sa pagpahigayon sa buhat sa templo alang sa iyang duol nga mga katigulangan. Piho siya nga na-interesado sa pagbugkos sa mga anak ngadto sa mga ginikanan kinsa wala modawat sa ebanghelyo sa panahon sa ilang mga kinabuhi.19

Ang unang mga pagbugkos sa mga anak ngadto sa mga ginikanan nahitabo sa Nauvoo. Niini nga panahon, pipila sa mga Santos kinsang mga ginikanan dili mga miyembro sa Simbahan mipili hinoon nga mabugkos pinaagi sa pagpasagop sa mga lider sa Simbahan. Mituo sila nga ang pagbuhat sa mao mosiguro kanila og usa ka dapit diha sa mahangturong pamilya ug mosumpay sa komunidad sa mga Santos og tingob sa sunod nga kinabuhi.

Human miabot ang mga Santos sa Utah, ang pagpasagop nga mga pagbugkos ug anak-ginikanan nga mga pagbugkos wala gipahigayon hangtod ang Templo sa St. George gipahinungod sa 1877. Sukad niana, daghan pang mga Santos ang mipili nga magpabugkos pinaagi sa pagpasagop ngadto sa mga apostoles o sa ubang mga lider sa Simbahan. Sa tinuod, ang kasagarang nabatasan sa Simbahan mao ang dili pagbugkos sa usa ka babaye ngadto sa usa ka lalaki kinsa wala midawat sa ebanghelyo samtang buhi pa. Kini mipasabot nga ang usa ka Santos sa Ulahing-adlaw nga biyuda dili mabugkos ngadto sa iyang namatay nga bana kon siya wala gayod mipasakop sa Simbahan. Kini nga nabatasan usahay sakit nga hunahunaon.20

Wala mahimutang si George sa mga pagbugkos nga pagpasagop sulod sa daghang mga katuigan. Isip usa ka batan-ong lalaki sa Nauvoo, siya nabugkos pinaagi sa pagpasagop ngadto sa pamilya sa iyang uyoan nga si John Taylor, bisan tuod og ang iyang mga ginikanan matinud-anon nga mga miyembro sa Simbahan. Ang ubang mga miyembro sa Simbahan mipili usab nga mabugkos ngadto sa mga apotoles kay sa ilang kaugalingong matinud-anong Santos sa Ulahing-adlaw nga mga ginikanan. Karon mituo si George nga kini nga nabatasan nakamugna og pagkamapilion taliwala sa mga Santos. Ug niadtong 1890, gikanselar niya ug sa iyang mga igsoon ang ilang pagpabugkos ngadto sa pamilyang Taylor ug hinoon gibugkos ngadto sa ilang kaugalingong patay nga mga ginikanan didto sa Templo sa St. George, naghimatuod sa mga bugkos sa kinaiyanhong pagbati sulod sa ilang pamilya.21

Samtang gihisgotan sa Unang Kapangulohan ang sitwasyon sa pamilyang Lorenzo, misugyot si George og posible nga solusyon. “Nganong dili ibugkos ang iyang amahan ug ang iyang igsoong mga lalaki ngadto sa iyang apohan nga lalaki,” nangutana siya, “ug dayon ang iyang apohan nga lalaki ug ang iyang igsoong mga lalaki ug mga babaye ibugkos ngadto sa ilang mga ginikanan, ug padayon ngadto sa dugay na nga nag-una kutob sa mahimo?”

Si Wilford Woodruff ug Joseph F. Smith ingon og nahimuot sa sugyot ni George. Ang duha ka mga lalaki mitago sa ilang mga kabalaka mahitungod sa mga pagbugkos nga pagpasagop. Apan si Presidente Woodruff dili andam sa pagduso og bisan unsa nga kausaban sa nabatasan. Naglaom si George nga ang Ginoo sa dili madugay mopadayag sa Iyang kabubut-on kalabot niini nga hilisgotan.22

“Ang tinuod, walay nahibaloan kaayo ang mahitungod niining doktrina sa pagpasagop,”misulat si George sa iyang journal. “Ato kining pribilehiyo nga mahibalo kalabot niining mga butanga, ug nagsalig ako nga ang Ginoo malooy kanato ug mohatag kanato og kahibalo.”23


Si Albert Jarman, ang anak nga lalaki sa labing dako og tingog nga kritiko sa Simbahan sa England, dili mao ang biktima sa makalilisang nga pagbuno. Sa tingpamulak sa 1894, nagserbisyo siya og misyon sa Great Britain, ug ang iyang presensya pruweba nga ang iyang amahan wala magsulti sa tinuod.24

Sa dihang unang miabot si Albert sa natad sa misyon, gusto niyang sukmatan dayon ang iyang amahan. Apan ang presidente sa misyon nga si Anthon Lund nakakita nga si Albert dili andam sa pakigharong batok sa usa ka tawo nga hilabihan ka bakakon ug ka maliputon. Gipadala hinoon niya ang batan-ong lalaki ngadto sa London, nag-awhag kaniya sa pagtuon sa ebanghelyo ug sa pag-andam sa iyang kaugalingon batok sa mga atake sa iyang amahan. Sa pagkakaron, mitambag si Presidente Lund, “Sulati siya og nindot nga sulat.”25

Gisulatan dayon ni Albert ang iyang amahan sa napahimutang na siya sa London. “Minahal kong amahan,” misugod siya, “Ako kinasingkasing nga nanghinaot ug nag-ampo nga ikaw sa umaabot makakita sa sayop sa pagsulti sa mga tawo nga ang mga Mormon mibuno sa imong anak nga lalaki.”

“Ikaw karon nagka-edad na, ug gibati ko pag-ayo ang kasakit kon akong mabasa ug madungog ang mga tawo nga mosulti og balik sa unsay imong nasulti,” mipadayon siya. “Ako malipay sa pakiglamano sa usa ka mahinulsulong amahan ug mapasigarbuhong moangkon ug motahod pag-usab kanimo.”26

Samtang naghulat si Albert sa tubag sa iyang amahan, misangyaw ug mitudlo siya sa London. “Ako nagtuon sa labing maayo nga akong nahibaloan,” gipahibalo niya ang iyang inahan, si Maria Barnes. “Dili ako kaayo maayong tigsangyaw sa pagkakaron, apan ako nanghinaot nga mahimong usa sa dili pa ako mopauli.”

Wala madugay si Albert nakadawat og mubo, dinali-dali nga tubag gikan sa iyang amahan. “Maayo pa mopauli ka,” gisulat ni William sa usa ka sulat. “Magmalipayon ako nga makakita kanimo.”

Nasayod unsa ka bangis mahimo si William, nabalaka si Maria sa iyang anak nga lalaki. Apan gisultihan siya ni Albert sa dili pagkaguol mahitungod sa iyang amahan nga mobun-og kaniya. “Dili siya makabaton og gahom,” gipaniguro siya pag-usab ni Albert. Kasagaran, madasigon siyang makigsulti uban ni William o bisan kinsa sa iyang mga paryente nga siya aduna sa England.

“Gusto ko nga makapamatuod ngadto kanila,” misulat siya, “kon pagbuot sa Dios nga ako mohimo.”27


Balik sa Siyudad sa Salt Lake, gianunsyo ni Wilford Woodruff ngadto sa iyang mga magtatambag ug sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles nga siya nakadawat og pagpadayag kabahin sa balaod sa pagpasagop. “Gibati nako nga kita estrikto ra kaayo kabahin sa pipila sa atong mga ordinansa sa templo,” siya mipahayag diha sa bisperas sa Abril 1894 nga kinatibuk-ang komperensiya. “Kini mao ang sitwasyon kalabot ngadto sa mga bana ug mga ginikanan kinsa mga patay.”

“Ang Ginoo misulti kanako nga kini husto alang sa mga anak nga mabugkos ngadto sa ilang mga ginikanan, ug sila ngadto sa ilang mga ginikanan ingon lamang kutob ka layo nga kita makahimo sa pag-angkon og mga rekord,” mipadayon siya. “Kini usab husto alang sa mga asawa kinsang mga bana wala gayod makadungog sa ebanghelyo nga mabugkos ngadto niadto nga mga bana.”

Si Presidente Woodruff mituo nga sila daghan pa gihapon nga pagakat-onan mahitungod sa mga ordinansa sa templo. “Ang Dios mopahibalo niini,” siya mipaniguro kanila, “samtang kita momatuod nga andam sa pagdawat niini.”28

Sa pagkasunod Dominggo, diha sa kinatibuk-ang komperensiya, mihangyo si Presidente Woodruff ni George Q. Cannon sa pagbasa og usa ka tudling gikan sa seksyon 128 sa Doktrina ug mga Pakigsaad ngadto sa kongregasyon. Diha sa tudling, namulong si Joseph Smith kabahin ni Elijah nga nagbalik sa mga kasingkasing sa mga amahan ngadto sa mga anak ug ang mga kasingkasing sa mga anak ngadto sa mga amahan sa kataposang mga adlaw. “Ang yuta hampakon uban sa tunglo, gawas kon adunay nagsumpay nga pipila ka matang o lain tali sa mga amahan ug sa mga anak.”29

Dayon si Presidente Woodruff mibalik sa pulpito. “Kita wala pa mahuman sa pagdawat og mga pagpadayag,” siya mipahayag. “Kita wala pa mahuman sa buhat sa Dios.” Namulong siya kon giunsa ni Brigham Young pagpadayon ang buhat ni Joseph Smith sa pagtukod og mga templo ug sa paghan-ay og mga ordinansa sa templo. “Apan wala niya madawat ang tanang mga pagpadayag nga sakop niini nga buhat,” gipahinumdoman ni Presidente Woodruff ang kongregasyon. “Ni si Presidente Taylor, ni Presidente Wilford Woodruff nakadawat. Walay kataposan kini nga buhat hangtod kini mahingpit.”

Human makita nga ang mga Santos milihok pinasubay sa tanang kahayag ug kasayoran nga ilang nadawat, gipasabot ni Presidente Woodruff nga siya ug ang ubang mga lider sa Simbahan dugay na nga mituo nga ang Ginoo adunay daghan pa nga ipadayag mahitungod sa buhat sa templo. “Gusto namo nga sukad niini nga panahon ang mga Santos sa Ulahing-adlaw mosubay sa ilang mga genealogy kutob nga sila makahimo, ug magpabugkos ngadto sa ilang mga amahan ug mga inahan,” siya mipahayag. “Ipabugkos ang mga anak ngadto sa ilang mga ginikanan, ug ipadayon kining kutay kutob sa inyong maabot.”

Gi-anunsyo usab niya ang pagtapos sa palisiya nga nagpugong sa usa ka babaye nga mabugkos ngadto sa bana kinsa namatay nga wala modawat sa ebanghelyo. “Daghang kasingkasing sa mga babaye nga nagsakit tungod niini,” miingon siya. “Nganong hikawan ang usa ka babaye nga mabugkos ngadto sa iyang bana tungod kay wala gayod siya makadungog sa ebanghelyo? Unsay atong nahibaloan kalabot kaniya? Dili ba siya mamati sa ebanghelyo ug modawat niini didto sa kalibotan sa espiritu?”

Mipahinumdom siya sa mga Santos sa panan-awon ni Joseph Smith sa iyang igsoong lalaki nga si Alvin didto sa Templo sa Kirtland. “Tanan kinsa namatay nga walay kahibalo niini nga ebanghelyo, kinsa unta makadawat kon sila gitugotan pa pagpabilin,” ang Ginoo mitudlo, “mahimong manununod sa celestial nga gingharian.”

“Busa mao usab ang inyong mga katigulangan,” miingon si Presidente Woodruff kabahin niadtong atua sa kalibotan sa espiritu. “Adunay diyutay kaayo, kon aduna man, kinsa dili modawat sa ebanghelyo.”

Sa wala pa taposa ang iyang pakigpulong, giawhag niya ang mga Santos sa pagpamalandong sa iyang mga pulong––ug sa pagtabang sa ilang nangamatay nga mga katigulangan. “Mga kaigsoonan,” miingon siya,“ipadayon nato ang atong mga rekord, tarungon kini sa pagsulat diha sa atubangan sa Ginoo, ug tumanon kini nga baroganan, ug ang mga panalangin sa Dios magauban kanato, ug kadtong kinsa natubos mopasalamat kanato sa mga adlaw nga moabot.”30

  1. James, Journal, 18–28; Howard, “William Jarman,” 61–66, 70–79.

  2. Howard, “William Jarman,” 70–79; James, Journal, 28; “From Various Missionary Fields,” Latter-day Saints’ Millennial Star, Sept. 18, 1893, 55:609.

  3. From Various Missionary Fields,” Latter-day Saints’ Millennial Star, Sept. 11, 1893, 55:603. Hilisgotan: England

  4. Anthon Lund ngadto ni Sarah Ann Peterson Lund, Ago. 16, 1893, Letterbooks, volume 1, 40–41, Anthon H. Lund Papers, CHL; Anthon Lund ngadto ni Wilford Woodruff, Mar. 20, 1895, First Presidency Mission Administration Correspondence, CHL; Howard, “William Jarman,” 84–85; Rasmussen, Mormonism and the Making of a British Zion, 117–19; tan-awa usab sa “Abstract of Correspondence,” Latter-day Saints’ Millennial Star, Hulyo 17, 1893, 55:471; Ago. 7, 1893, 55:520.

  5. J. M. Sjodahl, “Apostle Anthon H. Lund,” sa Lives of Our Leaders, 202–10; “Why We Gather,” Latter-day Saints’ Millennial Star, Mar. 13, 1893, 55:180–82; “Statistical Report of the European Mission,” Latter-day Saints’ Millennial Star, Abr. 9, 1894, 56:230–31; Rasmussen, Mormonism and the Making of a British Zion, 101–2, 117–19; Mga Santos, volume 2, kapitulo 39.

  6. Anthon Lund ngadto ni Sarah Ann Peterson Lund, Ago. 16, 1893; Ago. 25, 1893, Letterbooks, volume 1, 40–41, 53, Anthon H. Lund Papers, CHL; Anthon Lund ngadto sa Unang Kapngulohan, Nob. 10, 1893, First Presidency Mission Administration Correspondence, CHL; James, Journal, 21.

  7. Anthon Lund ngadto sa Unang Kapangulohan, Nob. 10, 1893, First Presidency Mission Administration Correspondence, CHL; “The Mission in Denmark,” Latter-day Saints’ Millennial Star, Nob. 13, 1893, 55:740–42; “The Mission in Sweden and Norway,” Latter-day Saints’ Millennial Star, Nob. 20, 1893, 55:756–59; “The Netherlands Mission,” Latter-day Saints’ Millennial Star, Nob. 27, 1893, 55:773–74; “A Brief History of the Church in the Netherlands,” Global Histories, ChurchofJesusChrist.org/study/history/global-histories; Mulder, Homeward to Zion, 96; tan-awa usab sa Lund, Journal, Sept. 24–Okt. 25, 1893.

  8. Why We Gather,” Latter-day Saints’ Millennial Star, Mar. 13, 1893, 55:180–82; Firmage ug Mangrum, Zion in the Courts, 241–42; Anthon Lund ngadto sa Unang kapangulohan, Nob. 10, 1893; Anthon Lund ngadto ni Wilford Woodruff, Sept. 12, 1893, First Presidency Mission Administration Correspondence, CHL; Anthon Lund ngadto ni Sarah Ann Peterson Lund, Ago. 25, 1893, Letterbooks, volume 1, 53, Anthon H. Lund Papers, CHL; Lund, Journal, Hulyo 23, 1893; Ene. 3, 1894; Hulyo 2, 1894.

  9. Anthon Lund ngadto ni Wilford Woodruff, Sept. 12, 1893, First Presidency Mission Administration Correspondence, CHL; Strong, Our Country, 111–18; Unang Kapangulohan ngadto ni Brigham Young Jr., Peb. 11, 1892; Unang Kapangulohan ngadto ni Anthon Lund, Mayo 29, 1894, First Presidency Letterpress Copybooks, volume 28.

  10. Lund, Journal, Nob. 30, 1893. Hilisgotan: Paglangyaw [Emigration]

  11. Leah Dunford ngadto ni John A. Widtsoe, Sept. 26, 1893, Widtsoe Family Papers, CHL; tan-awa usab sa Leah Dunford ngadto ni John A. Widtsoe, Ago. 21, 1893; Sept. 10, 1893; Sept. 18, 1893; Nob. 3–4, 1893, Widtsoe Family Papers, CHL.

  12. Leah Dunford ngadto ni John A. Widtsoe, Sept. 10, 1893; Sept. 18, 1893; Sept. 26, 1893; Nob. 3, 1893; John A. Widtsoe ngadto ni Leah Dunford, Nob. 10, 1893, Widtsoe Family Papers, CHL. Hilisgotan: Church Academies

  13. Leah Dunford ngadto ni John A. Widtsoe, Dis. 20, 1893, Widtsoe Family Papers, CHL; Gates, History of the Young Ladies’ Mutual Improvement Association, 101–2, 124–25, 181–83, 301; L.D.S. Young Men’s Mutual Improvement Association Manual; Guide to the First Year’s Course of Study in the Young Ladies’ Mutual Improvement Association. Mga Hilisgotan: Mga Organisasyon sa Batan-ong mga Lalaki; Mga Organisasyon sa Batan-ong mga Babaye; Mga Peryodiko sa Simbahan

  14. Leah Dunford ngadto ni John A. Widtsoe, Nob . 3, 1893; Ene. 4, 1894, Widtsoe Family Papers, CHL; Leah Dunford ngadto ni Susa Young Gates, Mar. 26, 1893; Mar. 12, 1896, Family Correspondence, Susa Young Gates Papers, CHL.

  15. George Q. Cannon, Journal, Ene. 1, 1894. Hilisgotan: George Q. Cannon

  16. Woodruff, Journal, Dis. 13 ug 31, 1893; Lyman, Political Deliverance, 7; Mga Santos, volume 2, mga kapitulo 10, 21, 36, ug 37; George Q. Cannon, Journal, Dis. 14, 1893. Hilisgotan: Utah

  17. Woodruff, Journal, Ene. 9 ug 13, 1894; George Q. Cannon, Journal, Ene. 12 ug 15, 1894; Peb. 4, 1896; Ene. 6, 1898; Abraham H. Cannon, Diary, Ene. 10 ug 12, 1894. Hilisgotan: Antipolygamy Legislation

  18. Alexander, Things in Heaven and Earth, 308–9; Alexander, Mormonism in Transition, 3; Joseph F. Smith, “True Economy,” Deseret Evening News, Dis. 16, 1893, 9; Arrington, Great Basin Kingdom, 380–412; Quinn, Wealth and Corporate Power, 109–11. Hilisgotan: Mga Panalapi sa Simbahan [Church Finances]

  19. George Q. Cannon, Journal, Mar. 15, 1894.

  20. Stapley, “Adoptive Sealing Ritual,” 56–104; Irving, “Law of Adoption,” 303–10; tan-awa usab sa Anthon Lund ngadto ni Heber J. Grant, Hunyo 19, 1894, Letterbooks, volume 1, 323, Anthon H. Lund Papers, CHL; ug Heber J. Grant ngadto ni Anthon Lund, Hulyo 14, 1894, Letterpress Copybook, volume 18, 281, Heber J. Grant Collection, CHL. Hilisgotan: Sealing

  21. George Q. Cannon, Journal, Mar. 15, 1894; Nauvoo Sealing Record A, Sealings and Adoptions of the Living, 1846–57, microfilm 183,374, Special Collections, FHL; George Q. Cannon, Journal, Okt. 15, 1890; Abraham H. Cannon, Diary, Okt. 15, 1890; Stapley, “Adoptive Sealing Ritual,” 104–5.

  22. George Q. Cannon, Journal, Mar. 15, 1894; Abraham H. Cannon, Diary, Dis. 18, 1890; tan-awa usab sa Stapley, “Adoptive Sealing Ritual,” 104–8.

  23. George Q. Cannon, Journal, Mar. 15, 1894.

  24. “Jarman and Jarman,” Deseret Evening News, Mar. 24, 1894, 5; Howard, “William Jarman,” 84.

  25. Albert Jarman ngadto ni Maria Bidgood Barnes, sa wala pa ang Peb. 19, 1894, Jarman Family Papers, Huntington Library, San Marino, CA; Anthon Lund ngadto ni Wilford Woodruff, Mar. 20, 1895, First Presidency Mission Administration Correspondence, CHL.

  26. Albert Jarman ngadto ni Maria Bidgood Barnes, sa wala pa ang Peb. 19, 1894; Mar. 9, 1894, Jarman Family Papers, Huntington Library, San Marino, CA; “Jarman and Jarman,” Deseret Evening News, Mar. 24, 1894, 5.

  27. Albert Jarman ngadto ni Maria Bidgood Barnes, Peb. 19, 1894; Peb. 23, 1894; Abr. 27, 1894, Jarman Family Papers, Huntington Library, San Marino, CA; “Jarman ug Jarman,” Deseret Evening News, Mar. 24, 1894, 5.

  28. George Q. Cannon, Journal, Abr. 5, 1894; Abraham H. Cannon, Diary, Abr. 5, 1894. Hilisgotan: Wilford Woodruff

  29. “The Law of Adoption,” Deseret Evening News, Abr. 14, 1894, 9; Doktrina ug mga Pakigsaad 128:18; Bennett, Temples Rising, 298–301.

  30. “The Law of Adoption,” Deseret Evening News, Abr. 14, 1894, 9; Doktrina ug mga Pakigsaad 137:7; Bennett, Temples Rising, 299–300; Stapley, Power of Godliness, 42–44. Mga Hilisgotan: Adjustments to Temple Work; Family History and Genealogy; Pagtukod og Templo