Koaua Aika Kaokaki ni Kaineti ma te Maiu ae Mamate
Iroun Unimwaane Paul B. Pieper
Man te Itingaun
Man te taetae n te taromauri, “Koauan te Rabwata,” e kanakoaki n te Brigham Young Iuniwetiri–Idaho n Beberuare 19, 2013. Ibukin bwaninin taetae (n Ingiriti), naako nakon web.byui.edu/devotionalsandspeeches.
Ti na totokoi iango aika kewe aika boboto n aia reirei aomata ao n teimatoa n onimaki nakon koaua aika kaokaki mairoun te Atua bwa e aonga ara mwananga rinanon te rabwata ni kona ni uaana, tabwanin, ao ni koaua.
A katukia aomata n tatabemania iaon te aba ni kangaanga aika akea n aroia. Ibukin kaokorora, e a tia te Uea ni kaoki koaua ibukin te kantaninga n te maiu n rabwata ae e kaineti nakoira ni kabane. E reirei koaua aikai nakoia ara moan ni karo, Atam ao Ewa, ao e a tia ni manga kakoauaki n boong aikai.
I nanonna ni koaua aikai bwa “koauan te maiu ae mamate.” Ngkana ti karekei kakabwaia aika bwanin ao kabwaia man ara atatai n te maiu ae mamate, ti riai n atai ao ni kamoamoai koaua aika kaokaki aikai. Te kabwaka n ota ke, ae buakaka riki, n aki tabeakinii ngke ko bon ataia e na iai mwiina n ara tai iaon te aba bwa e na aki kabonganaki raoi, ni kabonganaki n ae aki raoiroi, ao ke e bakataeaki.
E aki tau n ti roko iaon te aba, karekea te rabwata ae mamate, ao ni maeka ikai ni karokoa tokin maium. Ni karaoan ara tai ikai bwa e na iai uaana, ti riai ni maiu ao n atai kantaninga n te maiu n rabwata—aika e a tia ni karaoi te Atua, n ae bwanin, n tia raoi, ma nanona ni kabane—irarikin ae na riki n anaaki nanona ni bwaai aika rangin kakaongora, rau, ao ni kainnanoaki.
Ngke a kaotinakoaki Atam ao Ewa man te Onaroka are i Eten, a rin nakon te aonaaba ae mamate. E katauraoia te Uea ibukin aia taneiai n te maiu ae mamate man reiakinaia kouauan te bwai ae ana rinanona. I tangiria n rinanon teniua bwaai aika koaua aikanne.
Ngke I moan waaki, uringa bwa a rawata tamnei imwain te maiu aei aika aki karekea rabwataia aika mamate bukina bwa aki kawakina aia moan bwaibwai.1 A karaoaki ibukin kamanoara man ara taneiai ni bwaninin te kabwaia ae kona ni karekeaki n te maiu ae mamate. A kataia ni kawakinira man taian taneiai are e kairiira nakon kukureira ae akea tokina.
Wareka Nambwa 1: E buokiira te mwakuri ni karikirakea kateira ao anuan maiura aika kakawaki ibukin te maiu ae akea tokina.
E taku te Atua nakon Atam, Ko na amarake n te amarake ma maononi moam, ni karokoa okim nakon te tano” (Moses 4:25; taraa naba Karikani Bwaai 3:19). Tabeman aomata a iangoa ana taeka te Uea bwa te karereanti iaon Atam ao ana kariki ibukin kanakin uaan te kai ae tabuaki. E ngae n anne, I ongo taeka aikai mairoun te Tama ae tangira ni kabwarabwara nakon te kairake ao te nati ae aki ataibwai n aron kangaangan te bwaka, n te aonaaba ae e mamate ike e na maeka iai te nati n te tai ae waekoa.
N aron te tama n te aonaaba ni katauraoa natina ae tauraoi ni kitana mweengana, te Tama e buoka te moan aomata ni maeka i bon irouna n raroa nako man mweengana. E kabwarabwara te mwakuri anne bwa te bwai ae boou—aron te maiu ae mamate.
Te Tama are i Karawa e ataia ae Atam ao Ewa a na rootaki ma ana kekeiaki ni katikitikin bwain te aonaaba aei. Ni kaitara aia atatai n te Onaroka are i Eten, ike a bane ni katauraoaki bwaai ibukiia, te maiu ae mamate e na kainnanoa te mwakuri n rabwata ao n te iango, te mwakuri korakora (ae karika te maono), taotaonaki n nano, ao te teimatoa nakon te kamaiuaki.
Te reirei ni mwakuri—te kataneiai ao te boaaki n ara iango, rabwata, ao tamnei ni waakin mwakuri, karaoia, kakoroa bukina, ao wakinako—bon aan ni koaua te maiu ae mamate ni kabane. Bon teuana mai ibuakon kawai aika ti kona n riki n aiaron te Atua ao ni kakoroa Ana kantaninga iaon te aba. Te Tama are i Karawa, Iesu Kristo, ao te Tamnei ae Raoiroi a bane ni mwakuri. Aia mwakuri ao mimitongiia bon “te uota te maiu ae aki mamate ao akea tokina nakon maiuia aomata” (taraa Moses 1:39). Te koaua bwa e aki kona n reke te mimitong n akea te mwakuri.
Teuana bukina ae riai ibukiia mwaane bwa ana riai ni mwakuri bwa ana katauraoia ibukiia aia utu. “Te Utu: Te Katanoata nakon te Aonaaba” e karinani “e karekei” bwa kanga teuana mai ibuakon taabe ake teniua ae anganaki mwaane.2 Te mwaane ae ata aron te mwakuri ao ni karekei bon irouna iai ana koaua irouna bwa e kona ni mare ao ni kamwarakea buuna ao natina.
Bitiobi H. David Burton, te Bitiobi n Tararua n te Ekaretia are mai imwaina, e taku: “N te mwakuri—ma te kokoaua ao te kona ni karaoia—uota te raunnano ao te namakin iroum ae ko kakaawaki. Ngkana ti a tia ni karaoi aikai ti kona n riki n toronibwai, ni katauraoia ibukin oin kainnanora ma ara utu, ti kona n rairaki nakon te Uea ma te aki nano kokoraki ni bubuti ibukin te bwai ae aki kororaoi iai.”3
E tauraoi Tatan n tainako ni urui ana kantaninga te Atua ao ni kamamaara ara atatai n te maiu ae mamate. Ni kaitara te kamatata ae a tia te Tama ni katikua iaon te mwakuri, e a tia te tia kakaitara n anai nanoia aika mwaiti n ara bong ae te kouru ae kakawaki n te maiu bon kararoakim man te mwakuri. Aomata n te bong aei, a mwaiti mai ibuakoia aika a bane aia tai n iangoi kakaean aia mwakuri ae raoiroi iai te boo ma e tangira te mwakuri ae uarereke, te karinimwane ke te babaire iaon te mwane ae karekea te raka ae bati n akea te mwakuri, ao burokuraem ae kaboa te bwai ae a tangiria n akea boona nakoia. Tabeman a kakaea totokoan te mwakuri man te tango mwane ao ni maiu iaon te mwane ae aki iangoia bwa ana kaboamwiina. Aki tangiria ni mwakuri, kataumwane, ao ni kawakina te mwane imwain ae a kabanea. A tia taan kairiiri n te Ekaretia n reirei bwa ti riai ni mwakuri ibukin ae ti karekea ao n “totokoa te tarau ma ti karekea ibukin kainnano aika rangin ni kakawaki.”4
Te babaire riki teuana ae buakaka ae kabongana te tia kakaitara n te roro aei bon tarakin aron nanoia mwaane ni mwakuri ao ni iri nanoia ni waaki ni kukurei aika akea nanoia. E katikui inanoia ataeinimwaane te Atua te nano ni kabo ao ni karekea te bwai are a tangiria, ma te kantaninga are ana kabongana te nano aei bwa ana riki bwa aomata aika kakaonimaki ibukin te utu. Ngke ti uarereke, e kona te kouru aei n rinnako nakon te reirei, takakaro, ke waaki riki tabeua are e na ibuobuoki n reirei te teimatoa, te boaaki, ao te mwakuri. E ngae n anne, Tatan, e iangoia bwa e na taua taekan te nano anne ao ni karinna nakon takakaro n te witeo, aika aki boboto iaon te bwai ae koaua, ao anne ae kabane tai ao te nano ao ni kairekea tangirana iroum.
E ngae ngke aekara matoan te tatakaro n te witeo, te mwakuri iaon te bwai ae aki koaua e ak kona ni karekea nakoim te kukurei are e raona te mwakuri ni koaua. Te mwakuri ni koaua bon te kekeiaki, te teimatoa, te taotaonaki n nano, ao te boaaki ni kakoroi atatai aika uaana, karaoa te mwakuri ae kainnanoaki, ke ni kakoroa nanon te kouru ae matoatoa.
Ngkana ti aki reirei ni mwakuri ngkai ti mena n te maiu ae mamate, ti na bwaka ni kakoroi nanon ara konabwai ao te kukurei n te maiu aei, ao n aki karikirakei katei ao anua aika kakawaki ibukin te maiu ae akea tokina.
Koaua Nambwa 2: Rinanon te mare ae akea tokina ti kona ni karekei kakabwaia ni kabane ae tangiria te Tama are i Karawa n anganiira.
E a tia te Uea ni berita n te taeka ni bau ao te berita ae tabu n te nakoanibonga bwa:
“Antai ae kakaonimaki ni karekean uoua nakoanibonga aika E a tia n taekin … e na riki bwa … ana kariki Aberaam, ao te ekaretia ao te abanuea, ao ana rinerine te Atua.
“Ao ni kabane naake a karekea te nakoanibonga aio a karekeai naba, e taku te Uea,
Antai are e karekeai e karekea Ngaia [te Uea] e karekea Tamana,
“Ao antai are e karekea Tamana e karekea abanuean Tamana; Ngaia ae ana bwai ni kabane Tamana e na nganaki.
“Ao aio are e kaineti ma te taeka ni bau ao te berita are ana bwai te nakoanibonga” (taraa D&C 84:33–35, 37–39).
E tangiria Natina Tamara are i Karawa ni karekei bwaai ni kabane—ni kabane, Ana bwai ni kabane. N te aro bwa ko na karekea bwaninin aei, “e riai te mwaane n rin inanon te kaetieti aei n te nakoanibonga [nanona te berita n te mare ae boou ao n aki kona n toki]” (taraa D&C 131:2).
Te mare ae akea tokina ao bwaai ni kabane ake a tia ni karaoaki bwa ana buokiira n reiakina ao n rinanona bon te kiing ni karekei kakabwaia ae tangiria te Tama are i Karawa n Anganiia Natina. Ti te utu—te mwaane ao te aine ae tau n rin ni maneaban Iehova ao a kabaeaki nakoia n tatabemaniia—e tau (ni karekei bwaninin kakabwaia n te nakoanibonga) Bwaninin kakabwaia n te nakoanibonga a bane ni karekeaki iroun te bumwaane ao te buaine ke ana bon akea.
E kakaongora bwa n te tua ao te berita ae tabu n te nakoanibonga, e kabongana te weabe te Uea butimwaia ao karekea. E aki kabongana te weabe katabuaki. Bon inanon te tembora are a—uaia—mwaane ao aine—ni butimwaai ao ni karekei kakabwaia ao mwaaka ake uoua te Nakoanibonga ae te Aaron ao te Merekitereka. Imwiin are a tia taanga ni karekei kakabwaia inanon ana auti te Uea, e kakawaki riki inanon maiuia ni mwengaia ike a karikirakea iai katei ao anua n Atua—kabanea am tai ibukina ao n ibuobuoki imarenaia, tangiria irouia ma te onimakinaki ae bwanin, ao n tia ni katiteuanaki n aia tangira ibukiia n tatabemaniia ma te Atua.
Bwanin, te nakoanibonga, te utu—taeka aika teniua aika irekereke aikai bon mwakoron koauan te mare ae akea tokina. Karaoakiia ni kabane inanon mwakara ni karaoa te mare ae akea tokina bwa kakoauaan maiura ae mamate e kakoaua ae ti na aki bakataea ara tai iaon te aba.
Tatan, ae te tia mwamwana te aba n tainako, e bon mena n te tabo ni mwakuri n ara bong ni bitia ao ni urui aroia aomata n te maiu ae mamate. E teimatoa ni mwakuri n urua nanon raoi ao kakawakin te mare n aia iango mwaane ao aine. E anai nanoia tabeman aomata n te kewe are te mare bon te bwai ae aki riai karaoana, bwa e rangin n tau ti te tangira. Nakoia tabeman, e kataia ni kabonganai kabwarabwaraan taekan te mare iaan te tua ae boou ni kaunga te reitaki ae aki riai. Nakoia naake a kakoaua te mare n aron are e a tia ni kabwarabwara te Atua, e karaoia (te mare) ni karekerekea kakawakina nakon te reirei ao te katantan n te mwane. E karikiia aomata bwa ana maaka te toa ao kangaanga aika a irekereke ma te mare. Aki kona ni karaoa te bwai teuana ibukin makuia, a mwaiti aika aki kakamwakuri are a tutuangaki te bwai ae a na karaoia nakon are a na bon waaki nako ni mwakuri inanon te onimaki.
Tabeman aomata, a anaaki nanoia nakon kan karekean te reitaki ni koaua ma a namakina te nano ni kan raonaki ao n tangira, a anaki nanoia n te kantaninga ae bure n te reitaki iaon te kaombiuta n te intanete. Aia kekeiaki iaon te rain n te internet e kona ni uota te bwai ae bon te akea nanona, te kariaria, ao te maamaa. A mwaiti aika a katikaki n te kakaae ae akea uaana ni karokoa e a reke bwa anuaia ae aki kona n rauaki iai.5 A reke n te mwakuri are e waekoa n urui aia kantaninga n tokanikai iaon (taian kabwakabwaka). A teimatoa n iai inaomataia ma akea aia kantaninga n aia konabwai ae tau ni kona n totokoia. A mwane n te bwai ni kamwane aei, a katibanakoa bwaninin te kimwareirein teuana ae koaua n te maiu ae mamate ae moan te mimitong—te mare ae akea tokina.
Ngkana ko reke n te kainikamwane aei, karekea te ibuobuoki. Tai tataninga. Karaoan aei e na ka iremwea rikirakem ao am waaki n te maiu ae mamate.
Tuoa maium. Kakoaua ae ko tuai mwamwanaki ma iango aika bure ni kaineti ma te mare. Uringnga bwa maare aika nakoraoi a kateaki iaon te “onimaki, tataro, rairannano, te kabwarabure, te karinerine, te tangira, te nanoanga, te mwakuri, ao waaki ni kakukurei aika bongana n te maiu aei.”6
Waakinna n te bong aei ni katei anua aikanne inanon maium. Ngkana ko karaoia, te Uea e na kauka te kawai ibukim ni karekea bwaninin kakabwaia aika E a tia ni katauraoi ibukiia Natina—te berita n te mare ae boou ae akea tokina. Tai kariaia maium ae mamate “bwa e na bakataeaki” (taraa Joseph Smith—History 1:39).
Te Koaua Nambwa 3: Karekeaia ao kaikawakiia ataei e bukoira ni karikirakea arora n riki n aiaron te Atua.
N te tai are E “kakabwaia,” ke ni kabaea, Atam ao Ewa ni karika te moan utu iaon te aba,7 te Atua e anganiia te tua: kam na kabatiai ngkami, ao kaona aonaaba (taraa Karikani Bwai 1:28; Moses 2:28). te M-areaki ao ataei a irekereke bon imarenaia. Taian mwaaka ni kariki are e karika te bungiaki n rabwata a na ti kabonganaki imarenan te mwaane ao te aine, aika a tia ni kabaeaki iaan te tua.8
A ataia Atama ao Ewa bwa karikaia ataei bon te bwai ae kakawaki n te maiu n rabwata. A kawakin ana tua te Atua, “ao Atam e ata buuna, ao e bungia natina mwaane ao aine, ao a moanna ni kamwaitiia ao ni kaona te aonaaba” (Moses 5:2). Burabeti n ara bong a tia ni katanoata bwa “Ana tua te Atua ibukiia Natina ni kabatiai ao ni kaona te aonaaba e teimatoa ni kabonganaki.”9
N te aonaaba n te bong aei, ao, a mwaiti aomata aika aikoa kakoaua ae “boni bwaai n akoi mairoun Iehova naati” (Taian Areru 127:3).
Tabeua te ririki n nako, taanga aika iaon kawaia ni mare a kawarai. A tuangai ibukin au reirei ni kaineti ma te ataei. I kauringia n te tua are ana karekea ngkana a mareaki, ao I reireiniia bwa a kona ni kawakina te tua aei n aia reirei ma te Uea. I kauringiia bwa bon te tua n aron te kabwianibwai, karinean te bong ae te Tabati, ke tuua riki tabeua. N te tai are e a karaoaki iai te berita, te titiraki tiaki bwa ko na kanga ni kawakinna n te kawai ae kakukurei ao ae kariaiakaki iroun te Uea.
I matakuakiniia ngke a moana aia mare. E na angabeeba te bumwaane man te kaoreti inanon te ririki, ao te buaine e na karekea ana tikurii ae rietata riki inanon te ririki. A namakina te kairaki bwa ana karekea aia utu n te tai ae waekoa—n aki tabe ma te reirei ao te aki koaua raoi iaon mwakuri n taai aika ana roko. E aki bebete ke n angaraoi karekean te ataei n te tai ae waekoa. E na karaoa te ukeuke ibukin te mwakuri, a riai ni mwaing, ao e riai bwa e na kabanea ana tikurii. A kaitara ma te karawawata ao te kangaanga. E na kawaekoa n oki nakon mweengana ni katoabong ao n taraa te ataei n katia ana mwakuri ibukin ana bwai n reirei are iaona riki. E kamatebwai ao e koroboki imarenan kamwarakean te ataei ao oneakin te kimbi.
E a tia te Uea ni kakabwaiaia ao ni karikirakea aroia. Ngkai a mwaiti aika a bua aia mwakuri n tain te kangaanga ni kaubwain te aba inanon 2008, ngaia (te bumwaane) e kateimatoaki ana mwakuri ao ni manga ka bubura riki iai boona. Ibukina bwa a maiu n ae bon tau, aki maiu n tarau ma ti n aia tangomwane, ao a tia naba ni kabwakamwane ibukin te reirei n te iuniwetiri ae rietata riki n aki tarau. Rinanon te bwai ae a rinanona aei, a tia n teimatoa n reiakin reirei aika kakawaki aikai aika kona n roko ma te nakoanikaro. Karekeaia ataei bon te bwai ae kona ni bebete ke n tau taina, ma bon te tua ae buokiira ni karekei kakabwaia n te maiu ae mamate aika koaua.
Te Bwaintangira ae Korakora
Te maiu ae mamate bon teuana mai ibuakon ana bwaintangira Tamara ae e a tia n anganiira. E tangiria ao n tangiriira bwa ti na kabongana raoi te bwaintangira aei. Ti man kabonganakina ao taraakin riki koauan ae e a tia te Atua ni kaoki aika ti kona ni kakoroi iai nanon kantaninga ae ti kanakomaiakaki iai nakon te aonaaba aei. E ataia Tatan ae akea te bwai ae kona ni karaoia ni katokiira man karekean rabwatra, ngaia ae e kataia ni kararoaira man taian kantaninga ake a karikaki iai—bwa ana mwakuri, mare, ao ni karikiia ataei.
Ti na aki maiu n akea kawaira ao n akea ara kantaninga, tii ni kunea n tokin te tai ae ti a tia ni kabanea ara tai iaon te aba n aki reitaki ma koaua aika kaokaki ni kaineti ma te maiu ae mamate ni kakoroa nanon ara kantaninga ikai. Ti na totokoi iango aika kewe aika boboto n aia reirei aomata ao n teimatoa n onimaki nakon koaua aika kaokaki mairoun te Atua bwa e aonga ara mwananga rinanon te maiu n rabwata ni kona ni uaana, tabwanin, ao ni koaua.