Kon Ipakita ang Dautan isip Maayo ug Ipakita ang Maayo isip Dautan
Ni Elder Quentin L. Cook
Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles
Gikan sa pakigpulong sa debosyunal, “A Banquet of Consequences: The Cumulative Result of All Choices,” nga gipamulong sa Brigham Young University niadtong Pebrero 7, 2017. Alang sa kompleto nga pakigpulong sa Iningles adtoa ang speeches.byu.edu.
Sa unsang paagi ang kaaway mosulay sa paghatag og sayop nga paghulagway ug ipakaubos nila ang mga panalangin sa pagpakabuhi subay sa plano sa Amahan.
Usa sa pinakamaliputon nga aspeto sa paningkamot sa kaaway nga pagkontra sa plano sa Amahan sa Langit alang sa kalipay mao ang malinglahon niyang pagtulun-an nga kuno walay dautang impluwensya o yawa (tan-awa sa 2 Nephi 28:22) ug ang iyang paningkamot nga sabton ang dautan isip maayo ug ang maayo isip dautan, ang ngitngit isip hayag ug ang hayag isip ngitngit, ug ang pait isip tam-is ug ang tam-is isip pait! (tan-awa sa 2 Nephi 15:20).
Usahay tawagon kini og pag-usab sa naandan—“kon ang naandang paagi sa paghunahuna o paghimo og butang pulihan og bag-o o lahi nga paagi,”1 sa ingon niana paghulagway kini og mga butang nga sukwahi gayud kon unsa kini. Sa iyang maanindot nga nobela nga The Screwtape Letters, misulat si C. S. Lewis gikan sa usa ka panglantaw sa senior nga yawa. Gibali ni Lewis ang tradisyunal nga mga hiyas nga migamit og pinabali ug kantalita aron makita ang dautan isip maayo ug ang maayo makita isip dautan.2
Sa samang paagi, duna koy dili maayong miting uban sa naila nga internasyonal nga eksperto sa advertising pipila ka bulan ang milabay. Gihisgutan namo ang impluwensya sa dautan ug ang mga sangputanan sa dili maayong mga pagpili.
Nakapanglantaw siya og makaikag nga pangagpas nga istorya ni Lucifer nga nakigtagbo uban sa usa ka ahensya sa advertising. Gihulagway sa kaaway ang iyang sitwasyon: siya ug ang iyang mga sumusunod misupak ug misalikway sa plano sa amahan ug nasabtan nga dili sila mahimong mopatigbabaw batok sa Dios. Nasabtan ni Lucifer nga samtang ang plano sa Amahan mao ang mahitungod sa kamaya ug kalipay, ang kaugalingon niyang plano miresulta sa kasubo ug kaalaot. Ang problema, sigun sa pagpasabut ni Lucifer sa ad executive, mao ang unsaon sa pag-agni og mga tagasunod.
Natino nga ang bugtong paglaum ni Lucifer para molampus mao ang pag-usab sa naandan o pagbali sa mga hiyas—sa laing pagkasulti, ihulagway ang plano sa Amahan nga moresulta sa kasubo ug kaalautan ug ang plano ni Lucifer nga moresulta sa kamaya ug kalipay.
Kini nga miting gikan sa hunahuna nga pagpangagpas nagsilbi nga mapuslanong katuyoan. Ang tinuod mao, dili lang mosulay ang mga kaaway sa pagpaubos sa plano sa Amahan sa doktrina ug mga baruganan sa plano, apan paningkamutan usab nila ang sayop nga paghulagway sa mga panalangin nga moabut gumikan sa plano. Ang una nilang paningkamot mao ang paghimo nga ang maayo, matarung ug malipayon nga daw miserable.
Akong hisgutan ang pipila ka paningkamot sa kaaway sa paghulagway og sayop ug pagpakaubos sa mga panalangin bahin sa pagpakabuhi nga magsubay sa plano sa Amahan.
Pulong sa Kaalam
Sa tibuok kinabuhi nga pagbiyahe, akong nakita ang kinabuhi sa daghan nakong mga higala nga giguba ug usahay nadaot sa alkohol. Ang paggamit og alkohol dili lang mahitungod sa doktrina sa Simbahan; mahitungod usab kini sa kahimsug ug kalipay sa tanan. Ang mga Santos sa Ulahing mga adlaw mamahimong importante nga tingog sa pag-edukar sa katilingban mahitungod sa mga sangputanan niini nga isyu.
Sa plano sa Amahan, ang Pulong sa Kaalam—nga gihatag tungod sa “mga dautan ug mga laraw … sa nagkakunsabong mga tawo”—naghatag og mga baruganan sa kahimsug. Kini “gipahiangay ngadto sa kasarang sa maluyahon ug sa labing maluyahon sa tanan nga mga santos.” Nagtakda kini og pihong mga butang, naglakip nga ang “bino o isug nga ilimnon [alkohol] … dili maayo.” Ang tabako ug ang init nga mga ilimnon (tsa ug kape) “dili alang sa lawas” (D&P 89:4, 3, 5, 8–9).
Kini nga pagpadayag nagsuporta sa maayong mga kalihokan sa kahimsug inubanan og saad. Nagsaad kini nga kadtong nagmasulundon sa balaang sugo “makadawat og maayo nga panglawas … ug makakita og kaalam ug dako nga mga bahandi sa kahibalo” (D&P 89:18–19).3
Ang paglubag nga gihimo sa kaaway tin-aw nga gihulagway sa iyang pagsuporta sa tabako ug alkohol.
Bisan ang hunahuna nga pagpangagpas sa ahensya sa advertising maglisud sa pagpangita’g suporta karon aron ipakita nga ang pagpanabako maayo nga butang. Nadawat ni Propeta Joseph Smith (1805–44) ang Pulong sa Kaalam pinaagi sa pagpadayag niadtong 1833. Niadtong 1921, si Presidente Heber J. Grant (1856–1945), nga gidasig sa Ginoo, mitawag sa tanang mga Santos aron mas mahingpit ang pagsunod sa Pulong sa Kaalam.4 Nianang panahona, ang pagpamaligya ug pagpang-agni sa mga sinehan nagpakita nga ang pagpanigarilyo maoy uso, usa ka estilo, ug makalingaw. Padayon kini hangtud niadtong 1964, 43 ka tuig sa wala madugay, ang Surgeon General sa Estados Unidos miingon, “Ang pagpanigarilyo peligro sa panglawas nga importanting mahatagan kini og tukmang aksyon nga iremedyo.”5
Ang mga estatistika karon bahin sa pagpanigarilyo dili na malalis. Dako ang kalagmitan sa mga manigarilyo ang pagkaangkon og kagaw sa kasingkasing, stroke [atake], ug kanser sa baga. Gibana-bana nga ang pagpanigarilyo mopasaka og 25 ka pilo sa risgo sa kanser sa baga.6
Mao nga ang gihulagway sa kaaway nga uyon sa uso, usa ka estilo, ug makalingaw sa tinuod miresulta sa kaalautan ug kamatayon sa minilyon ka mga tawo.
Laing ehemplo ang alkohol. Sulod sa daghang katuigan nagsunod ko og usa ka research project nga gisugdan sa mga tuig 1940. Sa sinugdanan, ang 268 ka mga lalaki nga nag-eskwela sa Harvard University regular nga mihimo og pagtuon sa tibuok nilang kinabuhi. Sa wala madugay, ang uban, lakip sa mga babaye, nahimong kabahin sa maong pagtuon. Ang orihinal nga tumong sa pagtuon mao ang pagkasayud kutob sa mahimo mahitungod sa kalampusan ug kalipay.
Kini nga pagtuon naglangkob og tulo ka mahinungdanong panabut. Una, ang gibating kalipay sa mga hingkud dunay dakong koneksyon sa kalipay nga gibati sa pamilya sa bata pa, ilabi na sa gugma ug pagbati gikan sa mga ginikanan.7 Ang ikaduha mao ang kaimportante sa kahimsug, lig-on nga kaminyoon ngadto sa tibuok kinabuhi nga kalipay.8 Ang ikatulo mao ang negatibong epekto sa alkohol bahin sa tibuok kinabuhi nga kalampusan ug kalipay sa kaminyoon. Ang abuso nga paggamit og alkohol nakaapekto sa ikatulong bahin sa mga pamilya sa Estados Unidos ug nalambigit sa ikaupat nga bahin kon subayon ang naadmit sa mga hospital. Dako kini og kalambigitan sa pagkamatay, huyang nga panglawas, ug kaminus sa kalampusan.9
Ang bag-o lang nga front page sa Washington Post nga artikulo nga gibase sa datos sa U.S. federal health mireport nga “ang kababayen-an sa America mas nagkaanam og kapalainom, ug mas nag kanunay, kay sa gihimo sa ilang mga inahan o mga lola, ug ang pag-inom og alkohol maoy mipatay kanila nga mas labaw kadaghan.” Miingon ang artikulo nga “ang kasamtangan ug nagkamaayo nga siyensya wala mosuporta sa gipangangkon nga makabenipisyo ang hinay-hinay nga pag-inom” ug “ang risgo sa pagkamatay tungod sa kanser makita nga nagkadaghan bisan diyutay o daghan ang nainom nga alkohol.”10
Sa milabayng pipila ka tuig, daghang unibersidad sa tibuok kalibutan misulay sa pagpaminus sa paggamit og alkohol tungod kay moepekto kini sa seryusong dili maayo nga kinaiya, lakip ang pagpanglugos ug seryusong problema sa panglawas, ilabi na sa sobra nga pag-inom. Ang teribling epekto sa alkohol sa utok sa mga batan-on napamatud-an na sa medikal karon.11
Sa paghisgot una sa tanan mahitungod sa isyu sa panglawas, wala ko mosulay sa paghukom sa ubang grabe nga sangputanan sa paggamit og alkohol sama sa mga aksidente samtang nag-drive gumikan sa impluwensya niana, mga lalaki nga maningkamot sa pagpangatarungan sa pagkadaot sa pisikal ug sa pagpanglugos tungod sa epekto sa alkohol, ug sa mga epekto niini sa utok sa bata nga gisabak sa mga babaye nga moinom og alkohol atol sa pagmabdos.12
Daw ingon og ang pagpanigarilyo, pag-abuso sa alkohol, ug ang pagkatap sa druga13 dili kaayo makadaot sa katilingban, karon nakita nato ang pwersa sa dautan nga naghandos sa paghimong legal sa giingon nga makalingaw nga marijuana.
Mga Pagpili sa Pamilya
Ang mga pagpili sa pamilya susama ra og sundanan. Sa plano sa Amahan, ang tahas sa pamilya tin-aw kaayo nga gipahayag.
Sa “Ang Pamilya: Usa ka Pamahayag ngadto sa Kalibutan,” atong mabasa: “Ang pamilya gi-orden sa Dios. Ang kaminyoon tali sa lalaki ug babaye mahinungdanon ngadto sa Iyang walay katapusan nga plano. Ang mga anak adunay katungod nga matawo ngadto sa mga ginikanan kinsa naminyo, ug maamumahan sa usa ka amahan ug sa usa ka inahan nga nagtahud sa mga panaad sa kaminyoon uban sa hingpit nga pagkamaunungon. Ang kalipay diha sa kinabuhi sa pamilya labaw nga makab-ot kon gipasikad diha sa mga pagtulun-an ni Ginoong Jesukristo.”14
Komon sa kalibutan karon, sa lain nga pag-usab sa naandan, ang pagpalanog og alternatibong kapilian sa positibong paagi sa mga butang nga sukwahi gayud niini nga plano ug dili makaayo sa kaminyoon ug sa pamilya:
• Ang mga pagpili sa mga babaye ug lalaki nga unahon ang edukasyon ug panarbaho kay sa magminyo ug magkapamilya.
• Ang pagpili nga tuyo gayud nga wala o diyutay ray anak15 o sa pagpakuha sa gisabak nga sa tan-aw nila dili sayon.
• Ang pagpili nga moapil sa binuhatang imoral nga ipuli sa sagradong institusyon sa kaminyoon.
Gitutukan sa kaaway ang kababayen-an ug gihulagway ang pagkainahan isip usa ka buhat nga walay bili ug dili makahimuot. Gitutukan niya ang kalalakin-an ug gihulagway ang pagka-amahan nga dili importanting butang ug ang pagkamaunungon isip “kinaraang modo.” Ang pagpalayo sa pagbati ug ang paghunahuna nga daw aktwal nga mugna sa pornograpiya usa ka ehemplo sa imoral nga buhat nga puli sa sagradong institusyon sa kaminyoon. Naghatag kini og gibug-aton sa teribling pag-usab gikan sa kamatuoran ug pagkamatarung nga maoy gitinguha sa kaaway.
Ang mga dili angay nga alternatibong pagpili gihulagway nga angay nga tabang aron makab-ot ang mga tumong sa kagawasan ug sa ekwalidad. Agig resulta sa ingon niana nga mga pagpili, ang kasagarang gidaghanon nga ipanganak sa mga babaye sa tibuok niyang kinabuhi klaro kaayong nagkadiyutay. Gibana-bana nga 46 ka porsyento sa kalibutan nagpuyo sa mga nasud diin ang gidaghanon sa batang ipanganak ubos na sa 2.1—sa gidaghanon nga gikinahanglan para magpabiling lig-on ang usa ka populasyon. Kadaghanan sa European ug Asian nga mga nasud ubos ra niini nga lebel. Ang Italy ug Japan parehong dunay 1.3 nga gipanghimugso. Gipaabut nga mominus ang populasyon sa Japan gikan sa 120 ka milyon ngadto sa mga 100 ka milyon sa moabut nga 2050.16
Kining tibuok kalibutan nga pag-us-os sa populasyon gihulagway nga usa ka “kinabugnawan nga populasyon.”17 Daghang nasud ang wala nay igong mga anak nga mopuli sa himatyon nga henerasyon.
Mopaambit ko og laing reyalidad nga nakapabalaka kaayo nako. Duna koy makapahinuklog nga kasinatian sa Jerusalem niadtong 2016 sa Children’s Memorial, nga usa ka bahin sa World Holocaust Remembrance Center. Si Elder Jeffrey R. Holland sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles ug ako, kauban sa duha pa ka American Jewish nga lider, nagbutang og handumanan nga mga bulak. Gituohan nga kapin sa usa ka milyon nga mga batang Jewish ang gipamatay atol sa Holocaust.18
Sa akong nasinati sa museum, gidaug ko sa emosyon. Nagbarug sa gawas aron maulian ang akong gibati, akong napamalandungan ang makalilisang nga kasinatian ug sa kalit nakaamgo nga sa Estados Unidos lamang, duna diay daghan kaayong aborsyon matag duha ka tuig sama sa gidaghanon sa mga bata nga gipangpatay sa Holocaust atol sa Ikaduhang Gubat sa Kalibutan.19
Gipangpatay ang Jewish nga mga bata tungod kay mga Judeo sila, ug walay makatupong niini sa tanang kasaysayan, apan ang kalawom sa akong pagbati mao ang pagkamatay sa mga bata. Ang pagdala og mga bata dinhi sa kalibutan usa ka sagradong bahin sa plano sa Langitnong Amahan sa kalipay. Napuno na kaayo kita ug nahulga sa kagrabe sa gihimong aborsyon nga daghan kanato ang misulay na lang og wagtang niini sa atong hunahuna ug maningkamot nga mawala kini sa atong konsensya. Tin-aw kaayo nga giatake sa kaaway ang bili sa mga bata sa daghang butang.
Ang aborsyon nagkinahanglan og mainampingong pagsulbad. Problema kini nga tingali dili masulbad pinaagi sa personal nga panghimaraot o mahukmanong pagpang-akusar. Mipahimangno ang uban sa dili paghukom sa usa ka barko—o sa mga lalaki o babaye—nga walay kasayuran kon unsa ang gilay-on sa paglawig ug sa mga unos nga masugatan.20 Modugang ako, daghan sa nangilabut niining teribling binuhatan walay pagpamatuod sa Manluluwas o kahibalo sa plano sa Amahan.
Hinoon, para niadtong mituo nga manubag kita sa Dios—ug gani sa daghan nga dili sakop sa atong tinuohan—nahimo kining usa ka trahedya nga dako kaayo og bahin. Kon itipon nimo kini sa kinabugnawan nga populasyon nga bag-o lang natong gihisgutan, usa kini ka seryusong lama sa atong katilingban.
Si Presidente Spencer W. Kimball (1895–1985) mitudlo: “Kinatas-ang kalipay sa kaminyoon sa dakong bahin gikontrolar sa usa ka importanting hinungdan—kana mao ang pag-atiman ug pagpadako sa mga anak. … Ang Simbahan dili mahimong motugot o mobaliwala sa … mga binuhatan nga … maghatag og dakong pagpugong sa pamilya.”21
Mahitungod sa gidaghanon ug sa lat-ang sa mga anak, kinahanglang ikonsiderar ang panglawas sa inahan, ug ang desisyon buhaton sa mainampoong paagi sa mga bana ug asawa.22 Ang ingon nianang mga desisyon kinahanglang dili hukman sa taga-gawas. Ang ubang matinud-anong mga Santos walay mga anak o walay oportunidad nga maminyo. Madawat nila ang tanang panalangin sa hut-ong nga mga sangputanan.23
Hinoon, suportado ni Lucifer ang aborsyon ug pinaagi sa usa ka teribling pag-usab sa naandan diin nakumbinsir ang daghang tawo kana nga mga bata nagrepresentar sa nawalang oportunidad ug sa kaalautan imbis unta kamaya ug kalipay.
Isip mga Santos sa Ulahing mga adlaw, kinahanglang kita ang mag-una sa pag-usab sa mga kasingkasing ug hunahuna sa kaimportante sa mga bata. Ang pagpang-atake sa pamilya nga bag-o lang nakong gihulagway moresulta sa katapusan ngadto sa kasubo ug kaalautan.
Mipahayag ang Ginoo nga ang Iyang buhat ug Iyang himaya mao “ang pagpahinabo sa pagka-imortal ug sa kinabuhi nga dayon sa tawo” (Moises 1:39). Ang plano giestablisar pinaagi sa mga pamilya. Importante ang matag sakop sa pamilya, ug matahum ang mga tahas niini, mahimayaon, ug may katagbawan.
Dili gayud maklaro ang pamahayag sa pamilya mahitungod sa mga sangputanan sa pagpili kon wala kini mahiuyon sa plano sa Amahan. Tin-aw kaayo kini nga nag-ingon, “Kami mopahimangno nga ang pagkabungkag sa pamilya makadala sa tagsa-tagsa, sa mga komunidad, ug sa nasud sa mga katalagman nga gipanagna sa karaan ug sa bag-o nga mga propeta.”24
Tin-aw kaayo nga nagtakda kini sa tukma gayud nga mga sangputanan ug sa katapusang natigom nga epekto sa mga pagpili nga wala masubay sa plano sa Amahan sa kalipay.
Sa tanang kaminyoon ug sa pagpadako og mga anak, dunay mga hagit ug mga sakripisyo. Apan ang mga ganti gikan niining kinabuhia ug gikan sa kahangturan hilabihan katahum. Naggikan kini sa mapinanggaon nga Amahan sa Langit.
Pagpauswag dinhi sa Yuta
Usa ka pamilyar nga kasulatan nga makita sa tibuok Basahon ni Mormon adunay duha ka bahin. Nag-ingon kini, “Nga tungod kay ikaw maghupot sa mga sugo sa Dios ikaw mouswag dinhi sa yuta.” Nag-ingon ang ikaduhang bahin, “Nga tungod kay ikaw wala maghupot sa mga sugo sa Dios ikaw isalikway gikan sa iyang atubangan” (tan-awa, sama pananglit, Alma 36:30). Klaro nga ang pagkaadunay panalangin sa Balaang Espiritu pinaagi sa kamasulundon usa ka pangunang elemento sa pag-uswag dinhi sa yuta.
Agig dugang, giestablisar sa sagradong mga pagtulun-an sa Simbahan nga ang pagbaton og igo para sa atong mga panginahanglan maoy pinakamaayong sukod sa temporal nga pag-uswag. Ang pag-usab ni Lucifer niini nga naandan mao ang pagtinguha pa gayud og hilabihang katigayunan ug pag-angkon sa pinakamahal kaayong mga produkto. Ang uban daw naagni kaayo nga makab-ot ang sama sa kinabuhi sa mga adunahan ug mga inila. Ang nanubrang katigayunan wala isaad ngadto sa matinud-anong mga miyembro, sa kasagaran dili usab kini mohatag og kalipay.
Isip katawhan, sa tinuod miuswag ang mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Ang makinaadmanong mga baruganan sa panalapi naglakip sa:
• Pagpangita og una sa gingharian sa Dios.
• Pagtrabaho, pagplano, ug paggasto sa maalamong paagi.
• Pagplano alang sa umaabut.
• Paggamit sa katigayunan alang sa katukuran sa gingharian sa Dios.
Ang Katuyoan ni Lucifer
Agig dugang sa paghulagway sa mga panalangin isip kaalautan, tinguha ni Lucifer nga ipakaubos ang plano sa Amahan ug pagguba sa pagtuo kang Jesukristo ug sa Iyang doktrina. Ang pag-atake diha sa Biblia ug sa kabalaan ni Jesukristo wala pa sukad malitok sa akong kinabuhi kay sa karon. Sama sa gitagna sa mga kasulatan, migamit si Lucifer og daghang pamaagi aron matuman kini nga katuyoan.
Mao kining butanga ang gamiton sa kaaway sa pagpangilad. Paagi usab kini aron mamahimo kita nga usa sa iyang sakop diin katigayunan ra ang tinguhaon. Si Elder Neal A. Maxwell (1926–2004) sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles miingon niini sa nindot kaayong paagi: “Pagkasubo nga daghan kaayong tawo ang nahimong tigpangita og katigayunan para sa kaaway … ug … ubos ra kaayo ang bayad niini. Mubo nga posisyon, gamay nga kwarta, gamay nga pagdayeg, gamay nga temporaryong pagkasikat, ug gusto silang mosunod ni Satanas kinsa makahatag sa tanang klase sa ‘mga gasa,’ apan walay celestial nga bili.”25
Tingali walay laing mas maayong ehemplo sa epekto sa pagtinguha og katigayunan kay sa panan-awon ni Lehi sa kahoy sa kinabuhi ug sa dako ug lapad nga gambalay [building] diha sa Basahon ni Mormon. Kadtong anaa sa building mipunting sa ilang mga tudlo niadtong mikupot sa gunitanan nga puthaw ug gani mikaon sa prutas sa kinabuhi. Ang mga mikaon “nangaulaw, tungod niadto nga nagbugal-bugal kanila; ug sila nangahulog ngadto sa gidili nga mga dalan ug nangawala” (1 Nephi 8:27–28).
Sa ingon niana, ang dili maayong mga pagpili miresulta sa tumang kapait, kaaslum, kabangis, ug kamiserable.
Ikumpara kini nga mahimayaong buhong nga mga sangputanan nga gisaad ngadto sa mga matinud-anon. Kamo “mapuno uban sa himaya sa Ginoo” ug “pagabalaanon pinaagi sa Espiritu ngadto sa pagbag-o sa ilang mga lawas, ug ang tanan nga Iya sa Amahan ihatag nganha kaninyo (D&P 84:32, 33; tan-awa usab sa mga bersikulo 34–38).
Sa ingon nianang gidaghanon sa hut-ong nga sangputanan, ang pagkaon nga espiritwal nga atong gipestahan lamian, makapagana, tam-is, makalaway, makalagsik, ug makabusoga ug makapamaya sa atong kasingkasing. Kon kita “[mo]duol ngadto sa Usa nga Balaan sa Israel, ug [mag]busog niana nga dili mahanaw, ni madunot” (2 Nephi 9:51), masubay nato ang pig-ot ug tul-id nga dalan nga modala kanato padulong sa Usa nga Balaan sa Israel, “kay ang Ginoong Dios mao ang Iyang ngalan” (2 Nephi 9:41).