Pagbutang sa Atong mga Anak Duol sa Atong mga Kasingkasing
Ni Elder Jeffrey R. Holland
Sa Korum sa Napulog Duha ka mga Apostoles
Kita kinahanglan nga dili gayud mopalayo gikan sa atong mga anak. Kinahanglan gayud kitang magpadayon nga maningkamot, magpadayon nga motabang, magpadayon nga mag-ampo, magpadayon nga maminaw.
Mga litrato gikan sa Getty Images
Mas nagkaklaro nga kita kinahanglan gayud nga motudlo sa ebanghelyo sa atong mga pamilya sa kaugalingon nga paagi, magpuyo niadtong mga pagtulun-an diha sa atong mga panimalay, o morisgo sa pagdiskubre nga ulahi na kaayo nga ang usa ka magtutudlo sa Primary o mga tigtambag sa pagkapari o magtutudlo sa seminary dili makahimo alang sa atong mga anak unsay atong dili himoon alang kanila.
Mahimo bang motanyag ako og sama lamang niini ka dako nga pag-awhag kabahin sa ingon ka dako nga responsibilidad? Unsa ang akong gipakamahal sa akong relasyon ngadto sa [akong anak nga lalaki] si Matt mao nga siya, uban sa iyang inahan ug igsoong babaye ug lalaki, ang akong labing suod, pinakamahal nga higala. Mas akong pilion nga ania ako dinhi niining miting sa pagkapari karong gabhiona uban sa akong anak nga lalaki kay ni bisan kinsang kauban nga lalaki niini nga kalibutan. Ako gusto nga makig-uban kaniya. Magsige mi og istoryahanay. Magsige mi og pangatawa. … Ako nag-ampo alang kaniya ug nakahilak uban kaniya, ug ako hilabihan ka mapasigarbuhon kaniya. …
Sayo sa among minyo nga kinabuhi ang akong bag-ong pamilya ug ako naningkamot og maayo ngadto sa graduate school diha sa usa ka unibersidad sa New England. [Ang akong asawa] si Pat mao ang presidente sa Relief Society sa among ward, ug ako nagserbisyo diha sa among kapangulohan sa stake. Ako full-time nga nag-eskwela ug part-time nga nagtudlo. Kami dihay duha ka gagmay nga mga anak niana nga panahon, may gamay nga kwarta ug daghang mga kalisud. Sa tinuoray, ang among kinabuhi susama sa inyo.
Usa ka gabii ako mipauli human sa taas nga mga oras sa eskwelahan, gibati ang panultihon nga gipas-an ang kalibutan diha sa akong mga abaga. Ang tanan ingon og ilabi ka mapugsanon ug makapawala sa kadasig ug makapaguol. Naghunahuna ako kon ang banagbanag moabut ba gayud kaha. Dayon, samtang naglakaw ako ngadto sa among gamay nga apartment sa mga estudyante, dihay usa ka dili kasagaran nga kahilum sa kwarto.
“Unsay problema?” Nangutana ako.
“Si Matthew adunay usa ka butang nga gustong isulti kanimo,” miingon si Pat.
“Matt, unsay imong isulti kanako?” Hilum siyang nagdula sa iyang mga dulaan diha sa suok sa kwarto, naningkamot pag-ayo nga dili maminaw kanako. “Matt,” miingon ako og kusog gamay, “aduna ka bay isulti kanako?”
Siya mihunong sa pagdula, apan sa makadiyot wala mohangad. Dayon kining duha ka dako kaayo, puno sa luha nga kapihon nga mga mata mitan-aw ngari kanako, ug uban sa kasakit nga ang singko anyos ra ang nakahibalo, siya miingon, “Wala ako mosunod ni Mommy karong gabhiona, ug misukol ko niya.” Niana nakahilak siya, ug ang iyang tibuok nga gamayng lawas mikurog sa kasubo. Binata nga pagkawalay buot mailhan, usa ka sakit nga pagkumpisal gihimo, ang pagtubo sa usa ka singko anyos nagpadayon, ug mahigugmaong pagpakig-uli unta talagsaong mahitabo.
Ang tanan tingali maayo ra unta kaayo—gawas kanako. Ako maulaw nga dili makasulti kaninyo kon unsa ang akong gibuhat niana nga panahon. Nawad-an ako og pailub. Dili nga nawala kini tungod ni Matt—kini tungod sa gatusan ug usa sa ubang mga butang nga diha sa akong hunahuna; apan wala siya masayud niana, ug ako dili makapugong sa akong kinaiya igo sa pag-angkon niini. Gibundakan niya og kasaba.
Gisultihan ko siya unsa ko ka napakyas ug unsa pa unta ka dako ang akong gipaabut gikan kaniya. … Dayon akong gibuhat ang unsay wala gayud nako mabuhat sa akong kinabuhi sukad—akong gisultihan siya nga kinahanglan matulog na siya dayon ug nga ako dili mosulod sa pag-ampo uban kaniya o sa pag-istorya kaniya og pangpakatulog nga istorya. Gipugngan ang iyang mga pagbakho, masulundon siyang mipadulong ngadto sa kilid sa iyang higdaanan, diin siya miluhod—nag-inusara—sa iyang mga pag-ampo. Dayon nabasa niya ang iyang gamay nga unlan sa mga luha nga unta ang amahan ang mopahid.
Kon ikaw naghunahuna nga ang kahilum sa akong pag-abut bug-at, inyo na unta kining gibati karon. Si Pat walay gisulti nga usa ka pulong. Wala siya kinahanglana nga mosulti. Lain kaayo ang akong gibati!
Sa wala madugay, samtang nagluhod kami sa among kaugalingon nga higdaanan, ang akong huyang nga pag-ampo nga nangayo og mga panalangin diha sa akong pamilya milanog sa akong mga dunggan nga dili kinasingkasing. Gusto kong mobarug gikan sa pagluhod diha-diha dayon ug moadto ni Matt ug mangayo sa iyang pagpasaylo, apan siya dugay na nga malinawong nakatulog.
Ang akong kahupayan wala dayon moabut; apan sa katapusan ako nakatulog ug misugod sa pagdamgo, nga ako panagsa ra nga magdamgo. Ako nagdamgo nga si Matt ug ako nagkarga sa duha ka sakyanan aron mobalhin. Sa pipila ka rason ang iyang inahan ug ang igsoong gamay nga batang babaye wala diha. Sa kami nahuman na ako mitan-aw ngadto kaniya ug miingon, “OK, Matt, ikaw ang magmaneho sa usa ka sakyanan ug ako ang magmaneho sa lain.”
Kining singko anyos nga masulundon kaayo mikatkat diha sa lingkuranan ug naningkamot sa paggunit sa dako nga manibila. Ako milakaw ngadto sa laing sakyanan ug gipaandar ang makina. Samtang ako misugod sa pagpadagan, milingi ako sa pagtan-aw kon unsa na ang nabuhat sa akong anak nga lalaki. Naningkamot siya—oy, unsa siya ka naningkamot. Siya naninguha sa pagkab-ot sa mga pedal, apan dili siya makahimo. Nagliso-liso usab siya sa mga gunitanan ug nagduso-duso sa mga tuplokanan, naninguha sa pagpaandar sa makina. Siya hapit dili makita ibabaw sa dashboard, apan diha nagtutok kanako og balik mao kadtong sama ka dako kaayo, puno sa luha, nindot nga kapihon nga mga mata. Sa akong pagpadagan, siya misinggit, “Papa, ayaw ako og biya-i. Dili ko kahibalo unsay buhaton niini. Ako gamay pa kaayo.” Ug ako milarga na.
Wala madugay diha sa akong damgo, nakaamgo ako og usa ka mapintas, makahahadlok nga higayon sa unsay akong nabuhat. Gikalit nako paghunong ang akong sakyanan, gikusog og abli ang pultahan, ug misugod sa pagdagan og kusog kutob sa akong mahimo. Akong gibiyaan ang sakyanan, mga butang, ug tanan––ug midagan ako. Init kaayo ang karsada nga misunog kini sa akong mga tiil, ug mga luha mipahanap sa akong pinugos nga paninguha nga makit-an kini nga bata bisan asa sa kapunawpunawan. Nagpadayon ako sa pagdagan, nag-ampo, naghangyo nga mapasaylo ug makaplagan ang akong anak nga luwas ug walay kadaut.
Sa akong pagliko hapit andam na nga mohunong gikan sa pisikal ug emosyonal nga kaluya, akong nakita ang dili sinati nga sakyanan nga akong gibilin ni Matt sa pagmaneho. Kini maayo nga pagkapadaplin sa dalan, ug siya nagkatawa ug nagdula sa duol. Usa ka mas edaran nga lalaki ang iyang kauban, nagdula ug mibalos ngadto sa iyang mga dula. Nakakita si Matt kanako ug misinggit og mura og, “Hi, Pa. Dali ngari. Nalingaw mi.” Tataw nga siya nakapasaylo ug nakalimtan na ang akong grabe nga kalapasan batok kaniya.
Apan akong gikahadlokan ang tinan-awan sa edaran nga lalaki, nga misunod sa akong matag lihok. Naningkamot ako sa pagsulti og “Salamat,” apan ang iyang mga mata napuno sa kasubo ug kasagmuyo. Mihagawhaw ako og bakikaw nga pangayo og pasaylo, ug ang estranghero yano nga miingon, “Ikaw kinahanglan dili mobiya kaniya nga nag-inusara sa pagbuhat niining malisud nga butang. Kini dili unta angay nga isugo nimo.”
Uban niana, ang damgo natapos, ug ako milingkod og tarung sa higdaanan. Karon ang akong unlan nabasa sa singot ug mga luha. Akong gisalikway ang mga habol ug midagan ngadto sa gamay nga metal nga higdaanan nga mao ang katre sa akong anak nga lalaki. Didto nagluhod ug pinaagi sa akong mga luha, ako siyang giduyan sa akong mga bukton ug misulti ngadto kaniya samtang siya natulog. Gisultihan ko siya nga matag papa masayop apan kana wala nila tuyoa. Gisultihan ko siya nga dili kadto iyang sayop nga bati ang akong adlaw. Gisultihan ko siya nga kon ang mga batang lalaki mahimong 5 o 15, ang mga papa usahay makalimot ug maghunahuna nga sila 50. Gisultihan ko siya nga ako gusto kaniya nga mahimong usa ka gamay nga batang lalaki sulod sa usa ka taas-taas nga panahon, tungod kay sa dili madugay siya modako ug mahimong dako nga lalaki ug dili na magdula diha sa salog uban sa iyang mga dulaan kon ako moabut sa panimalay. Gisultihan ko siya nga ako nahigugma kaniya ug sa iyang inahan ug sa iyang igsoong babaye labaw pa kay sa bisan unsa nga butang sa kalibutan ug nga bisan unsa nga mga hagit kita aduna sa kinabuhi, atong atubangon kini og dungan. Gisultihan ko siya nga dili na gayud mausab nga ako mopugong sa akong pagbati o sa akong pagpasaylo ngadto kaniya, ug dili na gayud, ako nag-ampo, nga siya mopugong niini ngari kanako. Gisultihan ko siya nga ako nakabaton og dungog nga nahimo niyang amahan ug nga ako maninguha uban sa tibuok kong kasingkasing nga mahimong takus sa ingon ka dakong responsibilidad.
Hinoon, wala ako makapamatuod nga mao ang perpekto nga amahan nga ako nanumpa nga mahimo niana nga gabii, apan gusto ko gihapon nga mahimo ug sa gihapon ako naninguha. Nagtuo ako niining maalamon nga tambag gikan ni Presidente Joseph F. Smith: “… Kon kamo mobutang sa inyong [mga anak] duol sa inyong kasingkasing, sulod sa paggakos sa inyong mga bukton; kon kamo mohimo kanila … nga mobati nga kamo nahigugma kanila … ug ibutang sila duol kaninyo, sila dili mopalayo kaayo gikan kaninyo. …”1
… Kita kinahanglan nga dili gayud mopalayo sa atong mga anak. Kinahanglan gayud kitang magpadayon nga maningkamot, magpadayon nga motabang, magpadayon nga mag-ampo, magpadayon nga maminaw. Kita kinahanglan gayud nga mopabilin kanila “sulod sa paggakos sa atong mga bukton.”