2023
Mennin Bwilōn̄ ko an Anij rej Wōnm̧aanļo̧k Wōt
Juļae 2023


“Mennin Bwilōn̄ ko an Anij rej Wōnm̧aanļo̧k Wōt,” Liaona, Juļae 2023.

Pija ko an Tōmak

Mennin Bwilōn̄ ko an Anij rej Wōnm̧aanļo̧k Wōt

Ikar kile bwe tōmak ko an Armej ro Rekwojarjar ilo Raan Ko Āliktata raar ļap aer jokkuun wōt juon ippān Baibōļ eo jān naan eo bwe Baibōļ eo ekar bōk jikin rikanaan ro im revelesōn. Ikar en̄jake lukkuun lan̄lōn̄ ke ikar kile imaron̄ in mour ilo “tōre ko an baibōl” raan kein.

Pija
baam̧le eo jutak ippān doon inam̧ōj

Pija eo kōn jipan̄ an rijeje eo

Ilo Nobōmba 9, 1989 eo, juon rijerbal in kien eo an East German ekar bōd an kōjjeļā bwe jino ilo iien eo em̧ōkaj tata, armej in jikin kweilo̧k eo raar kōtļo̧k aer kijoon Berlin Wall eo. Jejjo minit tokālik rilale border ro ekkā aer lale ekar ejjeļo̧k aer kāālet ak kōtļo̧k an juon kumi eļap im eddōk ilo̧k jān territory eo an German Democratic Republic.

Eo m̧ōtta tata, Jakub Gorowski, im n̄a—ilo tōre in kar jodikdik wōt—alooje an mennin bwilōn̄ eo jab kōtmene waļo̧k ilo tipi jān kapijuknen eo am ilo Poland. Laļ in ekar ilo m̧ool ioon juon tōre enana. Jitbōn anemkwoj eo im kōjatdikdik ekar kobrak bōro ko an milien armej ro.

N̄an Jakub im n̄a, ettōņak eo am ekar juon raan em̧m̧akūt jān Poland n̄an West—Denmark, Sweden, West Germany. Kōm kar ellowetak jān pija in alooj in Amedka ko im TV show ko. Eo em̧m̧an tata ippa ekar The Wonder Years. Ikar iakwe mejatoto eo an mour ilo Amedka.

Ijjab ļōmņak jabdewōt ilo turejet eo an Iron Curtin eo kar kōtmene Cold War eo enaaj kar jem̧ļo̧k. Bōtaab Jemewōj Ilan̄ ewōr juon an karōk eoktak. Ilo 1975 eo, ilo am kar jab jeļā, Būreejtōn Spencer W. Kimball (1895–1985) kajjitōk ippān Armej ro Rekwojarjar ilo Raan Ko Āliktata n̄an “koba ilo juon kajjitōk eļap n̄an Irooj n̄an kōpeļļo̧k oror ko an laļ ko im kōmeraik būruōn kiin̄ ro im rikien ro bwe en jem̧ļo̧k bwe mijenede ro ren maron̄ deļo̧n̄e aolep āne ko im katakin kōn gospel eo.”1

Ruo iiō ko tokālik, Būreejtōn Kimball ekar loļo̧k Warsaw, Poland. Juon jibbon̄, kar etal ippānļo̧k juon kumi edik in rijerbal ro m̧ōttan, ekoba Elder Russell M. Nelson, Būreejtōn Kimball ekar etal jān hotel eo an, etetal turin Tomb of the Unknow Soldier, im deļo̧n̄e Sasi Park. Ejjab ettoļo̧k jān juon dān eļap me ekab de jutak wōt ijo rainin, ekar bukwelōlō im kōjeraam̧m̧an Poland n̄an kwaļo̧k gospel eo.

Jon̄oul iiō ko in jab bōjrak im jum̧ae ļapļap raar waļo̧k. Ilo an ro rōrūtto jab lōke im jum̧ae ritōl ro an kien, elōn̄ jodikdik ro raar kajjitikin jet iaan aorōk ko, m̧anit ko, im m̧wil ko an ro jinier im jemāer. Eo m̧ōtta Jakub im n̄a kar en̄jake ipelata ippān Rikirijin ro āinwōt am kar meļeļe kake. Ekar jako an itok limoin ilo kabun̄, ke ikar m̧alļo̧k n̄an tōmak ko me raar jebar ilo Asia.

Ilo Eprōļ 1990 eo, Jakub im n̄a kar ekkaik wa n̄an Austria. Ilo Vienna kōm kar ioon ruo kōrā ro rem̧m̧an rej jutak ilo jikin etetal eo ilo juon iaļ epoub. Juon iaer ekar jibwe Bok Mormon ilo kajin Polish. Liin ekar jiron̄ eō kōn loļo̧k eo an Jisōs n̄an armej in Amedka in etto ro im kar kallim̧ur n̄an jilkinļo̧k ilo mail bok eo n̄an m̧weo im̧ōn eļan̄n̄e kōm kar leļok atreej eo am n̄an e. Kōm kar barāinwōt kōpeļļo̧k atreej bok ko am im kapeik atreej ko an elōn̄ ro m̧ōttam. Kōm kar lōmņak enaaj kar juon kailbōkbōk em̧m̧an n̄an er n̄an bōk juon menin leļo̧k.

Jejjo allōn̄ tokālik Poland Warsaw Mijen eo ekar jutak, im emen mijenede ro raar jikrōkļo̧k ilo jikin eo am. Tokālik, ikar ekkatak bwe juon oran eļap in “elleļo̧k āt ko (referrals)”—atreej ko an ro m̧ōttam—ekar kōm̧m̧ane juon jerbal aorōk ilo kāāet eo n̄an kōpeļļo̧k jikin kweilo̧k eo am n̄an mijenede ro. N̄an bwilōn̄ eo aō jejjo allōn̄ ko tokālik, Jekub ekar jiron̄ eō bwe ruo mijenede in “Mormon” ro raar loļo̧k e im bwe ekar kāālet n̄an kobaļo̧k ilo kabun̄ eo aer.

Ikar metak kōn kōjjeļā eo an. Ikar kajjeon̄ ium̧win iiō ko n̄an kaitoklimoik e ilo kabun̄ ak kōn ejjeļo̧k tōprak. Ekōjkan an ruwaimejet ro jān juon laļ eoktak em̧ōj aer kar ukōt e? Ikar jōk ilo n̄a n̄an jelm̧ae er im kwaļo̧k n̄an Jakub bwe reban tōprak ilo iakweelel ippa.

Ikar En̄jake Juon Men Ejenolo̧k

Ke ikar lo mijenede ro ruo, reddik rej ettōn̄ jutak ilo m̧aan kōjām eo an apartment eo an ro jinō im jema, ikar meļo̧kļo̧k kōttōpar eo aō n̄an kariab er. Raar m̧ōņōņō im kōjak. Raar kajjitōk ippa elōn̄ kajjitōk ko kōn n̄a im tōmak ko aō. Raar kautiej tōmak ko aō. Tokālik raar jiron̄ eō bwe ilo ioon doon eo am kein kajuon ippān ļōkbbil eo aitok bōran im aitok ne eo an epotaktak eo ekar kōbaatat, ekar pen aer ļōmņak inaaj kar itok limo ilo erom juon rikaļoor an Jisōs Kraist. Bōtaab ikar en̄jake juon men ejenolo̧k ilo paotokier, im ikar ļo̧kjen aō kōn Kabun̄ eo aer ekar kabun̄ an Rikūrijin de eo ikar jeļā bwe ekar tōmak ilo mour eo m̧okta.

Ikar barāinwōt ilbōk kōn naan in kam̧ool ko aer im tōmak ko an Jakub im Robert Zelewski, eo m̧ōttan ekāāl jān Kabun̄ in. Robert ekar juon psychologist, juon em̧m̧aan eo emeletlet bōtaab elo̧ļe me ļōmņak ko im en̄jake ko raar kōkajoorļo̧k itok limo eo aō ilo kabun̄ eo an Armej ro Rekwojarjar ilo Raan Ko Āliktata.

Aolep men elder ro, Jakub, im Robert raar jiron̄ eō raar em̧m̧an, eļap tata katak eo an karōk in lo̧mo̧o̧r, jino kōn mour eo m̧okta im jem̧ļo̧k kōn aiboojoj ko jilu. Bōtaab ikar jab lo jabdewōt jekjek n̄an kobatok ilo Kabun̄ in m̧ae iien eo ikar maron̄ bōk eļapļo̧k kōn tōmak ko an kabun̄ eo aer ejej uwaan. Meļeļe eo aō kōn Rikūrijin ekar bwe ilo etto, Anij ekar kōm̧m̧ani mennin bwilōn̄ ko, jilkintok enjeļ ro, im kar kūr rikanaan ro, bōtaab aolep men ko rej an iien ko an baibōļ. Ke Baibōļ eo ekar dedeļo̧k, armej ekar jako aer aikuj mennin bwilōn̄ ko im revelesōn kōnke jeje ko rekwojarjar epād ie aolep men ko jej aikuj jeļā.

Juon men ekar waļo̧k ekar itok ilo iien ekōnono eo am kōn Marok Lep eo im Jepļaaktok eo kōn tarlep eo an gospel eo kōn Rikanaan Josep Smith. Ikar kile bwe tōmak ko an Kabun̄ in raar ļapļo̧k aer jokkun wōt juon ippān Baibōļ eo jān jekjek eo bwe Baibōļ eo ekar bōk jikin rikanaan ro im revelesōn. Ikar en̄jake lukkuun lan̄lōn̄ ke ikar kile imaron̄ in mour ilo “tōre ko an baibōl” raan kein.

Ikar pojak n̄an kajjitōk ippān Anij ilo m̧ool kōn revelesōn an juon make, bōtaab juon uwaak ekar jab itok. Āliktata, ikar ba, “Jema Ilan̄, eļan̄n̄e Kwar kūr Josep Smith āinwōt rikanaan eo Am̧, inaaj pokake aolep kien ko Kwar kwaļo̧k kōn e.” Innām uwaak eo ekar itok n̄an būruō im ļōmņak eo aō kōn kam̧ool, im ikar jeļā bwe Anij ekar kōjepļaaktok tarlep in gospel eo im me loe ilo Kabun̄ eo an Jisōs Kraist im Armej ro Rekwojarjar ilo Raan Ko Āliktata.

Pija
elder mijenede eo kōn tūrein eo ilo tulikin

Jakub ekar peptaij ilo Nobōm̧ba 3, 1990, im kar pād ilo tiljek m̧ae iien eo ekar mej jān juon etetal aitok rōn̄oul iiō ko tokālik. lkar kobatok ilo Kabun̄ in ilo Jānwōde 11, 1991 eo, jōk ilo n̄a n̄an jerbale juon mijen. Robert ekar kūr āinwōt būreejtōn eo m̧oktata jān ijo an branch eo am im kar ettōrļo̧k kake n̄an Freiburg, Gemany, bwe in maron̄ bōk menin letok kwojarjar an tampeļ eo aō. Ilo iien intōrpiu eo aō āliktata ippān, ikar kallim̧ur n̄an bar ro̧o̧l n̄an Poland ālkin jerbal eo aō ilo Illinois Chicago Mijen n̄an kōjerbal iminene in mijenede eo aō n̄an kōkajoorļo̧k Kabun̄ in ilo laļ eo am.

Ruo iiō ko tokālik, mijen būreejtōn eo aō ekar rōjan̄ eō bwe ij aikuj jikuuļ ilo Amedka ilo Brigham Young University. Bōtaab ikar jab meļo̧kļo̧k kallim̧ur eo aō n̄an Robert.

Pija
elder mijenede eo edik ej jutak ilo kōtaan ruo ripālele rūtto

Ālkin kar m̧are ilo 2000, ikar bar jepļaakļo̧k n̄an Poland ippān lio pāleō, eo, ilo 1988 eo, ekar juon eo ekar jerbal jidik āinwōt rikōm̧m̧an pija eo ekar pād ilo pija ko jiljino an The Wonder Years. Kōm kar pād ilo kweilo̧k ko an Kabun̄ in ilo Krakow, karūttoļo̧k ļaddik ro ruo nejim im kōnono wōt ippān ajri ro ruo rōrūtto nejimro. Jidik iien emootļo̧k ļaddik eo erūtto ekar kōjeļļā kōn jokāālet eo an n̄an jerbal juon mijen edipio.

Ilo jōm̧mar in 2021 eo, ikar bōk baam̧le eo aō n̄an Berlin, ijo ikar kwaļo̧k n̄an er jikin eo ijo wall eo ekōn jutak ie. Ejako an kabōjrak ro rikarejeran Anij jān kwaļo̧k ennaan eo an Jepļaaktok eo ippān armej ro ilo Eastern Europe. Mennin bwilōn̄ ko an Anij rej wōnm̧aanļo̧k wōt.

Kakeememej

  1. Spencer W. Kimball, in “Insights from June Conference,” Ensign, Oct. 1975, 70.

Būriin