“Pagbaton ug Paghatag og Empatiya,” Liahona, Sept. 2023.
Mga Young Adult
Pagbaton ug Paghatag og Empatiya
Ang hingpit nga ehemplo sa Manluluwas nagtudlo kanato sa gahom sa paghatag og empatiya aron sa pagpanalangin sa uban.
Unsay inyong makuha kon inyong itipon ang usa ka gamay nga eroplano uban sa usa ka nagkalisod nga inahan ug sa usa ka gisapot nga gamayng bata nga lalaki? Usa ka makapaugtas kaayo nga sitwasyon. Gikan sa pipila ka laray sa luyo, nagtan-aw ko samtang nahitabo ang drama. Murag ingon kini niini:
Gamayng bata nga lalaki: Gigutom ko!
Inahan: Aw, susihon nato sa akong pitaka ug tan-awon kon unsay anaa kanako.
Gamayng bata nga lalaki: Diliiii!
Inahan: Pero dili ba gigutom ka?
Gamayng bata nga lalaki: Ambi na!
Inahan: Unsa man?
Gamayng bata nga lalaki: Kanaaaa!
Inahan: Langga, dili nimo pwede kuhaon ang akong kuwintas.
Gamayng bata nga lalaki: Gusto nako kana!
Nakasabot na mo sa akong gipasabot. Sa misunod nga 20 minutos, ang inahan migamit og nagkadaiyang taktika aron sa pagsulay sa pagpakalma kaniya: panoborno, lingaw-lingaw, pakatawa, gani usa o duha ka malumo nga mga hulga. Walay nagsilbi. “Kadiyot ra kini nga flight,” gipahinumdoman nako ang akong kaugalingon. “Ma-OK ra siya.”
Apan dili siya OK. Nagkadako ang iyang kaugtas, ug nagsugod siya sa pagpahid sa mga luha gikan sa kiliran sa iyang mga mata. Bisan og wala ko nakaila niya, mibati ko nga kinahanglan nako siyang tabangan. Sa naandan nga paagi, nagsugod ako sa pag-ampo alang kanilang duha.
Dili lang ako ang bugtong nga pasahero nga naapektohan sa sitwasyon. Sa dihang grabe na kaayo ang iyang kaugtas, miabot ang laing pasahero aron motabang kaniya. Mas hingkod gayod siya nga babaye, naglingkod tabok ra gayod sa lakwanan. Nagpakita og kamabination, milingi siya ngadto sa batan-ong inahan, hilom nga misulti og pipila ka mapasaligon nga mga pulong, ug migunit sa iyang kamot. Mao kadto. Ug igo na kadto.
Kining duha ka babaye naggunitay sa mga kamot tabok sa lakwanan sa tibuok nahibilin sa flight. Bisan og ang gamayng batang lalaki nagpadayon sa pagyawyaw uban ang grabeng gikusgon, ang iyang inahan makita nga malinawon. Usa kadto ka milagro.
Empatiya ug Kapuangod: Duha ka Kinaiya sa Pagkadisipulo
Sa atong moderno nga bokabularyo, kini nga milagro adunay ngalan: empatiya. Ang empatiya, agig kahulogan, mao ang sensitibo nga buhat sa puli nga pagsinati sa mga hunahuna, mga pagbati, o mga kasinatian sa laing tawo. Ang empatiya usa ka moderno nga termino; dili ninyo kini makit-an bisan asa diha sa mga kasulatan. Apan ang mga linggwista mipasabot nga ang empatiya duol kaayo nga nadugtong sa kapuangod. Ug isip usa ka termino sa kasulatan, daghang mga tudling sa kasulatan ang naghisgot mahitungod sa kapuangod.
Ang empatiya mao ang abilidad nga makasabot sa kasakit sa laing tawo, ug ang kapuangod mao ang manggiloloy-on nga buhat nga naggikan niana nga abilidad. Si Jesukristo mipakita og empatiya ug kapuangod samtang Siya mialagad, mipanalangin, miayo, ug miula. Isip mga disipulo ni Kristo, kinahanglan kita nga makat-on nga makasinati og empatiya ug mohatag og kapuangod. Kini mao ang mahinungdanon nga mga bahin sa pagkadisipulo.
Kon ang empatiya mobuhat sa kinadak-an nga milagro niini, kini makatabang kanato nga makasabot ug dayon makatubag ngadto sa kasakit, panginahanglan, kahadlok, o kaguol sa laing tawo. Sa sitwasyon sa batan-ong inahan, ang usa ka mas hingkod nga babaye kinsa tingali adunay mga dekada sa kasinatian sa pag-atiman og mga anak ug mga apo makahatag og kahupay tungod siya mismo milahutay sa samang mga kalisod. Isip resulta sa iyang kaugalingon nga kasinatian, nahimo siyang sarang nga molihok isip usa ka tighupay.
Unsa man ang nakapasarang ni Jesukristo aron sa paghupay kanato? Si Elder Neal A. Maxwell (1926–2004) sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles mitudlo: “Si Jesus nasayod gayod kon unsaon sa pagtabang kanato taliwala sa atong mga kagul-anan ug mga kasakit tungod kay si Jesus midala na sa atong mga kagul-anan ug mga kasakit [tan-awa sa Alma 7:11–12]. Una Siyang nasayod niini; mao nga ang Iyang empatiya nabatonan.”1
Christ in the Land Bountiful [Si Kristo diha sa Yuta sa Bountiful], ni Simon Dewey
Pagbaton og Empatiya ug Pagtabang sa Uban
Unsa nga mga kalisod ang inyong gilahutay diin inyong “nabatonan” ang abilidad sa pag-empatiya sa uban ug mohatag og kapuangod ngadto kanila? Miantos ba kamo sa mga epekto sa kakabos, pag-abuso, pagkawalay alamag, sakit, pagbaliwala, sala, o mga panglimbasog sa bisan usang matang? Kon kamo miantos, lagmit mitumaw kamo gikan sa inyong mga pag-antos isip usa ka mas maalamon, mas lig-on, ug mas sensitibo nga tawo.
Sa laktod, nakabaton kamo og empatiya. Andam kamo nga mohimo og kalainan sa mga kinabuhi niadtong kinsa nag-antos. Asa magsugod? Akoy adunay duha ka sugyot:
Una, paningkamot nga mahimong mas masinabtanon sa mga pag-antos sa uban. Subo lang, posible nga ikakuyog ang usa ka tawo nga anaa sa kasakit ug nagpabilin gihapon nga walay kahibalo sa ilang pag-antos. Unsaon nato nga mahimong mas masinabtanon? Ang ehemplo ni Jesukristo makatudlo kanato.
Human sa Iyang Pagkabanhaw, sa dihang si Jesus mibisita sa mga Nephite, Siya mipasabot sa Iyang doktrina ug mitudlo kanila sa Iyang ebanghelyo. Sa dihang Siya mihunong, Siya mitan-aw sa mga tawo ug miingon, “Ako nakasabot nga kamo mahuyang, nga kamo dili makasabot sa akong tanan nga mga pulong” (3 Nephi 17:2). Si Jesus midapit dayon kanila nga mopauli, mopahulay, ug mamalandong sa Iyang mga pagtulon-an, ug mobalik sa sunod adlaw nga nakapahulay ug andam alang sa dugang pa (tan-awa sa 3 Nephi 17:3).
Kataposan sa istorya, sakto ba? Dili kaayo. Ang pagkamasinabtanon ni Jesus milawom dayon samtang gisusi Niya ang mga nawong sa iyang mga sumusunod:
“Ug nahinabo nga human si Jesus nakapamulong, siya milibot sa iyang mga mata pag-usab ngadto sa pundok sa mga katawhan, ug nakakita nga sila naghilak, ug nagtan-aw kaniya ingon og nagpasabot nga sila mohangyo kaniya sa pagpabilin og diyutay pa nga panahon uban kanila.
“Ug siya miingon ngadto kanila: Tan-awa, ang akong kasingkasing napuno sa kapuangod diha kaninyo” (3 Nephi 17:5–6). Samtang Siya mas mitan-aw pag-ayo kanila, Siya mas nakasabot sa ilang kinahiladman nga mga hunahuna ug mga pagbati. Ug kana ang nakapadasig sa Iyang mapuangoron nga tubag.
Sa usa ka napukan nga kalibotan nga napuno sa napukan nga mga tawo, kita napalibotan og daghang nag-antos nga mga anak sa Langitnong Amahan. Apan kinahanglan kitang makamatikod sa pag-antos sa ubang mga tawo. Sama sa Manluluwas, makapili kita nga makakita sa mga tawo pinaagi sa paghunahuna sa ilang mga panginahanglan. Ug sa dihang makakita kita, kita makaserbisyo.
Si Elder Ulisses Soares sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles mipasabot nga “samtang kita tuyo nga maningkamot sa paglakip sa manggiloloy-on nga kinaiya diha sa atong pamaagi sa kinabuhi, sama sa gipakita sa Manluluwas, kita mahimong mas labing sensitibo sa mga panginahanglan sa mga tawo. Uban nianang nagtubo nga pagkasensitibo, ang mga pagbati sa tinud-anay nga interes ug gugma motuhop sa atong matag buhaton.”2
Ikaduha, itanyag ang matang sa tabang nga kamo takos sa paghatag sa talagsaong paagi. Human nakasabot si Jesus sa mga panginahanglan sa mga Nephite didto sa Bountiful, Siya midapit kanila nga magpaduol. Siya dayon miayo sa ilang masakiton ug mipanalangin sa ilang mga anak. Siya mibuhat sa mga butang nga ang Manluluwas lamang sa kalibotan ang makabuhat.
Kamo ug ako sa samang paagi makapili kon unsa nga mga kasinatian ug mga abilidad ang ipakigbahin aron matubag ang mga panginahanglan sa uban. Dili kita makasulbad sa mga problema sa tanang tawo, apan kita makapagaan sa palas-anon niadtong kansang mga pag-antos kita makasabot. Tingali dili kita makaayo sa usa ka sanlahon, apan kita makahupay sa masakiton. Tingali dili kita makahaw-as sa usa ka tawo gikan sa kakabos, apan kita mahimong mopakigbahin og mga baroganan sa madaginoton nga pagpuyo, mopakigbahin og pagkaon, ug modonar og mas ubay-ubay nga halad sa puasa. Tingali dili kita makapasaylo og sala, apan kita makapasaylo niadtong kinsa nakasilo kanato.
Pagbutang sa Empatiya ngadto sa Aksiyon
Unsay inyong makuha kon inyong itipon ang usa ka gamay nga eroplano uban sa usa ka nagkalisod nga inahan ug sa usa ka gisapot nga gamayng bata nga lalaki? Usa ka kahigayonan sa pagpahayag og empatiya ug kapuangod.
Mitugpa ang among eroplano ug ang batan-on nga inahan milakaw dayon, mapas-an nga bag sa usa ka bukton, ang gamayng batang lalaki sa pikas. Diay siya adunay laing umaabot nga flight ug hapit na mabiyaan. Nagtan-aw ko niya nga nataranta diha sa tugpahanan samtang migawas ang iyang bagahe. Gibantayan nako ang iyang mga butang: stroller, lingkoranan sa bata diha sa sakyanan [car seat], maleta, matangkil nga bag, bag sa diaper. Nagkinahanglan siya og tabang. Ang akong empatiya kinahanglang ipakita pinaagi sa mga buhat sa kapuangod.
Wala mihunong aron sa pagpaila sa akong kaugalingon, gikuha nako ang iyang daghang gamit ug miingon, “Dad-on nako kini. Dad-a siya. Dagan paingon ngadto sa imong gate. Mosunod ko nimo.” Mapasalamaton niyang gidawat, ug misutoy kami latas sa tugpahanan. Sa pagduol namo sa gate, nakakita ko og laing babaye nga nangamuyo sa attendant sa eroplano nga dili usa paluparon ang eroplano sulod sa pipila lang ka dugang nga mga minuto. Miduol kami nga gihangak apan nakaabot gayod sa gate sa tukmang panahon. Ang batan-ong inahan ug kini nga babaye nagginaksanay nga adunay mga luha sa kalipay ug kahupay sa wala pa mosakay.
Kining gamay nga buhat sa pagserbisyo wala makapausab sa kalibotan, apan kini mahinungdanong nakapanalangin sa kinabuhi sa usa ka anak sa Dios nga nanginahanglan. Sama nga kini mitabang sa akong bag-o nga higala nga mouswag ngadto sa iyang pisikal nga padulngan, kini nakatabang kanako nga mouswag ngadto sa akong espirituhanon nga padulngan. Ang pagpili sa empatiya ug kapuangod mitabang kanako nga mahimong mas sama og gamay ni Jesukristo. Ug kini nakapalipay kanako.
Dili igsapayan kon hain kita—sa trabahoan o sa eskwelahan, sa simbahan o diha sa usa ka eroplano—kita mahimong adunay empatiya nga mga representante sa Manluluwas. Kinsa man ang gusto sa Manluluwas nga inyong hatagan og kapuangod karon?