2023
Ikapulo: Mopaabli sa mga Bintana sa Langit
Nobiyembre 2023


14:12

Ikapulo: Mopaabli sa mga Bintana sa Langit

Ang mga bintana sa langit maabli sa daghang paagi. Mosalig sa tukmang panahon sa Ginoo; ang mga panalangin moabot sa kanunay.

Samtang didto ko sa Habagatang Amerika bag-ohay lang, si Brother Roger Parra nga taga-Venezuela mipakigbahin sa mosunod nga kasinatian ngari kanako:

“Niadtong 2019 ang Venezuela gitay-og sa mga problema nga maoy hinungdan sa blackout sa kuryente sulod sa lima ka adlaw.

“Ang kagubot ug anarkiya mikatap sa kadalanan, ug daghang desperado nga mga tawo wala nay igong pagkaon.

“Ang uban nangawat og mga pagkaon sa mga tindahan, miguba sa tanan nila nga maagian.

“Isip tag-iya sa usa ka gamayng bakery, nabalaka kaayo ko sa among negosyo. Isip pamilya, nakadesisyon kami nga ipanghatag ang tanang pagkaon sa among bakery ngadto sa mga tawo nga nanginahanglan.

“Diha sa ngitngit kaayo nga kagabhion ang kagubot anaa bisan asa. Ang gikabalak-an lamang nako mao ang seguridad sa akong pinalanggang asawa ug mga anak.

“Sa kadlawon miadto ko sa among bakery. Makapaguol, matag negosyo sa pagkaon sa duol gipangguba sa mga nangawat, apan sa akong dakong katingala, ang among bakery wala ra maunsa. Walay naguba. Mapaubsanon ko nga nagpasalamat sa akong Langitnong Amahan.

“Pag-abot sa balay, gisultihan nako ang akong pamilya bahin sa panalangin ug proteksiyon sa Dios.

“Mapasalamaton kaayo silang tanan.

“Ang akong kinamagulangang anak nga lalaki, si Rogelio, 12 anyos pa lang, miingon, ‘Papa! Kahibalo ko nganong giprotektahan ang atong tindahan. Ikaw ug si Mama kanunay nga nagbayad sa inyong mga ikapulo.’”

Si Brother Parra mitapos: “Ang mga pulong ni Malaquias misantop sa akong hunahuna. ‘Ako mobadlong sa mga manunubad alang kaninyo, ug siya dili na makalaglag sa mga bunga sa inyong yuta’ [Malaquias 3:11]. Nangluhod kami ug nagpasalamat sa atong Langitnong Amahan alang sa Iyang milagro.”1

Pamilya Parra.

Sulayi Ninyo Ako Karon

Ang tanan nga anaa nato ug ang tanan kanato gikan sa Dios. Isip mga disipulo ni Kristo, kita andam nga mopakigbahin ngadto kanila nga anaa sa atong palibot.

Sa tanang gihatag sa Ginoo kanato, Siya mihangyo nato nga iuli ngadto Kaniya ug sa Iyang gingharian dinhi sa yuta ang 10 porsiyento sa atong tubo. Siya misaad nga kon kita matinuoron sa atong mga ikapulo, Siya “moabli … sa mga bintana sa langit, ug mobubo … og usa ka panalangin nga walay lawak nga igo sa pagdawat niini.”2 Siya misaad nato nga Siya moprotekta nato gikan sa daotan.3 Kini nga mga saad tinuod gayod,4 ang Ginoo namahayag, “Sulayi ninyo ako karon,”5 usa ka hugpong sa mga pulong nga dili makit-an bisan asa sa mga kasulatan apan makutlo sa Malaquias.

Ang mga bintana sa langit maabli sa daghang paagi. Ang uban temporal, apan daghan ang espirituwal. Ang uban lisod sabton ug dili mamatikdan. Mosalig sa tukmang panahon sa Ginoo; ang mga panalangin moabot sa kanunay.

Nagsubo kita uban niadtong nanglimbasog nga makabaton sa mga panginahanglan sa kinabuhi. Ang Simbahan bag-ohay lang nga midonar og 54 ka milyon nga U.S. dolyares sa paghatag og kahupayan ngadto sa nagkalisod nga mga bata ug mga inahan sa tibuok kalibotan.6 Ug gamit ang mga halad gikan sa inyong binulan nga pagpuasa, ang atong buotan nga mga bishop nagtabang sa liboan matag semana kinsa temporaryong nanginahanglan og pagkaon sa ilang mga lamesa, mga sinina nga isul-ob, ug mga balay nga ilang kapuy-an. Ang bugtong permanente nga solusyon sa kakabos niini nga kalibotan mao ang ebanghelyo ni Jesukristo.7

Mahitungod sa Hugot nga Pagtuo

Si Apostol Pablo mipasidaan nga ang kaalam sa mga tawo makasabot sa mga butang sa mga tawo apan maglisod sa pagsabot sa mga butang sa Dios.8 Ang kalibotan maghisgot sa ikapulo nga may kalabotan sa atong kwarta, apan ang sagradong balaod sa ikapulo mahitungod gayod sa atong hugot nga pagtuo. Ang pagkamatinuoron nato sa atong mga ikapulo usa ka paagi sa atong pagpakita sa atong kaandam nga unahon ang Ginoo sa atong kinabuhi, ibabaw sa atong kaugalingong mga kagustohan ug interes. Ako mosaad ninyo nga kon kamo mosalig sa Ginoo, ang mga panalangin sa langit mosunod.

Si Jesus miingon nga ihatag “ngadto sa Emperador ang iya sa Emperador ug ngadto sa Dios ang iya sa Dios.”9 Ang nabanhaw nga Manluluwas mihangyo sa mga Nephite nga isulat diha sa ilang talaan ang Iyang mga saad nga makita diha sa Malaquias.10 Sa atong panahon, ang Ginoo mimatuod pag-usab sa balaanong balaod sa ikapulo, nga nag-ingon: “Kini mao ang sinugdanan sa ikapulo sa akong katawhan. Ug [sila] mobayad sa ikanapulo sa ilang tanan nga mga tubo sa matag tuig ug kini mao ang balaod ngadto kanila hangtod sa kahangtoran.”11

Ang Ginoo klaro nga mimando kon unsaon paggamit sa ikapulo, nga nag-ingon, “Dad-a ninyo ang tibuok nga ikapulo ngadto sa balay nga tipiganan,”12 nagpasabot nga dad-on ang mga ikapulo ngadto sa Iyang gipahiuli nga gingharian, Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw.13 Siya mimando nga ang paggamit niining sagrado nga mga ikapulo kinahanglang mainampoong ikonsiderar pinaagi sa usa ka konseho sa Unang Kapangulohan, sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles, sa Presiding Bishopric, “pinaagi sa akong kaugalingon nga tingog ngadto kanila, miingon ang Ginoo.”14

Ang Sagrado nga mga Pundo sa Ginoo

Kining sagrado nga mga pundo dili iya sa mga lider sa Simbahan. Iya kini sa Ginoo. Ang Iyang mga sulugoon nahibalo gayod sa sagrado nga matang sa ilang pagkatinugyanan.

Si Presidente Gordon B. Hinckley miasoy sa iyang kasinatian sa pagkabata: “Sa bata pa ko nangutana ko sa akong amahan … bahin sa paggasto sa mga pundo sa Simbahan. Siya mipahinumdom nako nga ang gihatag sa Dios nga akong obligasyon mao ang pagbayad sa akong ikapulo ug mga halad. Kon ako mohimo sa ingon, [miingon ang akong amahan,] kanang akong gihatag dili na akoa. Iya na kana sa Ginoo kang kinsa ako mipahinungod niini.” Ang iyang amahan midugang: “Kon unsay buhaton niini sa mga awtoridad sa Simbahan dili na kinahanglang problemahon [nimo, Gordon]. Sila ang manubag sa Ginoo, kinsa momando sa paghatag og subay diha sa ilang mga kamot.”15

Gibati gayod namo ang kabug-at nga “manubag sa Ginoo.”

Inyong Madagayaon nga mga Ikapulo ug mga Halad

Gikan sa madagayaon nga mga ikapulo ug mga halad nga inyong gipahinungod ngadto sa Ginoo, sa miaging tuig sobra sa usa ka bilyon nga U.S. dolyares ang gigamit sa pagpanalangin niadtong nanginahanglan.16

Sa atong importante nga responsibilidad sa pagdala sa gipahiuli nga ebanghelyo sa tibuok kalibotan, kita adunay sobra sa 71,000 ka misyonaryo nga nagserbisyo sa 414 ka misyon.17 Tungod sa inyong mga ikapulo ug mga halad, ang mga misyonaryo, bisan unsa pa man ang pinansiyal nga sitwasyon sa ilang pamilya, makahimo sa pagserbisyo.

Ang mga templo gitukod sa tibuok kalibotan sa gidaghanon nga wala pa sukad mahitabo. Sa pagkakaron, 177 ka templo ang magamit, 59 ang gitukod pa o giayo, ug dugang 79 pa ang giplano ug gidesinyo.18 Ang inyong mga ikapulo nagtugot sa mga panalangin sa templo nga maanaa sa mga dapit nga ang Ginoo lamang ang nakakita nang daan.

Adunay sobra sa 30,000 ka kongregasyon ang gipahimutang diha sa liboan ka chapel ug uban pang mga pasilidad sa 195 ka nasod ug mga teritoryo.19 Tungod sa inyong matinud-anon nga mga ikapulo, ang Simbahan giestablisar didto sa lagyong mga dapit nga wala pa gayod ninyo mabisitahi taliwala sa matarong nga mga Santos nga wala pa gayod ninyo mailhi.

Ang Simbahan sa pagkakaron miesponsor og lima ka institusyon sa mas taas nga edukasyon.20 Nagserbisyo kini og sobra sa 145,000 ka estudyante. Usa ka gatos ug napulo ka libo ka klase ang gitudlo matag semana sa atong mga seminary ug mga institute.21

Kini nga mga panalangin ug daghan pa kaayo miabot sa hilabihan ka daghan gikan sa mga batan-on ug mga tigulang sa matag kahimtang sa ekonomiya kinsa nagbayad og matinuoron nga ikapulo.

Ang espirituhanong gahom sa balaanong balaod sa ikapulo wala gisukod pinaagi sa gidak-on sa kwarta nga nahatag, kay ang mga adunahan ug mga kabos gisugo sa Ginoo nga mohatag sa 10 porsiyento sa ilang kinitaan.22 Ang gahom nagagikan sa pagbutang sa atong pagsalig diha sa Ginoo.23

Ang gidugang nga kaabunda sa Ginoo nga gipadangat pinaagi sa inyong madagayaon nga mga ikapulo nakapalig-on sa mga reserba sa Simbahan, naghatag og mga oportunidad sa pagpasiugda sa buhat sa Ginoo lapas pa sa bisan unsa nga atong nasinati. Nahibalo ang Ginoo sa tanan, ug moabot ang panahon, atong makita nga matuman ang Iyang sagradong mga katuyoan.24

Mga Panalangin Moabot sa Daghang Paagi

Ang mga panalangin sa ikapulo moabot sa daghang paagi. Niadtong 1998 mikuyog ko ni Elder Henry B. Eyring sa dakong miting sa Simbahan didto sa dapit sa Utah nga karon nailhan isip Silicon Slopes, usa ka komunidad nga hilabihan ang kalamboan sa teknolohiya. Panahon kadto sa nagtubo nga kauswagan, ug si Elder Eyring mipasidaan sa mga Santos mahitungod sa pagkomparar sa unsay anaa nila ngadto sa uban ug gusto og daghan pa. Kanunay nakong gihinumdoman ang iyang saad nga kon sila mobayad og matinuoron nga ikapulo, ang ilang tinguha alang sa dugang pa nga materyal nga mga kabtangan magkakunhod. Sulod sa duha ka tuig, ang teknolohiya nahugno. Daghan ang nawad-an sa ilang mga trabaho, ug ang mga kompanya naglisod niining higayona sa pinansiyal nga kausaban. Kadtong misunod sa tambag ni Elder Eyring napanalanginan.

Ang iyang saad nakapahinumdom nako sa laing kasinatian. Akong nahimamat ang 12 anyos nga si Charlotte Hlimi duol sa Carcassonne, France, niadtong 1990 samtang nagserbisyo isip presidente sa misyon. Ang mga Hlimi matinud-anon nga pamilya nga nagpuyo sa usa ka apartment uban sa walo ka anak. Sila adunay hulagway sa Manluluwas ug sa propeta diha sa bungbong. Sa interbiyo alang sa iyang patriyarkal nga panalangin, nangutana ko ni Charlotte kon nagbayad ba siya og matinuoron nga ikapulo. Siya mitubag og, “Oo, Presidente Andersen. Ang akong inahan mitudlo nako nga adunay temporal ug espirituwal nga mga panalangin nga moabot gikan sa pagbayad sa among ikapulo. Ang akong inahan mitudlo nako nga kon kami kanunay nga mobayad sa among ikapulo, sangkapan kami sa among panginahanglan. Ug Presidente Andersen, gisangkapan kami sa among panginahanglan.”

Pamilya Hlimi.

Sa paghatag ngari kanako og pagtugot nga ipakigbahin ang iyang istorya, si Charlotte, karon 45 anyos na, mikomentaryo: “Ang akong pagpamatuod bahin sa ikapulo tinuod gayod nianang higayona, ug gani mas nalig-on kini karon. Mapasalamaton kaayo ako alang niini nga sugo. Samtang nagtuman ako niini padayon ako nga gipanalanginan og daghan.”25

Moabot ang adlaw nga matag usa nato mahuman sa atong yutan-ong panaw. Baynte singko ka tuig ang milabay, pipila lang ka adlaw sa wala pa ang akong ugangan, si Martha Williams, mamatay sa kanser, nakadawat siya og gamayng kantidad sa tseke sa sulat. Gihangyo dayon niya ang akong asawa, si Kathy, alang sa iyang checkbook aron mobayad sa iyang ikapulo. Kay ang iyang inahan luya na kaayo nga maglisod na siya og sulat, si Kathy nangutana kon pwede ba siya na lang ang mosulat alang niya. Ang iyang inahan mitubag og, “Ayaw Kathy. Gusto ko nga ako ang mohimo niini.” Ug unya hinay siya nga miingon, “Gusto ko nga mahimong matarong sa atubangan sa Ginoo.” Usa sa kataposang mga butang nga gihimo ni Kathy alang sa iyang inahan mao ang pagtunol sa sobre sa iyang ikapulo ngadto sa iyang bishop.

Importante nga Buhat sa Dios

Akong kaigsoonan, Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw “gikan sa kangiob,”26 nagdala og talagsaong mga panalangin sa tibuok yuta. Adunay mga tawo nga moabiba nato nga mopadayon ug adunay mga tawo nga dili moabiba. Naghunahuna ko sa mga pulong sa maalamon nga si Gamaliel, kinsa, sa pagkadungog bahin sa mga milagro sa Apostoles nga si Pedro ug Juan, mipasidaan sa konseho sa Jerusalem:

“Pasagdi [kini nga mga tawo]: kay kon … kini nga buhat iya lamang sa tawo, mahanaw gayod kini:

“Apan kon iya kini sa Dios, dili gayod kamo makabuntog kanila; mahitabo pa hinuon … kamo nakigbatok sa Dios.”27

Kamo ug ako kabahin sa importante nga buhat sa Dios dinhi sa yuta. Dili kini mahanaw kondili magpadayon sa paglihok sa tibuok kalibotan, nag-andam sa dalan alang sa pagbalik sa Manluluwas. Ako mopamatuod ngadto sa mga pulong ni Presidente Russell M. Nelson: “Sa umaabot nga mga adlaw, kita makakita sa labing dako nga mga pagpakita sa gahom sa Manluluwas nga sukad wala makita sa kalibotan. Tali karon ug sa adlaw sa Iyang pagbalik … , Siya motanyag og dili maihap nga mga pribilehiyo, mga panalangin, ug mga milagro diha sa mga matinud-anon.”28

Kini ang akong pagsaksi. Si Jesus mao ang Kristo. Kini mao ang Iyang balaan nga buhat. Siya mobalik pag-usab. Sa ngalan ni Jesukristo, amen.

Mubo nga mga Sulat

  1. Personal nga sulat gikan ni Roger Parra, Ago. 4, 2023.

  2. Malaquias 3:10.

  3. Tan-awa sa Malaquias 3:11. Si Elder Jeffrey R. Holland miingon: “Sa akong kinabuhi, pananglitan, nakita nako ang saad sa Dios nga Siya ‘mobadlong sa mga manunubad alang [kanako]’ [Malaquias 3:11]. Kana nga panalangin sa proteksiyon batok sa daotan gibubo ngari kanako ug diha sa akong mga minahal lapas pa sa bisan unsa nga kapasidad nga anaa kanako sa pag-ila. Apan ako nagtuo nga ang balaanong kaseguroan miabot, bisan kon tinipik lang, tungod sa among determinasyon, sa tinagsa-tagsa ug isip usa ka pamilya, nga mobayad sa ikapulo” (“Like a Watered Garden,” Liahona, Enero. 2002, 38).

  4. Ang Ginoo moabli sa mga bintana sa langit sumala sa atong panginahanglan, dili sumala sa atong kahakog. Kon kita nagbayad sa atong ikapulo aron maadunahan, kita naghimo niini sa sayop nga rason. … Ang panalangin ngadto sa tighatag … dili sa kanunay diha sa porma sa pinansiyal o materyal nga kaayohan” (Teachings of Gordon B. Hinckley [1997], 657).

  5. Malaquias 3:10; 3 Nephi 24:10.

  6. Tan-awa sa “The Church of Jesus Christ Is Helping Alleviate Global Malnutrition,” Ago. 11, 2023, newsroom.ChurchofJesusChrist.org; tan-awa usab sa “How the Church of Jesus Christ and UNICEF Are Keeping Mothers and Children Healthy and Safe,” Ago. 17, 2023, newsroom.ChurchofJesusChrist.org.

  7. “Ang Ginoo mitawag sa iyang mga katawhan og Zion, tungod kay sila usa sa kasingkasing ug usa sa hunahuna, ug nagpuyo diha sa pagkamatarong; ug walay kabos taliwala kanila” (Moises 7:18).

  8. Tan-awa sa 1 Mga Taga-Corinto 2:14. Ang lohika sa tawo dili sa kanunay mahisubay sa kaalam sa Dios. Sa panahon ni Malaquias, daghan ang nagpalayo sa Dios. Ang Ginoo miawhag sa Iyang katawhan sa pakigsaad, “Bumalik kamo kanako ug Ako mobalik nganha kaninyo.” Unsay nagsunod niining malumong pagdapit mao ang lawom nga importante nga mga pangutana alang sa matag usa nato: “Apan kamo nagaingon, Diin man kami mobalik?” (Malaquias 3:7). O sa laing pagkasulti, “Unsa man ang akong usbon? Unsaon man aron mapaduol ko nganha Kanimo?” Ang Ginoo mitubag pinaagi sa pagtudlo sa kaimportante sa ikapulo, dili lamang isip usa ka balaod sa pinansiyal apan usa ka klaro nga paagi sa pagpadangop sa mga tinguha sa atong mga kasingkasing ngadto Kaniya.

    Kami nagtuman niini sa among kaugalingong pamilya. Ang inahan ni Kathy mipasakop sa Simbahan sa edad nga 22. Si Martha ug si Bernard Williams mitambong sa Simbahan sulod sa mubong panahon, apan human mibalhin ngadto sa laing estado, nahimo silang dili na kaayo aktibo. Si Bernard nasulod sa militar nga nadestino sa laing nasod, ug si Martha mibalhin og puyo ngadto sa Tampa, Florida, diin iyang gidawat ang madagayaon nga pagdapit nga mopuyo uban sa iyang iyaan ug uyoan, kinsa supak sa Simbahan. Samtang nagpuyo sa lisod kaayo nga mga kahimtang, manganakay sa iyang unang anak ug wala na motambong sa simbahan, si Martha Williams midesisyon nga mosugod sa pagpadala og tseke sa iyang ikapulo ngadto sa bishop. Sa kaulahian sa iyang kinabuhi, sa dihang gipangutana kon ngano, siya miingon nga siya nakahinumdom sa usa ka butang nga gitudlo sa mga misyonaryo kaniya mahitungod sa ikapulo ug sa mga panalangin sa Dios: “Kami nagkinahanglan gayod sa mga panalangin sa Dios sa among kinabuhi, ug busa misugod ko sa pagpadala sa among tseke sa ikapulo ngadto sa bishop.” Si Martha ug si Bernard Williams nahibalik sa Simbahan. Ang ilang labing mahinungdanon nga panalangin—unom ka henerasyon ang napanalanginan tungod sa desisyon ni Martha nga mobayad sa iyang ikapulo sa dihang wala nay nahibilin kaniya kondili ang hugot nga pagtuo sa Dios ug paglaom diha sa Iyang mga saad.

  9. Mateo 22:21.

  10. Tan-awa sa 3 Nephi 24.

  11. Doktrina ug mga Pakigsaad 119:3–4. “Ang ikapulo mao ang donasyon sa ikanapulong bahin sa kinitaan sa usa ka tawo ngadto sa Simbahan sa Dios (tan-awa sa Doktrina ug mga Pakigsaad 119:3–4; ang tubo nagpasabot nga kinitaan). Tanang miyembro nga adunay kinitaan kinahanglang mobayad og ikapulo.” (Kinatibuk-ang Tamdanan nga Basahon: Pagserbisyo diha sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, 34.3.1, Gospel Library).

  12. Malaquias 3:10.

  13. “Kita nagbayad sa ikapulo, sama sa gitudlo sa Manluluwas, pinaagi sa pagdala sa mga ikapulo ‘ngadto sa balay nga tipiganan’ [Malaquias 3:10; 3 Nephi 24:10]. Kita naghimo niini pinaagi sa pagbayad sa atong ikapulo ngadto sa atong bishop o presidente sa branch. Kita dili mobayad sa atong ikapulo pinaagi sa paghatag ngadto sa atong paborito nga charities. Ang mga kontribusyon nga kinahanglan natong himoon ngadto sa charities maggikan sa atong kaugalingong mga pundo, dili gikan sa mga ikapulo nga kita gisugo sa pagbayad ngadto sa mga balay tipiganan sa Ginoo” (Dallin H. Oaks, “Tithing,” Ensign, Mayo 1994, 35).

  14. Doktrina ug mga Pakigsaad 120:1.

  15. Gordon B. Hinckley, “Rise to a Larger Vision of the Work,” Ensign, Mayo 1990, 96.

  16. Tan-awa sa “The 2022 Report on How the Church of Jesus Christ Cared for Those in Need,” Mar. 22, 2023, newsroom.ChurchofJesusChrist.org.

  17. Nadawat pinaagi sa e-mail gikan sa Missionary Department, Sept. 14, 2023.

  18. Tan-awa sa “Temple List,” ChurchofJesusChrist.org/temples/list.

  19. Nadawat pinaagi sa e-mail gikan sa Member and Statistical Records, Hulyo 28, 2023.

  20. Naglakip kini sa Brigham Young University, Brigham Young University–Idaho, Brigham Young University–Hawaii, Ensign College, ug BYU–Pathway Worldwide.

  21. Nadawat pinaagi sa e-mail gikan sa Seminaries and Institutes, Hulyo 28, 2023.

  22. Tan-awa sa Kinatibuk-ang Tamdanan nga Basahon, 34.3.1.

  23. Si Presidente Dallin H. Oaks mipakigbahin niini nga istorya mahitungod sa pagsalig sa Ginoo: “Ang akong biyuda nga inahan misuportar sa iyang tulo ka gagmayng mga anak sa [gamay] nga sweldo. … Akong gipangutana ang akong inahan ngano nga siya mibayad og dako gikan sa iyang sweldo para sa ikapulo. Wala gayod ako makalimot sa iyang pagpasabot: ‘Dallin,tingali adunay pipila ka mga tawo nga makahimo ra nga dili mobayad sa ilang ikapulo, apan kita dili makahimo. Ang Ginoo mikuha sa inyong amahan ug mibilin kanako aron mopadako kaninyo nga mga anak. Dili ako makahimo niana nga wala ang mga panalangin sa Ginoo, ug makuha nako kadto nga mga panalangin pinaagi sa pagbayad og matinuoron nga ikapulo’” (“Ikapulo,” 33).

  24. “Nga pinaagi sa akong kaalam, bisan pa sa kalisdanan nga moabot diha kaninyo, nga ang simbahan unta mobarog ibabaw sa tanan nga mga linalang nga ubos sa celestial nga kalibotan” (Doktrina ug mga Pakigsaad 78:14).

  25. Personal nga sulat gikan ni Charlotte Hlimi Martin, Ago. 30, 2023.

  26. Doktrina ug mga Pakigsaad 1:30.

  27. Mga Buhat 5:38–39.

  28. Russell M. Nelson, “Buntoga ang Kalibotan ug Pangita og Kapahulayan,” Liahona, Nob. 2022, 95.