2023
Ang Makaayo nga Gahom sa Manluluwas diha sa mga Pulo sa Dagat
Nobiyembre 2023


10:27

Ang Makaayo nga Gahom sa Manluluwas diha sa mga Pulo sa Dagat

Pinaagi sa mga panalangin sa templo, ang Manluluwas moayo sa mga indibidwal, mga pamilya, ug mga nasod.

Sa mga 1960 ang akong amahan nagtudlo sa Kolehiyo sa Simbahan sa Hawaii diha sa Laie, diin ako natawo. Ang akong pito ka magulang nga mga igsoong babaye miinsister nga ang akong mga ginikanan mohatag nako og ngalan nga “Kimo,” usa ka Hawaiian nga ngalan. Kami nagpuyo duol sa Laie Hawaii Temple sa dihang nagserbisyo kini sa kadaghanang miyembro sa Simbahan sa Asia Pacific Area, lakip sa Japan.1 Niining panahona, mga grupo sa mga Santos nga Hapon nagsugod sa pag-adto sa Hawaii aron modawat sa mga panalangin sa templo.

Usa niini nga mga miyembro mao ang usa ka igsoong babaye gikan sa matahom nga isla sa Okinawa. Ang istorya sa iyang pagbiyahe ngadto sa Hawaii Temple talagsaon. Duha ka dekada ang nakalabay, siya naminyo sa usa ka tradisyonal nga Budhist nga kaminyoon nga ang iyang kapikas gipili alang kaniya. Paglabay sa pipila lang ka bulan, ang Japan miataki sa Pearl Harbor, Hawaii, sa kalit nakapahimo og panagbangi sa Estados Unidos batok sa Japan. Sa nahitabo sa grabe nga mga gubat sama sa Midway ug Iwo Jima, ang mga bul-og sa gubat mipasibog sa puwersa sa Hapon balik ngadto sa kabaybayonan sa iyang pinuy-anan nga isla, Okinawa, ang kataposan nga dapit sa panalipod batok sa Allied nga mga pwersa sa dili pa moabot sa sentro ug importante nga mga bahin sa Japan.

Sulod sa makapadisturbo nga tulo ka bulan niadtong 1945, ang Gubat sa Okinawa hilabihan kapintas. Ang panon sa 1,300 ka barko igugubat sa Amerikano miliyok ug mibombardiyo sa isla. Ang mga angol nga sundalo ug sibilyan daghan kaayo. Karon ang usa ka solemne nga monumento sa Okinawa naglista og labaw sa 240,000 nga nailhan nga mga ngalan sa mga tawo nga namatay sa gubat.2

Sa usa ka desperado nga pagsulay sa pag-eskapo sa pagsulong, kining babaye nga taga-Okinawa, ang iyang bana, ug duha ka gagmay nga mga anak mitago sa usa ka langob. Sila milahutay sa dili mahulagway nga pag-antos sa misunod nga mga semana ug mga bulan.

Usa ka desperado nga gabii taliwala sa panaggubat, ang iyang pamilya hapit na mamatay sa kagutom ug ang iyang bana walay panimuot, namalandong siya sa pagtapos sa pag-antos sa iyang pamilya gamit ang usa ka granada, nga gihatag sa lokal nga mga awtoridad kaniya ug sa uban alang niana nga katuyoan. Apan, samtang siya nangandam sa pagbuhat sa ingon, usa ka halawom nga espirituwal nga kasinatian miabot nga nakahatag kaniya og pagbati nga nasabtan niya ang pagkatinuod sa Dios ug ang Iyang gugma alang kaniya, nga nakahatag kaniya og kusog sa pagpadayon. Sa misunod nga mga adlaw, naayo niya ang iyang bana ug mipakaon sa iyang pamilya sa mga sagbot, dugos gikan sa balay sa ihalas nga putyukan, ug mga linalang nga nakuha sa duol nga suba. Pagkatalagsaon, nakalahutay sila og unom ka bulan didto sa langob, hangtod nga ang lokal nga mga baryohanon mipahibalo kanila nga natapos na ang gubat.

Sa dihang ang pamilya mipauli ug nagsugod sa pagpadayon sa ilang kinabuhi, kining babaye nga Haponesa nagsugod sa pagpangita sa mga tubag mahitungod sa Dios. Siya sa hinay-hinay nagsugod sa pagtuo ni Jesukristo ug sa panginahanglan nga mabunyagan. Apan, naghunahuna siya mahitungod sa iyang mga minahal nga nangamatay nga wala makahibalo ni Jesukristo ug sa bunyag, lakip sa iyang inahan, nga namatay sa pagpanganak kaniya.

Hunahunaa ang iyang kalipay dihang may duha ka mga igsoong babaye nga mga misyonaryo gikan sa Ang Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw nga miabot sa iyang balay ug mitudlo kaniya nga ang mga tawo makat-on mahitungod ni Jesukristo didto sa kalibotan sa espiritu. Siya nadani sa pagtulon-an nga ang iyang mga ginikanan makapili sa pagsunod ni Jesukristo human sa kamatayon ug modawat sa bunyag nga gipahigayon alang kanila sa balaan nga mga dapit nga gitawag og mga templo. Siya ug ang iyang pamilya nakabig ngadto sa Manluluwas ug nabunyagan.

Ang iyang pamilya naningkamot pag-ayo ug nagsugod sa pag-uswag, nadugangan og tulo pa ka anak. Sila matinud-anon ug aktibo sa Simbahan. Dayon, sa wala damha, ang iyang bana na-estrok ug namatay, nga nakapugos kaniya nga motrabaho og daghang oras sa daghang trabaho sa daghang tuig aron makasangkap sa iyang lima ka anak.

Ang pipila ka tawo sa iyang pamilya ug kasilinganan misaway kaniya. Sila mibasol kaniya sa iyang mga kalisod sa iyang desisyon nga moapil sa usa ka Kristiyano nga simbahan. Wala matarog sa grabe nga trahedya ug mapintas nga pagpanaway, siya nagpadayon sa iyang hugot nga pagtuo diha ni Jesukristo, determinado nga mopadayon, misalig nga ang Dios nakaila kaniya ug nga adunay mahayag nga mga adlaw sa unahan.3

Pipila ka tuig human sa sayo nga kamatayon sa iyang bana, ang presidente sa misyon sa Japan mibati nga nadasig sa pag-awhag sa mga miyembro nga Hapon nga maningkamot sa pagtambong sa templo. Ang presidente sa misyon usa ka Amerikano nga beterano sa Gubat sa Okinawa, diin ang igsoong babaye nga taga-Okinawa ug ang iyang pamilya nag-antos sa hilabihan.4 Pero, ang mapainubsanon nga igsoong babaye misulti bahin kaniya: “Siya sa una usa sa among gikasilagan nga mga kaaway, apan karon siya ania uban ang ebanghelyo sa gugma ug kalinaw. Kini, ngari kanako, usa ka milagro.”5

Sa pagkadungog sa mensahe sa presidente sa misyon, ang biyuda nga igsoong babaye nagtinguha nga maselyo ngadto sa iyang pamilya sa templo sa umaabot nga adlaw. Apan, imposible kadto alang kaniya, tungod sa mga babag nga pinansyal ug sa pinulongan.

Dayon pipila ka bag-ong mga solusyon miabot. Ang gasto makunhoran og katunga kon ang mga miyembro sa Japan moabang sa tibuok eroplano nga moadto sa Hawaii sa panahon nga wala kaayoy mga turista.6 Ang mga miyembro mirekord ug mibaligya og mga rekording nga giulohan og Hapon nga mga Santos Nanganta. Ang pipila ka miyembro mibaligya gani og mga balay. Ang uban mihunong sa pagtrabaho aron makabiyahe.7

Ang ubang hagit sa mga miyembro mao nga ang pasundayag sa templo wala pa sa Hinapon. Ang mga lider sa Simbahan mitawag og usa ka igsoong lalaki nga Hapon sa pagbiyahe ngadto sa templo sa Hawaii aron hubaron ang seremonya sa pagtuga.8 Siya mao ang unang kinabig nga Hapon human sa gubat, gitudloan ug gibunyagan sa matinud-anong mga sundalo nga Amerikano.9

Sa dihang ang natugahan nga mga miyembro nga Hapon nga nagpuyo sa Hawaii unang nakadungog sa hubad, sila mihilak. Usa ka miyembro mirekord, “Kami miadto sa templo sa daghan, daghan nga higayon. Kami nakadungog na sa mga seremonya sa Iningles. [Apan] wala gayod kami mobati sa espiritu sa … templo sama sa among gibati karon nga [nakadungog niini] sa among kaugalingon nga pinulongan.”10

Sa ulahing bahin nianang tuiga, 161 ka hamtong ug mga bata ang migikan sa Tokyo aron mobiyahe ngadto sa Hawaii Temple. Usa ka Hapon nga igsoong lalaki namalandong sa biyahe: “Samtang ako mitan-aw gikan sa eroplano ug nakakita sa Pearl Harbor ug nakahinumdom unsay nabuhat sa akong nasod niini nga katawhan niadtong Disyembre 7, 1941, nahadlok ko sa hilabihan. Modawat ba kaha sila namo? Apan sa akong kasorprisa nagpakita sila og mas dakong gugma ug kamabination nga sukad akong nakita sa akong kinabuhi.”11

Ang mga Santos nga Hapon gihangop pinaagi sa mga pongpong sa bulak.

Sa pag-abot mga Santos nga Hapon, ang mga miyembro nga taga-Hawaii miabi-abi sa mga Santos nga Hapon sa dili maihap nga pongpong sa bulak nga kwentas samtang nagbinayloay og mga gakos ug mga halok diha sa aping, usa ka kustombre nga lahi sa kultura sa Hapon. Human makagahin og 10 ka makapausab nga mga adlaw sa Hawaii, ang mga Santos nga taga-Japan nanamilit samtang ang “Aloha Oe” gikanta sa mga Santos nga taga-Hawaii.12

Ang ikaduhang pagbiyahe ngadto sa templo nga giorganisar alang sa mga miyembro nga Hapon naglakip sa biyuda nga igsoong babaye nga taga-Okinawa. Siya nakahimo sa 10,000-ka milya (16,000-ka kilometro) nga biyahe salamat sa maanindot nga gasa gikan sa mga misyonaryo nga nagserbisyo sa iyang branch ug nakakaon og kadaghan sa ilaha. Samtang didto sa templo, mihilak siya sa kalipay samtang siya nahimong proxy alang sa bunyag sa iyang inahan ug nabugkos ngadto sa iyang namatay nga bana.

Ang mga pagduaw sa templo gikan sa Japan ngadto sa Hawaii nagpadayon hangtod ang Tokyo Japan Temple gipahinungod niadtong 1980, nahimong ang ika-18 nga templo nga magamit. Inig ka Nobiyembre niining tuiga, ang ika-186 nga templo ipahinungod didto sa Okinawa, Japan. Kini nahimutang dili layo gikan sa langob sa tunga-tungang Okinawa nga gidangpan niini nga babaye ug sa iyang pamilya.13

Bisan og wala gayod nako mahimamat kining talagsaong igsoong babaye gikan sa Okinawa, ang iyang kabilin nagpadayon pinaagi sa iyang matinud-anong kaliwatan, daghan niana ang akong nailhan ug gimahal.14

Ang akong amahan, usa ka beterano sa Ikaduhang Gubat sa Kalibotan sa Pasipiko, nadasig sa dihang nakadwat ko sa akong tawag nga moserbisyo sa Japan isip usa ka batan-ong misyonaryo. Ako miabot sa Japan human lang gyod mapahinungod ang Tokyo Temple ug nakakita sa akong mga mata mismo sa ilang gugma alang sa templo.

Ang mga pakigsaad sa templo mao ang mga gasa gikan sa atong Langitnong Amahan ngadto sa matinud-anong mga sumusunod sa Iyang Anak, nga si Jesukristo. Pinaagi sa templo, ang atong Langitnong Amahan mobugkos sa mga indibidwal ug sa mga pamilya ngadto sa Manluluwas ug ngadto sa usag usa.

Si Presidente Russell M. Nelson mipahayag sa miaging tuig:

“Ang matag tawo nga mohimo og mga pakigsaad diha sa mga bunyaganan ug diha sa mga templo—ug motuman niini—nakapadugang og akses ngadto sa gahom ni Jesukristo. …

“Ang ganti sa pagtuman sa mga pakigsaad sa Dios mao ang langitnong gahom—gahom nga mas makapalig-on nato sa pagpakigbatok sa atong mga pagsulay, mga tintasyon, ug mga kasakit. Kini nga gahom makapasayon sa atong dalan.”15

Pinaagi sa mga panalangin sa templo, ang Manluluwas moayo sa mga indibidwal, mga pamilya, ug mga nasod—bisan niadtong sa makausa nahimong mapintas nga mga kaaway. Ang nabanhaw nga Ginoo mipahayag ngadto sa nagkabangi nga katilingban sa Basahon ni Mormon nga kadtong kinsa motahod sa “akong ngalan, ang Anak sa Pagkamatarong mobarog uban sa pagpang-ayo diha sa iyang mga pako.”16

Ako mapasalamaton nga mahimong saksi sa nagpadayon nga katumanan sa saad sa Ginoo nga “ang panahon moabot diin ang kasayoran sa usa ka Manluluwas mokaylap sa matag nasod, kaliwat, pinulongan, ug mga katawhan,”17 lakip niadtong “anaa sa mga pulo sa dagat.”18

Ako mopamatuod sa Manluluwas nga si Jesukristo ug sa Iyang propeta ug apostoles niining ulahing mga adlaw. Ako ligdong nga mopamatuod sa langitnong gahom nga mobugkos didto sa langit unsay gibugkos dinhi sa yuta.

Kini mao ang buhat sa Manluluwas, ug ang mga templo mao ang Iyang balaan nga balay.

Sa dili matarog nga kombiksyon, ako mopahayag niini nga mga kamatuoran sa ngalan ni Jesukristo, amen.

Mubo nga mga sulat

  1. Ang Laie Hawaii Temple gipahinungod niadtong 1919 ni Presidente Heber J. Grant. Isip usa ka Apostol, iyang giablihan ang Simbahan sa Japan niadtong 1901. Kini ang ikalima nga templo nga magamit ug ang una nga templo nga natukod sa gawas sa kontinente sa Estados Unidos.

  2. Sa Marso 2, 2023, aduna nay 241,281 ka ngalan nga nakulit sa monumento.

  3. Tan-awa sa Gordon B. Hinckley, “Keep the Chain Unbroken” (Brigham Young University devotional, Nob. 30, 1999), 4, speeches.byu.edu.

  4. Si Dwayne N. Andersen nasamdan sa Gubat sa Okinawa. Siya nagserbisyo isip presidente sa misyon sa Japan gikan sa 1962 hangtod 1965 ug mao ang unang presidente sa Tokyo Japan Temple, gikan sa 1980 hangtod 1982.

  5. Nahimamat nako ang sakop sa iyang pamilya samtang ang akong asawa ug ako nagserbisyo isip mga lider sa misyon sa Tokyo. Sila ang mihatag nako niini nga impormasyon gikan sa iyang personal nga mga istorya sa kasaysayan sa pamilya.

  6. Tan-awa sa Dwayne N. Andersen: An Autobiography for His Posterity, 102–5, Church History Library, Salt Lake City.

  7. Tan-awa sa Dwayne N. Andersen, 104.

  8. Tan-awa sa Edward L. Clissold, “Translating the Endowment into Japanese,” sa Stories of the Temple in Lā‘ie, Hawai‘i, comp. Clinton D. Christensen (2019), 110–13.

  9. Ang tighubad, Tatsui Sato, nabunyagan niadtong Hulyo 7, 1946, sa usa ka sundalo sa Estados Unidos, nga si C. Elliott Richards. Ang asawa ni Tatsui, nga si Chiyo Sato, nabunyagan sa samang adlaw ni Boyd K. Packer. Sa laing bahin, si Neal A. Maxwell nakig-away sa Gubat sa Okinawa, ug si L. Tom Perry mao ang usa sa unag pundok sa mga Marine nga midunggo sa kabaybayonan sa Japan human sa kasabotan sa kalinaw. Sila Elder Packer, Maxwell, ug Perry nahimong mga sakop sa Korum sa Napulog Duha ka Apostoles.

  10. Sa Clissold, “Translating the Endowment into Japanese,” 112.

  11. Sa Dwayne N. Andersen, “1965 Japanese Excursion,” Stories of the Temple in Lā‘ie, Hawai‘i, 114.

  12. Tan-awa sa Andersen, “1965 Japanese Excursion,” 114, 117.

  13. Unya niini nga sesyon sa Oktubre 2023 nga kinatibuk-ang komperensiya, si Presidente Russell M. Nelson mipahibalo og 20 ka bag-ong templo, lakip sa Osaka Japan Temple, nga mao ang ikalima nga templo sa Japan.

  14. Atol sa among misyon didto sa Tokyo gikan sa 2018 hangtod 2021, taliwala sa mga hagit sa COVID nga pandemya, ang iyang pamilya mihatag og gugma ug pag-amuma alang nako ug sa akong pamilya, nga kami mahangtoron nga mapasalamaton.

  15. Russell M. Nelson, “Buntoga ang Kalibotan ug Pangita og Kapahulayan,” Liahona, Nob. 2022, 96.

  16. 3 Nephi 25:2.

  17. Mosiah 3:20.

  18. 2 Nephi 29:7.