Pene 11

Te ’utuāfare—te niu nō te hō’ē orara’a parau ti’a

« Rahi noa atu te pāpūra’a tō ’outou fa’a’amura’a i tā ’outou mau tamari’i i roto i te ’evanelia a Iesu Mesia, ma te here ’e te tīa’ira’a teitei, rahi noa atoa atu te pāpūra’a o te tupura’a te hau i roto i tō rātou orara’a ».

Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley

I te pae hope’a nō te matahiti 1973, ’ua fa’aoti ’o Gordon ’e ’o Marjorie Hinckley ma te ’ā’au tae ’ore ’ia fa’aru’e i tō rāua vāhi nohora’a i East Mill Creek, Utaha, ’ia nehenehe ia rāua ’ia ora fātata ri’i atu i te pū fa’aterera’a a te ’Ēkālesia i Roto Miti. E melo te peresideni Hinckley nō te pupu nō teTino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo i taua taime ra, ’e ’ua rave ’oia i te hō’ē taime i te pō matahiti nō taua matahiti ra nō te pāpa’i i te tahi mau parau nō ni’a i tō rāua nohora’a. ’Ua fa’a’ite tāna mau parau i tōna mau mana’o nō ni’a i te vāhi, e hau atu rā i te reira, ’ua fa’a’ite tāna mau parau i tōna mau mana’o nō ni’a i te hō’ē ’utuāfare maita’i.

’Ua pāpa’i ’oia, « ’auē tō māua ’oto i te revara’a ». ’Ua ha’amana’o ’oia i te ’ohipa i ravehia e te ’utuāfare nō te patu i te fare ’e nō te ha’amaita’i i te fenua e fa’aeahia ra e rātou. I muri iho, ’ua haere tōna mau mana’o nā ni’a i te mau autā’atira’a—i te tahi ’e te tahi ’e i te Atua :

« ’Ua ha’uti ’āmui mātou i’ō nei ’a tupu ai tā māua mau tamari’i i te pa’arira’a, ’e i’ō nei ’ua pure ’āmui mātou. I’ō nei māua ’e tā māua mau tamari’i i ’ite ai i tō tātou Metua i te Ao ra, i ’ite ai tē ora nei ’Oia, ’e tē fa’aro’o mai nei ’e tē pāhono mai nei.

« E nehenehe tā’u e pāpa’i i te hō’ē buka… ’eiaha nā tō te ao, nā terā rā nā tamari’i e pae, tō rātou hoa fa’aipoipo ’e te hua’ai. E mai te mea e nehenehe tā’u e fa’a’ohipa i te mau parau tano nō te ā’amu o taua fare ra, e ’itehia ïa te mau roimata ’e te ’ata, ’e te hō’ē vārua here rahi, te hau, te hōhonu, ’o te ha’aputapū i te ’ā’au o te feiā e tai’o, i te mea ē, te feiā tei ora ’e tei pa’ari i reira, ’ua here rātou te tahi ’e te tahi, ’ua here rātou i te mau ta’ata i te tahi a’e pae i’ō rātou, ’ua here rātou i tō rātou Atua ’e i te Fatu ia Iesu Mesia ».¹

I te roara’a o tāna tau tāvinira’a, ’ua fa’a’ite pāpū te peresideni Hinckley i te faufa’a o te mau ’utuāfare here. I raro a’e i tāna arata’ira’a, ’ua pia te Peresidenira’a Mātāmua ’e te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo i « Te ’Utuāfare : E Poro’i i tō te Ao nei », tā Elder M. Russell Ballard nō te Tino ’Ahuru Ma Piti i parau « E ta’i oe nō te pāruru ’e nō te ha’apūai i te mau ’utuāfare ».² I muri a’e i tōna tai’ora’a i te poro’i i roto i te rurura’a rahi a te Sōtaiete Tauturu i te (āva’e setepa 1995, ’ua nā ’ō a’era te peresideni Hinckley : « ’Ua niuhia te pūai o te hō’ē fenua, i ni’a i te mau papa’i pūai o tōna mau ’utuāfare. Tē fa’aitoito nei mātou i tō tātou mau ta’ata nā te mau vāhi ato’a ’ia ha’apūai i tō rātou mau ’utuāfare mai te au i te mau faufa’a tumu i mātarohia ».³

nā ta’ata fa’aipoipo ’e te hō’ē tamari’i na’ina’i — Tē ani nei mātou i te mau metua ’ia fa’aitoito hope roa i te ha’api’ira’a ’e i te aupurura’a i tā rātou mau tamari’i ».

Te mau Ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley

E mea hau a’e i te mo’a te mau aura’a ’utuāfare i te mau aura’a ato’a.

E mea hanahana te ’utuāfare. Nā tō tātou Metua i te Ao ra i ha’amau i te reira. ’Ua riro ’oia ’ei aura’a mo’a roa a’e i te mau aura’a atoa. Nā roto ana’e i te reira fa’anahonahora’a e ti’a ai ’ia fa’atupuhia te mau ’ōpuara’a a te Fatu.⁴

E ’Ēkālesia tātou e fa’a’ite pāpū nei i te faufa’a rahi o te ’utuāfare—te metua tāne, te metua vahine, te mau tamari’i—’e i te parau ē, e mau tamari’i tātou pā’āto’a nā te Atua tō tātou Metua Mure ’Ore. Te mau metua e hōpoi mai i te mau tamari’i i te ao nei, e hōpoi’a ïa nā rātou ’ia here i te reira mau tamari’i, ’ia fa’a’amu ia rātou ’e ’ia ’atu’atu ia rātou, ’ia ha’api’i ia rātou i te mau faufa’a o te ha’amaita’i i tō rātou orara’a ’ia pa’ari mai rātou ’e ’ia riro mai ’ei mau tino huira’atira maita’i… Tē hina’aro nei au e ha’apāpū atu i te mea tei mātaro-’ē-hia na e ’outou, ’oia ho’i, te faufa’a nō te nati-’āmui-ra’a i tō tātou mau ’utuāfare ma te here ’e te maita’i, ma te māuruuru ’e te fa’atura, ’e ma te ha’api’i i te mau haere’a o te Fatu ’ia ti’a ho’i i tā ’outou mau tamari’i ia tupu rahi i roto i te parau ti’a ’e ’ia ’ape i te mau ’ati e iri nei i ni’a i te mau ’utuāfare e rave rahi nā te ao nei.⁵

’Eiaha roa ’outou e ha’apa’o ’ore i tō ’outou ’utuāfare. ’Aita atu e mea faufa’a a’e nō ’outou.⁶

E ha’amaita’ira’a nō te mau metua tāne ’e te mau metua vahine i te aupurura’a i tā rātou mau tamari’i ’e te ha’api’ira’a ia rātou i te ’evanelia a Iesu Mesia.

Tē ani nei mātou i te mau metua ’ia fa’aitoito hope roa i te ha’api’ira’a ’e i te aupurura’a i tā rātou mau tamari’i i roto i te mau parau tumu o te ’evanelia, ’o te tāpe’a ho’i ia rātou i roto i te ’Ēkālesia. Te ’utuāfare ’o te niu ïa o te hō’ē orara’a parau ti’a, ’e ’aita hō’ē mea ’ē atu e nehenehe e mono i te reira, ’e ’aore rā, e fa’aoti i te mau ’ohipa faufa’a nō te fa’atupu i teie hōpoi’a tā te Atua i hōro’a mai.⁷

’Ua pāpū iā’u ē, ’aore hō’ē mea e hōro’a mai i te manuiara’a rahi i roto i te ’ohipa pāpū ’ore o te ti’ara’a metua, maori rā te hō’ē fa’anahonahora’a o te orara’a ’utuāfare tei matara mai roto mai i te ha’api’ira’a fa’ahiahia o te ’evanelia : ’oia ho’i, ’ia ’ahuhia te metua tāne o te ’utuāfare i te autahu’ara’a o te Atua ; tei iāna te ha’amaita’ira’a ’e te hōpoi’a, ’ei ti’a’au nō te mau tamari’i a tō tātou Metua i te Ao ra, ’ia ’imi i tō rātou ora ; tītauhia iāna ’ia fa’atere i roto i te ’utuāfare nā roto i te vārua o te autahu’ara’a « nā roto i te tāparura’a, nā roto i te fa’aoroma’i-noa-ra’a, nā roto i te marū ’e te ha’eha’a, ’e nā roto ho’i i te here mau ra » (PH&PF 121:41–42) ; te metua vahine i roto i te ’utuāfare, e tamāhine ïa nā te Atua, e vārua māramarama, te fa’aro’o ’e te here o tei ’ahuhia i te Vārua o te Atua ; e ha’amaita’ira’a ’e e hopoi’a nāna, ’ei ti’a’au nō te mau tamari’i a tō tātou Metua i te Ao ra, ’ia fa’a’amu i te reira mau tamari’i i roto i tō rātou mau hina’aro i te mau mahana ato’a ; ’e ’ei ’āpiti e tōna hoa fa’aipoipo, tītau-atoa-hia iāna ’ia ha’api’i i tāna mau tamari’i ’ia « ’ite pāpū roa i te parau nō te tātarahapa, te fa’aro’o i te Mesia te Tamaiti a te Atua ora, ’e nō te bāpetizora’a ’e te hōro’ara’a nō te Vārua Maita’i nā roto i te tu’ura’a rima… [’e] ’ia pure, ’e ’ia ’āfaro noa tō rātou haerera’a i mua i te Fatu ». (PH&PF 68:25, 28).

I roto i taua huru ’utuāfare ra, e mea herehia te mau metua e’ita rā e mata’uhia ; e mea auhia rātou e’ita rā e taiāhia. ’E e fa’arirohia te mau tamari’i ’ei mau hōro’a nā te Fatu, ’ia aupuruhia, ’ia fa’a’amuhia, ’ia fa’aitoitohia ’e ’ia arata’ihia.

E tupu mai paha te tahi hutihutira’a i te tahi taime ; e tupu mai paha te tahi tātama’ira’a. Mai te mea rā ē, tē vai ra te pure i roto i te ’utuāfare, ’e te here, ’e te fa’atura, e vai ïa te hō’ē niu nō te here ’o te nati ē a muri noa atu, ’e te ha’avare ’ore ’o te arata’i i te mau taime ato’a.⁸

I teienei, hō’ē parau i te mau metua ’ōtahi… Tē amo nei paha [’outou] i te mau hōpoi’a teimaha i roto i tā ’outou mau ’arora’a i te mau mahana ato’a nō te fa’a’amu i te tamari’i ’e nō te hi’o ē tē pāhonohia ra ānei tō rātou mau hina’aro. E ’ohipa ’ōtahi teie. ’Aita rā ’outou i tītauhia ’ia rave ’outou ana’e. E rave rahi te ta’ata i roto i teie ’Ēkālesia ’o te fa’atoro mai i te rima ma te here ’e te aroha. E’ita rātou e hina’aro e fa’aō mai ia rātou i te vāhi ’aita rātou e hina’arohia. Terā rā, tē nā reira nei rātou ma te ’ā’au tae, ’e ’a ha’amaita’i ai rātou i tō ’outou orara’a, e ha’amaita’i ato’a ïa rātou i tō rātou orara’a ’e i tō tā rātou mau tamari’i. ’A fāri’i poupou i tā rātou tauturu. Tītauhia ia rātou ’ia nā reira nō tō rātou iho maita’i ’e nō tō ’outou ato’a.

Tē vai nei e rave rahi tauatini ’episekōpo maita’i tō tātou i roto i teie ’Ēkālesia. Tē vai nei e rave rahi tauatini fa’atere pupu autahu’ara’a maita’i tō tātou. Tē vai nei tō tātou e rave rahi tauatini vahine fa’ahiahia nō te Sōtaiete Tauturu. Tē vai nei tō tātou mau taea’e ’e te mau tuahine hāhaere ’utuāfare. E mau hoa rātou nō ’outou, tā te Fatu i tu’u i ni’a i te pārahira’a nō te hōro’a i tō rātou pūai nō te tauturu ia ’outou. ’E ’eiaha roa ’ia mo’ehia ia ’outou ē ’ua riro te Fatu Iho ’ei tumu nō te pūai hau atu i te rahi i te tahi atu. ’Ua putapū roa vau i te fa’aro’ora’a i te hō’ē ’itera’a tei fa’ati’ahia… ’e te hō’ē metua ’ōtahi e hitu tāna tamari’i e fa’a’amu ra, ’a tāparu ai ’oia i tōna Metua i te Ao ra ’ia ti’a iāna ’ia haere i pīha’i iho iāna, nō te hō’ē noa a’e pō, nō te fāri’i i te tāmāhanahana ’e te pūai nō te mau tāmatara’a nō ananahi. Te pāhonora’a tei tae mai, ’o te marū ïa, i roto i tōna ’ā’au fātata mai te hō’ē heheura’a: « E’ita tā ’oe e nehenehe e haere mai iā’u nei, nā’u rā e haere atu ia ’oe ra ».⁹

Rahi noa atu te pāpūra’a i tō ’outou fa’a’amura’a i tā ’outou mau tamari’i i roto i te parau nō te ’evanelia a Iesu Mesia, ma te here ’e te tīa’ira’a teitei, rahi noa atoa atu te pāpūra’a o te tupura’a te hau i roto i tō rātou orara’a.¹⁰

Nā roto i te pure ’utuāfare, e tupu te mau tamari’i i te rahi i roto i te fa’aro’o i te Atua ora.

’A hi’o na i tā ’outou mau tamari’iri’i. ’A pure ’e ’o rātou. ’A pure nō rātou ’e ’a ha’amaita’i ia rātou. E ao māramarama ’ore ’e te fifi teie ao tā rātou e ora nei. E rātere rātou nā ni’a i te mau moana ’ati. E hina’aro rātou i te mau pūai ato’a ’e te mau fa’aro’o ato’a e ti’a ia ’outou ’ia hōro’a ia rātou ’a parahi noa ai rātou i pīha’i iho ia ’outou. E hina’aro ato’a rātou i te pūai rahi a’e nā roto mai i te pūai teitei a’e. Tītauhia ia rātou ’ia rave hau atu i te rave noa i te ’itehia ia rātou. Tītauhia ia rātou ’ia ha’amaita’i i te ao, ’e te mau rāve’a ana’e e roa’a ia rātou, ’o te hōho’a ïa o tō rātou iho orara’a ’e te mau mana nō te mana’o tāparu nō roto mai i tō rātou ’itera’a pāpū ’e tō rātou ’ite i te mau mea a te Atua. E hina’aro rātou i te tauturu a te Fatu. ’A vai ’āpī noa ai rātou, ’a pure i pīha’i iho ia rātou ’ia ti’a ia rātou ’ia ’ite i taua tumu ra o te pūai ’o te nehenehe e fāri’i i roto i te mau hora fifi, i te mau taime ato’a.¹¹

’Aita vau i ’ite i te tahi atu peu maita’i roa nō tō ’outou orara’a, mai te peu ’o te tūturi-’āmui-ra’a i roto i te pure. E mana rahi tō teie mau parau, tō tātou Metua i te Ao ra. E’ita tā ’outou e nehenehe e fa’ahiti i te reira mau parau ma te ’ā’au tae mau ’e te ’ite mau i te reira, ma te ’ore e tupu mai te tahi mana’o ti’a’au i mua i te Atua. […]

Nā roto i tā ’outou mau ’āparaura’a iāna i te mau mahana ato’a, e fa’atupu mai te reira i te hau i roto i tō ’outou ’ā’au ’e i te hō’ē ’oa’oa i roto i tō ’outou orara’a ’o te ’ore e roa’a i te tahi atu vāhi… E pūai mai tō ’outou here. E tupu tō ’outou au i te tahi ’e te tahi i te rahi.

E ha’amaita’ihia tā ’outou mau tamari’i i te pārurura’a, nā roto i te orara’a i roto i te hō’ē fare i reira te Vārua o te Atua e pārahi ai. E ’ite ’e e here rātou i te mau metua ’o te fa’atura i te tahi ’e te tahi, ’e i reira te hō’ē vārua fa’atura e tupu ai i te rahi i roto i tō rātou iho ’ā’au. ’Ei reira ïa rātou e fāri’i ai i te pārurura’a o te mau parau maita’i tei fa’ahitihia ma te marū. E poiherehia rātou e te hō’ē metua tāne ’e te hō’ē metua vāhine ’o te ora ma te ha’avare ’ore i mua i te Atua, te orara’a ma te ha’avare ’ore te tahi ’e te tahi, ’e i tō rāua mau ta’ata tupu. E tupu rātou i te pa’ari ma te ’ā’au māuruuru, nā roto i tō rātou fa’aro’ora’a i tō rātou nā metua i roto i te pure i te fa’ahitira’a i te māuruuru nō te mau ha’amaita’ira’a rarahi ’e te na’ina’i. E tupu ïa rātou i te pa’ari i roto i te fa’aro’o i te Atua ora.¹²

E nehenehe te pō ’utuāfare e tāhō’ē i te mau metua ’e i te mau tamari’i nō te ha’api’i i te mau haere’a o te Fatu.

E nehenehe tā’u e ha’amana’o i tō’u tamari’iri’ira’a, e pae matahiti tō’u, ’a fa’aara ai te peresideni Joseph F. Smith i tō te ’Ēkālesia tā’āto’a e ti’a ia rātou ’ia ha’aputuputu i tō rātou ’utuāfare i roto i te pō ’utuāfare. Nā ’ō a’era tō’u metua tane, « ’ua ani mai te peresideni o te ’Ēkālesia ’ia rave tātou i te reira, ’e nō reira, e rave tātou ».

Nō reira, ’ua putuputu pā’āto’a mātou i roto i te pō ’utuāfare. E mea ’arearea roa. Nā ’ō mai ra ’oia, « E hīmene tātou i te hō’ē hīmene ». E ’ere mātou i te feiā hīmene… ’Ua tāmata noa mātou i te hīmene ’e ’ua ’ata te tahi i te tahi. ’E ’ua nā reira mātou i te ravera’a i te tahi atu mau ’ohipa e rave rahi. Terā rā, nā roto i taua ’ohipa ra, ’ua ha’amata a’era te hō’ē mea nehenehe i te tupu—hō’ē peu tei tauturu ia mātou, tei fa’atāhō’ē ia mātou ’ei ’utuāfare, tei ha’apūai ia mātou, ’e ’ua tupu a’era i roto i tō mātou ’ā’au te hō’ē ’itera’a pāpū nō ni’a i te faufa’a o te hō’ē pō ’utuāfare.¹³

Tē ’oa’oa nei au i te mea ē, tē vai nei i roto i tā tātou ’Ēkālesia, te hō’ē tuha’a niu o tā tātou fa’anahonahora’a, ’oia ho’i, te fa’anahora’a o te hō’ē pō ’utuāfare i te mau hepetoma ato’a. E ’ohipa faufa’a rahi roa i te mea ē, i roto i teie mau tau ’ohipa, e rave rahi tauatini ’utuāfare nā te ao nei e fa’aitoito pāpū nei, nō te fa’ata’a hō’ē pō i te hepetoma nō te hīmene ’āmui, nō te ha’api’i te tahi ’e te tahi i te mau haere’a o te Fatu, nō te tūturi ’āmui i roto i te pure, ’e ’a ha’amāuruuru ai i te Fatu nō tōna mau maita’i ’e nō te ti’aoro i tāna mau ha’amaita’ira’a ’ia tae mai i roto i tō tātou orara’a, tō tātou mau ’utuāfare, tā tātou mau ’ohipa, tō tātou fenua. Tē mana’o nei au ē, ’aita tātou e fāito maita’i nei i te maita’i rahi e roa’a mai nā roto i teie fa’anahonahora’a.¹⁴

Mai te mea, tē vai nei te hō’ē iti a’e mana’o tāpetepete i roto ia ’outou nō ni’a i te maita’i o te pō ’utuāfare, ’a tāmata roa. ’A ha’aputuputu i tā ’outou mau tamari’i i pīha’i iho ia ’outou, ’a ha’api’i ia rātou, ’a fa’a’ite ia rātou i te ’itera’a pāpū, ’a tai’o ’āmui i te mau pāpa’ira’a mo’a ’e ’a fa’atupu i te hō’ē taime ’oa’oa ’āmui.¹⁵

E ha’amata te mau metua i te ha’api’i i tā rātou mau tamari’i i tō rātou ’āpī-roa-ra’a ra.

’Aita i maoro i muri a’e i tō māua fa’aipoipora’ahia, ’ua hāmani māua i tō māua fare mātāmua. E mea iti roa tā māua moni, e nā’u i rave i te rahira’a o te ’ohipa. Nā’u i ha’apa’o i te tā’āto’ara’a o te fa’anehenehera’a i te fenua. Te tumu rā’au mātāmua tā’u i tanu o te hō’ē ïa honey locust tara ’ore, ’e ’ua feruri au i te mahana e riro ai tōna marumaru ’ei tauturura’a i te fa’ahaumarūra’a i te fare i roto i te pu’e tau māhanahana. ’Ua tanu vau iāna i roto i te peho nā reira mai te mata’i nō roto mai i te ’āfa’a i te pūpuhi pūai a’e i te pae hiti’a o te rā. ’Ua heru vau i te hō’ē ’āpo’o, tu’u atu ra i te rā’au a’a ’ore i roto, ha’apo’i atu ra i te repo, pīpī atu ra i te pape, e ha’amo’e atu ra iāna i te rahira’a o te taime. E rā’au iti na’ina’i noa ïa, penei a’e e piti noa tenetimetera te ’ā’ano. E mea marū roa ’oia, e nehenehe tā’u e ha’afefe ’ōhie noa iāna i te tahi pae ’e i te tahi pae. ’Aita vau i ha’apa’o maita’i iāna i roto i te roara’a o te tau. ’E i te hō’ē mahana nō te pu’e tau to’eto’e, ’aita e rao’ere fa’ahou tō te tumu rā’au, mea hape noa atu tō’u hi’ora’a iāna nā roto i te ha’amāramarama. ’Ite a’era vau ē, ’ua ’opa ’oia i te pae tō’o’a o te rā, e ’ere te hōho’a nehenehe, ’e e ’ere i te mea ti’a pāpū. ’Ua māere roa vau. ’Ua haere atu ra vau i rāpae ’e ’ua ha’ati iāna mai tē huru ra, tē tura’i ra vau nō te fa’a’āfaro iāna. Terā rā, i teienei, fātata roa hō’ē ’āvae te ’ā’ano o te tumu. E mea faufa’a ’ore tō’u pūai i ni’a iāna. ’Ua rave mai ra vau i roto i te fare vaira’a tauha’a, i te porokata ’e te taura, tā’amu atu ra hō’ē pae i ni’a i te tumu rā’au ’e te tahi pae i ni’a i te hō’ē pou pa’ari. ’Ua huti a’era vau i te taura. ’Ua nu’u te mau porokata ma’a vāhi iti noa, ’e ’ua rūrū ri’i te tumu rā’au. Tīrārā atu ai. Mai te huru ra ē, tē parau mai ra ’oia iā’u, « e’ita tā ’oe e nehenehe e fa’a’āfaro iā’u. ’Ua tāere roa. ’Ua pa’ari au mai teie te huru nō tō ’oe ha’apa’o ’ore, ’e e’ita vau e fefe »

I te pae hope’a, ma te pe’ape’a, ’ua rave mai ra vau i tā’u ’ē’ē ’e ’ua tāpū a’era i te ’āma’a rahi teimaha i te pae tō’o’a o te rā. ’Ua ’ōtohe mai ra vau i muri ’e ’ua hi’ohi’o i te ’ohipa tā’u i rave. ’Ua tāpū vau i te tuha’a rahi o te tumu rā’au, ’e tē vai nei i teienei te hō’ē mutu rahi fātata e 20 tenetimētera te rahi, e hō’ē noa iho ’āma’a iti na’ina’i tei tupu ’āfaro noa i ni’a i te ra’i…

’Aita i maoro a’enei, ’ua hi’o fa’ahou atu vau i te tumu rā’au. E rā’au rahi, mea hi’ora’a maita’i a’e, ’e ’ua riro ’ei maita’i rahi nō te fare. Terā rā, ’auē te rahi o te ’oto i tōna ’āpīra’a ’e te māuiui o te rāve’a tā’u i fa’a’ohipa nō te fa’a’āfaro iāna. I te taime ’a tanuhia ai taua tumu rā’au ra, e nava’i noa hō’ē taura iti na’ina’i nō te tāpe’a iāna i mua i te mau pūai o te mata’i. ’Ua nehenehe ’e ’ua ti’a ho’i iā’u ’ia tā’amu i taua taura iti ra ma te ’ohipa ’ore, ’aita rā vau i nā reira. ’E ’ua fefe ’oia i raro i te mau pūai tei pūpuhi mai i ni’a iāna.

E au ato’a te mau tamari’i mai te mau tumu rā’au. I tō rātou ’āpīra’a, e nehenehe e hāmani ’e e arata’i i tō rātou orara’a, e ma te ’ohipa ’ore i te rahira’a o te taime. I parau ai te pāpa’i Maseli ē, « e ha’api’i i te tamaiti i tāna ’ē’a ’ia haere ra : ’e ’ia pa’ari ’oia ra, e ’ore e fa’aru’e i taua ’ē’a ra » [Maseli 22:6]. E ha’amata te reira ha’api’ipi’ira’a i roto i te ’utuāfare.¹⁶

’utuāfare e tai’o ra i te mau pāpa’ira’a mo’a — « ’A ha’aputuputu i tā ’outou mau tamari’i i pīha’i iho ia ’outou, ’a ha’api’i ia rātou, ’a fa’a’ite ia rātou i te ’itera’a pāpū, ’a tai’o ’āmui i te mau pāpa’ira’a mo’a ’e ’a fa’atupu i te hō’ē taime ’oa’oa ’āmui ».

’Ua parau ’o Isaïa, « e te mau tamari’i ato’a nā ’oe ra, e ha’api’ihia ïa e te Fatu ; ’e e hau rahi tō te mau tamari’i nā ’oe ra » (Isaïa 54:13).

Nō reira, ’a fa’atere i tā ’outou mau tamaiti ’e tā ’outou mau tamāhine, nō reira, ’a arata’i ’e ’a ha’api’i ia rātou mai tō rātou ’aru’arura’a mai ā, nō reira, ’a ha’api’i ia rātou i te mau haere’a o te Fatu ra, ’ia riro ho’i te hau ’ei hoa nō rātou e hope noa atu te orara’a.¹⁷

Mai te mea ē, e ’aro te mau tamari’i, e ti’a i te mau metua ’ia tāmau noa i te pure nō rātou, te here ia rātou, ’e te fa’atoro i te rima ia rātou ra.

’Ua ’ite au ē, tē vai nei te mau metua, noa atu tō rātou here rahi ’e tā rātou tauto’ora’a itoito ’e te tu’utu’u ’ore nō te ha’api’i i tā rātou mau tamari’i, tē ’ite nei rātou i tā rātou mau tamari’i ’ia tupu i te pae ino ’e tē ’oto nei rātou nō tā rātou mau tamaiti ’e mau tamāhine ’ōrurehau ’o tē pe’e tāmau noa ra i te mau haere’a ē tae atu i te hope’a ’ino ra. E aroha rahi tō’u ia rātou, ’e tē hina’aro nei au e fa’ahiti nō rātou, i te mau parau a Ezekiela : « E ’ore e tu’uhia te hara a te metua i ni’a i te tamaiti : e ’ore ato’a ho’i e tu’uhia te hara a te tamaiti i ni’a i te metua » (Ezekiela 18:20).¹⁸

I terā ’e terā taime, noa atu te mau mea ato’a tā ’outou e tāmata i te rave, e ti’a mai hō’ē tamari’i ’ōrurehau. Terā rā, ’a tāmau noa i te ha’api’i maita’i iāna. ’Eiaha roa atu e fa’aru’e. ’Aita ’outou i pau mai te mea ē, e tāmata noa ’outou. ’A tāmau noa.¹⁹

Mai te mea tē vai ra hō’ē o ’outou e tamari’i tāna mai te reira te huru [’ōrurehau], ’eiaha e fa’aru’e. ’A pure nō rātou ’e ’a here ia rātou ’e ’a fa’atoro i te rima ia rātou ’e ’a tauturu ia rātou.²⁰

I te tahi taime, mai te huru ra ē, ’ua tāere roa… Terā ra, ’a ha’amana’o i tā’u tumu rā’au [hi’o i te mau ’api 191–92]. Nā roto i te tāpūra’a ’e te māuiuira’a, ’ua roa’a mai hō’ē ’ohipa nehenehe, ’e i muri a’era, ’ua riro mai ’ei tāmarū i te ve’ave’a o te mahana.²¹

E ha’apūai tātou i tō tātou ’utuāfare mai te mea e ’imi tātou i te tauturu nō te ra’i mai, ’e e fa’atupu tātou i te hō’ē vārua here ’e te fa’atura te tahi ’e te tahi.

E ’ere i te mea ’ōhie te [fa’a’amura’a i te hō’ē ’utuāfare]. E riro i te teimaha i te ’oto ’e te tītaura’a. E tītau te reira i te itoito ’e te fa’a’oroma’i… E nehenehe te here e fa’atupu i te ta’a-’ē-ra’a—te here e hōro’ahia ma te pipiri ’ore i te tamari’iri’ira’a ē tae roa atu i roto i te mau matahiti fifi o te taure’are’ara’a. E rave ’oia i ni’a i te tamari’i i te mea tā te moni e ha’amāu’a-rahi-hia e ’ore e rave.

—’E te fa’a’oroma’i, nā roto i te tāpe’ara’a i te arero ’e te ha’avīra’a i te riri. […]

—’E te fa’aitoitora’a vitiviti nō te ha’apoupou ’e te tāere nō te fa’ahapa.

’Ia ’āmuihia i te pure, e fa’atupu teie mau mea i te mau mea māere. E’ita tā ’outou e nehenehe e rave ’outou ana’e. E tītau ’outou i te tauturu nō te ra’i nō te fa’a’amu i te tamari’i nō te ra’i mai—tā ’outou tamari’i, ’e e tamari’i ato’a nā tōna Metua i te Ao ra.²²

’Ua riro te mau tamari’i ato’a, ta’a ’ē atu te tahi tuha’a ha’iha’i roa, ’ei hotu nō te hō’ē ’utuāfare, mea maita’i ānei, mea ’ino ānei, ’e ’aore rā, ’aita e ta’a-’ē-ra’a. ’A pa’ari ai te mau tamari’i, e riro mai te tuha’a rahi o tō rātou orara’a ’ei pū’oira’a ’e ’ei hi’ora’a nō te ha’api’ira’a ’utuāfare. Mai te mea tē vai ra te ’eta’eta, te hāmani ino, te riri ārai-’ore-hia, te ha’apa’o ’ore, e ’ite-pāpū-hia ïa te mau hotu, ’e e mea pāpū maita’i ē, e rave-fa’ahou-hia te reira i roto i te u’i i muri mai. Mai te mea rā tē vai ra te fa’a’oroma’i, te fa’a’orera’a hapa, te fa’atura, te auraro, te maita’i, te aroha, e ’ite-pāpū-hia ïa te mau hotu, e riro ïa ’ei mau hotu faufa’a rahi ē a muri noa atu. E riro ïa ’ei mau hotu maita’i ’e te monamona ’e te nehenehe. ’E ’ia fa’a’ite ’e ’ia ha’api’i ho’i te mau metua i te aroha, e rave-fa’ahou-hia ïa te reira i roto i te orara’a ’e te mau ’ohipa o te u’i i muri iho.

Tē parau nei au i te mau metua tāne ’e te mau metua vāhine i te mau vāhi ato’a ma te reo tāparu, ’ia tu’u i te huru ’iriā i muri ia tātou, ’ia tāpe’a i tō tātou riri, ’ia fa’aiti i te pūai o tō tātou reo, ’e ’ia fa’a’ite i te aroha ’e te here ’e te fa’atura te tahi ’e te tahi i roto i tō tātou fare.²³

I parauhia ho’i i tahito ra ē,« ’o te parau marū ra tei fa’aore i te riri ». (Maseli 15:1.) E mea varavara tātou i te fifi ’ia paraparau marū ana’e tātou. I te taime ana’e e fa’ate’itei ai tātou i tō tātou reo ’ei reira e pura ai te feti’a, ’e te mau pu’u ri’i na’ina’i ’e riro mai ai ’ei mau mou’a rahi o te mārōra’a… Te reo o te ra’i e reo iti ha’iha’i ïa [hi’o 1 Te mau Ari’i 19:11–12] ; ’Oia ato’a te reo o te hau e reo marū ïa.²⁴

’Oia mau, tītauhia te a’o i roto i te mau ’utuāfare. Terā rā, te a’o ma te ha’avī, te a’o ma te ’ino rahi, e arata’i pāpū ïa te reira i roto i te ’ino’ino ’e te ’oto, ’eiaha rā i te fa’atītī’aifarora’a. E’ita te reira e fa’aora i te hō’ē mea e fa’aino roa atu rā i te fifi. E fa’a’ino te reira i te ta’ata iho.²⁵

’Aita e a’o i te ao ato’a nei mai te a’o o te here. Tē vai ra tōna iho pūai.²⁶

E rohi tāmau ana’e tātou nō te ha’apūai i tō tātou mau ’utuāfare. E te mau tāne ’e te mau vahine fa’aipoipo, ’a fa’atupu na i te hō’ē vārua ha’apa’o hope roa te tahi ’e te tahi. ’Eiaha e fa’ariro i te tahi ’e te tahi ’ei ’ohipa oti noa, e rohi tāmau rā tātou nō te fa’atupu i te hō’ē vārua here ’e te fa’atura te tahi ’e te tahi.²⁷

E te Atua, tō mātou Metua Mure ’Ore, ’a ha’amaita’i i te mau metua ’ia ha’api’i rātou ma te here ’e te fa’a’oroma’i ’e te fa’aitoito ia rātou tei riro ’ei faufa’a rahi, ’oia ho’i, te mau tamari’i nō ’ō na mai ia ’Oe na, ’ia pāruruhia ’e ia arata’i-āmui-hia rātou i te maita’i, ’e ’ia pa’ari a’e rātou, ’ia hōpoi mai rātou i te mau ha’amaita’ira’a i tō te ao tei reira rātou te parahira’a.²⁸

Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a

Mau uira’a

’Ua ha’api’i te peresideni Hinckley ē, « tei roto i te ’utuāfare te aura’a mo’a roa a’e i te mau aura’a atoa » (tuha’a 1). Nāhea teie parau mau i te fa’atupu i te hō’ē mea i ni’a i tō tātou mau aura’a ’e te mau melo o te ’utuāfare ? Nāhea te reira i te fa’atupu i te hō’ē mea i roto i te huru nō tā tātou fa’anaho-māite-ra’a i tō tātou taime ’e tā tātou mau fa’a’oa’oara’a ?
Nō te aha i tītauhia ai i te mau metua ’ia « hōro’a i tā rātou mau tauto’ora’a maita’i a’e i te ha’api’ira’a ’e te fa’a’amura’a i tā rātou mau tamari’i i roto i te mau parau tumu o te ’evanelia ? » (hi’o te tuha’a 2). Nāhea te ha’api’ira’a i te ’evanelia i roto i tō ’outou ’utuāfare i ha’amaita’i ai i tō ’outou ’utuāfare ? Nāhea e ti’a ai i te mau metua ’ia ha’amaita’i ia rātou i roto i tā rātou mau tauto’ora’a ’ia tauturu i tā rātou mau tamari’i ’ia ora i te ’evanelia ?
’A hi’o fa’ahou i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley nō ni’a i te mau ha’amaita’ira’a o te pure ’utuāfare (hi’o te tuha’a 3). I tō ’outou mana’o, nō te aha te pure ’utuāfare e hōpoi mai ai i te mau ha’amaita’ira’a ? E aha te mau ha’amaita’ira’a tā ’outou i fāri’i nā roto i te fa’atupu-tāmau-ra’a i te pure ’utuāfare ? E aha tā tātou e ’ere mai te mea e ha’apa’o ’ore tātou i te pure ’utuāfare ?
E aha te ti’a ia tātou ’ia ’apo mai nā roto mai i te ’itera’a o Gordon B. Hinckley nō ni’a i te pō ’utuāfare i tōna tamari’iri’ira’a ? (Hi’o te tuha’a 4). E aha te mau ha’amaita’ira’a tei fāri’ihia e tō ’outou ’utuāfare nā roto i te pō ’utuāfare ?
’A hi’o fa’ahou i te ’ā’amu o te peresideni Hinckley nō ni’a i te tumu rā’au honey Locust (hi’o te tuha’a 5). E aha te mau fa’a’ohipara’a o teie ’ā’amu e tano nō ’outou ?
Nāhea e ti’a ai i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley i roto i te tuha’a 6 i te tauturu i te mau metua o te hō’ē tamari’i tei hahi ’ē ? E aha te tahi mau rāve’a e ti’a i te mau metua ’e vetahi ’ē, ’ia fa’atoro i te rima ma te here ?
Nō te aha e mea faufa’a nō te mau metua ’ia a’o i tā rātou mau tamari’i nā roto i te here ’eiaha rā nā roto i te riri ? E aha te tahi mau mea e ti’a i te mau metua ’ia rave nō te a’o nā roto i te here ? Nāhea e ti’a ai i te mau melo o te ’utuāfare ’ia fa’atupu i te hō’ē vārua here ’e te fa’atura te tahi ’e te tahi ? (’A hi’o i te tuha’a 7).

Te mau pāpa’ira’a mo’a

Deuteronomi 11:19 ; Enosa 1:1–5 ; Mosia 4:14–15 ; Alama 56:45–48 ; 3 Nephi 18:21 ; hi’o ato’a « Te ’Utuāfare: « E Poro’i i tō te Ao nei », Ensign ’e ’aore rā Liahona, Novema 2010, 129.

Tauturu Ha’api’ira’a

« E riro ’outou i te mana’o ē, ’aita ’outou e māramarama ra i te hō’ē parau tumu tā ’outou e fa’aineine ra e ha’api’i. ’Āre’a rā, ’a tuatāpapa ai ’outou i te reira nā roto i te pure, ’a tūtava ai ’outou i te ora i te reira, ’a fa’aineine ai ’outou i te ha’api’i i te reira, ’e i muri iho ’a fa’a’ite atu ai ’outou i te reira ia vetahi ’ē, e ha’apūaihia ’e e fa’ahōhonuhia ïa tō ’outou iho ’itera’a pāpū » (Te Ha’api’iraa, ’Aita e Pi’ira’a Teitei a’e [1999], 19).