Pene 7
Te muhumuhura’a a te Vārua
« Tē ani nei au ē ’ia tāmau noa tātou i te ’imi i te fa’aurura’a a te Fatu ’e te auhoara’a a Tōna Vārua Mo’a nō te ha’amaita’i ia tātou i te tāpe’ara’a i tā tātou mau tauto’ora’a i te hō’ē fāito vārua teitei ».
Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley
I te 24 nō tiunu 1995, ’ua a’o te peresideni Gordon B. Hinckley i te hō’ē rurura’a nā te mau peresideni misiōni ’āpī ’e tā rātou mau vahine fa’aipoipo, nō te hōro’ara’a ia rātou i te mana’o tauturu nō te arata’i ia rātou i roto i tā rātou nā matahiti e toru nō te tāvinira’a. ’Ua parau ’oia i te ha’api’ira’a tāna i fāri’i ’a fa’ata’a ai te peresideni Harold B. Lee, e melo nō te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpōsetolo i taua taime ra, iāna ’ei peresideni titi.
« Tē ha’amana’o nei au i te hō’ē noa iho mea tāna i parau : ’A fa’aro’o i te muhumuhura’a a te Vārua i te maorora’a pō, ’e ’a pāhono atu i taua muhumuhura’a ra.’ ’Aita vau i ’ite nō te aha te heheura’a e tae mai i te tahi taime i te pō, e tae mai iho ā rā te reira. ’Oia mau, e tae ato’a mai te reira i te ao. ’A fa’aro’o ra i te muhumuhura’a a te Vārua, te hōro’a nō te heheura’a, tei ti’a ho’i ia ’outou ’ia fāri’i ».1
’Ua parau ’oia nō ni’a i te mau mea tei tupu iāna ’a pe’e ai ’oia i teie ha’api’ira’a : « ’Ua parau mai te Fatu ma te hau… I te maorora’a pō, ’ua tae mai te mau mana’o i roto i tō’u nei upo’o, tei riro, i tō’u ferurira’a, ’ei mau tohura’a nā roto i tō rātou nātura ».2 ’Ei hi’ora’a, i te ’āva’e tiurai 1992 tei Hong Kong ’oia ’e te tahi atu feiā fa’atere nō te ’Ēkālesia, nō te ’imira’a i te hō’ē vāhi nō te patu i te hō’ē hiero. ’Ua haere ’oia e ta’oto i te hō’ē pō ma te pāpū ’ore i te fa’aotira’a e ti’a iāna ’ia rave. I reira ’ua fa’aara ’oi’oi mai te muhumuhura’a a te Vārua iāna i te po’ipo’i a’e.
’Ua pāpa’i ’oia i roto i tāna buka ’ā’amu « ’ua tae mai te tahi mea fa’ahiahia i tō’u nei ferurira’a ». « ’Aita vau i fa’aro’o i te hō’ē reo i tō’u iho nei tari’a. ’Ua tae mai rā i roto i tō’u ferurira’a te reo o te Vārua. Tei parau ē, ‘nō te aha ’oe e ha’ape’ape’a ai nō teie ’ohipa ? E tuha’a fenua nehenehe tō ’outou i reira te fare misiōni ’e te fare purera’a na’ina’i te ti’ara’a. Tei rōpū maita’i te reira ia Kowloon, i te vāhi tē vai ra te faura’o maita’i roa a’e… ’A patu i te hō’ē fare e [rave rahi] mau tahua. E nehenehe e tu’u atu te hō’ē fare purera’a ’e te mau piha ha’api’ira’a i ni’a i nā tahua mātāmua e piti ’e te hō’ē hiero i ni’a atu i nā tahua e piti ’aore rā e toru ». I tōna fāri’ira’a i taua heheura’a ra, ’ua parau te peresideni Hinckley, « ’ua topa te hau ’e ’ua haere atu vau e ta’oto ».3
I teie mahana i Kowloon, te hō’ē tufa’a ta’ata-roa-hia nō Hong Kong, tē ti’a ra te hō’ē fare, i reira te hō’ē fare purera’a ’e te fare misiōni i te ti’ara’a i te hō’ē taime. ’Ua riro taua fare ra, tei roto te hō’ē fare purera’a, te hō’ē fare misiōni, te hō’ē piha tōro’a nō te misiōni, ’e te hō’ē hiero mo’a, ’ei hō’ē fa’a’itera’a nō te muhumuhura’a a te Vārua i te hō’ē peropheta a te Atua.
Te hiero nō Hong Kong Taina
Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley
1
Te Vārua Maita’i, ’ei fa’aa’o ’e ’ei fa’a’ite pāpū o te parau mau.
Tē ’ohipa nei te Vārua Maita’i mai te toru o te melo nō te Toru-Tahi, te fa’aa’o tei fafauhia e te Fa’aora nō te ha’api’i i tāna mau pipi i te mau mea ato’a ’e nō te fa’a’ite fa’ahou mai ho’i ia rātou i te mau parau ato’a Tāna i parau atu ia rātou (hi’o Ioane 14:26).4
Tē fa’a’ite pāpū nei te Vārua Maita’i i roto i tō tātou ’ā’au nō ni’a i te Metua ’e te Tamaiti.5
’Ua tae mai [tō’u] itera’a pāpū nō [Iesu Mesia] nā roto i te mana o te Vārua Maita’i. E hōro’a mo’a ’e te fa’ahiahia tei fa’a’itehia nā roto i te heheura’a a te toru o te melo nō te Toru-Tahi.6
’Ua riro te Vārua Maita’i ’ei fa’a’ite i te parau mau, ’o te nehenehe e ha’api’i ia [tātou] i te mau mea e ’ore e nehenehe ia [tātou] e ha’api’i atu ia vetahi ’ē. I roto i taua mau parau tītaura’a fa’ahiahia ra a Moroni, ’ua fafauhia mai te hō’ē ’itera’a nō te parau mau o te Buka a Moromona « nā roto i te mana o te Vārua Maita’i ». Nō reira Moroni i parau ai, « ’e nā roto i te mana o te Vārua Maita’i e ’ite ai ’outou i te parau mau i te mau mea ato’a ra » (Moroni 10:4–5).
Tē ti’aturi nei au ē tē vai ra teie mana, teie hōro’a i rotopū ia tātou i teie mahana.7
2
Tē hina’aro nei tātou i te Vārua Maita’i nō te arata’i ia tātou i roto i tā tātou tāvinira’a i te fare ’e i roto i te ’Ēkālesia.
’Aita e ha’amaita’ira’a rahi a’e e nehenehe e tae mai i roto i tō tātou orara’a maori rā te hōro’ara’a o te Vārua Maita’i—te auhoara’a o te Vārua Mo’a nō te arata’i ia tātou, nō te pāruru ia tātou, ’e nō te ha’amaita’i ia tātou, nō te haere, mai i muta’a ihora, mai te hō’ē pou i mua ia tātou ’e te hō’ē auahi nō te arata’i ia tātou i roto i te mau ’ē’a o te parau ti’a ’e te parau mau. E nehenehe taua mana arata’i ra nō te toru o te melo nō te Toru-Tahi e riro nō tātou mai te mea e ora parau ti’a tātou nō te fāri’ira’a iāna.8
E hina’aro tātou i te Vārua Mo’a i roto i tā tātou mau hōpoi’a fa’aterera’a e rave rahi. E hina’aro tātou iāna ’a ha’api’i ai tātou i te ’evanelia i roto i tā tātou piha ha’api’ira’a ’e i tō te ao. E hina’aro tātou iāna i roto i te fa’aterera’a ’e te ha’api’ira’a i tō tātou ’utuāfare.
’A arata’i ’e ’a ha’api’i ai tātou i raro a’e i te mana nō taua Vārua ra, e ’āfa’i mai ïa tātou i te fāito vārua i roto i te orara’a o te mau ta’ata tā tātou e ti’a’a’u ra […]
Mea marū te mau hotu nō te ha’api’ira’a tei ravehia i raro a’e i te fa’aurura’a a te Vārua Mo’a. E fa’a’amu te reira i te ferurira’a ’e e utuutu te reira i te vārua ta’ata.
E hōro’a atu vau i te hō’ē a’o i te mau metua e ti’a nei ’ei mau upo’o nō te mau ’utuāfare : E hina’aro tātou i te arata’ira’a a te Vārua Maita’i i roto i tā tātou ’ohipa rahi ’e te faufa’a rahi nō te ha’apūaira’a i te fāito vārua i roto i tō tātou ’utuāfare.9
’A fa’aro’o i te muhumuhura’a a te Vārua. ’Ia vai ha’eha’a. E arata’ihia paha ’outou i te tahi ta’ata e te rima o te Fatu nō tō ’outou ho’i vārua, tō ’outou huru, tō ’outou mana’o, tō ’outou ha’eha’a.10
3
Fātata i te mau taime ato’a, e tae mai te heheura’a ia tātou nei nā roto i te hō’ē reo iti ha’iha’i—te muhumuhura’a o te Vārua.
I te tahi taime, e uiuihia vau e te mau pāpa’i ve’a. Fātata i te mau taime ato’a e ui mai rātou, « Nāhea te heheura’a e tae mai nei i te peropheta o te ’Ēkālesia’? »
E pāhono vau, e tae mai te reira i teienei mai i muta’a ihora. Nō ni’a i te reira, e fa’ati’a vau i taua mau pāpa’i ve’a ra te ’ohipa tā Elia i rave i muri a’e i tōna mārōra’a ’e te mau tahu’a nō Ba’ala :
« ’E inaha, ’ua haere ihora Iehova nā reira iho, ’o te mata’i rahi ihora ’e te ’eta’eta, i te ha’apararīra’a i te mou’a, ’e te vāvāhira’a i te mato i mua i te aro o Iehova ; ’aita rā Iehova i roto i taua mata’i ra ; i muri a’era te mata’i, ’o te ’āueue fenua ihora ; ’aita rā Iehova i roto i taua ’āueuera’a fenua ra :
« ’E oti a’era te ’āueuera’a fenua, e auahi ; ’aita rā Iehova i roto i taua auahi ra : e oti a’era te auahi, e reo iti ha’iha’i mai ra » (1 Te mau Arii 19:11–12).
Terā ïa te huru o te ravera’a. Tē vai nei te hō’ē reo iti ha’iha’i. E tae mai ’ei pāhonora’a i te pure. E tae mai nā roto i te muhumuhura’a a te Vārua. E tae mai i roto i te muhu ’ore o te pō.
E uira’a ānei tā’u nō te reira ? ’Aita roa atu. ’Ua ’ite au i te reira e rave rahi mau taime.11
E tae mai te parau a te Atua ia tātou mai teie te huru fātata i te mau taime ato’a, e ’ere nā roto i te mau pū, e ’ere nō roto mai i te mau fare ’āpo’ora’a a te feiā māramarama, nā roto rā i te reo iti ha’iha’i o te heheura’a. ’Ia fa’aro’o ana’e tātou i te feiā e tūtava faufa’a ’ore nei i te ’imi i te pa’ari ’e ’o te parau hua nei ma te reo pūai i tā rātou rā’au nō te tinai i te mau ’ino o teie nei ao, e hina’aro ïa tātou e pāhono ’e te ta’ata pāpa’i Salamo, « ’A fa’atupua na, ’ia ’ite mai ē, ’o vau te Atua… » (Salamo 46:10) ’e te Fa’aora, « E tari’a tōna ’ei fa’aro’ora’a ra, e fa’aro’o ’oia ». (Mataio 11:15.)12
4
E ha’amāramarama, ’e e patu ’e e fa’ateitei te mau mea o te Vārua ia tātou.
Nāhea tātou e ’ite ai i te mau mea nō te Vārua ? Nāhea tātou e ’ite ai e nō ’ō mai te reira i te Atua ra ? Nā roto ïa i te mau hotu. Mai te mea e arata’i atu te reira i te tupura’a ’e te rahira’a, mai te mea e arata’i atu te reira i te fa’aro’o ’e te ’itera’a pāpū, mai te mea e arata’i atu te reira i te hō’ē rāve’a maita’i a’e nō te rave i te mau mea, mai te mea e arata’i atu te reira i te atuara’a, nō ’ō mai ïa te reira i te Atua. Mai te mea e ha’aparuparu te reira ia tātou, mai te mea e ’āfa’i te reira ia tātou i roto i te pōuri, mai te mea e fa’aturori ’e e ha’ape’ape’a te reira ia tātou, mai te mea e arata’i te reira i te fa’aro’o ’ore, nō te diabolo ïa te reira. 13
E ’ite ’outou i te mau muhumuhu a te Vārua nā roto i te mau hotu a te Vārua—te mea o te ha’amāramarama, ’o te fa’atupu mai i te au, ’o te ha’amaita’i ’e te ha’apāpū ’e te fa’ateitei ’e te arata’i ia tātou i te mau mana’o maita’i a’e ’e te mau parau maita’i ’e te mau ’ohipa maita’i nā te Vārua ïa o te Atua. Te mea ra ’o te ha’aparuparu, ’o te arata’i ia tātou i te mau ’ē’a au ’ore—nā te ’enemi ïa. Tē mana’o nei au e mea pāpū maita’i, e mea ’ōhie roa.14
’Ua parau te hō’ē ’aivāna’a i te hō’ē taime i te mana’o ē e ’enemi te ’Ēkālesia nō te ferurira’a māramarama o te ta’ata. Mai te mea tē parau nei ’oia i te ferurira’a māramarama o te ta’ata ’ei ’āma’a philosopho e ha’api’i nei « i te ha’api’ira’a tumu ē, nō roto mai te tā’āto’ara’a ’aore rā te pae rahi o te ’ite i te mana’o tumu », nā reira ato’a « ’o te mana’o tumu te parau hope nō te vai-mau-ra’a », i reira, e pāto’i ïa mātou i taua huru tātarara’a piriha’o ra ’ia au i te ha’apa’ora’a fa’aro’o. (Mau fa’ahitira’a nō roto mai i te Random House Dictionary of the English Language, ’api 738.) E ti’avaru taua huru tātarara’a ra i te mana o te Vārua Mo’a ’ia parau ia tātou ’e nā roto atu [ia tātou].
’Oia mau tē ti’aturi nei tātou i te ha’amaita’ira’a i te ferurira’a, e ’ere rā te ferurira’a ana’e te puna nō te ’ite. Tē vai nei te hō’ē fafaura’a, tei hōro’ahia mai i raro a’e i te fa’aurura’a a te Mana Hope, tei fa’ata’ahia mai i roto i teie mau parau nehenehe : « E hōro’a atu te Atua ia ’outou i te ’ite nā roto i tōna Vārua Mo’a, ’oia ïa, nā roto i te hōro’a-parau-’ore-hia a te Vārua Maita’i ». (PH&PF 121:26).
Terā pupu ta’ata fa’atietie i te nātura ta’ata e fa’ahapa nei i te ’ohipa a te Fatu, terā nau feiā tei parauhia e mau ta’ata ferurira’a rahi e tāhitohito noa nei, nō tō rātou noa ïa ma’ua i te mau fa’a’itera’a a te Vārua. ’Aita rātou i fa’aro’o i te reo o te Vārua. ’Aita rātou i fa’aro’o i te reira nō te mea ’aita rātou i ’imi i te reira ’e i fa’aineine ia rātou nō te fāri’i i te reira. Nō reira, nō tō rātou mana’ora’a e tae mai te ’ite nā roto ana’e i te ferurira’a ’e te ’ohipa a te ferurira’a, e huna ïa rātou i te mea e tae mai nā roto i te mana o te Vārua Maita’i.
E ’itehia te mau mea a te Atua nā roto i te Vārua o te Atua. E mea mau taua Vārua ra. Ia rātou ’o tei ’ite i tāna mau ravera’a, ’ua riro ïa te ’ite tei noa’ahia ’ei mea mau mai te mau mea i noa’ahia nā roto i te ’ohipara’a o nā rāve’a ’ite e pae o te tino nei. Tē fa’a’ite pāpū nei au i te reira. ’E ’ua pāpū iā’u e nehenehe tā te rahira’a o te mau melo o te ’Ēkālesia e fa’a’ite pāpū ato’a i te reira. Tē ani onoono nei au ia tātou tāta’itahi ’ia fa’atupu i te hō’ē ’ā’au e tū’ati au i te Vārua. Mai te mea e nā reira tātou, e ha’amaita’ihia ïa tō tātou orara’a. E piri atu ïa tātou i te Atua tō tātou Metua Mure ’Ore. E ’ite tātou i te maita’i o te ’oa’oa e ’ore e noa’a nā roto i te tahi ’ē atu rāve’a.
’Eiaha tātou e topa i roto i te herepata a te mau ferurira’a hape a tō te ao, tei riro ho’i i te rahira’a o te taime ’ei mea hape ’e ’o te fa’ahotu pinepine mai ho’i i te hotu ’ino. E haere ana’e tātou i mua ma te fa’aro’o, ma te parau pāpū ’e te fa’atupura’a i te hō’ē vārua ti’aturi. ’Ia nā reira ana’e tātou, e hōro’a atu ïa tō tātou pūai i te pūai ia vetahi ’ē.15
« Tē ani nei au ē ’ia tāmau noa tātou i te ’imi i te fa’aurura’a a te Fatu ’e te auhoara’a a Tōna Vārua Mo’a nō te ha’amaita’i ia tātou i te tāpe’ara’a i tā tātou mau tauto’ora’a i te hō’ē fāito vārua teitei ». E’ita ïa taua mau pure e haere pāhono-’ore-hia.16
« E ’itehia te mau mea a te Atua nā roto i te Vārua o te Atua. E mea mau taua Vārua ra ».
5
E riro mai te Vārua Maita’i ’ei hoa tāmau nō tātou ’a ora ai tātou nō teie ha’amaita’ira’a.
Nā te Fatu i parau ē mai te mea e ha’apa’o tātou i te mau fa’auera’a, « e riro te Vārua Maita’i ’ei ’āpiti nō [tātou] i te mau taime ato’a » (PH&PF 121:46) nō te fa’a’ana’anatae ia tātou, nō te ha’api’i ia tātou, nō te arata’i ia tātou, nō te tāmāhanahana ia tātou, ’e nō te pāturu ia tātou. Nō te noa’a teie auhoara’a, e ti’a ia tātou ’ia ani i te reira, ’ia ora nō te reira, ’ia vai māhorahora tō tātou ’ā’au i te Fatu.17
« Nāhea ’oe ’ia tāpe’a noa mai i te Vārua o te Fatu ia ’oe ra i te mau taime ato’a ? » ’Oia, ’ia ora parau ti’a ’oe nō te reira ; ’ia ora ti’amā ’oe nō te fāri’i i te Vārua o te Fatu. Terā ïa te mea tā ’oe e rave. ’E e fāri’i ïa ’oe i te reira… ’A ora parau ti’a noa. ’A fa’aātea ’ē roa i te mau ’ohipa ’ī’ino. ’A fa’aātea ’ē roa i te mau hōho’a faufau. ’A fa’aātea ’ē atu i teie mau mea ’o te huti ia ’outou i raro. Te mau buka tā ’outou e tai’o, te mau ve’a tā ’outou e tai’o, te mau video tā ’outou e māta’ita’i, te mau fa’anahora’a a te ’āfata teata tā ’outou e hi’o, te mau ha’utira’a tā ’outou e haere atu, e mana ïa tō teie mau mea pā’āto’a i ni’a iho ia ’outou ’e e nā reira rātou mai te mea e auraro ’outou i taua mau huru mea ra ’o tei ’ōpuahia nō te ha’aveve ia ’outou ’e nō te ha’amoni ia vetahi ’ē. ’A fa’aātea ’ē atu i te reira mau mea.18
E tu’u ’outou i ni’a ia ’outou iho i te mau sābati ato’a te hō’ē fa’a’āpīra’a nō tā ’outou tapura’a ’e te fafaura’a ’ia rave i ni’a iho ia ’outou te i’oa o te Fatu ’o Iesu Mesia. ’Ua feruri a’ena ’ānei ’outou i te reira, i te faufa’a rahi nō te reira, i te aura’a ’ia rave i ni’a iho ia ’outou te i’oa o te Fatu ’o Iesu Mesia ma te hō’ē tapura’a ’e te hō’ē fafaura’a ’ia ha’apa’o i Tāna mau fa’auera’a ? ’E e rave ’Oia i te hō’ē tapura’a ’e te hō’ē fafaura’a ia ’outou ’e e hōro’a mai ’Oia ia ’outou i Tōna Vārua ’ia pārahi mai ia ’outou ra. ’Auē ïa mea fa’ahiahia ē.19
’Auē ïa ha’amaita’ira’a rahi ’ia fāri’i i te mana utuutura’a nō te hō’ē melo nō te Toru-Tahi, nō te fāri’ira’ahia taua hōro’ara’a ra i raro a’e i te rima o te feiā tei ’ohipa nā roto i te mana mo’a. Mai te mea e tāmau tātou i te haere nā roto i te vi’ivi’i ’ore, e ’oa’oa ïa tātou i te fafaura’a tei ravehia e te Fatu ’a parau ai ’Oia ē : « ’E e riro te Vārua Maita’i ei ’āpiti nō ’outou i te mau taime ato’a, ’e tō ’outou sepeta ’ei sepeta taui ’ore nō te parau ti’a ’e te parau mau ; ’e e riro tō ’outou mana ’ei mana mure ’ore, ’e e tahe mai te reira ia ’outou ma te fa’ahepo ’ore ē a muri ē a muri noa atu ». (PH&PF 121:46).20
Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a
Mau uira’a
-
Nō te aha tātou e hina’aro ai i te Vārua Maita’i ? (Hi’o te mau tuha’a 1 ’e te 2.) I nāfea tō ’outou ’itera’a i te Vārua Maita’i i te ha’api’ira’a ’e i te arata’ira’a ia ’outou ? E aha tā ’outou i ’apo mai i roto i taua mau hi’ora’a ra ?
-
E aha tā tātou e nehenehe e ha’api’i mai roto mai i te tātarara’a a te peresideni Hinckley e nāhea te heheura’a e tae mai ai i te peropheta ? (Hi’o te tuha’a 3). Nō te aha e mea faufa’a roa ia ’ite ē tē paraparau mai nei te Vārua Maita’i nā roto i te « hō’ē reo iti ha’iha’i ? » E aha tā ’outou i ha’api’i mai nā roto i te mau ’ohipa tā ’outou iho i ’ite nō ni’a i te ’itera’a i te mau fa’a’itera’a a te Vārua Maita’i ?
-
’A tai’o fa’ahou i te mau « hotu a te Vārua » tā te peresideni Hinckley i ha’apoto mai i roto i te tuha’a 4. Nāhea teie nei mau ha’api’ira’a e nehenehe ai e tauturu ia tātou ia ’ite i te mana o te Vārua ? E aha te mau ataatara’a ’ia ti’aturi ē « te ferurira’a ta’ata… ’o te puna ana’e nō te ’ite » ? E aha te mau ’itera’a tā ’outou i fāri’i e au i te tītaura’a i te ’ite Vārua ?
-
E aha tō ’outou mana’o ’a feruri ai ’outou i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley i roto i te tuha’a 5 nō ni’a i te auhoara’a o te Vārua Maita’i ? Nāhea ’outou i te ha’amaita’ira’ahia e te Vārua Maita’i ?
Te mau pāpa’ira’a mo’a
1 Korinetia 2:9–14 ; 1 Nephi 10:17 ; 2 Nephi 31:17–18 ; Mosia 3:19 ; Moroni 8:25–26 ; PH&PF 11:12–14
Tauturu ha’api’ira’a
« ’Ia here ana’e tātou i te mau ta’ata tā tātou e ha’api’i ra, e pure ïa tātou nō rātou tāta’itahi. E rave tātou i te mau mea ato’a e nehenehe ia tātou nō te ’ite i te mau mea e ’ana’anataehia e rātou, tā rātou mau ’ohipa i rave, tō rātou mau hina’aro ’e tō rātou mau ha’ape’ape’ara’a. E ’imi tātou i te rāve’a nō te pāhono i tō rātou mau hina’aro, noa atu e tītauhia te tahi atu ā taime ’e te tauto’ora’a. E ’ite tātou mai te mea ’aita rātou i tae mai ’e e ha’apoupou tātou ia rātou ’ia tae ana’e mai rātou i roto i te piha ha’api’ira’a. E hōro’a tātou i te tauturura’a ’ia hina’aro-ana’e-hia » (Te Ha’api’ira’a, ’Aita e Pi’ira’a Teitei a’e [1999], 32).