Pene 17
Tāmau noa i roto i te fa’anahora’a fa’ahiahia nō te ha’api’ira’a
« E ti’a ia tātou ’ia tāmau noa i te tupu. E ti’a ia tātou ’ia tāmau noa i te ha’api’i mai. E fa’auera’a tei hōro’ahia e te Atua ē ’ia fa’arahi tātou i tō tātou ’ite ».
Nō roto mai i te orara’a o Gordon B. Hinckley
’Ua parau te peresideni Gordon B. Hinckley « mea au nā’u ’ia ha’api’i ». « Tē ’oa’oa nei au i te mau rāve’a ato’a ’ia noa’a te ’ite. ’Oia mau, tē ti’aturi nei au ē ’ua pāturu itoito vau, i roto i tō’u nei orara’a tā’āto’a, i te ’imira’a i te ha’api’ira’a—nō’u iho ’e nō vetahi ’ē… I tō’u nei hi’ora’a, te ha’api’ira’a ’o te hō’ē ïa ’ohipa e ti’a ’ia ravehia nō te orara’a ’e te hō’ē ’ohipa pae vārua ».1
’Ua māere te mau hoa tāvini o te peresideni Hinckley i roto i te fa’aterera’a o te ’Ēkālesia i tōna tālēni ’ia ha’aputu i te ’ite ’e te fa’a’ohipara’a i te reira i roto i tāna ra ’ohipa. ’Ua parau Elder Robert D. Hales nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo : « ’Aita roa atu vau i fārerei a’enei i te hō’ē ta’ata ’o te nehenehe e ’ite rahi nā roto i te tai’ora’a ’e te fārereira’a i te ta’ata. ’Ia rave ana’e ’oia i te pō nō te tāmā’a ’e te tahi ta’ata, e haere ’ē atu ’oia ma te ’itera’a i te tahi mea nō ni’a i te ’ite ’aravihi o taua ta’ata ra ». ’Ua parau Elder Neal A. Maxwell, nō te pupu ato’a nō te Tino Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo : « Te mea e fa’ata’a ’ē i te peresideni Hinckley ’o tōna ïa ha’amana’ora’a i te mea tāna i tai’o ’e e ’īriti mai ïa ’oia i te ha’amāramaramara’a tāna e hina’aro i te tāpe’a mai. Nō roto mai tōna ’ite i te mau vāhi ato’a. E nehenehe tāna e turu’i atu i ni’a i te mea tāna i ’ite nō te rave i te mau fa’aotira’a pa’ari ».2
I roto i tāna mau tūtavara’a i te roara’a o tōna orara’a nō te ha’api’i ’e nō te ha’amaita’i iāna iho, ’ua pe’e te peresideni Hinckley i te hi’ora’a o tōna nā metua. ’Ua fa’ati’a ’oia i teie nei ’ā’amu e nāhea tōna metua tāne, Bryant S. Hinckley, i rave ai i te fa’aotira’a e ha’api’i noa :
« I te rae’ara’ahia iāna tō’u fāito matahiti i teie nei, ’ua fa’atufa’ahia ’oia. ’Aita rā ’oia i fa’aea noa ma te ’ohipa ’ore. ’Ua ora ’oia i roto i te hō’ē fare ’ōhie ’e te au maita’i rā i rāpae’au i te ’oire. E fa’a’apu mā’a hotu tāna i pīha’i iho i tōna fare ’e ’ua ’oa’oa ’oia i te ’ōpere haere i te m’ā’a hotu. I roto i te ’āua o tōna ra fare tē vai ra ïa te matie ’e te mau ’aihere ’e te mau tumu rā’au. Tē vai ra te hō’ē patu ’ōfa’i e 0,61 metera te teitei e fa’ata’a ra i te mau tahua. ’Ia maita’i ana’e te mahana e pārahi ïa ’oia i ni’a i te patu, te hō’ē tāupo’o tahito i ni’a i tōna upo’o nō te pāruru i tōna mau mata i te mahana ve’ave’a. ’Ia haere ana’e mātou e fārerei iāna, e haere atu ïa vau e pārahi i pīha’i iho iāna. Ma te tahi fa’aitoito, e paraparau ïa ’oia nō ni’a i tōna orara’a […]
« E ta’ata ha’api’i ’oia. E ta’ata ’imi faufa’a manuia ’oia. ’Ua peresideni ’oia i te titi rahi roa a’e i roto i te ’Ēkālesia e hau atu i te 15 000 melo ’Ua tāvini ’oia ’ei peresideni misiōni ’e i roto i te tahi atu mau ti’ara’a e rave rahi. ’E i teienei ’ua fa’atufa’ahia ’oia, ’e tē pārahi nei ’oia i ni’a i te patu. E ta’ata tai’o rahi ’oia ma te hō’ē vaira’a buka fa’ahiahia. E ta’ata maita’i ’oia i te a’o ’e te pāpa’i. Fātata i te taime roa ato’a i pohe ai ’oia, hou tōna 94 matahiti, ’ua tai’o ’e ’ua pāpa’i ’oia ’e ’ua feruri ’oia i te ’ite tei noa’a iāna.
« ’Ua ’ite au ē ’a parahi ai ’oia i ni’a i te patu, e rave rahi mau hora i te tahi taime i roto i te ve’ave’a o te mahana, e feruri ïa ’oia i ni’a i te mau mea tāna i tai’o i roto i tāna vaira’a buka.
« Tē mana’o nei au ē ’ua pa’ari ’oia ma te maita’i ’e te fa’ahiahia. Tē vai nei i roto i tāna mau buka te mau tao’a faufa’a nō te mau mana’o o te mau tāne ’e te mau vahine tu’iro’o nō te mau tau ato’a. ’Aita roa atu ’oia i fa’aea i te ha’api’i, ’a pārahi ai ’oia i ni’a i te patu ma te feruri hōhonu i te mea tāna i tai’o inapō ra […]
« Nō te aha vau e fa’ati’a’ atu ai ia ’outou i te parau nō te hō’ē ta’ata rū’au ’e te patu i ni’a i te reira ’oia i pārahi ai ? Tē parau atu nei au ia ’outou nō te mea tē mana’o nei au tē vai nei te hō’ē ha’api’ira’a nō tātou tāta’itahi. E’ita roa atu e ti’a ia tātou ’ia fa’aea i te ha’api’i. Tē ti’aturi nei tātou i te haerera’a mure ’ore i mua ’e ’ua riro teie nei orara’a ’ei tufa’a nō te orara’a a muri atu e ti’a ’ia ora-maita’i-hia ē tae noa atu i te hope’a.3
« ’A ’imi ho’i i te ’ite, ’oia ïa nā roto ho’i i te ha’api’i ’e nā roto ato’a i te fa’aro’o » (PH&PF 88:118).
Te mau ha’api’ira’a a Gordon B. Hinckley
1
Tē hina’aro nei te Fatu ia tātou ’ia ha’api’i ia tātou iho ’ia nehenehe ia tātou tāta’itahi ’ia haere i mua ’e ’ia tauturu i te sōtaiete.
E melo ’outou nō te hō’ē ’Ēkālesia ’o te ha’api’i nei i te faufa’a rahi nō te ha’api’ira’a. E fa’auera’a tā ’outou nō ’ō mai i te Fatu ra ’ia ha’api’i i tō ’outou mau ferurira’a ’e tō ’outou mau ’ā’au ’e tō ’outou mau rima. ’Ua parau te Fatu, « ’a ha’api’i itoito atu ’outou… nō te mau mea ato’a i roto i te ra’i ’e i te fenua nei ; te mau mea ato’a ’o tei vai na, te mau mea ’o te vai nei, te mau mea ho’i ’o te fātata i te tupu mai ; te mau mea ’o te vai nei i’ō iho nei, te mau mea ’o te vai ra i te ātea ’ē ra ; te mau tama’i ’e te mau ’ārepurepura’a o te mau nūna’a, ’e te mau fa’autu’ara’a ’o te vai nei i ni’a i te fenua ; ’e te ’ite ho’i nō te mau fenua ’e nō te mau bāsileia—’ia ti’a ia ’outou ’ia fa’aineinehia i roto i te mau mea ato’a » (PH&PF 88:78–80).4
’Ua hōro’ahia mai ia tātou o teie ’Ēkālesia i te hō’ē fafaura’a fa’ahiahia nā te Fatu. ’Ua parau ’oia ē : « ’O tei nō ’ō mai na i te Atua ra e māramarama ïa ; ’e ’o ’oia ’o te fāri’i i te māramarama, ’e e tāmau noa ho’i i tā te Atua ra, e fāri’i mai ā ’oia i te māramarama ; ’e e tupu te māramarama i te ’ana’anara’a ē tae noa atu i te mahana mau ra » (PH&PF 50:24).
’Auē ïa parau fa’ahiahia. ’O te hō’ē o ta’u mau ’īrava auhia i roto i te mau pāpa’ira’a mo’a. Tē parau ra i te parau nō te rahira’a, nō te tupura’a, nō te ta’ahira’a e arata’i i te atuara’a. E haere ’āpipiti ’e teie mau parau fa’ahiahia : « Te hanahana o te Atua ra ’o te ’ite ïa, ’oia ho’i, te māramarama ’e te parau mau » (PH&PF 93:36) ; « E mai te mea e hau a’e tō te hō’ē ta’ata noa’ara’a i te ’ite ’e i te māramarama i roto i teie orara’a nei nā roto i tōna itoito ’e tōna ha’apa’o i te tahi ra, e maita’i a’e ’oia i roto i te ao e tae mai ra » (PH&PF 130:19) […]
’Auē ïa tītaura’a hōhonu ’o te ’itehia i roto i teie mau fa’ahitira’a parau fa’ahiahia. E ti’a ia tātou ’ia tāmau noa i te tupu. E ti’a ia tātou ’ia tāmau noa i te ha’api’i mai. E fa’auera’a tei hōro’ahia e te Atua ē ’ia fa’arahi tātou i to tātou ’ite […]
Tē parau nei te Fatu ia ’outou ’e iā’u nei : « ’A ’imi na ’outou nā roto i te mau buka maita’i a’e i te mau parau nō te pa’ari ; ’a ’imi ho’i i te ’ite, ’oia ïa nā roto ho’i i te ha’api’i ’e nā roto ato’a i te fa’aro’o… ’A ha’amau nā ia ’outou iho… ’A fa’a’ore roa i te fa’aea noa ma te ’ohipa ’ore » (PH&PF 88:118–119, 124).5
Tē hina’aro nei te Fatu ia ’outou ’ia ha’api’i i tō ’outou ferurira’a ’e tō ’outou mau rima, noa atu e aha te tōro’a tā ’outou i mā’iti. I roto ānei te tātā’ira’a i te mau ’āfata fa’ato’eto’era’a, ’aore rā te ’ohipa a te hō’ē taote tāpā ’aravihi, e ti’a ia ’outou ’ia ha’api’ipi’i ia ’outou. ’A ’imi i te ha’api’ira’a maita’i roa a’e e vai nei. ’A riro ’ei ta’ata rave ’ohipa parau ti’a i roto i te ao e vai nei i mua ia ’outou… E ’āfa’i mai ïa ’outou i te hanahana i te ’Ēkālesia ’e e ha’amaita’i-rahi-hia ïa ’outou nō taua ha’api’ipi’ira’a ra.
’Aita ïa e fē’a’ara’a, ’aita roa atu, e ho’onahia te ha’api’ira’a. ’Eiaha e ha’amarirau i tō ’outou ’aravihi. ’Ia nā reira ana’e ’outou, e ’ite tāmau noa ïa ’outou i te hope’ara’a nō te ’ite ’ore.6
E’ita e nava’i i te ora noa, nō te fa’aora noa ia tātou. E ti’a ia tātou tāta’itahi ’ia fa’aineine ia tātou iho ’ia rave i te tahi ’ohipa maita’i i roto i te sōtaiete—’ia rahi atu ā tō tātou māramarama, ’ia nehenehe i tō tātou iho māramarama e tauturu i te tūrama i te hō’ē ao ha’apōurihia. E noa’a te reira nā roto i te ha’api’ira’a, nā roto i te ha’api’ira’a ia tātou iho, nā roto i te haerera’a i mua ’e te tupura’a i roto i te ferurira’a ’e te vārua.7
« ’A ha’amata ’oi’oi i te ha’amātau i te mau tamari’i i te mau buka ».
2
Nā roto i te fa’anahora’a ’e te ha’avīra’a ia rāua iho, e nehenehe tā te mau metua e fa’atupu i te hō’ē vāhi nō te ha’api’ira’a i roto i tō rātou mau ’utuāfare.
’Auē ïa ’ohipa fa’ahiahia ’e te ’ana’anatae ’ia hi’o atu i te mau ferurira’a ’āpī ’ia fa’ananea ’e ’ia ha’apūai. E māuruuru rahi tō’u i te rāve’a rahi tā te ’āfata teata e fa’atupu i te maita’i. ’O vau ato’a rā ’o tei fa’ahapa i te ha’amāu’ara’a rahi o te taime ’e te rāve’a ’ia māta’ita’i te mau tamari’i i roto i te tahi mau ’utuāfare e rave rahi mau hora i te mau fa’anahora’a ’āfata teata ’o te ’ore e ha’amāramarama ’aore rā e ha’apūai.
I tō’u tamari’iri’ira’a, ’ua ora mātou i roto i te hō’ē fare rahi tahito. Hō’ē piha tei pi’ihia e vaira’a buka. Tē vai ra te hō’ē ’iri ’amura’a mā’a pa’ari ’e te hō’ē lamepa maita’i, e toru ’aore rā e maha pārahira’a maita’i ’e te mori maita’i ’e te mau buka i roto i te mau vaira’a e ’āpapa ra i ni’a i te mau papa’i. E rave rahi mau buka—te mau buka tā tō’u metua tāne ’e metua vahine i ho’o mai i roto i te mau matahiti e rave rahi.
’Aita roa atu mātou i fa’ahepohia ’ia tai’o i te reira mau buka, ’ua tu’uhia mai rā te reira i te vāhi e noa’a noa ’e i te vāhi e nehenehe tā mātou e tai’o i te mau taime ato’a ’ua hina’aro mātou.
E mea māniania ’ore i roto i taua piha ra. ’Ua ta’ahia ē e vāhi te reira nō te ha’api’ira’a.
Tē vai ato’a ra te mau ve’a—te mau ve’a a te ’Ēkālesia ’e e piti ’aore rā e toru atu mau ve’a maitata’i. Tē vai ra te mau buka ’ā’amu ’e tei pāpa’ihia, te mau buka nō ni’a i te mau tumu parau nō te mātini, te mau fa’atoro parau, ’e te tahi mau buka titionare rarahi ’e te hō’ē hōho’a rahi nō te ao. ’Aore e ’āfata teata, ’oia mau, i taua tau ra. ’Ua ha’amata mai te ratio ’a pa’ari ai au. Tē vai ra rā te hō’ē vāhi, hō’ē vāhi nō te ha’api’ira’a. ’Aita vau e hina’aro nei ē ’ia ti’aturi mai ’outou ē e mau ’aivāna’a mātou. ’Ua ha’amātauhia rā mātou i te mau pāpa’ira’a tu’iro’o, te mau mana’o o te feiā feruri tu’iro’o, ’e te reo o te mau tāne ’e te mau vahine tei feruri hōhonu ’e tei pāpa’i nehenehe mau.
I roto i tō tātou mau fare e rave rahi ’aita e vai nei teie huru vaira’a buka. ’Aita i navai te vāhi nō te vaira’a buka i roto i te rahira’a o te mau fare. Nā roto rā i te fa’anahonahora’a e nehenehe e vai mai te hō’ē poro, e nehenehe e vai mai te hō’ē vāhi ’o te riro mai ’ei vāhi mo’emo’e ’ātea atu i te mau māniania i reira te tahi e nehenehe ai e pārahi nō te tai’o ’e nō te feruri. E ’ohipa fa’ahiahia ’ia vai mai te hō’ē ’iri ’aore rā ’iri ’amura’a mā’a, ’ōhie noa, i ni’a i te reira e ’itehia ïa te mau pāpa’ira’a mo’a a te ’Ēkālesia, te tahi mau buka maita’i, te mau ve’a nene’ihia a te ’Ēkālesia, e te tahi atu mau mea maita’i nō tā tātou tai’ora’a.
’A ha’amata ’oi’oi i te ha’amātau i te mau tamari’i i te mau buka. Te metua vahine ’o tei ’ore e tai’o i tāna mau tamari’i na’ina’i, ’aita ïa ’oia e tauturu nei ia rātou ’e iāna ato’a. ’Oia mau e tītau te reira i te taime, e taime rahi. E tītauhia te ha’avīra’a iāna iho. E tītauhia te fa’anahora’a i te hō’ē tālena mahana. E’ita roa atu te reira e riro e ha’umanira’a ’a hi’o ai ’outou i te mau ferurira’a ’āpī ’ia ’ite i te mau reta, te mau parau ’e te mau mana’o. E nehenehe te hō’ē here rahi i te tai’ora’a maita’i e fa’atupuhia, ’o te hau atu ïa i te maita’i i te tahi atu mau ha’utira’a e fa’a’ohipa ra i te taime o te mau tamari’i […]
E te mau metua… ’a vaiiho i tā ’outou mau tamari’i ’ia ha’amātau ia ratou i te mau feiā ferurira’a tu’iro’o, te mau mana’o rarahi, te parau mau mure ’ore, ’e te mau mea ’o te patu ’e ’o te tūra’i ’ia rave i te maitai… ’A tāmata i te fa’atupu i roto i tō ’outou ’utuāfare te hō’ē vārua nō te ha’api’ira’a ’e nō te tupura’a ’o te noa’a mai nā roto i te reira.8
3
E ’īriti te ha’api’ira’a i te ’ūputa nō te mau rāve’a i te feiā ’āpī ’e i te feiā ’āpī pa’ari.
Teie te mahana rahi nō te mau rāve’a nō ’outou te feiā ’āpī, teie tau fa’ahiahia i ni’a i te fenua nei. Tē ora nei ’outou i roto i te mau tau fa’ahiahia roa a’e. Tē ’ite nei ’outou i te tā’ātora’a ’o te ’ite o te feiā tei ora i ni’a i te fenua nei, taua ha’api’ira’a ra tei fa’ahaerehia i roto i te mau ha’api’ira’a i reira e nehenehe ai e noa’a ia ’outou te ’ite i roto i te hō’ē taime poto noa, taua ’ite ra tā te mau ta’ata i fifi i te ha’api’i nā roto i te mau tenetere tahito. ’Eiaha e ha’afaufa’a ’ore ia ’outou. ’Eiaha e ’ere i tā ’outou rāve’a fa’ahiahia. ’A ha’amata i te haere atu e ti’i, ’a rohi, ’e ’a ha’api’i itoito.9
E mea faufa’a rahi roa ē ’ia noa’a ia ’outou te feiā ’āpī tāne ’e ’outou te feiā ’āpī vahine i te tā’āto’ara’a o te ha’api’ira’a e nehenehe e noa’a ia ’outou… Te ha’api’ira’a ’o te tāviri ïa ’o te ’īriti i te ’ōpani nō te mau rāve’a nō ’outou. E ho’onahia tā ’outou fa’atusiara’a. E ho’onahia te ha’ara’a nō te reira, ’e mai te mea e ha’api’i ’outou i tō ’outou ferurira’a ’e tō ’outou mau rima, e nehenehe ïa ia ’outou e tauturu i te sōtaiete e tufa’a ho’i ’outou nō te reira sōtaiete, e nehenehe ia ’outou ’ia riro ’ei hi’ora’a maita’i nō te ’Ēkālesia nō te mea e melo ho’i ’outou nō te ’Ēkālesia. E au mau taea’e ’e mau tuahine taure’are’a, ’a tāpe’a mai i te maita’i i roto i te mau taime ha’api’ira’a ato’a e roa’a ia ’outou, e ’outou e te mau metua tāne ’e te mau metua vahihe, ’a fa’aitoito i tā ’outou mau tamaiti ’e tā ’outou mau tamāhine ’ia roa’a te ’ite ’o te ha’amaita’i i tō rātou orara’a.10
Penei a’e ’aita tā ’outou e moni nō te tītau i te ha’api’ira’a tā ’outou e hina’aro nei. ’A haere i te hope’a roa o te ha’api’ira’a e pe’e i tā ’outou moni, ’e ’a ’imi atu ai i te fāna’o i te mau pūtē moni nō te fare ha’api’ira’a, te mau hōro’ara’a ’e te mau ’aitārahura’a e noa’a ia ’outou i te fa’aho’i.11
’Aita vau e tāu’a roa e aha tā ’outou tōro’a e hina’aro nei, ’ia riro rā ’ei mea tura. Te hō’ē ta’ata tātā’i pereo’o uira, te hō’ē tāmuta, te hō’ē tāmaumau i te tāhera’a pape, te hō’ē ta’ata uira, te hō’ē taote, te hō’ē ’auvaha ture, te hō’ē ho’o tao’a, ’eiaha rā te hō’ē ta’ata ’eiā. Noa atu rā ’o vai ’outou, ’a haru i te rāve’a nō te fa’aineine nō te reira ’e nō te fa’a’ohipa maita’i i taua rāve’a ra. E ha’amāuruuru ïa te sōtaiete ia ’outou mai te au i tō ’outou faufa’a, mai te au i te huru o tā rātou hi’ora’a i taua faufa’a ra. Teie nei te mahana rahi nō te fa’aineinera’a nō ’outou tāta’itahi. Mai te mea e tītauhia te fa’atusiara’a, ’a fa’atusia ïa. E riro mai ïa taua fa’atusiara’a ra ’ei ha’amāu’ara’a maita’i roa a’e ïa tā ’outou i rave, nō te mea e ’ō’oti ’outou i te mau hotu o te reira i te mau mahana ato’a o tō ’outou nei orara’a.12
Tē fa’aitoito nei au ia ’outou te feiā ’āpī tamāhine ’ia noa’a i te tā’āto’ara’a o te ha’api’ira’a e noa’a ia ’outou ’ia tītau. E hina’aro ïa ’outou i te reira i roto i te ao tā ’outou e tomo atu. Tē riro nei te orara’a ’ei hō’ē tata’ura’a ’ū’ana roa… Tē taui nei te ao, ’e e mea faufa’a rahi roa ē ’ia fa’aineine ’outou ia ’outou iho nō te haere atu e taua tauira’a ra. Tē vai ra rā te hō’ē pae maita’i i roto i teie mau mea ato’a. ’Aita atu e u’i ’ē atu i roto i te ’ā’ai ato’a tei hōro’a i te mau vahine teie rahira’a mau rāve’a. Tā ’outou fā mātāmua ’o te hō’ē ïa fa’aipoipora’a ’oa’oa, tā’atihia i roto i te hiero o te Fatu, ma te pe’ehia ’e te ’atu’atura’a i te hō’ē ’utuāfare maita’i. E nehenehe te ha’api’ira’a e fa’aineine maita’i a’e ia ’outou nō te fa’atupura’a i taua mau fā ra.13
Tē vai ra te mau hōpoi’a faufa’a rahi nā te mau vāhine i roto i te ’Ēkālesia, ’oia ato’a i roto i te ao nei ’o te tū’ati roa i te fa’aipoipora’a, te ti’ara’a metua vahine, ’e te fa’a’amura’a i te mau tamari’i maita’i ’e te ’aravihi.14
’Ua matara te mau huru ’ohipa ato’a i teienei i te mau vahine. ’Aita e ’ohipa e’ita tā ’outou e nehenehe e rave mai te mea ’ua fa’aoti ’outou i te rave. E nehenehe tā ’outou e tu’u atu i roto i tā ’outou moemoeā nō te vahine tā ’outou e hina’aro ’ia riro, te hōho’a nō te hō’ē vahine ’aravihi i te tāvinira’a i te sōtaiete ’e ’o te tauturu rahi i te ao tāna e ora nei.15
Tē māuruuru nei au ē ’ua hōro’ahia atu i te mau vahine i teie mahana te hō’ē ā rāve’a [mai te mau tāne] ’ia ha’api’i i te ’ite, te mau tōro’a, ’e te mau huru ato’a ’o te ’ite o te ta’ata. ’Ua ti’a ia ’outou ’ia fāri’i mai te mau tāne i te Vārua o te Mesia, ’o te ha’amāramarama i te mau tāne ’e te mau vahine ato’a ’o te haere mai i roto i te ao nei (Hi’o PH&PF 84:46). ’A ha’amau i te mau mea faufa’a rahi roa mai te fa’aipoipora’a ’e te ’utuāfare, ’a tītau ato’a rā i te mau fa’anahora’a ha’api’ira’a ’o te arata’i atu i te ’ohipa e ’oa’oa ’e e maita’i ’outou, mai te mea e’ita ’outou e fa’aipoipo, ’aore rā nō te hō’ē orara’a pāruruhia ’e te ’oa’oa mai te mea noa atu e fa’aipoipo ’outou.16
’O ’outou [te feiā ’āpī tāne] e fa’aruru ïa ’outou i te mau tāmatara’a rarahi i te mau mahana i mua. Tē tomo nei ’outou i roto i te hō’ē ao e tata’ura’a ’ū’ana. E ti’a ia ’outou ’ia tītau i te tā’āto’ara’a o te ha’api’ira’a e mara’a ia ’outou. ’Ua ha’api’i mai te Fatu ia tātou i te faufa’a rahi nō te ha’api’ira’a. Nā te reira ïa e fa’ati’a ia ’outou ’ia tūtava i te mau rāve’a rahi a’e. E fa’aineine ïa te reira ia ’outou ’ia rave i te tahi mea faufa’a rahi i roto i te ao rahi e vai nei i mua ia ’outou. Mai te mea e nehenehe tā ’outou e haere atu i te fare ha’api’ira’a teitei ’e ’o te reira tō ’outou hina’aro, ’a nā reira ïa. Mai te mea e’ita ’outou e hina’aro i te haere i te fare ha’api’ira’a teitei, ’a haere ïa i te hō’ē ha’api’ira’a tōro’a ’aore rā ’imira’a faufa’a nō te fa’ananea atu i tō ’outou ’ite ’e nō te fa’arahi atu ā i tō ’outou ’aravihi.17
Tē ti’aturi nei au ē ’outou [te feiā ’āpī tāne] e hi’o ’outou i te ha’api’ira’a tā ’outou e fāri’i ra mai te hō’ē ha’amaita’ira’a rahi. ’Ua ’ite au ē e mea roa. ’Ua ’ite au ē e mea pa’ari. ’Ua ’ite au ē e paruparu ’outou i te tahi mau taime. ’Ua ’ite au ē tē uiui nei ’outou nō te aha ’outou e nā reira ai i te tahi mau taime. ’A tāmau noa rā, ’a tāpe’a noa, ’e ’a tāmau noa i te ha’api’i. E’ita roa atu ïa ’outou e tātarahapa ’a ora noa ai ’outou e tai’o rā ’outou i te reira mai te hō’ē ha’amaita’ira’a rahi.18
4
Te ha’api’ira’a i te vārua e mea faufa’a rahi ato’a ïa, hau atu, i te ha’api’ira’a i te ferurira’a.
Tē māere rahi nei au i mua i te mau pūai rahi o te ’ite fa’ahōho’a i tō tātou nei tau. ’Aita roa atu nā mua atu i rahi te feiā tei ha’api’ihia i roto i te ’ite o te ao. ’Auē ïa mea pūai—te ha’api’ira’a rahi nō te hō’ē rahira’a u’i ’āpī o te ao nei, tē ruru nei i te mau mahana ato’a i te ’āvae o te mau ’orometua ha’api’i nō te ’apo mai i te ’ite nō te mau tau ato’a o te ta’ata.
E mea huru māere te rahira’a o taua ’ite ra. Tei roto i taua ’ite ra te mau feti’a nō te aore, te repo o te fenua, te ’ā’ai o te mau fenua, te ta’ere ’e te reo o te mau nūna’a, te fa’aterera’a o te mau hau, te mau ture nō te tapiho’ora’a, te huru o te ’atōmī, te mau ’ohipa o te tino, e te mau ’ohipa māere o te ferurira’a.
Ma teie nei rahira’a ’ite e vai nei, e mana’o ïa te ta’ata ē ’ua fātata roa te ao nei i te maita’i roa. ’Ua ’ite rā tātou i te tahi atu pae o teie fa’ahitira’a parau—nō te ma’i o te sōtaiete, o te mau mārōra’a ’e te mau pe’ape’a ’o te ’āfa’i mai i te ’ati i roto i te orara’a o te tahi mirionira’a ta’ata.
Tē ’ite nei tātou i te mau mahana ato’a i te mea e ’ere te orara’a i te ’ite ’e te nūmerara’a noa, i te ’ā’ai ’e te pāpa’ira’a noa. Tē hina’arohia nei te tahi ’ē atu ha’api’ira’a, mai te mea ’aita te reira e riro ïa te ha’api’ira’a pae tino i te arata’i noa i te ha’amoura’a. Tē fa’ahiti nei au i te parau nō te ha’api’ira’a i te ’ā’au, i te ferurira’a, i te huru ta’ata, i te vārua—teie mau tufa’a e’ita e noa’a i te fa’ata’a mai nō tō tātou mau huru ta’ata ’o te fa’ata’a mai ē ’o vai mau rā tātou ’e e aha tā tātou e rave i roto i tā tātou mau aura’a ia vetahi ’ē…
’A tavini ai au ’ei misiōnare i te fenua Peretāne, ’ua haere atu vau i te YMCA i rōpū ia Lonedona. Tē mana’o nei au ē ’ua ’ore taua fare tahito ra i teienei, e’ita rā e mo’ehia iā’u te mau parau tā te mau ta’ata māta’ita’i e hi’o atu i te mau taime ato’a e tomo atu rātou. E mau parau teie a Solomona : « E te mau mea ato’a e noa’a ia ’oe ra e tītau ā i te ha’apa’o maita’i ». (Maseli 4:7.)
I te ha’apa’o maita’i i te aha ? I te ta’ara’a ia tātou iho, i te mau tumu nō te orara’a nei, i tō tātou aura’a e te Atua, ’oia tō tātou Metua, i te mau ture rahi hanahana tei hōro’a mai i te pūai i roto i te mau tenetere nō te haerera’a mau i mua o te ta’ata […]
’A tītau ai tātou i tā tātou mau ha’api’ira’a i te pae tino, e ’āpiti ato’a na tātou i roto i tō tātou orara’a te ha’api’ira’a o te Vārua. Mai te mea e nā reira ’outou, e ha’amaita’i mai ïa te Atua ia ’outou e taua hau ra ’e taua mau ha’amaitaira’a ra ’o te tae mai nā roto ana’e Iāna.19
« Nā roto i tā tātou mau ha’api’ira’a ato’a, e ti’a ia tātou ’ia ’imi i te ’ite o te Fatu ».
’Ua parau Iesu : « ’Ia ha’api’ihia ’outou e au… Tē marū nei ho’i ta’u zugo ’e te māmā nei ta’u hōpoi’a ». (Mataio 11:29–30.)
Tē hina’aro nei au ē ’ia pe’e tātou i taua fa’auera’a ra tei hōro’ahia mai e te Tamaiti a te Atua. Nā roto i tā tātou mau ha’api’ira’a ato’a, e ha’api’i ato’a na tātou nō ni’a iāna. Nā roto i tā tātou mau ha’api’ira’a ato’a, e ti’a ia tātou ’ia ’imi i te ’ite o te Fatu. Nā taua ’ite ra e fa’ahope roa nā roto i te hō’ē rāve’a fa’ahiahia i tā tātou ha’api’ipi’ira’a pae tino ’e e hōro’a mai ia tātou te huru ’e te hō’ē ’īra’a ’o te ’ore e nehenehe e tae mai nā roto i te tahi ’ē atu rāve’a.20
Tē tūra’i nei au ia ’outou ’ia ’ore roa atu ’outou e ha’amo’e ē te ha’api’ira’a i te vārua e mea faufa’a rahi ato’a ïa, e hau atu, i te ha’api’ira’a i te ferurira’a.21
Tē haere nei tā tātou fa’anahora’a fa’ahiahia nō te ha’api’ira’a a te ’Ēkālesia i mua. Tē rahi tāmau noa atu ra te ’ohipa nō te ha’api’ipi’ira’a i te mau pīahi nā roto i te fa’anahora’a ha’api’ira’a ’evanelia nā te feiā ’āpī ’e te feiā ’āpī pa’ari… ’Ua ’ite ’outou ’o tei fāri’i i teie fa’anahonahora’a i te faufa’a rahi o te reira. Tē ani nei mātou ia ’outou pā’āto’a ’ia fāna’o i te reira. E’ita mātou e taiā i te fafau atu ē e fa’arahihia ïa tō ’outou ’ite nō te ’evanelia, e ha’apūaihia ïa tō ’outou fa’aro’o, ’e e fa’atupu ïa ’outou i te mau aura’a fa’ahiahia.22
E rave nā tātou i ni’a iho ia tātou i te i’oa o te Fatu ’e ’a haere ana’e na tātou i muri iho e fa’a’ite ma te pūai i te mea ’o te ha’amaita’i i te orara’a o te ta’ata ’e ’o te ’āfa’i i te hau ’e te ’oa’oa i tō te ao nei. Tē hina’aro nei tō te ao nei i te hō’ē u’i o te mau tāne ’e te mau vahine e ’ite ’e e mana tō rātou ’o te nehenehe ’e ’o te ti’a mai ’e ma te hina’aro mau ’e te fē’a’a ’ore ’ia parau ē tē ora nei te Atua ’e ’o Iesu te Mesia.23
5
Noa atu e aha tō tātou fāito matahiti, e nehenehe e noa’a ia tātou te ’ite, e ha’aputuputu i te pa’ari, ’e ’ia tāmau noa i te tupu.
’Ua riro te ha’api’ira’a ’ei ’ohipa fa’ahiahia, te rāve’a e ha’apotohia ai ’e e tīti’ahia ai te ’ite o te mau tenetere tei ha’aputuputuhia ’ia nehenehe ia tātou nā roto i te hō’ē taime poto ’ia ha’api’i mai i te mea tei ha’api’ihia nā roto i te mau mā’imira’a roa ’e te tāmatara’a ’e te hape.
Te ha’api’ira’a ’o te rāve’a fa’ahiahia ïa nō te tauira’a i te ’ite mana’o-noa-hia ’ei ’ohipara’a faufa’a ’e te maita’i. ’O te tahi ïa mea e ’ore roa e ti’a ’ia fa’aea. Noa atu e aha tō tātou fāito matahiti, e nehenehe e noa’a ia tātou te ’ite ’e ’ia fa’aohipa atu i te reira. E nehenehe tā tātou e ha’aputuputu i te pa’ari ’e ’ia fāna’o atu i te reira. E nehenehe tātou ’ia fa’a’ana’anataehia nā roto i te semeio nō te tai’ora’a ’e te ha’amātaura’a i te mau mea nehenehe e fa’arahi atu i te ha’amaita’ira’a ’e te fa’atupura’a o te orara’a nei. ’Ia rahi noa atu tō’u fāito matahiti, e rahi ato’a ïa tō’u ’oa’oa i te mau parau a te feiā pāpa’i, te mea tahito ’e te mea ’āpī, ’e te fāna’o-maita’i-ra’a i te mea tā rātou i pāpa’i.24
« ’Aore roa te hō’ē o tātou… i nava’i te ’ite. Te ravera’a nō te ha’api’ira’a o te hō’ē ïa ravera’a hope’a ’ore. E ti’a ia tātou ’ia tai’o, e ti’a ia tātou ’ia hi’opo’a, e ti’a ia tātou ’ia fāri’i, ’e e ti’a ia tātou ’ia feruri hōhonu i te mea tā tātou e fa’a’ite atu i tō tātou mau mana’o… Tē ti’aturi nei au i roto i te ha’amaita’ira’a iāna iho. Tē ti’aturi nei au i roto i te tupura’a […]
’A tāmau noa i te tupu, e tō’u mau taea’e ’e tuahine, e toru ’ahuru ’aore rā e hitu ’ahuru tō ’outou matahiti. Nā tō ’outou itoito i te ravera’a i te reira e ha’avitiviti atu i te mau matahiti hau atu i tā ’outou i hina’aro, e ’ī rā te reira mau matahiti i te here rahi maita’i ’e te fa’ahiahia ’o te fa’ano’ano’a i tō ’outou orara’a ’e ’o te hōro’a i te mana i tā ’outou ha’api’ira’a.25
Tē vai nei i te hiti’a o te rā o te [fare ha’api’ira’a teitei nō Brigham Young i Provo, Utaha] te hō’ē mou’a. ’Ua pāpū iā’u, e [rave rahi] tei hi’o atu i taua mou’a ra e tei mana’o, « ’āhani e nehenehe iā’u ’ia pa’uma noa i ni’a i te tupūai mou’a e mea fa’ahiahia ïa ’ia hi’o atu i te ’āfa’a i te tahi atu pae ». ’Āre’a rā ’ua ’ite ’o ’outou tei rave i taua pa’umara’a ra e mea na’ina’i noa te ’āfa’a ’e e hō’ē noa ’āpo’o iti, ’e tē vai ra i mua atu e rave rahi atu mau mou’a teitei a’e e ti’a ’ia pa’umahia.
Nō reira tē ti’aturi nei au ē mai te reira ato’a nō ’outou… E ’ite ïa ’outou ē noa atu ē ’ua riro tā ’outou ha’api’ira’a ’ei mea fa’ahiahia, tē vai nei rā te mau rāve’a ’e te mau tāmatara’a rahi atu ā i mua. ’A fa’a’ī i tā ’outou vāhi vaira’a nō te ha’amāramaramara’a, ’a fa’arahi i tō ’outou ’ite, ’e ’a tāmau noa i te ravera’a fa’ahiahia nō te ha’api’ira’a.26
Te mau mana’o tauturu nō te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a
Mau uira’a
-
Nō te aha e mea faufa’a rahi ’ia « noa’a rahi atu ā te māramarama » nā roto i te ha’api’ira’a ? (Hi’o te tuha’a 1). Nāhea te ha’api’ira’a e nehenehe ai e tauturu ia tātou ’ia haere tāta’itahi i mua ? Nāhea e nehenehe ai i te ha’api’ira’a ’ia tauturu ia tātou ’ia « tūrama i te hō’ē ao ha’apōurihia » ?
-
’A tai’o fa’ahou i te ’ā’amu o te peresideni Hinckley nō ni’a i te huru i fa’atupu ai tōna nā metua i te hō’ē vāhi ha’api’ira’a i roto i tō rātou fare (hi’o te tuha’a 2). Nāhea tātou e nehenehe ai e tauturu i te mau tamari’i ’ia fa’atupu i te hō’ē herera’a nō te ha’api’ira’a ? Nāhea tā tātou e nehenehe ai e tauturu i te mau tamari’i ’ia ’imi i te ’ite nā roto i te mau vāhi o te ha’amāramaramara’a ’e ’ia tūra’i i te rave i te maita’i ?
-
Nāhea te ha’api’ira’a e « ’īriti ai i te ’ūputa nō te mau rāve’a » i te feiā ’āpī ’e te feiā ’āpī pa’ari ? (Hi’o te tuha’a 3). Nāhea e nehenehe ai i te feiā ’āpī ’e i te feiā ’āpī pa’ari ’ia ’imi i te mau rāve’a ’ia fāna’o i te mau rāve’a nō te tītau i te ha’api’ira’a ?
-
Nāhea ’outou e tātara ai i te aura’a nō te parau « te ha’api’ira’a i te vārua » ? (Hi’o te tuha’a 4). Nāhea e nehenehe ai ia tātou ’ia ha’api’i i te ’ā’au, te huru ta’ata ’e te vārua ? I roto i tō ’outou orara’a, nāhea te ha’api’ira’a pae vārua ’e te ha’api’ira’a pae tino e tauturu hope ai te tahi ’e te tahi ?
-
Nō te aha e ti’a’i ia tātou ’ia tāmau noa i te ha’api’i i te roara’a o tō tātou orara’a ? (Hi’o te tuha’a 5). Nāhea e nehenehe ai ia tātou ’ia tāpe’a noa i te here nō te ha’api’ira’a i te roara’a o tō tātou nei orara’a ? E aha tā ’outou i ha’api’i iho nei tei riro ’ei faufa’a ta’a ’ē nō ’outou ?
Te mau pāpa’ira’a mo’a
Maseli 1:5 ; 2 Petero 1:1–8 ; 2 Nephi 9:28–29 ; 28:29–30 ; PH&PF 6:7 ; 90:15 ; 131:6 ; 136:32–33
Tauturu ha’api’ira’a
Te hō’ē mana’o nō te fa’aitoito i te tuatāpapara’a i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley ’o te anira’a ïa i te mau pīahi ’ia fa’a’ite mai i te mea tā rātou i ’apo mai nā roto i tā rātou tai’ora’a i te pene (hi’o i te mau ’api viii–x i roto i teie buka nō te tahi atu ā mau mana’o).