Te orara’a ’e te tau tāvinira’a a Gordon B. Hinckley

I te 16 nō fepuare 1998, fātata e 6 700 Feiā Moʻa i te Mau Mahana Hopea Nei tei ta’iruru mai i Independence Square i Accra Ghana. ’Ua tae mai rātou nō te fāri’i poupou i tō rātou peropheta, te peresideni Gordon B. Hinckley.¹ ’Ua ti’a atu ’oia i mua ia rātou, ma te mata ’ata’ata, ’e ’ua fa’a’ite i te parau ’āpī tīa’i-māoro-hia ē e patuhia te hō’ē hiero i tō rātou ra fenua ’āi’a. ’Ua parau ’o Elder Jeffrey R. Holland nō te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpōsetolo ē ’a parau ai te peresideni Hinckley i teie parau fa’a’ite, « ’ua ti’a te nūna’a ’e ’ua tuō ma te ’oa’oa, ’ua heva ’e ’ua ’ori, ’ua haru te tahi i te tahi, ’e ’ua ta’i ».² Mau matahiti i muri mai, i muri a’e te patu ’e te ha’amo’ara’ahia te hiero, ’ua ha’amana’o te hō’ē vahine tei tae atu i taua mahana ra i te mana’o ’oa’oa ’e ’ua fa’a’ite mai e nāhea tō te hiero ha’amaita’ira’a iāna :

« Tē vai noa ra i roto i tō’u ferurira’a te hōho’a ’ū’ana nō te tere o te peropheta Gordon B. Hinckley i Ghana ’e tōna fa’a’itera’a i te parau ’āpī nō te hō’ē hiero i tō mātou nei fenua ’āi’a. Tē vai pāpū noa ra i roto i tō’u ferurira’a te ’ana’anatae i roto i te hōho’a mata o te mau ta’ata ato’a, te ’oa’oa, te mau hurōra’a ’oa’oa […]

« I teie mahana, nō te mea ho’i ē tē vai nei te hō’ē hiero i tō mātou nei fenua, ’ua fa’aipoipohia ’e ’ua tā’atihia vau i tā’u tāne fa’aipoipo nō teie nei ’e nō te tau mure ’ore. Tē hōro’a mai nei te ha’amaita’ira’a ’ia ora i pīha’i iho i tō’u ’utuāfare i muri a’e i teie orara’a tāhuti i te hō’ē ti’aturira’a rahi iā’u nei ’a tūtava ai au ’ia rave i te mau mea ato’a e nehenehe iā’u ’ia rave nō te pārahi i pīha’i iho i tō’u ’utuāfare ē a muri noa atu ».³

’Ua tauturu te peresideni Hinckley i te mau ta’ata nā te ao nei ’ia ’imi i teie « ti’aturira’a rahi » i te tūtavara’a ’ia ora i te ’evanelia a Iesu Mesia. Mai tei fa’ahōho’ahia mai e te ’ohipa tei tupu i Ghana, ’ua utuutu pinepine ’oia i te mau tauasini ta’ata i te hō’ē ā taime. ’Ua haere atu ’oia e fārerei tāta’itahi i te mau ta’ata. ’Ua parau mai ’o Elder Adney Y. Komatsu nō te Hitu ’Ahuru i tōna mau mana’o ’ei peresideni misiōni ’a tere fa’a’ati ai te peresideni Hinckley i tāna misiōni.

« ’Aita roa atu ’oia i fa’ahapa noa a’e iā’u i te hō’ē taime i roto i tā’u nā toru matahiti tāvinira’a, noa atu tō’u mau paruparu… ’E nā te reira i ha’apūai fa’ahou atu iā’u… I te mau taime ato’a e pou mai ’oia nā te manureva, e haru mai ’oia i tō’u rima mai tē mea rā ē tē paumu ra ’oia i te pape mai roto atu i te hō’ē ’āpo’o pape ma te ’ana’anatae rahi. ’E te peresideni Kotmatsu, e aha tō ’oe huru ? … E mea fa’ahiahia roa tā ’oe ’ohipa.’ Mea nā reira ’oia i te fa’aitoitora’a iā’u…’e ’ia fa’aru’e mai ’oia, ’ua mana’o vau e ti’a iā’u ’ia hōro’a 105 i ni’a i te hanere, ’eiaha noa e 100 i ni’a i te hanere ».⁴

’Ua ’ite te mau ta’ata i te fa’aitoitora’a a te peresideni Hinckley ’eiaha noa ra i roto i tāna mau parau fa’aitoitora’a nā roto rā i te huru o tōna orara’a. ’Ua ha’amana’o te peresideni Russell M. Nelson nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo :

« ’A tere ai [te peresideni ’e te tuahine Hinckley] nō te haere atu mai te hō’ē fare purera’a i te hō’ē taura’a manureva i Amerika Rōpū, ’ua ro’ohia tō rāua pereo’o uira’a i te hō’ē ’ati purūmu. Tē tere ra māua te tuahine Nelson nā muri noa mai ia rātou ’e ’ua ’ite māua i te ’ati i te tupura’a. ’Ua tāpiri atu te hō’ē pereo’o uta tauiha’a tei tomo i te mau tāpū ’āuri tā’amu-’ore-hia ia rātou i te hō’ē ’ōpaera’a purūmu. ’Ia ’ore rātou e ū atu, ’ua tāpe’a ihora te ta’ata fa’ahoro i te pereo’o uta tauiha’a, ma te ha’ape’e i taua mau tāpū ’āuri ra mai te mau pātia fā nō te pātia i te pereo’o ’o Hinckley mā. ’Ua pārari te mau hi’o ; ’ua po’opo’o te mau ’ōpani ’e te mau pāruru pereo’o. ’Aita te ’ati purūmu i ’ino rahi roa atu. ’A ’īritihia ai te hu’ahu’a hi’o i ni’a i tō rāua ’ahu ’e tō rāua ’īri, ’ua parau te peresideni Hinckley : ‘Māuruuru i te Fatu nō tāna ha’amaita’ira’a ; e haere ana’e tātou i teienei nā ni’a i te tahi atu pereo’o uira’ ».⁵

’Ua riro teie parau, tei fa’ahitihia i te reira iho ā taime i roto i te hō’ē taime ’ati, ’ei fa’ahōho’ara’a nō te orara’a ’e te tau tāvinira’a a te peresideni Hinckley ’ei pipi nā Iesu Mesia. Mai tā Elder Holland i parau, ’ua « ’ī noa ’oia i te mau taime ato’a i te fa’aro’o i te Atua ’e i te ananahi ».⁶

Hōho’a

Gordon B. Hinckley

Faufa’a ’āi’a ’utuāfare—Hō’ē niu nō te fa’aro’o ’e te tāpe’a-noa-ra’a ē tae noa atu i te hope’a

I tō Gordon Bitner Hinckley fānaura’ahia i te 23 nō tiunu 1910, ’o ’oia ïa te tamari’i mātāmua a tōna metua vahine, ’ua fāri’i-maita’i-hia rā ’oia i roto i te ’utuāfare e nā va’u tamari’i pa’ari a’e. ’Ua fa’aipoipo te metua tāne o Gordon, ’o Bryant Stringham Hinckley ia Ada Bitner i muri a’e i te pohera’a o tāna vahine fa’aipoipo mātāmua. ’Ua fānau Ada ’e Bryant e maha fa’ahou ā tamari’i i muri ia Gordon, ’e ’ua ’atu’atu rāua i tō rāua ’utuāfare rahi ma te here—’e ma te mā’iti’iti ’ore mai te mau ’āfa taea’e ’e te mau ’āfa tuahine. ’Ua ha’api’i Gordon i te here i tōna ’utuāfare mai tōna ’aru’arura’a.

’Ua riro te pa’era’a ’e te i’oa rōpū o Gordon ’ei mau fa’aha’amana’ora i tōna faufa’a ai’a hanahana. Tōna mau tupuna Hinckley e mau pererina mātāmua ïa i te fenua tei riro mai te fenua Marite. ’Ua ti’avaruhia te tahi o rātou i taua fenua ra i te mau matahiti 1600 nō tō rātou fa’aro’o keresetiano. ’Ua riro vetahi ’ei mau horopātete i te matahiti 1620 i ni’a i te Mayflower, te hō’ē o te mau pahī mātāmua tei fa’auta i te mau ta’ata mai ’Europa ē tae atu i Amerika Apato’erau. Hau atu i te piti tenetere i muri mai, ’ua riro te pāpā rū’au o Gordon, te papa ni’a, ’o Ira Nathaniel Hinckley, ’ei hō’ē o te mau pionie mātāmua feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei. I te matahiti 1843, ’ei tamari’i ’ōtare 14 matahiti, ’ua ’āmui atu Ira i te ’Ēkālesia i Nauvoo, Illinois, i muri a’e i tōna fa’aro’ora’a ia Iosepha ’e ia Hyrum Smith i te porora’a. E pionie ato’a te māmā rū’au tupuna o Gordon, ’o Anna Barr Musser Bitner Starr. ’Ua fa’aha’amana’o mai tāna tamaiti Breneman Barr Bitner, te pāpā rū’au o Gordon, te papa raro, i tō rātou tere i te ’āfa’a nō Roto Miti i te matahiti 1849 : « ’Ua fa’ahoro vau [e 11 matahiti tō’u] e piti pua’atoro ’e te hō’ē pereo’o tūra’i tei tomo roa nā roto i te ve’ave’a ’e te to’eto’e nā roto i te mau medebara ’e te mau ’ānāvai pape ’e te mau mou’a ē tae atu i teie ’āfa’a ».⁷

’Ua fa’aha’amana’o pinepine ’o Bryant Hinckley i tāna mau tamari’i ’e mau mo’otua i tā rātou faufa’a āi’a rahi. Nō ni’a i te tere ataata a te mau pererina nā ni’a i te Mayflower ’e te tau to’eto’e roa tā rātou i fa’aruru hou ’a tāpae ai rātou, ’ua parau ’oia i te hō’ē taime : « I te taime ’a ineine ai te Mayflower i te fano atu i te tau tupura’a rā’au, 49 ana’e [nō nā 102] ta’ata tei ora mai. ’Aore roa te hō’ē ta’ata i ho’i atu i te [fenua Peretāne]. ’Ua fanauhia teie vārua i roto ia ’outou ’e te mau hoa—te vārua nō te ’ore e ho’i fa’ahou i muri ».⁸ ’A ha’apa’o noa ai Gordon i teie ha’api’ira’a, ’ua fāri’i ’oia i te mau rāve’a nō te ha’api’i ’e nō te tāvini ’e nō te fa’a’ite i tōna ’itera’a pāpū ’o te ’ore roa i mana’ohia e āna.

Te tau tamari’ira’a—Ha’api’ira’a ia ’ana’anatae, ’ia itoito ’e ’ia ha’apa’o noa

I tōna tamari’ira’a, e ’ere ’o Gordon Hinckley i te ta’ata itoito ’e te pāutuutu mai tā te mau ta’ata i ’ite i tōna mau matahiti i muri mai. E « tamāroa pārarai ’e te paruparu », ’o te ro’o-noa-hia i te ma’i.⁹ I tō Gordon « ro’ora’ahia i te ma’i hota pūai… ’ua parau te hō’ē taote ia Ada ē te hō’ē ana’e rā’au rapa’au ’o te mata’i ’āpī ïa nō te fenua. ’Ua pāhono ’o Bryant nā roto i te ho’ora’a mai i te hō’ē fa’a’apu e piti tā te rahi… ’e te patura’a i te hō’ē fare na’ina’i nō te tau ve’ave’a ».¹⁰ ’Ua riro teie fa’a’apu, tei roto i te hō’ē vāhi nō te ’āfa’a nō Roto Miti, tei pi’ihia East Mill Creek, ’ei hō’ē ha’amaita’ira’a nō te tā’āto’ara’a o te ’utuāfare, nā roto i te hōro’ara’a i te mau tamari’i te hō’ē vāhi nō te ’ori haere ’e nō te ha’uti ’e nō te ha’apii i te mau ha’api’ira’a faufa’a rahi ’a rave ’āmui ai rātou i te ’ohipa.

E mau metua ’ana’anatae ’e te itoito ’o Ada ’e ’o Bryant Hinckley tei fa’atupu i te mau rāve’a nō tā rāua mau tamari’i ’ia tupu ’e ’ia manuia. ’Ua fa’atupu rāua i te mau purera’a pō ’utuāfare a ha’amatahia ai teie fa’anahora’a i te matahiti 1915. ’Ua fa’ati’a rātou i te mau ’ā’amu nō te hora ta’otora’a, e mea pinepine nō roto mai i te mau pāpa’ira’a mo’a. ’Ua fa’ata’a rāua i te hō’ē piha i roto i tō rāua fare ’ei vāhi vaira’a buka i reira te mau tamari’i e nehenehe ai e tai’o i te mau buka maita’i. ’Ua ha’api’i rāua i tā rāua mau tamari’i i te ha’avīra’a ia rātou iho nā roto i te fa’aitoitora’a ia rātou ’e te tītaura’a i te mea maita’i roa a’e i roto ia rātou.

’A pa’ari ai Gordon, ’ua tupu tōna fa’aro’o i te rahi, ma te fa’a’amuhia e te mana tāmau o te fa’aro’o o tōna nā metua. ’E i te hō’ē mahana ’ua tupu iāna te hō’ē ’ohipa tei tauturu i te ha’amau i te niu nō tōna ’itera’a pāpū nō te peropheta Iosepha Semita :

I tō’u ’āpīra’a i te ’ahuru-ma-piti-ra’a o tō’u matahiti, ’ua ’āfa’i tō’u metua tāne iā’u i te hō’ē purera’a autahu’ara’a nō te titi i reira mātou i te orara’a. ’Ua pārahi au i te ana’ira’a pārahira’a i muri ’a pārahi ai ’oia, ’ei peresideni titi, i mua. I te ’īritira’a o taua purera’a ra, te purera’a mātāmua i haerehia e au, e toru ’aore rā e maha hānere tāne tei ti’a mai. E mau ta’ata nō te mau huru orara’a ’e te mau huru tōro’a ato’a, ’e tē vai ra rā i roto ia rātou tāta’itahi te hō’ē ā ’ītera’a pāpū, ’a hīmene ’āmui ai rātou i teie mau parau fa’ahiahia :

’Auē te ta’ata i parau ia Iehova.
Parauhia mai ’oia ’ei hi’o e Iesu.
Mā’itihia ’oia nō te ’ohipa,
Fa’aho’i mai i te ’evanelia.

’Ua tupu te tahi mea i roto iā’u nei ’a fa’aro’o ai au i taua mau ta’ata fa’aro’o ra ’ia hīmene. I reira i tae mai ai i roto i tō’u māfatu ’āpī te hō’ē ’ītera’a, tei tu’uhia i reira e te Vārua Mo’a, ’ua riro mau Iosepha Semita ’ei peropheta nā te Atua Mana Hope ».¹¹

Te haerera’a i te ha’api’ira’a ’e te mau tau fifi

I tōna tamari’ira’a, ’aita Gordon i ’oa’oa i te ha’api’ira’a, mea au a’e nāna ’ia haere nā rāpae’au i te mau papa’i ’e te mau ’iri ’amura’a mā’a nō te hō’ē piha ha’api’ira’a. ’A pa’ari a’e rā ’oia ’ua ha’api’i ’oia i te au i te mau buka, te mau fare ha’api’ira’a ’e te vaira’a buka i te fare ’e te mau ’āua i reira ’oia e horo ’āvae noa ai mai te hō’ē tamaiti ’āpī. ’Ua noa’a iāna te parau tū’ite a te fare ha’api’ira’a tuarua ’e ’ua ha’amata ’oia i te haere i te fare ha’api’ira’a teitei nō Utaha i taua iho matahiti ra.

’Ua fa’aruru ’oia i roto i nā maha matahiti i te fare ha’api’ira’a teitei i te mau tītaura’a fifi roa. I te matahiti 1929, ’ua topatari te tapiho’ora’a i te fenua Marite ’e ’ua ro’ohia te fenua ’e te ao tā’āto’a i te Topatarira’a Rahi. Fātata e 35 i ni’a i te hanere o te feiā tei ’ere i te ’ohipa i te ’oire nō Roto Miti, ’aua’a a’e rā e ’ohipa ’atu’atu fare tā Gordon nō te ’aufau i tāna moni ha’api’ira’a ’e tāna mau tauiha’a ha’api’ira’a. ’Ua tāpū Bryant, ’o te rave ra i te ’ohipa ’ei fa’atere i te fare tū’aro Deseret a te ’Ēkālesia, i tāna iho moni ’ohipa ’ia nehenehe i te tahi atu feiā rave ’ohipa ’ia tāpe’a i tā rātou ’ohipa.¹²

Nā te ’itera’a ē e māriri ’aita’ata tō te metua vahine o Gordon i ha’amo’e i te mau tāmatara’a i te pae faufa’a. ’Ua pohe ’oia i te matahiti 1930 i te fāito matahiti 50, e 20 matahiti tō Gordon. ’Ua parau Gordon ē e « mea hōhonu ’e te māuiui » te māmae nā roto i te pohera’a o tōna metua vahine.¹³ Nā teie tāmatara’a i ni’a iho iāna ma te ’āmuihia atu i te mana a te mau ha’api’ira’a a te ta’ata e te mana’o tāhitohito o te mau tau i arata’i iāna ’ia ui i te mau uira’a fifi. « E taime fa’ataiāra’a rahi », ’ua ha’amana’o Gordon, « ’e ’ua ’ite-pūai-hia te reira i ni’a i te ’āua nō te fare ha’api’ira’a. ’Ua ’ite ’o vau iho i te tahi o taua mana’o ra. ’Ua ha’amata vau i te ui i te mau mea, ’e penei a’e i te tahi fāito ha’iha’i i te fa’aro’o o tō’u mau metua. E ’ere i te mea māerehia nō te mau pīahi nō te fare ha’api’ira’a teitei, e mea pūai rā taua mana’o fa’ataiāra’a i taua taime ra ».¹⁴

’Aita te mau uira’a ’āpī a Gordon i fa’a’āueue i tōna fa’aro’o noa atu e mea pe’ape’a. ’Ua ha’amana’o ’oia ē « tei iā’u nei te hō’ē niu nō te here nō roto mai i te mau tupuna ’e te hō’ē ’utuāfare maita’i, te hō’ē ’episekōpo maita’i, te mau ’orometua ha’api’i itoito ’e te ha’apa’o, ’e te mau pāpa’ira’a mo’a nō te tai’o ’e nō te feruri hōhonu ». Nō ni’a i te mau tāmatara’a nō taua mau tau ra nōna ’e nō vetahi ’ē o tōna fāito matahiti, ’ua parau ’oia : « Noa atu ē ’ua fifi mātou i tō mātou ’āpīra’a ’ia hāro’aro’a i te mau mea e rave rahi, tē vai ra rā i roto i tō mātou ’ā’au te tahi here nō te Atua ’e nō tāna ’ohipa rahi tei ’āfa’i ia mātou nā ni’a atu i te mau huru fē’a’a ’e te mata’u ato’a. ’Ua here mātou i te Fatu ’e ’ua here mātou i te mau hoa maita’i ’e te ro’o maita’i. Nā roto mai i taua huru here ra i noa’a ai ia mātou te pūai rahi ».¹⁵

Tāvinira’a misiōnare ’e te fa’afāriura’a iāna iho

’Ua roa’a ia Gordon te parau tū’ite tumu a te fare ha’apiira’a teitei nō Utaha i te ’āva’e tiunu 1932 nō ni’a i te reo Peretāne ’e te tahi parau tū’ite nō ni’a i te mau reo tahito. Hō’ē matahiti i muri iho, tē ti’a ra ’oia i te hō’ē ’ōpaera’a ara i roto i tōna orara’a. ’Ua hina’aro ’oia e fa’ahōhonu atu ā i tāna ha’api’ira’a ’ia nehenehe iāna ’ia riro mai ’ei pāpa’i ve’a. ’Ua noa’a iāna noa atu i rōpū i te tau Topatarira’a Rahi ’ia tu’u i te hiti te tahi tino moni ha’aputu nō te ’aufau i tāna ha’api’ira’a. ’Ua feruri ato’a ’oia i te parau nō te fa’aipoipora’a. Tē rahi noa atu ra tōna here ia Marjorie Pay, te hō’ē poti’i ’āpī tē ora ra i terā atu pae o te porōmu.

Nō reira, hou noa a’e i te 23ra’a o tōna mahana fānaura’a, ’ua fārerei atu Gordon i tōna ’episekōpo, ’o John C. Duncan, tei ani iāna mai te mea ’ua feruri ’oia i te tāvini i te hō’ē misiōni. ’Ua riro te reira « ’ei hō’ē mana’o hitimahuta roa » nō Gordon,¹⁶ nō te mea e mea iti roa te mau taure’are’a tāne tei pi’ihia i te misiōni i roto i te tau topatarira’a. ’Aita ho’i tō te mau ’utuāfare e rāve’a nō te pāturu ia rātou.

’Ua parau Gordon i te ’episekōpo Duncan ē e tāvini ’oia, ’ua pe’ape’a rā ’oia e nāhea ra tōna ’utuāfare e ’aufau i te reira. ’Ua rahi atu tōna pe’ape’a ’a fa’aro’o ai ’oia ē ’ua topatari te fare moni e ha’apa’o ra i tāna moni ha’aputu. ’Ua parau ’oia « noa atu rā te reira, tē ha’amana’o nei au i tō’u metua tāne i te paraura’a ē ‘e rave mātou i te mau mea ato’a e roa’a ia mātou nō te pe’e i tō ’oe hina’aro’, ’e ’ua fa’aoti ’oia ’e tō’u tu’āne ē ’ia fa’aoti au i ta’u misiōni. I taua taime ra tō mātou ’itera’a i te tahi moni ha’aputu tā tō’u metua vahine i vaiiho mai—e moni hu’ahu’a tei tāranihia mai roto mai i tāna mau ho’ora’a mā’a ’e te tahi atu mau ho’o. Ma taua tauturu ri’i ra tei ’āmuihia mai, e au ra e nehenehe iā’u ’ia haere i tā’u misiōni. ’Ua fa’arir’o ’oia i te mau tōtā a tōna metua vahine ’ei mea mo’a. ’Ua parau ’oia ē « ’ua fa’aherehere vau i teie mau tōtā ma te hanahana ».¹⁷ ’Ua pi’ihia ’oia ’ia tāvini i roto i te misiōni nō ’Europa.

Nō tōna ’itera’a ē tē vai ahoaho noa ra tāna tamaiti, ’ua fa’aineine Bryant Hinckley i te hō’ē fa’aha’amana’ora’a ’ōhie nō ni’a i te tumu mau o te pūai. ’Ua parau mai Gordon i muri mai « i tō’u fa’aru’era’a nō te misiōni, ’ua toro mai tō’u metua tāne maita’i iā’u te hō’ē tāreta ē ’ua pāpa’ihia e [hitu] ta’o i ni’a iho… : ’Eiaha e mata’u ; e fa’aro’o noa mai’ (Mareko 5:36) ».¹⁸ E riro teie mau parau i te fa’auru ia Elder Gordon B. Hinckley ’ia tāvini i te hō’ē misiōni itoito ’e te maita’i i te taime iho ā rā ’ua ’āpitihia atu te reira mau ta’o e ono fa’ahou ā ta’o nā roto mai i te pāpa’i a tōna metua tāne e rave rahi mau hepetoma i muri mai.

’Ua tae mai taua nā ta’o e ono ra i te hō’ē taime hepohepo rahi tei ha’amata i te 29 nō tiunu 1933, te mahana mātāmua a Elder Hinckley i Preston, i te fenua Peretāne. I tōna tāpaera’a i tōna fare fa’aeara’a, ’ua parau mai tōna hoa misiōnare ē e a’o rāua i te ’oire pū i taua pō ra. « Tei ia ’oe ra te ta’ata hape nō te haere atu nā muri ia ’oe », pāhono a’era Elder Hinckley, ma te ’ite atu iāna iho tau hora i muri mai i te hīmenera’a ’e te a’ora’a mai ni’a atu i te hō’ē pa’epa’e, i mua i te hō’ē naho’a ta’ata māta’ita’i tāu’a ’ore.¹⁹

’Ua ’ite a’era Elder Hinckley ē e rave rahi mau ta’ata ’o te ’ore e hina’aro i te fa’aro’o i te parau poro’i a te ’evanelia tei fa’aho’ihia mai. E au ra ē ’ua ha’aputapū te veve tei fa’atupuhia ’e te topatarira’a o te terera’a faufa’a o te ao nei i te ’ā’au o te ta’ata tei tūra’i haere iāna i roto i te mau pereo’o uta ta’ata e ’aita roa ’oia i ’ana’anatae i te haere atu e fārerei ia rātou. Ta’a ’ē noa atu i te reira, ’ua rohirohi roa tōna tino. ’Ua ha’amana’o ’oia ē, « i te fenua Peratāne e tiarehia te matie e riro mai ’ei huero i te hope’a tiunu ’e i te ’ōmuara’a nō te ’āva’e tiurai, ’o terā iho ā tei tupu i tō’u taera’a atu i reira ».²⁰ Nā te reira i fa’atupu i tōna mau tatira’a, e au ra ē ’ua ’ino roa atu te mau mea ato’a. ’Ua mihi ’oia i tōna ’utuāfare. ’Ua mihi ’oia ia Marjorie. ’Ua mihi ’oia i te huru auhoara’a o tōna fenua ’āi’a. E mea fifi roa te ’ohipa. E mea iti roa te mau taime i noa’a iāna e tōna mau hoa misiōnare ’ia ha’api’i i te mau melo ’ore, noa atu ē ’ua ha’api’i ’e ’ua a’o rātou i roto i te mau ’āma’a na’ina’i i te mau sābati ato’a.

Nō tōna mana’ora’a ē tē ha’amāu’a nei ’oia i tōna taime ’e te moni a tōna ’utuāfare, ’ua pāpa’i ’o Elder Hinckley i te hō’ē rata i tōna metua tāne nō te fa’a’ite i teie huru ’oa’oa ’ore. ’Ua pāhono ’o Bryant Hinckley ma te hō’ē a’o tā tāna tamaiti i pe’e i roto i tōna orara’a tā’āto’a. ’Ua pāpa’i ’oia « E Gordon here ē, ’ua fāri’i iho nei au i tā ’oe nei rata. hō’ē noa iho tō’u mana’o ». E taua nā ta’o e [’ahuru mā hō’ē] ra tei ha’apūai i nā ta’o e [hitu] tāna i pāpa’i nā mua atu : « ’A ha’amo’e ia ’oe ’e ’a haere e rave i te ’ohipa ».²¹ ’Ua ha’atāvevo teie a’o i te hō’ē pāpa’ira’a mo’a tā Elder Hinckley i tai’o ’e tōna hoa misiōnare nā mua atu i taua mahana ra : « ’O tei hina’aro ho’i i te tāpe’a i tōna ora, e ’ere ïa i te ora ; E ’o tei ti’a iāna i te tu’u i tōna ora iā’u ’e te ’evanelia nei, e ora ïa tōna » (Mareko 8:35).

Ma te rata a tōna metua tāne i roto i tōna rima, ’ua tūturi te ’orometua ’āpī Elder Hinckley ’e ’ua fafau ē e horoʻa ’oia i tōna ora i te Fatu. ’Ua tupu te tauira’a fātata i te reira iho ā taime. ’Ua parau ’oia, « ’ua taui te ao tā’āto’a ». ’Ua pe’e te rūpehu. ’Ua ha’amata te mahana i te ’ana’ana i roto i tō’u nei orara’a. ’Ua ’ana’anatae fa’ahou vau. ’Ua ’ite au i te ’una’una o teie nei fenua. ’Ua ’ite au i te huru fa’ahiahia o te nūna’a. ’Ua ha’amata vau i te mana’o ē tei te fare au i roto i teie fenua nehenehe ».²²

Elder Gordon B. Hinckley ’ei misiōnare rave tāmau, e poro ra i roto i te London’s Hyde Park

Ma te ha’amana’o i taua mau mahana ra, ’ua fa’a’ite Gordon ē ’ua fāri’i ato’a ’oia i te tauturu a tōna metua vahine. ’Ua ’ite ’oia i tōna vārua tāmahanahana i pīha’i iho iāna, i roto iho ā rā i te mau taime pōuri ’e te ahoaho. ’Ua parau ’oia, « ’ua tāmata vau i muri mai, mai tā’u i tāmata mai te reira atu taime, ’ia fa’atere i tō’u nei orara’a ’e ’ia rave i tā’u hōpoi’a nō te fa’ahanahana i tōna ra i’oa ». « E mea māuiui te mana’o ’ia ora i raro mai i te mau tītaura’a a tō’u metua vahine, ’e nā te reira i hōro’a mai i te hō’ē orara’a ha’avī ’o te ’ore paha e roa’a iā’u ’āhani ’aita taua mana’o ra ».²³

’Ua riro mai ’oia ’ei hō’ē misiōnare ma te hō’ē fā ’e te itoito. Tē fa’a’ite nei te mau buka nō nā ’āva’e mātāmua e va’u nō tāna misiōni ē, noa atu ē ’aita ’oia i bāpetizo i te hō’ē noa a’e ta’ata, ’ua ’ōpere ’oia e 8 785 buka iti, ’ua hōro’a ’oia hau atu i te 440 hora nā muri i te mau melo, ’ua tae atu ’oia i roto e 191 rurura’a, ’ua fa’atere e 220 paraparaura’a ’evanelia, ’e ’ua ha’amau hō’ē noa ta’ata.²⁴

I te ’āva’e māti 1934, ’ua fa’ahaerehia Elder Hinckley mai Preston i Lonedona nō te rave i te ’ohipa ’ei tauturu nō Elder Joseph F. Merrill nō te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpōsetolo ’o te peresideni ra i ni’a i nā misiōni nō Peretāne ’e nō ’Europa.²⁵ ’Ua fa’aea ’oia i te toe’a nō tāna misiōni i reira, i te ravera’a i te ’ohipa i roto i te piha tōro’a i te ao ’e te ha’api’ira’a i te ’evanelia i te mau pō. E mea iti te mau bāpetizora’a nō te feiā fa’afāriuhia, ’āre’a rā i roto i te ’ā’au o te tamaiti a Bryant ’e a Ada Hinckley, ’ua riro mai te pura nō te fa’afāriura’a ’ei hō’ē ura tāmau.

Hō’ē rāve’a ’āpī nō te tāvini i te Fatu

I tō Gordon ho’ira’a mai nō tāna misiōni, ’ua parau ’oia, « E’ita roa atu vau e hina’aro e rātere fa’ahou. ’Ua rātere ātea vau mai tā’u i hina’aro i te rātere ».²⁶ ’Ua tere fa’a’ati ’oia ’e e piti hoa misiōnare ia ’Europa ’e te fenua Marite i tō rātou tere ho’ira’a i te fare, e hō’ē peu mātauhia i taua mau mahana ra, ’e ’ua rohirohi roa ’oia. I te taime ’a tere ai tōna ’utuāfare i te tere fa’afa’aeara’a i muri mai i tōna ho’ira’a mai, ’ua fa’aea mai ’oia i te fare. Noa atu tōna rohirohi, ’ua ’oa’oa ’e ’ua māuruuru ri’i ’oia ’a feruri ai ’oia i tōna mau tere : ’ua mana’o ’oia ē ’ua ’ite ’oia i te tupura’a o te tahi tufa’a nō tōna ha’amaita’ira’a patereareha. E rave rahi mau matahiti i muri mai ’ua parau ’oia :

« ’Ua fāri’i au i te hō’ē ha’amaita’ira’a patereareha i tō’u ’āpīra’a. Ua parauhia i roto i taua ha’amaita’ira’a ra ē e fa’ateitei au i tō’u reo ’ei fa’a’ite-pāpū-ra’a i te parau mau i roto i te mau nūna’a o te fenua nei. ’Ua ha’a vau i Lonedona nō te hō’ē taime māoro ’e ’ua hōro’a i tō’u itera’a pāpū e rave rahi mau taime i reira. ’Ua [haere mātou i Amsterdam], ’e ’ua noa’a iā’u te rāve’a ’ia paraparau ri’i i roto i te hō’ē rurura’a ’e ’ia hōro’a i tō’u ’itera’a pāpū. I muri iho ’ua tere atu mātou i Berlin, ’ua nā reira ato’a vau i reira. I muri iho ’ua tere atu mātou i Paris, ’ua nā reira ato’a vau i reira. I muri iho ’ua tere atu mātou i te fenua Marite, i Washington D.C, i reira i te hō’ē sābati, ’ua nā reira ato’a vau. ’Ua rohirohi vau i tō’u taera’a atu i te fare… ’Ua parau vau… ’Ua hope iā’u [taua] tufa’a nō tā’u ha’amaita’ira’a. ’Ua fa’ateitei au i tō’u reo i roto i te mau ’oire pū rahi o te ao nei… ’E ’o terā mau iho ā tā’u i ’ite ».²⁷

Hou ’a nehenehe ai ia Gordon ’ia parau ē ’ua hope tāna misiōni, ’ua tītauhia iāna ’ia rave i te hō’ē fa’ahou ’ohipa. ’Ua ani Elder Joseph F. Merrill iāna ’ia haere e fārerei i te Peresidenira’a Mātāmua o te ’Ēkālesia nō te fa’a’ite i te mau hina’aro i roto i te mau misiōni nō Peretāne ’e nō ’Europa. I te po’ipo’i nō te 20 nō ’ātete 1935, ’aita ā e hō’ē ’āva’e i muri i tōna ho’ira’a mai i te fare, ’ua fa’atomohia atu ’oia i roto i te piha ’āpo’ora’a i roto i te fare fa’aterera’a a te ’Ēkālesia. I tōna aroha-rima-ra’a i te melo tāta’itahi nō te Peresidenira’a Mātāmua—te mau Peresideni Heber J. Grant, J. Reuben Clark Tamaiti, ’e ’o David O.Mckay—’ua mata’u ihora ’oia i te ’ohipa tei hōro’ahia atu iāna. ’Ua parau te peresideni Grant, « e te taea’e Hinckley, e hōro’a atu mātou ia ’oe e 15 minuti nō te fa’a’ite mai ia mātou e aha tā Elder Merrill e hina’aro ia mātou ’ia fa’aro’o »²⁸

I roto i te 15 minuti i muri mai, ’ua hōhora atu te misiōnare tei ho’i mai nei mai tāna misiōni i te mana’o tapitapi o Elder Merrill—’oia ho’i tē hina’aro nei te mau misiōnare i te mau buka nene’i maita’i a’e nō te tauturu ia rātou i roto i tā rātou ’ohipa. ’Ei pāhonora’a, ’ua ui te peresideni Grant ’e tōna nā tauturu i te uira’a i muri i te tahi uira’a, ’e ’ua hau atu i te hō’ē hora te māoro te fārereira’a tei fa’ata’ahia.

I tōna ho’ira’a atu i te fare i muri a’e i te fārereira’a, ’aita Gordon i mana’o ri’i a’e ē, e taui taua nā 75 minuti i tōna orara’a. E piti mahana i muri iho, ’ua fāri’i ’oia i te hō’ē niuniu a te peresideni McKay, tei pūpū iāna te hō’ē ’ohipa ’ei pāpa’i parau fa’atere nō te tōmite nō te radio, te fa’atianira’a, ’e te mau buka nō te misiōni a te ’Ēkalesia tei ha’amau-’āpī-hia. E rave ïa teie tōmite, tei roto e ono melo nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo, i te ’ohipa nō te pāhono i te mau hina’aro tā Gordon i hōhora i roto i tāna fārereira’a e te Peresidenira’a Mātāmua.²⁹

Gordon B. Hinckley ’ei ta’ata rave ’ohipa nō te tōmite nō te radio, te fa’atianira’a, ’e te mau buka nō te misiōni a te ’Ēkālesia.

’Ua fa’ataime fa’ahou ā Gordon i tāna mau ’ōpuara’a nō te haere i te ha’api’ira’a teitei ’e nō te hō’ē tōro’a pāpa’i ve’a. ’Ua haere ’oia e rave i te ’ohipa nō te pāpa’i i te mau arata’ira’a nō te mau fa’anahora’a radio ’e te mau hōho’a teata, te papa’ira’a i te mau buka iti nā te mau misiōnare, te fa’atupura’a i te mau aura’a tōro’a ’e te mau fatu ve’a, ’e te mā’imira’a ’e te pāpa’ira’a i te ’ā’amu nō te ’Ēkālesia. ’Ua tauturu ’oia i te pāpa’i i te mau parau poro’i tei ’ōpuahia nō te patu i te fa’aro’o o te mau melo nō te ’Ēkālesia ’e nō te tū’ati i te mau ta’ata i rāpae’au i te ’Ēkālesia. ’Ua hāpono te hō’ē hoa iāna i te hō’ē taime i te hō’ē rata nō te ha’apoupou iāna nō te hō’ē fa’anahora’a radio ’e ma te ani atu e mea nāhea tōna fa’atupura’a i taua huru tālēni ra nō te papa’i ’e nō te a’o. ’Ua pāhono Gordon :

« Mai te mea tē vai ra te hō’ē noa a’e tālēni tō’u nō te a’o ’aore rā nō te pāpa’i, te ha’amāuruuru rahi nei ïa vau i tō’u Metua i te Ao ra. Tē mana’o nei au e mea iti roa te ’aravihi ta’ata i roto i te reira ; te mana rā tei mauhia e au nei, nō roto mai ïa i te mau rāve’a tei ’īritihia mai i mua iā’u ».³⁰

Na te ’ohipa a Gordon ’e te tōmite i ha’amaita’i atu ā i tōna ’aravihi ’ei ta’ata pāpa’i ve’a. ’Ua riro te reira ’ei rāve’a faufa’a rahi nō te ha’api’i i pīha’i iho i te mau ’āpōsetolo ’e te mau peropheta. ’A ’ite ai Gordon i nā melo nō te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo i te feruri hōhonura’a i te mau fa’aotira’a ’e te ha’api’ira’a i te tahi ’e te tahi, ’ua ta’a maita’i a’e iāna te pi’ira’a mo’a nō teie mau huru ta’ata ’e te fa’anahora’a nō te heheura’a o te tupu ’ia tāu’aparau ’āmui ana’e rātou.

’O Elder Stephen L Richards, tei tāvini i muri mai ’ei tauturu hō’ē i roto i te Peresidenira’a Mātāmua, te peresideni nō te tōmite. ’Ua parau ’o Gordon nōna mai te hō’ē ta’ata « feruri, mana’o pāpū, ha’apa’o maita’i ’e te pa’ari. E’ita roa atu ’oia e rū noa i te ’ohipa e hi’o māite rā ’oia hou ’a haere ai i mua. ’Ua ha’api’i mai au e mea maita’i a’e ē ’ia ha’apa’o maita’i ’oe i roto i teie ’ohipa, nō te mea, noa atu e aha te fa’aotira’a tā ’oe e rave, ’ua rahi ïa te mau hope’ara’a ’o te ha’ataui i te orara’a o te mau ta’ata e rave rahi ».³¹

Teie ïa te tahi atu mau melo nō te tōmite, ’o Elders Melvin J. Ballard, John A. Widtsoe, Charles A. Callis, Alonzo A. Hinckley (te feti’i nō Gordon), ’e o Albert E. Bowen. Teie tā Gordon i parau nō rātou :

E mea ’āfaro maita’i au e taua mau ta’ata rahi ra, tei hāmani maita’i mai iā’u. ’Ua ha’api’i rā vau ē e mau ta’ata ato’a ana’e rātou. E mau paruparu ’e e mau fifi tō rātou, ’aita rā te reira i ha’ape’ape’a iā’u. ’Ua fa’arahi rā te reira i tō’u here nō rātou nō te mea ’ua ’ite au i te mara’ara’a i ni’a a’e i tō rātou huru tāhuti te hō’ē tufa’a nō te huru hanahana, ’aore rā te hō’ē tufa’a ha’iha’i nō tō rātou ha’amo’ara’a i tō rātou orara’a nō te hō’ē ’ohipa fa’ahiahia tei nā mua atu i roto i tō rātou orara’a. ’Ua ’ite au i te fa’aurura’a o teie ’ohipa i roto i tō rātou orara’a. ’Aita e fē’a’ara’a tō’u nō ni’a i tō rātou pi’ira’a peropheta ’aore rā nō te mea ’ua parau ’e ’ua’ ohipa te Fatu nā roto atu ia rātou. ’Ua ’ite au i tō rātou huru ta’ata, tō rātou mau paruparu—’e tē vai nei tō rātou pā’āto’a te tahi mau paruparu. ’Ua ’ite rā vau i te pūai rahi o tō rātou fa’aro’o ’e tō rātou here i te Fatu, ’e tō rātou ā’au māhorahora i te ’ohipa ’e te ti’aturira’a tei tu’uhia i ni’a iho ia rātou ».³²

Fa’aipoipora’a, ’utuāfare ’e tāvinira’a i roto i te ’Ēkālesia

’Oia mau, ’aita ’o Gordon i mana’o noa i te ’ohipa. ’Ua tāmau noa ’oia i te haere pinepine nā muri ia Marjorie Pay i tōna ho’ira’a mai nā te fenua Peretāne. Mea fifi roa nō Marjorie ’e nōna ato’a tōna fa’aru’era’a mai. ’Ua parau Marjorie i muri mai, « noa atu tō’u hina’aro rahi ē ’ia tāvini ’oia i te hō’ē misiōni, e’ita roa atu rā e mo’ehia iā’u te mana’o pāinu ’e te mo’emo’e tā’u i fāri’i ’a fa’aru’e mai ai te pereo’o auahi i te vāhi tāpe’ara’a ».³³

I te tau ’auhune nō te matahiti 1929, e maha matahiti hou Gordon ’a fa’aru’e ai nō te tere atu i te fenua Peretāne, ’ua tāpa’o Marjorie iāna nō te mau piha ha’api’ira’a i te fare ha’api’ira’a teitei nō Utaha, ’a ’ite ai ’oia ē ’ua ’ere tōna metua tāne i tāna ’ohipa nō te Topatarira’a Rahi. ’Ua fa’aea ’oia i te reira iho ā taime i tāna mau piha ha’apiira’a ’e ’ua ’imi i te hō’ē ’ohipa ’ei pāpa’i parau nō te tauturu i tōna nā metua ’e tōna mau teina e pae—te hō’ē tūtavara’a tei tāmau noa i muri a’e i tō Gordon ho’ira’a mai nā tāna misiōni i te matahiti 1935. ’Aita roa atu i roa’a fa’ahou iāna te rāve’a ’ia noa’a te hō’ē ha’api’ira’a teitei, ’ua fa’aoti rā ’oia i te tāmau noa i te ha’api’i, nō reira ’oia i ha’api’i ai iāna iho nā roto i te tai’ora’a.

Nō te huru ’oa’oa, te parau ti’a i ni’a i te ’ohipa, e te fa’aaura’a hōhonu o Marjorie i te ’evanelia i here rahi ai Gordon iāna, ’e ’ua putapū roa ’o Marjorie i te maita’i ’e te fa’aro’o o Gordon. ’Ua parau ’oia, « ’a fātata mai ai rāua i te fa’aipoipohia, ’ua ti’aturi rahi au ē ’ua here Gordon iā’u. Terā rā, ’ua ’ite ato’a vau ē, e’ita roa vau e riro i te nūmera hō’ē nōna. I ’ite na vau ē, e riro vau i te vai nūmera piti noa i roto i tōna orara’a ’e tei te Fatu ra te nūmera hō’ē. ’E ’aita te reira i riro e fifi nō’u ». ’Ua tāmau noa ’oia i te parau : « E au ra iā’u ē mai te mea ’ua ta’a ia ’oe te ’evanelia ’e te tumu nō tō tātou haerera’a mai i’ō nei, e hina’aro ïa ’oe i te hō’ē tāne fa’aipoipo ’o te tu’u i te Fatu nā mua roa. ’Ua topa tō’u hau i te ’itera’a ē ’o ’oia taua huru ta’ata ra ».³⁴

’Ua fa’aipoipohia Gordon ’e ’o Marjorie i roto i te hiero nō Roto Miti i te 29 nō ’ēperēra 1937 ’e ’ua haere atu i te fare nō te tau ve’ave’a a te ’utuāfare Hinckley i East Mill Creek. ’Ua tāmau rāua i te hō’ē mātini ha’ave’ave’ara’a ’e fa’ato’eto’era’a, ’ua rave i te tahi atu mau ha’amaita’ira’a e tītauhia nō te orara’a i te matahiti tā’āto’a, ’ua ’atu’atu i te mau ’āua mā’a hotu ’e te mau ’āua pota, ’e ’ua ha’amata i te patu i tō rāua iho fare i ni’a i te hō’ē tufa’a fenua tāpiri mai. ’E nō reira ’ua riro mai ïa te vāhi i te mata’eina’a tei herehia e Gordon i te mau tau māhanahana nō tōna tau tamari’i-ri’i-ra’a ’ei vāhi i reira ’oia ’e ’o Marjorie e fa’ariro ai ’ei fa’aeara’a nō rāua ’e nō te ’atu’atu i tā rāua mau tamari’i—Kathleen, Richard, Virginia, Clark ’e Jane.

’Ua ha’amau ’o Gordon ’e ’o Marjorie i te hō’ē ’utuāfare nō te here, te fa’aturara’a te tahi i te tahi, te rave-pūai-ra’a i te ’ohipa, ’e te orara’a i te ’evanelia. ’Ua hōro’a mai te pure ’utuāfare i te mau mahana ato’a i te hō’ē ha’amāramarama ’ia ’ite te mau tamari’i i te fa’aro’o ’e te here a tō rātou mau metua. ’Ia pure ’āmui ana’e te ’utuāfare, ’ua ’ite ato’a te mau tamari’i ē tei pīha’i iho noa tō rātou Metua i te Ao ra.

’Ua riro te fare o te ’utuāfare Hinckley ’ei vāhi nō te tahi noa mau ture ’e te mau tītaura’a rarahi ra. ’Ua paraparau Marjorie nō ni’a i te mau mea e’ita e ti’a ’ia tupu mai te tahi mārōra’a. Teie tāna i parau nō ni’a i te hō’ē arata’ira’a metua tāna i fa’a’ite atu i tāna tāne fa’aipoipo : « ’Ua ha’api’i au ē ’ua ti’a iā’u ’ia ti’aturi i tā’u mau tamari’i, nō reira vau i tāmata ai i te ’ore roa e parau ’aita mai te mea e nehenehe iā’u ’ia parau ’ē. ’Ia ’atu’atu ana’e tātou i te hō’ē ’utuāfare, te mea e tītauhia, ’o te orara’a ïa i te mau mahana ato’a ’e ’ia ’ārearea ri’i nā ni’a i te ’ē’a. ’A ’ite ai au ē e’ita e nehenehe tā’u e rave i te tā’āto’ara’a o te mau fa’aotira’a a tā’u mau tamari’i, ’ua tāmata ïa vau ’ia ’ore e ha’ape’ape’a nō te mau mea ha’iha’i ato’a ».³⁵ ’Ei hope’ara’a nō te ti’aturira’a a tō rātou mau metua, ’ua ’ite te mau tamari’i ē tē fa’aturahia ra rātou ’e ’ua roa’a ia rātou te ’aravihi ’e te ti’aturira’a ia rātou iho. ’E mai te mea ē ’aita te pāhonora’a, ’ua ta’a ïa i te mau tamari’i e ’ere te reira ’ei ’ōpanira’a nā roto i te fa’ahepora’a.

’Ua ’ī ato’a te fare o te ’utuāfare Hinckley i te ’ata’ata. ’Ua parau Marjorie i te hō’ē taime : « Te hō’ē noa rāve’a nō te tere atu i roto i te orara’a ’o te ’atara’a ïa nā roto i te orara’a. E ti’a ia ’outou ’ia ’ata ’aore rā ’ia heva. Mea au a’e nā’u ’ia ’ata. E māuiui tō’u upo’o ’ia ta’i ana’e au ».³⁶ Ma te mau metua ’o te nehenehe e ’ata ia rātou iho ’e ’ia ’imi i te parau ’ārearea i roto i te orara’a i te mau mahana ato’a, e ’ite ïa te mau tamari’i i tō rātou ’utuāfare ’ei vāhi ha’apūra’a ’oa’oa.

’Ua riro noa na te tāvinira’a i roto i te ’Ēkālesia ’ei tufa’a o te orara’a nō Gordon ’e nō Marjorie. ’Ua tāvini Gordon ’ei peresideni nō te ha’api’ira’a sābati, nō te titi ’e ’ua pi’ihia i muri iho i roto i te tōmite fa’atere rahi nō te ha’api’ira’a sābati i reira ’oia i tāvini ai e iva matahiti te māoro. ’Ua tāvini ’oia i muri mai ’ei tauturu i roto i te hō’ē peresidenira’a titi ’e ’ei peresideni titi ’a tāvini ai Marjorie i roto i te Paraimere, te Feia ’Āpī Tamāhine, ’e te Sōtaiete Tauturu. ’Ua ’ite mata te mau tamari’i i te tāvinira’a i roto i te ’Ēkālesia mai te hō’ē ha’amaita’ira’a ’oa’oa—Hō’ē hōho’a tā rātou i pe’e tāta’itahi i tō rātou pa’arira’a.

Fa’aineinera’a nā roto i te mau tauto’ora’a ’ohipa

I roto i nā matahiti mātāmua e ono nō te fa’aipoipora’a o Marjorie ’e o Gordon, ’ua tāmau noa Gordon i te rave i te ’ohipa i roto i te tōmite nō te radio, te fa’aati-ani-ra’a, ’e te mau buka nō te misiōni. ’Ua hōro’a ’oia iāna iho i roto i tāna ’ohipa, ’e ’ua tūra’i pinepine te mau ’ōpuara’a ’e te mau tītaura’a iāna i te hope’a o tōna mau ’aravihi ’e te ’ite—e hau atu. ’Ua pāpa’i ’oia i roto i te hō’ē rata i te hō’ē hoa :

« Rahi te ’ohipa. Tē rahi noa atu ra te ’ohipa a teie tōmite ma te hō’ē i’oa roa i te rahi ’e te fifi ’e te ’ana’anatae rahi […]

« Te radio, te mau hōho’a teata, ’e te mau huru buka ato’a… e mau rāve’a ana’e ïa ’ia tāmau vau i te pure, ’ia vai ha’eha’a, ’ia rahi te ’ohipa ’e ’ia rave au i te ’ohipa e rave rahi mau hora roa… Nā teie mau mea pā’āto’a i fa’arahi i tō’u fa’a’ohipara’a i te mau tīti’a mata… i rahi ri’i ai tō’u mau tāpono i te menemene, i pāpū rahi ri’i ai au, ’e i rahi ri’i ai tō’u māere i te vāhi tā teie mau mea ato’a e arata’i atu ».³⁷

I te ’ōmuara’a o te mau matahiti 1940, ’ua ’āfa’i mai te Tama’i Rahi II i te hō’ē tauira’a nō Gordon i roto i te ’ohipa. ’Ua mau roa te ’ohipa misiōnare rave tāmau nō te tama’i, nō reira ’ua iti ri’i mai te tītaura’a i ni’a i tāna ’ohipa nō te fa’aineinera’a i te mau mātēria nā te mau misiōnare. Nō tōna ’itera’a i te hōpoi’a ’ia tauturu i te tauto’ora’a nō te tamaʻi, ’ua tāpa’o ’oia i tōna i’oa i te ha’api’ira’a ’ōfitie i roto i te nu’u moana a te Hau Marite. ’Aita rā tōna mau tatira’a (allergie) i fa’ati’a iāna ’ia haere atu. ’Ua fāri’i rā ’oia i muri mai ē « ’ua ’oto vau nō teie pāto’ira’a ». « Tē tāmau noa ra te tama’i, ’e tē rave ra te mau ta’ata ato’a i te tahi mea nō te tauturu. ’Ua mana’o vau ē ’ua ti’a iā’u ’ia rave i te tahi mea nō te tauturu ».³⁸ ’Ua arata’i teie hina’aro iāna ’ia tāpa’o i tōna i’oa nō te hō’ē ’ohipa ’ei tauturu nō te fa’atere nō te taiete pereo’o auahi nō Denver ’e Rio Grande. Nō te mea ho’i ē e mea faufa’a rahi te mau pereo’o auahi nō te utara’a i te mau nu’u ’e te mau tauiha’a nō te tama’i, ’ua mana’o Gordon ē e tauturu ïa teie ’ohipa iāna ’ia tāvini i tōna fenua. ’Ua tihepu te taiete iāna i te matahiti 1943, ’e ’ua rave ’oia i te ’ohipa i tā rātou ra fare maeha’a i te ’oire nō Roto Miti ē tae noa atu i te taime ’ua fa’ahaerehia ’oia e tōna ’utuāfare i Denver, Colorado i te matahiti 1944.

’Ua fa’ahiahia te feiā fa’atere nō te taiete pereo’o auahi i te ’ohipa a Gordon, ’e ’ia hope te tama’i i te matahiti 1945, ’ua pūpū rātou iāna i te hō’ē ti’ara’a tāmau ma te hō’ē ti’ara’a tōro’a fa’ahiahia i mua. I te reira iho ā taime, ’ua niuniu ’e ’ua ani atu Elder Stephen L Richards ia Gordon ’ia ho’i mai e rave tāmau i te ’ohipa nā te ’Ekālesia. Noa atu ē ’ua nehenehe i te taiete pereo’o auahi ’ia hōro’a i te hō’ē tino moni ’ohipa teitei a’e i tā te ’Ēkālesia, ’ua pe’e Gordon i tōna māfatu ’e ’ua ho’i atu i te ’oire nō Roto Miti.³⁹

’Aita i maoro roa ’ua rahi atu ā te ’ohipa a Gordon i te pū fa’atere a te ’Ēkālesia i tāna mau hōpoi’a nā mua atu. I te matahiti 1951, ’ua nominohia ’oia ’ei pāpa’i parau fa’atere nō te Tōmite rahi misiōnare a te ’Ēkālesia ’e ’ua fa’auehia ’oia ’ia hi’opo’a i te terera’a ’ohipa i te mau mahana ato’a a te tōmite misiōnare tei ha’amau-’āpī-hia. E hi’opo’a teie pū ’ohipa i te mau mea ato’a nō ni’a i te ha’apararera’a i te ’evanelia, mai te hāmanira’a, te ’īritira’a, ’e te ’ōperera’a i te mau mātēria fa’a’ohipahia e te mau misiōnare ; te ha’api’ipi’ira’a i te mau misiōnare ’e te mau peresideni misiōni ; ’e te mau aura’a ’e te mau ve’a nō te ha’amau i te mau aura’a ’e te fa’aorera’a i te mau parau hape nō ni’a i te ’Ēkālesia.⁴⁰

I te tau ’auhune nō te matahiti 1953, ’ua pi’i te peresideni David O. McKay ia Gordon i tōna piha tōro’a ’e ’ua ani iāna ’ia feruri i te hō’ē uira’a e’ita e tū’ati roa i te mau hōpoi’a i roto i te pū ’ohipa misiōnare. ’Ua ha’amata ’oia, « e te taea’e Hinckley, mai tā ’oe i ’ite, tē patu nei tātou i te hō’ē hiero i te fenua Helevetia, ’e e mea ta’a ’ē te reira i te tahi atu mau hiero nō te mea e ti’a i te reira hiero ’ia tāvini i te mau melo o te parau i te mau reo e rave rahi. Tē hina’aro nei au ē ’ia ’imi ’oe i te hō’ē rāve’a nō te hōhora i te ha’api’ira’a nō ni’a i te hiero nā roto i te mau reo huru rau nō ’Europa ma te fa’a’ohipa i te tahi noa feiā rave ’ohipa hiero ».⁴¹

’Ua hōro’a te peresideni McKay i te hō’ē vāhi i reira e nehenehe ai ia Gordon ’ia tūtava i te fa’aurura’a ’e ’ia fa’ata’a ’ē iāna i te mau tītaura’a nō tāna ’ohipa i te pū ’ohipa misiōnare. I te mau pō o te hopetoma, i te mau mahana mā’a, ’e i te tahi mau sābati, ’ua rave Gordon i te ’ohipa i roto i te hō’ē piha na’ina’i i te pae o te tahua nō te hiero nō Roto Miti. I te mau po’ipo’i sābati e rave rahi, e ’āmui atu te peresideni McKay iāna nō te tāu’aparau i te mau mana’o, nō te hi’opo’a māite i te hōhorara’a o te ’ōro’a hiero, ’e nō te pure nō te arata’ira’a.

I muri a’e i te feruri-hōhonu-ra’a, te purera’a, e te tūtavara’a i te heheura’a, ’ua ani Gordon ē ’ia tu’uhia te hōhorara’a nō ni’a i te ’ōro’a hiero i roto i te hōho’a teata, ma te mau parau o taua ha’api’ira’a mo’a ra ’ia auvahahia nā roto i te mau reo e rave rahi. ’Ua fāri’i te peresideni McKay ’e ’o vetahi ’ē i tāna anira’a ’e ’ua fa’auehia iāna ’ia hāmani i te hōho’a teata. ’Ua ha’a Gordon ’e te hō’ē pupu ta’ata ’aravihi ’e te ha’apa’o maita’i tei fa’aoti i te ’ohipa i te ’āva’e setepa 1955. ’Ua ’āfa’i ’oia iho i muri mai te mau hōho’a teata i te hiero nō Bern Helevetia ’e ’ua hi’opo’a i te mau fa’aineinera’a mātēria nō te mau ’ōro’a hiero mātāmua.⁴²

’Ua putapū te ’ā’au o Gordon i te ’itera’a ē ’ua ’āfa’i mai tāna ’ohipa i te ’oa’oa i te feiā mo’a i ’Europa : « ’A hi’o ai au i taua mau ta’ata nō roto mai i nā 10 nūna’a ’ia rave i te mau ’ōro’a hiero ; ’a hi’o ai au i te feiā pa’ari nō muri mai i te pāruru ’āuri tei ’ere i tō rātou mau ’utuāfare i roto i te mau tama’i tei mani’i mai i ni’a iho ia rātou, ’e ’a ’ite mata ai au i te mau fa’a’ite’itera’a nō te ’oa’oa ’e te mau roimata nō te ’oa’oa tei tae mai mai roto mai i tō rātou ’ā’au ’ei hotu nō te mau rāve’a tei hōro’ahia atu ia rātou ; ’a hi’o ai au i te mau tāne ’e te mau vahine ’āpī ’e tō rātou mau ’utuāfare—tā rātou mau tamari’i nehenehe ’e te māramarama—’e ’ua ’ite au i taua mau ’utuāfare ra tei tāhō’ēhia i roto i te hō’ē autā’atira’a mure ’ore, ’ua ’ite pāpū vau hau atu i te mea tā’u i ’ite nā mua atu ē ’ua fa’auruhia ’e ’ua arata’ihia [te peresideni McKay] e te Fatu nō te ’āfa’i mai i teie mau ha’amaita’ira’a faufa’a rahi i roto i te orara’a nō taua mau tāne ’e mau vahine fa’aro’o tei ha’aputuputuhia mai roto mai i te mau nūna’a nō ’Europa ».⁴³

E piti ’ahuru matahiti tei ma’iri mai te taime i ho’i mai ai Gordon mai tāna misiōni, e ’aita ’oia i fa’atupu i tāna moemoe’a ’ia fāri’i i te hō’ē parau tū’ite teitei ’e ’ia riro ’ei hō’ē pāpa’i ve’a. ’Ua ha’api’i rā ’oia i te fa’a’ohipa i te mau tauiha’a ’āpī nō te ha’aparare i te parau a te Atua, ’ua fa’atupu i te mau aura’a maita’i ’e te mau ta’ata nō te tahi atu mau fa’aro’o, ’ua tuatāpapa ’e ’ua pāpa’i i te mau parau nō te ’ā’amu o te ’Ēkālesia, ’e ’ua tauturu i te fa’aineine i te rāve’a ’ia fāri’i te tauasini feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei i te mau ha’amaita’ira’a o te hiero. E riro teie mau ’ohipa ’ei niu nō te tāvinira’a tāna e hōro’a i roto i te toe’a o tōna nei orara’a.

Tāvinira’a ’ei tauturu i te Tino ’Ahuru Ma Piti

I te mahana mā’a, 5 nō ’ēperēra 1958, ’ua pāhono ’o Richard, te tamaiti a Gordon ’e a Marjorie i te hō’ē pi’ira’a niuniu. ’Aita te ta’ata pi’i i parau ē ’o vai ’oia, ’ua ’ite rā Richard i te reo o te peresideni David O. McKay ’e ’ua horo nō te fa’a’ite i tōna metua tāne. I muri a’e i tōna paraparau-poto-noa-ra’a i te peresideni McKay, ’ua hopu ’oi’oi ’o Gordon i te pape, ’ua taui i tōna ’ahu ’e ’ua tere atu nā ni’a i te pereo’o i te piha tōro’a o te peresideni o te ’Ēkālesia. Nō te mea ho’i ē ’ua fāri’i ’oia i te mau fa’ata’ara’a ’ohipa a te peresideni McKay nā mua atu, ’ua mana’o ’oia e anihia ’oia ’ia tauturu i te tahi mea ’ei fa’aineinera’a nō te tufa’a purera’a nō te ’āmuira’a rahi i te mahana i muri. ’Ua hitimahuta ’oia i te ’itera’a ē e ’ohipa ’ē tō roto i te ferurira’a o te peresideni McKay. I muri a’e i te aroha hoara’a, ’ua ani te peresideni McKay ia Gordon ’ia tāvini ’ei tauturu i te Tino ’Ahuru Ma Piti. Te mau taea’e tei tāvini i ni’a i teie nei ti’ara’a, tei fa’a’orehia i te matahiti 1976, e mau hui mana fa’atere rahi ïa nō te ’Ēkālesia. Tē tāvini ra Gordon ’ei peresideni titi nō East Mill Creek i te taime ’a tu’u atu ai te peresideni McKay i teie pi’ira’a.

I te mahana i muri iho, ’ua fāri’i Elder Gordon B. Hinckley i te hō’ē pāturura’a i roto i te ’āmuira’a rahi. Noa atu ē ’ua parau ’oia i roto i tāna a’ora’a mātāmua i te ’āmuira’a « ē ’ua ’ī ’oia i te mana’o taiā », ’ua amo rā ’oia i tāna hōpoi’a ’āpī ma te fa’aro’o ’e te pūai ta’a ’ē.⁴⁴

Te hō’ē ’ohipa rarahi tei ma’iri mai i ni’a iho ia Elder Hinckley ’ei tauturu i te Tino ’Ahuru Ma Piti ’o te hi’opo’ara’a ïa i te ’ohipa a te ’Ēkālesia i te tā’āto’ara’a o Asia. E mea iti roa tōna ’ite nō ni’a i te nūna’a ta’ata i reira ’e ’aita ’oia e paraparau i te hō’ē o tō rātou ra mau reo, ’ua vitiviti rā ’oia i te here ia rātou, ’e ’ua here ato’a rātou iāna. ’Ua fa’ati’a ’o Kenji Tanaka, te hō’ē feiā mo’a Tāpōnē i te mau mahana hope’a nei, i te rurura’a mātāmua a Elder Hinckley i te fenua Tāpōnē: « ’Ua nehenehe te ’ana’anatae rahi ’o Elder Hinckley i te ’itehia i roto i tōna mau mata ’ana’ana. Tāna parau mātāmua ia mātou ’o Subarashii! ïa. [‘Fa’ahiahia mau!’] ’Ua taui te vārua nō taua rurura’a ra mai te huru ’eta’eta ’e te fa’anaho-maita’i-hia i te hoara’a ’e te pirira’a atu iāna, ’e ’ua pārahi mai te hō’ē vārua māhanahana ».⁴⁵

Teie ïa te vārua tāna i fa’a’ite’ite i te mau vāhi ato’a ’ua tere ’oia i Asia. ’Ua tauturu ’oia i te mau ta’ata ’ia ’ite ē nā roto i te fa’aro’o i te Fatu, e nehenehe tā rātou e fa’atupu i te mau mea rarahi ’e ’ia tauturu i te ’Ēkālesia ’ia tupu i roto i tō rātou mau fenua ’āi’a. ’Ua fa’aea piri ato’a ’oia i te mau misiōnare rave tāmau, ma te ’itera’a e riro tō rātou itoito i te ha’amaita’i ti’a atu i te mau ta’ata tā rātou i tāvini.

Te hō’ē ’ite ta’a ’ē nō te i’oa o te Mesia

’Ua tae mai te tahi atu niuniu tei taui i te orara’a i te hō’ē mahana mā’a—30 nō setepa 1961. I teie taime, ’o Marjorie ïa tei fa’aro’o i te reo mātauhia o te peresideni McKay i roto i te niuniu. ’Ua ha’avitiviti fa’ahou Gordon B. Hinckley i te haere i te piha tōro’a o te peresideni o te ’Ēkālesia. ’Ua hitimahuta fa’ahou ā ’oia ’e ’aita ’oia i ta’a fa’ahou i tōna ’itera’a i te tumu nō te fārereira’a. I tōna taera’a atu, ’ua parau te peresideni McKay iāna, « ’ua fa’auruhia vau ē ’ia nomino ia ’oe nō te fa’a’ī i te pārahira’a vata i roto i te pūpū nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo ’e ’ua hina’aro mātou ’ia pāturu ia ’oe i roto i te ’āmuira’a ».⁴⁶ Ua haere fa’ahou ā Elder Hinckley i mua ma te fa’aro’o ’e te ’ana’anatae noa atu tōna mau mana’o taiā.

’Ei ’āpōsetolo, ’ua fāri’i Elder Hinckley i te tahi atu mau hōpoi’a. ’Ua fārerei ’oia i te tahi mau taime i te mau ti’a fa’atere nō te mau hau ’e te tahi atu hui mana fa’atere. ’Ua ani-pinepine-hia ’oia ’ia riro ’ei ’auvaha parau nō te ’Ēkālesia i mua i te ta’ata nō te pāhono atu i te mau fa’ahapara’a ’e te mau fa’ahuehuera’a ta’ere i roto i te fenua Marite. Tei mua ’oia i te mau tūtavara’a nō te ha’apūai i te mau rāve’a ha’apurorora’a a te ’Ēkālesia ’e nō te fa’a’ohipara’a i te rāve’a ’āpī nō te ha’aparare i te ’evanelia nā te ao tā’āto’a. Noa atu teie mau hōpoi’a ’o te rahi noa atu ra, ’aita roa atu i mo’ehia iāna tāna hōpoi’a ’ia ha’apūai i te fa’aro’o o te mau ta’ata ’e o te mau ’utuāfare. Nā roto ’ānei i te ’āparaura’a i te hō’ē noa ta’ata ’aore rā e ’ahuru tauasini ānei ta’ata, tāna ravera’a, te utuutu-tāta’itahi-ra’a ïa i te ta’ata, te hō’ē ravera’a tei riro ’ei tāpa’o nō tāna tāvinira’a : ’ia ’āfa’i tāta’itahi mai te ta’ata i te Mesia.

’Ua tāmau noa Elder Hinckley i te hi’opo’a i te ōhipa i Asia e hitu fa’ahou ā matahiti, ’e ’ua ’oa’oa ’oia i te ’itera’a i te tupura’a o tōna mau hoa i reira. ’Ua fa’a’ite ’oia ē « e ’ohipa nō te ha’aferuri… ’ia ’ite mata i te huru e fa’atupu ai te Fatu i te terera’a nō tāna ’ōpuara’a rarahi i roto i taua… mau tufa’a o te fenua ra ».⁴⁷

E taui te mau ’ohipa i rotopū i te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo, ’ua fāri’i Elder Hinckley i te mau rāve’a nō te tāvini i roto i te tahi atu mau tufa’a o te ao nei. I te mau vāhi ato’a ’ua haere ’oia, ’ua fa’a’ite ’oia i tōna māna’ona’ora’a nō te ta’ata tāta’itahi. I te matahiti 1970, ’a hi’opo’a ai i te ’ohipa a te ’Ēkālesia i Amerika Apatoʻa, ’ua tere atu ’oia i te fenua Tireni i muri a’e i te peresidenira’a i te hō’ē ’āmuira’a titi i te fenua Peru. E piti mahana i muri a’e i tōna taera’a i te fenua Tireni, ’ua fa’aro’o ’oia ē ’ua ta’iri te hō’ē ’āueuera’a fenua pūai i te fenua Peru ’e ’ua mo’e e maha misiōnare. ’Ua rave ’oi’oi a’era ’oia i te mau fa’anahora’a nō te ho’i atu i te fenua Peru noa atu e ha’atāere te reira i tōna ho’ira’a i te fare. ’Ua parau ’oia, « e’ita e nehenehe iā’u ’ia ho’i i te fare ma te hau ’e ’ua mo’e ho’i te mau misiōnare ».⁴⁸

’Ua tae atu ’oia i Lima, Peru, i te po’ipo’i a’e. I tō te mau misiōnare tei mo’e ’itera’a i te hō’ē ta’ata paraparau radio nā te ara, ’ua nehenehe ia rātou ’ia pi’i ia Lima, ’e ’ua paraparau Elder Hinckley ia rātou. Tei roto te mau misiōnare i te hō’ē piha na’ina’i tei ’ī i te tahi atu mau ta’ata tei ora mai, ’e ’ua ha’apurorohia tā rātou mau paraparaura’a nā roto i te hō’ē ’āfata paraparau. « ’A fa’aro’ohia ai te reo o Elder Hinckley nā roto i te āfata paraparau i roto i taua piha ra tei ’ī roa i te ta’ata e hina’aro ra e paraparau nā roto i te radio, ’ua māmū ihora te ta’ata ato’a i roto i te piha. Noa atu ’ua paraparau mai ’oia nā roto i te reo Marite, ’e e reo Paniora tō teie feiā ato’a, ’ua ha’amata vetahi o rātou i te paraparau ri’iri’i ’e te tahi ma te ui ē, ‘’O vai taua ta’ata ra ?’ E au ra, i rotopū i te hue-nane-ra’a, e ’ere taua reo ra nō te hō’ē ta’ata mai te mau ta’ata ato’a ».⁴⁹

I roto i tāna nā matahiti mātāmua e piti i te hi’opo’ara’a i te ’Ēkālesia i Amerika Apato’a, ’ua tere fa’a’ati ’o Elder Hinckley i te mau misiōni ato’a ; ’ua ha’amau i te mau misiōni ’āpī i te mau fenua Colombia ’e Ecuadoria ; ’ua tauturu i te ha’amaura’a i te mau titi ’āpī i te mau fenua Lima, Peru, ’e i São Paulo, Beresiria ; ’ua tauturu i te tātara i te mau ha’afifira’a nō te parau tītiro mana nō te fa’aeara’a nā te mau misiōnare tei pi’ihia ’ia tāvini i te fenua Raparata. Tei rōpū ’oia i te ravera’a i te tahi atu ā mau ’ohipa ’a fa’ata’ahia ai ’oia i te ’āva’e mē 1971, ’ia hi’opo’a e va’u misiōni i ’Europa.⁵⁰

’Ua ’ite pinepine Elder Hinckley i te rohirohi nō tāna tālena ’ohipa tāuiui ’ore. ’Ua ’oa’oa ’oia i te mau taime ato’a ’ia ho’i i te fare ’e ’ia fa’aea i pīha’i iho ia Marjorie ’e te mau tamari’i. ’Āre’a rā, e nehenehe ia Marjorie ’ia parau ē ’ia fa’aea maoro ātea ana’e ’oia i te ’ohipa, e’ita ’oia e fa’aea noa ma te ’ohipa ’ore. ’Aita roa atu tōna pi’ira’a ’ei ’āpōsetolo—te hō’ē o « te mau ’ite pāpū nō te i’oa nō te Mesia i roto i te ao pā’āto’a nei » (PH&PF 107:23)—i ātea roa i tōna ferurira’a.

Mau hōpoi’a teimaha ’ei tauturu i roto i te Peresidenira’a Mātāmua

I te 15 nō tiurai 1981, i muri a’e i te tāvinira’a i roto i te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo fātata e 20 matahiti te maoro, ’ua fāri’i Elder Hinckley i te tahi atu pi’ira’a māere. ’Ua ani te peresideni Spencer W. Kimball, te peresideni o te ’Ēkālesia i taua taime ra, iāna ’ia tāvini ’ei hō’ē tauturu i roto i te Peresidenira’a Mātāmua, ta’a ’ē noa atu i te mau peresideni N. Eldon Tanner ’e ’o Marion G. Romney. E ’ere teie i te mea ta’a ’ē i te fa’anahora’a ’ia rave e piti nā tauturu e ’ere ato’a rā ’a tahi ra. E ’ere te peresideni Kimball ’e tōna nā tauturu i te mea maita’i roa i te pae tino ’e ’ua hina’aro rātou i te tahi atu ā tauturura’a i roto i te peresidenira’a.⁵¹

I roto i tāna ’āmuira’a mātāmua i roto i teie ti’ara’a ’āpī, ’ua parau te peresideni Hinckley : « Tā’u noa hina’aro ’o te tāvinira’a ïa ma tō’u here ato’a i te mau vāhi ato’a e pi’ihia vau… Nā teie pi’ira’a mo’a i fa’a’ite mai iā’u i tō’u mau paruparu. Mai te mea ’ua fa’atupu vau i te ’ino’ino i te hō’ē noa a’e taime, tē tātarahapa nei au ’e tē ti’aturi nei au ē e fa’a’ore mai outou i tā’u hapa. E mea roa ānei ’aore rā e mea poto ānei teie ’ohipa, tē fafau nei rā vau ’ia hōro’a i tō’u itoito maita’i roa a’e, ’o te hōro’ahia ma te here ’e te fa’aro’o ».⁵²

’Ua hina’arohia tōna itoito maita’i roa a’e ’a paruparu ai te ea o te mau peresideni Kimball, Tanner ’e Romney. ’Ua ma’iri mai te terera’a ’ohipa i te mau mahana ato’a a te Peresidenira’a Mātāmua i ni’a i te peresideni Hinckley. ’Ua ’amo ato’a ’oia i te rahira’a o te mau tauto’ora’a rarahi, mai te ha’amo’ara’a i te hiero nō Jordan River Utaha. Ta’a ’ē noa atu i te reira, ’ua fa’aruru ’oia i te tahi fa’ahapara’a a te huira’atira i te Ēkālesia ’e te feiā fa’atere, tō muta’a ihora ’e tō teie ’anotau. I te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ēperēra 1982, ’ua parau ’oia :

« Tē ora nei tātou i roto i te hō’ē sōtaiete e fa’a’amuhia nei e te fa’ahapara’a… Tē a’o nei au ia ’outou ē ’ia hi’o i te hi’ora’a ātea ’e ’ia fa’aea i te ha’apeʻapeʻa nō te mau paruparu ha’iha’i… E mau paruparu ānei teie nō te faufa’a rahi o te tāvinira’a a te [feiā fa’atere o te ’Ēkālesia’] ’e nō te fa’ahiahia o tā rātou tauto’ora’a ».⁵³

’Ua pohe te peresideni Tanner i te 27 nō novema 1982, ’e nō te ’ino o te ea o te mau peresideni Kimball ’e Romney, ’ua pārahi te presideni Hinckley, tei pi’ihia i taua taime ra ’ei tauturu piti i roto i te Peresidenira’a Mātāmua, i mua i pīha’i iho i nā parahira’a e piti ta’ata ore, i te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ēperēra 1983. ’Ua ’ite ’oia i roto i te hōhonura’a o tōna ’ā’au « te huru mo’emo’e nō te fa’aterera’a ».⁵⁴

Te peresideni Gordon B. Hinckley, i te hō’ē taime ’o ’oia ana’e te melo nō te Peresidenira’a Mātāmua e tino maita’i, tei tae atu i te ’āmuira’a rahi.

’Ua rave māite te peresideni Hinckley i te ’ohipa ma te pure, ma te hina’aro ’ore i te mono i te peropheta. ’Ua ani ’oia i te mau melo pa’ari nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpōsetolo—’o Elder Ezra Taft Benson iho ā ra, te peresideni nō te pupu—nō te tauturura’a i te fa’aterera’a i te ’ohipa a te ’Ēkālesia i te mau mahana ato’a. ’Ua rave ’āmui te peresideni Hinckley i te ’ohipa ’e te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo, ma te arata’i-noa-hia e te a’o a te peresideni Kimball. ’Āre’a rā ’ua ’ite ’oia i te hō’ē hōpoi’a rahi i ni’a iho iāna.

Noa atu ē ’ua tāpe’a te mau hōpoi’a a te peresideni Hinckley i roto i te Peresidenira’a Mātāmua iāna i te ’oire nō Roto Miti i te rahira’a o te taime, ’ua tere ’oia i te tahi taime nō te utuutu i te mau melo ’e te mau misiōnare i te tahi atu mau tufa’a nō te ao nei. I te matahiti 1984, ’ua ho’i atu ’oia i te fenua Philipino. Hō’ē ’ahuru ma va’u matahiti nā mua atu, ’ua ha’amo’a ’oia i te fare purera’a mātāmua i reira ; i teienei e ha’amo’a ïa ’oia i te hiero mātāmua. I roto i te pure ha’amo’ara’a, ’ua parau ’oia :

« Teie nūna’a Philipino ’o te hō’ē ïa nūna’a e rave rahi mau motu ’o te here nei tōna mau ta’ata i te ti’amāra’a ’e te parau mau, ’ua fa’aro’o tō rātou ’ā’au i te ’itera’a pāpū a tō mau tāvini, ’e ’ua fāri’i i te poroʻi a te ’evanelia mure ’ore. Tē ha’amāuruuru nei mātou ia ’oe nō tō rātou fa’aro’o. Tē ha’amāuruuru nei mātou ia ’oe nō tō rātou vārua ha’atusia. Tē ha’amāuruuru nei mātou ia ’oe nō te semeio nō te tupura’a o tā ’oe ’ohipa i roto i teie nei fenua ».⁵⁵

’Ua ’itehia te tupura’a tāmau o te ’Ēkālesia i te ’āva’e tiunu 1984 i te taime ’a fa’a’ite ai te peresideni Hinckley, i te i’oa o te Peresidenira’a Mātāmua, i te pi’ira’a nō te mau Peresidenira’a Ārea—e mau melo nō te Hitu ’Ahuru ’o te ora nei nā te ao nei ’e ’o te hi’opo’a nei i te ’ohipa a te ’Ēkālesia i roto i te mau tufa’a fenua tei fa’ata’ahia. Ma te rave i te ’ohipa i raro a’e i te arata’ira’a a te Peresidenira’a Mātāmua ’e te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo, e hōro’a ïa teie mau taea’e i te rahira’a o te fa’aterera’a ’e te ha’api’ipii’ra’a e hina’arohia i roto i tō rātou mau ārea. « E’ita e nehenehe ia mātou ’ia rave i te mau fa’aotira’a ato’a i Roto Miti nei », ’ua parau mai ’oia. « E ti’a ia mātou ’ia rave i te tahi mea nō te mono ātea atu i te mana ».⁵⁶ Hō’ē matahiti i muri mai, ’ua parau te peresideni Hinckley i te feiā fa’atere nō te ’Ēkālesia nā te ao nei : « Tē ti’aturi nei au ē e ta’ahira’a fa’auruhia ’e te fa’ahiahia tā mātou i rave i teie mau ’āvaʻe i ma’iri a’enei. Tē ti’aturi nei au ē e hōro’a mai te pārahi-pinepine-ra’a o teie mau taea’e maita’i i rotopū ia ’outou i te ti’aturira’a rahi i roto ia ’outou. Tē nati ’āmui nei teie mau taea’e i te tā’āto’ara’a o te tino o te ’Ēkālesia ».⁵⁷

I muri a’e i te arata’ira’a i te ’Ēkālesia nā roto i nā 12 matahiti nō te tupura’a fa’ahiahia, ’ua pohe te peresideni Spencer W. Kimball i te 5 nō novema 1985. ’Ei ’āpōsetolo pa’ari a’e, ’ua fa’ata’ahia te peresideni Ezra Taft Benson ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia. ’Ua ani ’oia ia Gordon B. Hinckley ’ia tāvini ’ei tauturu hō’ē i roto i te Peresidenira’a Mātāmua ’e Thomas S. Monson ’ia tāvini ’ei tauturu piti. Mai nā melo tino maita’i e toru o te Peresidenira’a Mātāmua, ’ua ’ite te peresideni Hinckley i te māmāra’a mai tāna mau hōpoi’a ’e ’ua rahi atu tōna mau tere fārerei i te feiā mo’a nā te ao nei.

Peresideni Ezra Taft Benson *(i rōpū)* ’e tōna nā tauturu, Peresideni Gordon B. Hinckley *(i te ’aui)* ’e Peresideni Thomas S. Monson *(i te ’atau),* i te ’āmuira’a rahi.

I roto tau matahiti i muri mai, ’ua ha’amata te ea o te peresideni Benson i te ’ino, ’e ’ua ma’iri fa’ahou mai te mau hōpoi’a i te mau mahana ato’a nō te fa’aterera’a i te ’Ēkālesia i ni’a i te peresideni Hinckley. E ’ere rā ’oia ana’e i teie taime i roto i te Peresidenira’a Mātāmua. Ma te pūai ’e te itoito, ’ua tāpe’a te mau peresideni Hinckley ’e Monson i ni’a i te hō’ē ’ē’a tāmau, ma te fa’atura noa i te pi’ira’a a te peresideni Benson ’ei peropheta, ’ei hi’o ’e ’ei heheu parau. ’Ua fa’atupu rātou i te hō’ē auhoara’a pūai ’e te mure ’ore.

’Ua pohe te peresideni Benson i te 30 nō mē 1994, ’e ’ua riro mai te peresideni Howard W. Hunter ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia. ’Ua tāvini fa’ahou ā te mau peresideni Hinckley ’e Monson ’ei tauturu. I te ’āva’e tiunu, ’ua ’āpe’e te peresideni ’e te tuahine Hinckley i te peresideni Hunter ’e tāna vahine fa’aipoipo ’o Inis ’e ’o Elder M. Russell Ballard ’e tāna vahine fa’aipoipo ’o Barbara, i Nauvoo, Illinois, nō te fa’ahanahana i te 150 o te matahiti nō te tāparahi-pohe-ra’a o Iosepha ’e o Hairamu Semita. Teie ana’e te tere tā te peresideni Hunter ’e te peresideni Hinckley i rave ’āpipiti. E rave rahi mau matahiti tō te peresideni Hunter fa’arurura’a i te fifi ma’i, ’e ’ua ’ino vitiviti tōna ea i muri a’e i teie nei tere. I te 27 nō fepuare 1995, ’ua ani ’oia i te peresideni Hinckley nō te hō’ē ha’amaita’ira’a autahu’ara’a. I roto i te ha’amaita’ira’a, ’ua tāparu te peresideni Hinckley nō te ora o te peresideni Hunter, ’ua parau ato’a rā ’oia ē tei roto ’oia i te rima o te Fatu.⁵⁸ Tau mahana i muri mai, i te 3 nō māti 1995, ’ua fa’aru’e mai te peresideni Hunter.

Peropheta, hi’o, ’e heheu parau e Peresideni nō te ’Ēkālesia

’Ua riro te pohera’a o te peresideni Hunter, noa atu e ’ere i te mea māerehia, ’ei hōpoi’a rahi i ni’a i te ’utuāfare Hinckley. ’Ei ’āpōsetolo pa’ari roa a’e, e riro mai ïa te peresideni Hinckley ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia. ’Ua ha’amana’o te tuahine Hinckley i te taime ’a fāri’i ai rāua i te parau ’āpī nō te pohera’a o te peresideni Hunter : « ’Ua reva te peresideni Hunter, ’e ’ua vaiihohia mai mātou nō te rave noa ā i te ’ohipa. ’Ua ’oto vau, ma te mo’emo’e rahi. ’O Gordon ato’a. ’Ua fa’aea noa ’oia ma te paraparau ’ore. ’E ’ua ’ite ’oia i tōna huru mo’emo’e. ’Aore roa e ta’ata tei toe mai ’o te nehenehe e ta’a i te mea tāna e fa’aruru ra ».⁵⁹

I muri a’e i te hunara’a o te peresideni Hunter, ’ua roa’a i te peresideni Hinckley i te tāmāhanahanara’a i roto i te hiero. ’Ōna ana’e i roto i te piha rurura’a a te Peresidenira’a Mātāmua ’e a te pupu nō te Tino ’Ahuru Ma Piti ’āpōsetolo i roto i te hiero nō Roto Miti, ’ua tuatāpapa ’oia i te mau pāpa’ira’a mo’a ’e ’ua feruri hōhonu i te mea tāna i tai’o. ’Ua feruri ’oia i ni’a i te orara’a, te tau tāvinira’a ’e te Tāra’ehara a Iesu Mesia. I muri iho ’ua hi’opo’a ’oia i te mau hōho’a pēni i ni’a i te papa’i o te mau peresideni ato’a o te ’Ēkālesia mai ia Iosepha Semita ē tae atu ia Howard W. Hunter. ’Ua pāpa’i ’oia i roto i tāna buka ’ā’amu teie ’ohipa tei tupu :

« ’Ua haere au nā mua i teie mau hōho’a ’e ’ua hi’o atu vau i roto i te mau mata o te mau ta’ata tei fa’a’itehia mai i reira. ’Ua ’ite au ē e au ra ’ua nehenehe iā’u ’ia paraparau atu ia rātou. ’Ua ’ite au e au ra tē parau mai nei rātou iā’u ’e te fa’aitoito mai nei rātou iā’u… ’Ua pārahi au i roto i te pārahira’a tā’u i pārahi ’ei tauturu mātāmua nō te peresideni. ’Ua fa’aea maoro vau i te māta’ita’ira’a i taua mau hōho’a pēni ra. E au ra ē ’ua ora fa’ahou mai te tā’āto’ara’a o rātou. E au ra tei ni’a tō rātou mata i ni’a iho iā’u. ’Ua ’ite au ē tē fa’aitoito mai ra rātou iā’u ’e tē fafau mai ra rātou i tā rātou pāturura’a. E au ra ē tē parau mai nei rātou iā’u ē ’ua paraparau rātou nō’u i roto i te hō’ē ’āpo’ora’a tei tupu i te ra’i, ’e ’eiaha vau e mata’u ’e e ha’amaita’i ’e e turuhia ïa vau i roto i ta’u tāvinira’a.

« ’Ua tūturi au ’e ’ua tāparu vau i te Fatu. ’Ua paraparau maoro vau iāna nā roto i te pure… ’Ua pāpū iā’u ē nā roto i te mana o te Vārua, ’ua fa’aro’o vau i te reo o te Fatu, e ’ere nā roto i te parau, mai te hō’ē rā tāmāhanahanara’a tā’u i ’ite i roto i tō’u māfatu nō ni’a i te mau uira’a tā’u i fa’ahiti i roto i te pure ».⁶⁰

I muri a’e i teie ’ohipa tei tupu, ’ua pāpa’i fa’ahou ’oia i tōna mau mana’o : « E mea maita’i a’e vau i teienei, e ha’apāpūra’a pa’ari a’e tō’u i roto i tō’u ’ā’au ē tē rave nei te Fatu i tōna hina’aro nō ni’a i tāna ’ohipa ’e te bāsileia, ē e pāturuhia ïa vau ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia ’e e peropheta, e hi’o ’e e heheu parau, nō te tāvini i te roara’a o te taime tā te Fatu e hina’aro. Ma te ha’apāpūra’a a te Vārua i roto i tō’u nei māfatu, ’ua ineine au i teie taime i te haere i mua nō te rave i te ’ohipa maita’i roa a’e tā’u i ’ite nāhea i te rave. E mea fifi nō’u ’ia ti’aturi ē tē tu’u nei te Fatu iā’u i ni’a i teie hōpoi’a hau roa i te teitei ’e te mo’a… Tē ti’aturi nei au ē ’ua ha’api’ipi’i te Fatu iā’u ’ia rave i te mea tāna e tīa’i nei iā’u ’ia rave. E hōro’a ïa vau i te tā’āto’ara’a o tō’u here Nōna, e mea pāpū roa ē e ’imi ïa vau i tāna arata’ira’a ».⁶¹

’Ua fa’ata’ahia te peresideni Gordon B. Hinckley ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia i te 12 nō māti 1995 ’e i te mahana i muri iho ’ua paraparau ’oia i roto i te hō’ē fārereira’a e te mau ve’a ’e ’ua pāhono i te mau uira’a a te mau pāpa’i ve’a. ’Ua fa’a’ite mai ’o Elder Jeffrey R. Holland ē « fātata i te hope’a nō te hō’ē tāu’ara’a parau oraora ’e te maita’i i ni’a i te mau uira’a e rave rahi tei tu’uhia mai i roto i teie fārereira’a e te mau ve’a, ’ua anihia te peresideni Hinckley e te hō’ē pāpa’i ve’a, ‘E aha ïa tā ’oe ha’apūaira’a ? E aha ïa te parau arata’ira’a nō tā ’oe fa’aterera’a ?’

« Ma te feruri ’ore ’ua pāhon’o ’oia, ‘’a rohi. ’Oia mau. Tā mātou parau tumu ’o te rohira’a ïa i te ’ohipa rahi tei fa’ahaerehia i mua e te feiā nā mua atu ia mātou’ ».⁶²

’Ua ha’apa’o te peresideni Hinckley i taua fafaura’a ra. Ma te fa’atura i te mau peropheta nā mua atu iāna, ’ua rohi ’oia i te ’ohipa tā rātou i rave. ’E ma te fa’aro’o i te Atua te Metua ’e ia Iesu Mesia, ’ua pe’e ’oia i te heheura’a ’ia rave i te ’ohipa nā roto i te mau rāve’a ’āpī.

Peresideni Gordon B. Hinckley i te purupiti i te ’āmuira’a rahi

Te ’īritiraa i te ’Ēkālesia « mai roto mai i te vāhi pōiri »(PH&PF 1:30)

I te ’ōmuara’a o te tau tāvinira’a a te peresideni Hinckley, ’ua parau ’o Elder Neal A. Maxwell : « Tē tauturu ra te peresideni Hinckley i te arata’i i te ’Ēkālesia mai roto mai i te vāhi pōiri. E’ita e nehenehe tā te ’Ēkālesia e haere i mua mai tei tītauhia, mai te mea ’ua tāpuni tātou i raro a’e i te hō’ē fāri’i. E ti’a i te hō’ē ta’ata ’ia ti’a mai, ’e ’ua ineine te peresideni Hinckley ’ia nā reira. E ta’ata ’oia nō te ’ā’amu ’e nō te tau ’āpī i te hō’ē ā taime, ’e e mau hōro’ara’a fa’ahiahia tōna nō te paraparau i nehenehe ai iāna ’ia hōhora i tā tātou parau poro’i nā roto i te hō’ē rāve’a ’o te fa’a’ana’anatae i te mau ta’ata i te mau vāhi ato’a ».⁶³

Nā te ’ite rahi o te peresideni Hinckley i roto i te mau ve’a ’e te ’ohipa ha’apurorora’a i tauturu iāna ’ia fa’aineine nō teie tūtavara’a. ’Ei Peresideni nō te ’Ēkālesia, ’ua hōro’a pinepine ’oia i te mau uiuira’a i te mau pāpa’i ve’a nā te ao nei, te pāhonora’a i tā rātou mau uira’a nō ni’a i te ha’api’ira’a tumu ’e te ture a te ’Ēkālesia ’e te fa’a’itera’a i tōna ’itera’a pāpū nō ni’a i te Fa’aora ’e te ’evanelia tei fa’aho’ihia mai. I te mau taime ato’a, ’ua rahi te ta’ara’a ’e ’ua tupu te mau auhoara’a.

Te hō’ē nota ta’a ’ē ’o te hō’ē ïa uiuira’a i te matahiti 1996 ’e te ta’ata pāpa’i ve’a ’o Mike Wallace nō te fa’anahora’a radio teata 60 minuti. ’Ua mātauhia ’o Wallace tāne mai te hō’ē ta’ata uiui fa’ahuehue, ’e ’ua fa’a’ite te peresideni Hinckley i te tahi taiāra’a mātāmua hou ’a ha’apurorohia ai te uiuira’a nā roto i te ’āfata teata i te fenua Marite. ’Ua parau ’oia ē « mai te mea e mea maita’i, e māuruuru ïa vau ». « ’Aita ana’e, tē fafau nei au e’ita roa atu vau e tu’u fa’ahou i tō’u ’āva’e i roto i taua huru herepata ra ».⁶⁴

E mea maita’i te uiuira’a, ma te fa’a’itera’a i te mau huru maita’i e rave rahi o te ’Ēkālesia. Te tahi ato’a hotu, ’ua riro mai ïa ’o Mike Wallace ’e te peresideni Hinckley ’ei mau hoa.

I te matahiti 2002, ’ua fāri’i te ’oire nō Roto Miti i te mau Ha’uti nā te Ao nei nō te tau to’eto’e ma te tu’u i te ’Ēkālesia i mua i te aro o te ao tā’āto’a nei. ’Ua anihia te mana’o o te peresideni Hinckley ’e tōna nā tauturu nō ni’a i te fa’anahonahora’a. ’Ua parau ’oia, « ’ua fa’aoti pāpū mātou e’ita mātou e fa’a’ohipa i teie taime ’ei taime ’aore rā ’ei vāhi nō te porora’a, ’ua ti’aturi rā mātou ē nā roto mai i teie ’ōro’a faufa’a rahi e tae mai ïa te hō’ē mea fa’ahiahia nō te ’Ēkālesia ».⁶⁵ ’Ua tano ’oia. ’Ahuru tauasini ta’ata tei māta’ita’i i te ’āfa’a nō Roto Miti ’e tei fāri’ihia e te mau ta’ata fāri’i maita’i—Te Feiā Mo’a i te Mau Mahana Hope’a nei ’e te tahi atu mau ta’ata tei ha’a ’āmui nō te fa’atupu i te hō’ē ha’utira’a manuia nā te ao nei. ’Ua haere te feiā rātere i Temple Square, ’ua fa’aro’o i te pupu hīmene a te Fare Menemene, ’e ’ua māta’ita’i i te fare vaira’a buka a te ’ā’amu ’utuāfare. E miria ta’ata tei ’ite i te hiero nō Roto Miti i roto i te ’āfata teata ’e tei ’ite i te ’Ēkālesia i te fa’a’ite-maita’i-ra’a-hia e te mau pāpa’i ve’a. ’Ua riro te reira mai tā te peresideni Hinckley i parau « e hō’ē ’ohipa fa’ahiahia nō te ’Ēkālesia ».

Ta’a ’ē noa atu i te fa’a’ohipara’a i te mau rāve’a ha’amau-maoro-hia nō te paraparaura’a, ’ua fāri’i ato’a te peresideni Hinckley i te mau rāve’a ’āpī. ’Ei hi’ora’a, ’ua ite ’oia i te itenati ’ei hō’ē rāve’a nō te ha’apirira’a atu te ’Ēkālesia i te mau melo ’e te fa’a’itera’a i te ’evanelia tei fa’aho’ihia mai i te mau ta’ata nō te tahi atu mau fa’aro’o. I raro a’e i tāna fa’aterera’a, ’ua ’āvari te ’Ēkālesia i te LDS.org, te FamilySearch.org, ’e te Mormon.org.

I te 23 nō tiunu 2004, te mahana i rae’ahia ai te peresideni Hinckley e 94 matahiti, ’ua ha’afeti’ahia ’oia i te Feti’a nō te Ti’amāra’a a te Peresideni, te feti’a tīvira teitei roa a’e ’o te hōro’ahia i te fenua Marite. Teie tāna i parau ’ei pāhonora’a : « ’Ua putapū roa tō’u ’ā’au i te fāri’ira’a i teie feti’a hanahana a te peresideni nō te fenua Marite. Tē māuruuru rahi nei au. Te aura’a hōhonu mau, tē ’ite nei ’e tē fa’ahanahana nei te reira i te ’Ēkālesia tei hōro’a mai iā’u e rave rahi mau ha’amaita’ira’a ’e ’o tā’u i tāmata i te tāvini ».⁶⁶ ’Ua ’ite ’oia i roto i teie ha’amāuruurura’a i te taipe nō te ro’o maita’i o te ’Ēkālesia ’o te rahi noa atu ra ’e e tāpa’o fa’a’ite ’e te ’āfa’ihia ra te ’Ēkālesia mai roto mai i te pōiri.

Te terera’a i rotopū i te Feiā Mo’a i te Mau Mau Mahana Hope’a Nei

’Aita te peresideni Hinckley i au i te mau mea pa’ari nō te tere, ’ua hau atu rā tōna hina’aro ’ia tāvini i rotopū i te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei, i te pūai i tōna hina’aro ’ia fa’aea i te fare. ’Ua parau ’oia ē ’ua hina’aro ’oia i te « haere i rotopū i tō tātou nūna’a nō te fa’a’ite i te māuruuru ’e te fa’aitoitora’a, ’e nō te fa’a’ite i te ’itera’a pāpū nō ni’a i te hanahana o te ’ohipa a te Fatu ».⁶⁷ Ua parau ’oia i te ’ōmuara’a o tāna fa’aterera’a, « ’ua fa’aoti au ē ’a vai noa ai tō’u pūai e haere au i rotopū i te ta’ata i te fare nei ’e nā te ara… Tē ’ōpua nei au i te haere noa ma te pūai ē tae noa atu e mara’a iā’u. Tē hina’aro nei au e ’āmui atu i te mau ta’ata tā’u i here ».⁶⁸

I roto i tāna tāvinira’a ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia, ’ua tere rahi ’oia i roto i te fenua Marite ’e ’ua rave hau atu i te 90 tere i te mau fenua i rāpae’au i te fenua Marite. ’Ua tere ’oia i te tā’āto’ara’a hau atu i te 1,6 milioni kilometera ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia, fārereira’a i te feiā mo’a i te mau tufa’a ato’a o te ao nei.⁶⁹

’Ua here te peresideni Hinckley « i te haere atu i rotopū i te mau ta’ata i te fenua Marite ’e nā te ara ».

I te tahi mau ’ārea, ’ua ti’a i te mau ta’ata ’ia tauto’o atu ā nō te hi’o atu iāna hau atu i tāna tauto’ora’a nō te hi’o atu ia rātou. ’Ei hi’ora’a, i te matahiti 1996, ’ua tere ’oia ’e te tuahine Hinckley i te fenua Philipino, ’ua hau atu i te 375 000 melo o te ’Ēkālesia i reira. ’Ua tālenahia ē e a’o te peresideni ’e te tuahine Hinckley i te hō’ē pō i te hō’ē rurura’a i roto i te fare tū’aro Araneta nō Manille. I te avatea nō taua mahana ra, ’ua « hau roa te fare tuaro i te ’ī. ’Ua ha’amata te mau rēni i te fa’anahohia i te hora 7 i te po’ipo’i nō te hō’ē rurura’a tei ’ore i tālenahia e ha’amata i roto i te ārea ’ahuru ma piti hora. ’Ua fa’a’ite mai te tai’ora’a ti’a i muri iho ē ’ua fa’aō mai te tahi nā 35 000 melo i roto i te fare tū’aro e 25 000 parahira’a, i roto ato’a i te mau ārea ’e te mau vāhi fāri’ira’a ta’ata. E rave rahi feiā mo’a tei tere e piti ’ahuru hora nā ni’a i te mau poti ’e te mau pereo’o uta ta’ata nō te tāpae i Manille. Nō te tahi, ’ua ’aifāito te moni ha’amāu’ahia nō te tere i te moni ’ohipa nō te mau ’āvaʻe e rave rahi […]

« I tō te peresideni Hinckley fa’aro’ora’a ē ’ua ’ī te fare tū’aro ’e ’ua ani te fa’atere nō te fare tū’aro mai te mea tē vai nei te hō’ē rāve’a e nehenehe ia rātou ia ha’amata ’oi’oi i te rurura’a, ’ua parau ’oia i reira iho ‘Nā reira ana’e’. ’Ua tomo atu ’oia ’e te tuahine Hinckley i roto i te tahua tū’aro rahi… E au ra mai te hō’ē fa’a’itera’a, ’ua ti’a ’āmui mai te ’āmuira’a i ni’a, ’ua poupou, ’e ’ua ha’amata i te hīmene ma te rūrūta’ina ‘Mauruuru mātou, E te Atua’ ».⁷⁰

Nō tōna ’e nō tō tōna mau taea’e ’itera’a e’ita e nehenehe ia rātou ’ia haere i te mau vāhi ato’a tā rātou e hina’aro e haere, ’ua tūra’i te peresideni Hinckley i te fa’a’ohipara’a i te rāve’a ’āpī nō te ha’api’i i te feiā fa’atere nā te ao nei. Nā roto i te fa’a’ohipara’a i te rāve’a pe’e’utari, ’ua peresideni ’oia i te mau ha’apurorora’a pe’e’utari nō te ha’api’ipi’ira’a a te feiā fa’atere nā te ao nei, ’ua tupu te ha’apurorora’a mātāmua i te ’āva’e tēnuare 2003.

Te fa’atianira’a i te faufa’a rahi nō te ha’api’ira’a mai ’e te ha’api’ira’a atu i te mau parau mau nō te pae vārua ’e nō te pae tino

’Ua parau te peresideni Hinckley : « ’Aore roa te hō’ē o tātou… i nava’i i te ’ite. Te ’ohipa tau maoro nō te ha’api’ira’a e ’ohipa hope’a ’ore ïa. E ti’a ia tātou ’ia tai’o, e ti’a ia tātou ’ia hi’opo’a, e ti’a ia tātou ’ia fāri’i, ’e e ti’a ia tātou ’ia feruri hōhonu i te mea tā tātou e fa’a’ite atu i tō tātou mau mana’o ».⁷¹ ’Ua parau ato’a ’oia : « Te ha’api’ira’a maita’i ’o te mā’a tumu ïa nō te fa’aterera’a i roto i te ’Ēkālesia. E tae mai ïa te ora mure ’ore mai te mea e ha’api’i-maita’i-ana’e-hia te mau tāne ’e te mau vahine ’e ’ia taui ’e ’ia ha’avī rātou i tō rātou mau orara’a. E’ita e nehenehe ia rātou ’ia fa’ahepohia i roto i te parau ti’a ’aore rā i te ra’i. E ti’a ia rātou ’ia arata’ihia, ’oia ho’i ’ia ha’api’ihia ».⁷²

’Ua hina’aro te peresideni Hinckley ’ia hōro’a rahi atu ā i te mā’a vārua nā te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei nā te ao tā’āto’a. I te matahiti 1995, ’ua fāri’i ’ana’anatae ’oia i te hō’ē ’ōpuara’a ’ia nene’i i te mau buka ’āpī ’o te hōro’a i te mau melo nō te ’Ēkālesia i te hō’ē vaira’a buka nō te ’evanelia. ’Aita i maoro roa ’ua ha’amata te ’Ēkālesia i te nene’i i teie mau buka, tei pi’ihia Te mau Ha’api’ira’a a te mau Peresideni o te ’Ēkālesia, tei riro ’ei tufa’a nō taua nene’ira’a ra.

E mea faufa’a rahi ato’a nā te peresideni Hinckley te ha’api’ira’a i te pae tino. ’Ua ha’ape’ape’a ’oia nō te mau melo o te ’Ēkālesia i roto i te mau ārea veve o te ao nei tei ’ore e nehenehe e ’aufau i te ha’api’ira’a teitei ’aore rā te ha’api’ipi’ira’a tōro’a. ’Ia ’ore taua ha’api’ira’a ra ’e taua ha’api’ipi’ira’a ra, e pārahi noa ïa te rahira’a o rātou i roto i te veve. I roto i te tuha’a autahu’ara’a nō te ’āmuira’a rahi 2001, ’ua parau te peresideni Hinckley :

« Nō te tūtavara’a i te tinai i teie huru orara’a tē tu’u atu nei mātou i mua ia ’outou te hō’ē ’ōpuara’a—te hō’ē ’ōpuara’a tā mātou e ti’aturi e mea fa’auruhia mai e te Fatu. Tē ha’amau nei te ’Ēkālesia i te hō’ē ’āfata moni nō roto mai i te rahira’a o te taime i te mau hōro’ara’a a te feia mo’a ha’apa’o i te mau mau mahana hope’a nei tei aufau ’e ’o tē aufau nei nō teie ’ōpuara’a. E māuruuru iti rahi mau tō mātou ia rātou… E pi’i ïa mātou te reira te ’Āfata tāmau nō te ha’api’ira’a ».⁷³

’Ua ha’amāramarama mai te peresideni Hinckley ē te feiā ’o te fāna’o i teie fa’anahora’a e ’aitārahu ïa rātou i te moni nō roto mai i te mau moni hōro’ahia mai e te mau melo o te ’Ēkālesia, nō te ha’api’ira’a ānei ’aore rā nō te ha’api’ipi’ira’a tōro’a. I muri a’e i tō rātou fa’aotira’a i tā rātou ha’api’ira’a ’aore rā ha’api’ipi’ira’a, e tītauhia ïa ē ’ia fa’aho’i rātou i tā rātou ’aitārahura’a ’ia nehenehe i te mau moni ’ia fa’a’ohipahia nō te tauturu ia vetahi ’ē. ’Ua ha’amāramarama ato’a te peresideni Hinckley ē e « ha’amauhia ïa te ’Āfata tāmau nō te ha’api’ira’a i ni’a i te hō’ē ā mau ture tei fa’atere i te ’Āfata tāmau nō te fa’ahaera’a », tā te ’Ēkālesia i ha’amau i te mau matahiti 1800 nō te tauturu i te feiā mo’a veve i te mau mahana hope’a nei ’ia tere atu i Ziona.⁷⁴

I roto i te ’ārea e ono ’āva’e, ’ua hōro’a te feiā mo’a i te mau mau mahana hope’a nei e mau milioni tara marite i te ’Āfata tāmau nō te ha’api’ira’a.⁷⁵ E hō’ē matahiti i muri a’e i te fa’a’itera’a i te ’ōpuara’a, ’ua fa’a’ite te peresideni Hinckley : « Tei ni’a teie tūtavara’a i teienei i ni’a i te hō’ē niu pa’ari… E nehenehe ïa i teienei, te feiā ’āpī tāne ’e te feiā ’āpī tamāhine i roto i te mau tufa’a veve o te ao nei, te feiā ’āpī tāne ’e te feiā ’āpī tamāhine ’o tei ho’i mai te rahira’a o rātou nā te misiōni mai, e fāna’o i te mau ha’api’ira’a maita’i ’o te fa’ateitei ia rātou i rāpae’au i te orara’a veve tā tō rātou mau tupuna i ’aro na ».⁷⁶ Tē tāmau nei teie fa’anahora’a i te ha’amaita’i i te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei, te feiā fāri’i ’e te feiā hōro’a.

Te fa’a’ite-pāpū-ra’a i te mo’ara’a o te fa’aipoipora’a ’e te ’utuāfare

I roto i te rurura’a rahi a te Sōtaiete Tauturu tei tupu i te 23 nō setepa 1995, ’ua parau te peresideni Hinckley :

« Nō te rahi o te ha’avare ’o te fa’arirohia ’ei parau mau, ’e nō te rahi o te ha’avarera’a nō ni’a i te mau ture ’e te mau faufa’a, ’e nō te rahi o te fa’atianira’a e te fa’ahemara’a ’o te ha’avi’ivi’i marū noa nei i te ao nei, ’ua mana’o mātou ’ia fa’aara ’e ’ia fa’aara ’ātea. Nō te fa’ahaerera’a i te reira, tē hōro’a nei mātou, te Peresidenira’a Mātāmua ’e te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpōsetolo, i teienei i te hō’ē porora’a i tō te ’Ēkālesia ’e i tō te ao nei mai te hō’ē parau fa’a’ite ’e te ha’apāpūra’a nō ni’a i te mau ture, te mau parau ha’api’ira’a ’e te mau peu nō ni’a i te ’utuāfare tā te mau peropheta, mau hi’o ’e mau heheu parau nō teie ’Ēkālesia i tāmau noa na i te parau nā roto i tōna ’ā’amu ».⁷⁷

Ma teie nei ’ōmuara’a, ’ua tai’o te peresideni Hinckley, nō te taime mātāmua roa i mua i te ta’ata, « Te ’Utuāfare : E Poro’i i tō te Ao nei ».

« Tē a’o nei mātou i te mau metua ’e i te mau tamari’i ’ia hōro’a i te ti’ara’a mātāmua roa i te purera’a ’utuāfare, te pō ’utuāfare, te tai’ora’a ’e te ha’api’ira’a i te ’evanelia, ’e te mau fa’a’oa’oara’a ’utuāfare maita’i.

’Ua riro te mo’ara’a o te fa’aipoipora’a ’e te ’utuāfare e parau tumu tāmau i roto i te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley. ’Ua fa’ahapa ’oia i te mau huru hāmani-’ino-ra’a ato’a ’e ’ua fa’aitoito i te mau metua ’e te mau tamari’i ’ia fa’a’oroma’i te tahi i te tahi, ’ia here te tahi i te tahi, ’ia ha’api’i te tahi i te tahi, ’e ’ia tāvini te tahi i te tahi. I roto i te hō’ē rata nō te 11 nō fepuare 1999, ’ua parau ’oia e tōna nā tauturu i roto i te Peresidenira’a Mātāmua :

« Tē ani nei mātou i te mau metua ’ia fa’aitoito hope roa i te ha’api’i ’e i te aupuru i tā rātou mau tamari’i i roto i te mau parau tumu o te ’evanelia, ’o te tāpe’a ho’i ia rātou i roto i te ’Ēkālesia. Te ’utuāfare te niu o te hō’ē orara’a parau ti’a, e ’aita hō’ē mea ’ē atu e nehenehe e mono i te reira, ’e ’aore rā, e fa’aoti i te mau ’ohipa faufa’a nō te fa’atupu i teie hōpoi’a tā te Atua i hōro’a mai.

« Tē a’o nei mātou i te mau metua ’e i te mau tamari’i ’ia hōro’a i te ti’ara’a mātāmua i te pure ’utuāfare, te purera’a pō ’utuāfare, te tuatāpapara’a ’e te ha’api’ira’a i te ’evanelia, ’e te mau fa’a’oa’oara’a ’utuāfare maita’i. Noa atu te faufa’a ’e te maita’i o te tahi atu mau mea ’e ’aore rā, o te tahi mau fa’a’oa’oara’a, ’eiaha e vaiiho i te reira ’ia ruri ’ē i te mau ’ohipa hanahana i fa’ata’ahia ’o tā te mau metua ’e te mau ’utuāfare ana’e e nehenehe e rave ».⁷⁸

Te utuutura’a i te feiā fa’afāriu ’āpī

E mea au nā te peresideni Hinckley ’ia hi’o i te mau rahira’a melo e ’āmui mai i te ’Ēkālesia, ’ua pe’ape’a rā ’oia nō teie rahira’a mau ta’ata. ’Ua parau ’oia i te ’ōmuara’a nō tāna fa’aterera’a :

« Nō te nūmera rahi e tāmau noa nei o te feiā fa’afāriu, e mea ti’a ato’a ia tātou ’ia fa’arahi i tā tātou tūtavara’a nō te tauturu ia rātou ’ia ite i tō rātou ’ē’a. E hina’aro te melo fa’afāriu ’āpī tāta’itahi i teie nā mea e toru : hō’ē hoa, hō’ē pi’ira’a, ’e ’ia fa’a’amuhia i te parau maita’i a te Atua’ (Moroni 6:4). E ’ohipa ’e e rāve’a nā tātou ’ia hōro’a i teie mau mea ».⁷⁹

’Ua riro te ha’apūaira’a i te mau melo fa’afāriu-’āpī-hia ’ei tumu parau tāmau nā te peresideni Hinckley. ’Ua fa’a’ite mai ’o Elder Jeffrey R. Holland i teie parau nō ni’a i tāna ha’apūaira’a i teie tumu parau : « Ma te hō’ē ’amora’a mata ’e te hō’ē rima e ta’iri ra i te ’iri ’amura’a mā’a i mua iāna, ’ua parau iho nei ’oia i te Tino Ahuru ma Piti ’āpōsetolo,‘te mau taea’e, ’ia hope ana’e tō’u orara’a ’e ’ia ’oti te ’ōro’a hope’a nō te hunara’a, e ti’a mai ïa vau ’a haere ai au, ma te hi’o ia ’outou tāta’itahi i roto i te mata, ma te parau ē, « e aha te huru nō tā tātou tāpe’ara’a ?’ »⁸⁰

Te patura’a hiero

Tē parai rā te peresideni Hinckley i te tīmā i te ’ōro’a nō te ’ōfa’i tihi hou te ha’amo’ara’a i te hiero nō Nauvoo Illinois i te matahiti 2002.

I te matahiti 1910, te matahiti i fānauhia ai Gordon B. Hinckley, tē vai ra ïa e 4 hiero e tere ra i te ao nei, ’e tei Utaha pā’āto’a teie mau hiero. I te matahiti 1961, i te taime ’a fa’atoro’ahia ai ’oia ’ei ’āpōsetolo, ’ua roa’ahia te nūmera 12. E mea faufa’a rahi teie haerera’a i mua, ’ua fa’a’ite pinepine rā Elder Hinckley i tōna pe’ape’a nō te rahi o te mau ta’ata nā te ao nei e ’ore e fāri’i nei i te mau ha’amaita’ira’a nō te hiero. I te matahiti 1973, ’a tāvini ai ’oia ’ei peresideni nō te tōmite hiero a te ’Ēkālesia, ’ua pāpa’i ’oia i roto i tāna buka ’ā’amu : « E nehenehe tā te ’Ēkālesia e patu e [rave rahi mau hiero na’ina’i a’e] nō te moni nō te hiero nō Washington [’o te patuhia ra i taua taime ra]. Nā te reira ïa e fa’ahaere i te mau hiero i te mau ta’ata ’ia ’ore rātou ’ia tere ’ātea nō te haere atu i te mau hiero ».⁸¹

I tōna paturura’ahia ’ei Peresideni nō te ’Ēkālesia i te matahiti 1995, ’ua rae’ahia te fāito 47 o te rahira’a hiero e tere ra, ’ua vai pūai noa rā tōna hina’aro nō te tahi atu ā mau hiero. ’Ua parau ’oia, « ’o tō’u ïa hina’aro pūai ’ia ti’a mai te hō’ē hiero i te mau vāhi ato’a i hina’arohia, ’ia nehenehe i tō tātou mau ta’ata, i te mau vāhi ato’a i reira rātou, ma te ’ore e fa’atusia rahi ia rātou, ’ia haere i te fare o te Fatu nō tō rātou iho mau ’ōro’a ’e nō te ravera’a i te ’ohipa monora’a nō tei pohe ».⁸²

I te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ātopa 1997, ’ua hōro’a te peresideni Hinckley i te hō’ē parau fa’a’ite faufa’a rahi roa : E ha’amata te ’Ēkālesia i te patu i te mau hiero na’ina’i a’e nā te ao nei.⁸³ ’Ua parau ’oia i muri iho, « tē ti’aturi nei au ē ’ua tae mai te mana’o nō te mau hiero na’ina’i mai te hō’ē heheura’a mau ».⁸⁴ I te matahiti 1998, ’ua fa’a’ite ’oia ē nā roto i nā 30 hiero na’ina’i ’āpī ’e te tahi atu mau hiero tei ’ōpua-a’ena-hia ’aore rā ’o te patuhia ra, e roa’ahia ïa e 47 hiero ’āpī, ta’a ’ē noa atu i nā 51 hiero e vai ra i teienei ». Nō te ’oa’oa o te feiā ato’a e fa’aro’o ra, ’ua parau fa’ahou mai te peresideni Hinckley, « tē mana’o nei au e ti’a roa ia tātou ’ia ’āmui e 2 fa’ahou ā ia 100 i te hope’a o teie nei tenetere, ’oia ho’i e 2000 matahiti ‘mai te taera’a mai o tō tātou Fatu ’e Fa’aora ’o Iesu Mesia i roto i te tino nei’ (PH&PF 20:1) ». I reira ’ua fafau mai ’oia, « e rave rahi ā ’o te ti’a mai ».⁸⁵

I te 1 nō ’ātopa 2000, ’ua ha’amo’a te peresideni Hinckley i te hiero nō Boston Massachusetts, te 100ra’a o te hiero e tere ra. Hou te hope’a o te matahiti 2000, ’ua ha’amo’a ’oia e piti fa’ahou ā hiero. I tōna pohera’a i te matahiti 2008, tē vai ra tā te ’Ēkālesia e 124 hiero e tere ra, e 13 ā tei fa’a’itehia. ’Ua ha’a te peresideni Hinckley i roto i te fa’anahora’a ’e te patura’a i te rahira’a o rātou, ’e ’ua ha’amo’a ’oia iho e 85 ’e ’ua ha’amo’a fa’ahou 13 (8 o te mau ha’amo’ara’a e mau hiero ïa tāna i ha’amo’a nā mua atu).

Te pū ’āmuira’a

Hōho’a

Pū ’āmuira’a

Te pū ’āmuira’a, tā te peresideni Hinckley i ha’amaita’i i te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ātopa 2000.

I te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ātopa 1995, ’ua fa’ahiti ri’i te peresideni Hinckley i te hō’ē mana’o tei vai noa na i roto i tōna ferurira’a. I roto i tāna a’ora’a mai te fare menemene mai i Temple Square, ’ua parau ’oia: « E au ra tē tupu noa atu ra teie fare menehene fa’ahiahia i te na’ina’i i te mau matahiti ato’a. Tē ruru nei tātou i teienei ’e te mau pupu ta’ata rarahi a’e i raro a’e i te hō’ē noa tāpo’i fare i roto i te tahi mau ’āmuira’a retioni ».⁸⁶ I te āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ēperēra 1996, ’ua fa’ahiti te peresideni Hinckley i te tahi atu ā parau nō ni’a i tōna mana’o :

« Tē ’oto nei au e rave rahi tei hina’aro ’ia fārerei ia mātou i roto i te fare menemene i teie po’ipo’i ’o te ’ore e ō mai. E rave rahi roa tei rāpae’au i ni’a i te matie. E pārahi au maita’i fātata e 6 000 ta’ata i roto i teie fare ta’a ’ē e te fa’ahiahia, tei patuhia e tō tātou mau tupuna pionie ’e tei ha’amo’ahia nō te ha’amorira’a i te Fatu. Tē ui nei paha te tahi o ’outou tei pārahi i ni’a i taua mau pārahira’a pa’ari ra e piti hora te maoro te ta’o au maita’i.

« Tē haere nei tō’u ’ā’au i te feiā e hina’aro nei e tomo mai ’e ’aita rā i ō mai. Fātata hō’ē matahiti i teienei, ’ua parau vau i te mau taea’e ē penei a’e ’ua tae te taime e ti’a ia tātou ’ia tuatāpapa i te patura’a i te tahi atu fare huru rahi a’e ’o te ha’amo’ahia nō te ha’amorira’a ’e ’o te nehenehe e fāri’i e toru ’aore rā e maha taime te rahira’a ta’ata e nehenehe e pārahi i roto i teie fare ».⁸⁷

I te 24 nō tiurai 1997, i te 150ra’a o te mahana fa’ahanahanara’a i te taera’a mai o te mau pionie i te ’āfa’a nō Roto Miti, ’ua ’āvarihia te patura’a nō te fare ’āpī—’o te pi’ihia te Pū ’āmuira’a—i ni’a i te tufa’a fenua i te pae apato’erau nō Temple Square. Iti mai i te toru matahiti i muri mai, i te ’āva’e ’ēperēra 2000, ’ua fa’atupuhia te mau tufa’a mātāmua nō te ’āmuira’a rahi i reira, noa atu e ’aita te fare i oti roa i te patuhia. ’Ua ha’amo’a te peresideni Hinckley i te Pū ’āmuira’a i te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ātopa 2000. Hou ’a pūpū atu ai i te pure ha’amo’ara’a, ’ua ti’a ’oia i te purepiti, tei hāmanihia mai roto mai i te hō’ē tumu mā’a huero ’ere’ere tei tupu i roto i tōna iho ’āua, ma te parau ē :

« Teie nei mahana e ha’amo’a ïa tātou i teie fare ’ei fare nō te ha’amorira’a i te Atua te Metua Mure ’Ore ’e tāna Tamaiti Fanau Tahi, te Fatu ia Iesu Mesia. Tē ti’aturi ’e tē pure nei mātou ē e tāmau noa i te haere atu mai teie purepiti i tō te ao te mau fa’a’itera’a nō te ’itera’a pāpū ’e te ha’api’ira’a tumu, nō te fa’aro’o i te Atua Ora, ’e nō te māuruuru i te tusia tāra’ehara rahi a tō tātou Fa’aora ».⁸⁸

’Itera’a pāpū nō Iesu Mesia

I te 1 nō tēnuare 2000, ’ua pia te peresideni Hinckley, tōna nā tauturu i roto i te Peresidenira’a Mātāmua ’e te pupu nō te Tino ’Ahuru ma Piti ’āpōsetolo i te hō’ē parau poro’i tei topahia « Te Mesia Ora : Te ’Itera’a Pāpū o te Mau ’Āpōsetolo ». ’Ua parau rātou nō ni’a i te Fa’aora, « ’Aita atu e mana tei ha’aputapū hōhonu i ni’a i te mau ta’ata ato’a ’o tei ora a’ena ’e ’o te ora ā i ni’a i te fenua ».⁸⁹

’E ’aita atu e mana tei ha’aputapū hōhonu i te orara’a ’o te peresideni Gordon B. Hinckley. ’Ua tāvini ’oia hau atu i te 46 matahiti te maoro ’ei tāvini ta’a ’ē nō te i’oa o Iesu Mesia. Te tahi noa ’āvaʻe i muri iho i tōna ’e tō tōna mau taea’e piara’a i « Te Mesia Ora », ’ua ti’a mai te peresideni Hinckley i mua i te feiā mo’a i te mau mahana hope’a nei ma te parau ē :ʻ « Nō te mau mea ato’a tā’u e māuruuru nei i teie po’ipo’i, tē vai nei te hō’ē ’o te ti’a ’ū’ana mai. ’O te hō’ē ïa ’itera’a pāpū ora nō ni’a ia Iesu Mesia, te Tamaiti a te Atua Mana Hope, te Hui Ari’i nō te Hau, Tei Mo’a ».⁹⁰

Te mau tamatara’a ’e te ti’aturira’a

I te hope’a nō te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ēperēra 2004, ’ua parau te peresideni Hinckley : « ’Aita vau i hina’aro rahi roa i te fa’a’ite atu i te tahi mana’o poto noa. ’Ua ’ite te tahi o ’outou ē ’aita te tuahine Hinckley i’ō nei. Nō te taime mātāmua i roto i te maorora’a e 46 matahiti, mai tō’u rirora’a mai ’ei hō’ē hui mana fa’atere, ’aita ’oia i tae mai i te ’āmuira’a rahi… Tē ho’i ra māua i te fare [mai Afirika i te ’āva’e tēnuare ra] i marua ai ’oia ma te rohirohi. E taime fifi nōna mai taua taime mai ā… Tē mana’o nei au ē tē pohe ra te hora, ’e ’aita mātou i ’ite nāhea i te tāviri fa’aho’i i te reira.

« E taime fifi teie nō’u. ’Ua fa’aipoipohia māua e 67 matahiti teienei i teie ’āva’e. ’O ’oia te metua vahine nō tā māua nā tamari’i e pae tei ’ī i te tālēni ’e te ’aravihi, te māmā rū’au nō nā 25 mo’otua ’e te hō’ē nūmera ’o te rahi noa atura o te mau hina. ’Ua haere ’āmui māua i pīha’i iho te tahi ’e te tahi nā roto i teie mau matahiti ato’a, ’aifāito ’e ’ei hoa nā roto i te tau vero ’e te mahana maita’i. ’Ua a’o ’oia i te mau vāhi ato’a nō te fa’a’ite i tōna ’itera’a pāpū nō ni’a i teie ’ohipa, ma te hōro’ara’a i te here, te fa’aitoitora’a, ’e te fa’aro’o i te mau vāhi ato’a i haerehia e āna ».⁹¹

E piti mahana i muri iho, i te 6 nō ’ēperēra, ’ua fa’aru’e mai ’o Marjorie Pay Hinckley. Milioni ta’ata, tei here iāna nō tōna ’ā’au mēhara, nō tōna ferurira’a vitiviti ’e te fa’aro’o tāmau, tei ’oto ’e te peresideni Hinckley. ’Ua māuruuru ’oia nō te mau rata pāturura’a ’e te here tei tae mai nā te ao tā’āto’a nei. ’Ua parau ’oia ē, « ’ua nīni’i mai taua mau fa’a’itera’a ra i te hō’ē vārua tāmāhanahana i roto i tō mātou taime ’oto ».⁹² E rave rahi mau ta’ata tei hōro’a i te moni nā ni’a i te i’oa o te tuahine Hinckley i te ’Āfata tāmau nō te ha’api’ira’a.

Noa atu te fifi tāna i fa’aruru nā roto i te pohera’a o Marjorie, ’ua tāmau noa te peresideni Hinckley i te ’ohipa a te ’Ēkālesia, noa atu ’ua ha’amata tōna iho ea i te topa ri’i. ’Ua ha’amata ’oia i te ’āfa’ifa’i i te hō’ē turu to’oto’o. I te tahi mau taime e fa’a’ohipa ’oia i te reira nō te turu iāna iho, e mea pinepine rā ’oia i te fa’a’ohipa rahi i te reira nō te tārape atu i te mau melo o te ’Ēkālesia. ’Ua ha’amana’o te peresideni Thomas S. Monson i te hō’ē ’āparaura’a ’e te taote a te peresideni Hinckley, tei ha’ape’ape’a nō te huru e fa’a’ohipa ai te peresideni Hinckley—’e te fa’a’ohipa-’ore-ra’a—i tōna turu to’oto’o. ’Ua parau te taote : « Te ’ohipa hope’a roa tā mātou e hina’aro, ’ia marua mai ’oia ’e fati atu ai te hō’ē tau’upu ’aore rā te tahi ’ati ’ino roa atu. ’Aita ato’a rā, tē fa’a’ohipa nei ’oia nō te tārape haere ’e ’aita ho’i ’oia e fa’a’ohipa i te reira ’ia haere ana’e ’oia. ’A parau atu iāna ē ’ua hōro’ahia mai te turu to’oto’o e tōna taote, ’e e ti’a iāna ’ia fa’a’ohipa i te reira mai tei ’ōpuahia. ’Ua pāhono atu te peresideni Monson, « taote, e tauturu vau nō te peresideni Hinckley. ’O ’oe tōna taote. Nā ’oe e parau atu iāna ! »⁹³

I te ’ōmuara’a o te matahiti 2006, i te fāito matahiti 95, ’ua ’itehia ē e ma’i māriri ’aita’ata tō te peresideni Hinckley. I te ’āmuira’a rahi nō te ’āva’e ’ātopa i taua matahiti ra, ’ua parau ’oia : ’Ua fa’ati’a te Fatu iā’u ’ia ora ; ’aita vau i ’ite e aha te maorora’a. Noa atu rā e aha te maorora’a, e tāmau noa ā vau i te hōro’a i tō’u pūai maita’i ato’a nō te rave i te ’ohipa… E mea maita’i au ; e mea huru maita’i tō’u ea. ’Āre’a rā mai te mea ’ua tae te taime nō te hō’ē mono, e tupu maita’i ïa te monora’a mai te au i te hina’aro o te ta’ata Nāna ho’i teie ’Ēkālesia ».⁹⁴

Hō’ē matahiti i muri mai, i te ’āva’e ’ātopa 2007, ’ua ’ōpani te peresideni Hinckley i tāna ’āmuira’a rahi hope’a ma te parau ē : « E fārerei fa’ahou ā tātou i te ’āva’e ’ēperēra i muri. E 97 tō’u matahiti, tē ti’aturi nei rā vau e tāpae au. ’Ia tīa’i mai te mau ha’amaita’ira’a nō te ra’i ia ’outou mai teie atu taime o tā mātou ïa pure ha’eha’a ’e te hōhonu i te i’oa o tō tātou Fa’aora, ’oia ho’i te Fatu ra ia Iesu Mesia, ’āmene ».⁹⁵

’Ua fa’a’ite mai ’o Virginia, te tamāhine a te peresideni ’e te tuahine Hinckley ē ’ua riro nā matahiti e maha i muri a’e i te pohera’a o te tuahine Hinckley ’ei « mau matahiti ’auhune » i roto i te orara’a o te peresideni Hinckley. ’Ua feruri ’oia i muri iho i te hō’ē pure tāna i pūpū i te 20 nō tēnuare 2008, hō’ē hepetoma hou tōna pohera’a, ’a ha’amo’a ai ’oia i te hō’ē fare purera’a fa’a’āpīhia i te ’oire nō Roto Miti:

« I roto i taua pure ra, nā roto i te hō’ē fa’anahora’a huru ’ē roa, ’ua tāparu ’oia i te Fatu nōna iho ’ei peropheta. ’Ua parau ’oia ma te māuruuru ē ‘mai te mau mahana nō Iosepha Semita ē tae mai i teie mahana, ’ua mā’iti ’e ’ua fa’ata’a ’Oe i te hō’ē peropheta nō teie nūna’a. Tē ha’amāuruuru nei mātou ia ’Oe ’e tē tāparu nei mātou ia ’Oe ’e ’ia tāmāhanahana, ’ia pāturu ’e ’ia ha’amaita’i mai ’Oe iāna mai te au i tōna mau hina’aro ’e tā ’Oe mau ’ōpuara’a rarahi’ ».⁹⁶

I te mahana maha 24 nō tēnuare 2008, ’ua ’ite te peresideni Hinckley, nō te taime mātāmua roa ē e’ita e nehenehe iāna ’ia haere atu nā muri i tōna mau taea’e i tā rātou rurura’a hepetoma i roto i te hiero. I te sābati i muri mai, 27 nō tēnuare, ’ua hōro’a te peresideni Monson iāna te hō’ē ha’amaita’ira’a autahu’ara’a, tauturuhia ’e te mau peresideni Henry B. Eyring ’e Boyd K. Packer. I muri mai i taua iho mahana ra, ’ua fa’aru’e hau noa mai te peresideni Gordon B. Hinckley i tōna fare, ma te ha’atihia e tāna nā tamari’i e pae ’e tō rātou mau hoa fa’aipoipo.

I te mau mahana i muri mai, e rave rahi mau tauasini ta’ata tei fa’a’ite i tō rātou tāpa’o fa’atura ’a haere ai rātou nā mua atu i te ’āfata ma’i o te peresideni Hinckley i roto i te hō’ē fa’a’itera’a nā te huira’atira i roto i te piha a te mau peropheta i roto i te Pū ’āmuira’a. ’Ua ha’apono ato’a mai te ti’a fa’atere nō te tahi atu mau ’ēkālesia ’e te mau ti’a fa’atere i roto i te hau fenua ’e te mau ’ohipa ’imira’a faufa’a i tō rātou tāpa’o aroha, ma te fa’a’ite i tō rātou māuruuru nō te maita’i ’e te mau ha’api’ira’a a te peresideni Hinckley.

’Ua fa’aterehia te ’ōro’a hunara’a i te Pū ’āmuira’a ’e ’ua ha’apurorohia i te mau fare purera’a a te ’Ēkālesia nā te ao nei. ’Ua hīmene te pupu hīmene a te Fare menemene i te hō’ē hīmene ’āpī ’ei tufa’a nō te purera’a, tei topahia « E aha teie mea tā te ta’ata e parau nei e pohe ? » ’Ua pāpa’ihia te mau parau nō te hīmene e te peresideni Hinckley—tōna ’itera’a pāpū hope’a nō ni’a ia Iesu Mesia i tōna mau hoa tei hi’o iāna ’ei hō’ē peropheta :

E aha teie mea tā te ta’ata e parau nei e pohe,
Teie terera’a hau i roto i te pō ?
E ’ere teie te hope’a, e ha’amatara’a rā
Nō te mau ao maita’i a’e ’e te māramarama rahi a’e.
E te Atua, ’a tāpe’a nā ’Oe i tō’u ’ā’au māuiui,
’E ’a tāmarū i tō’u mau horuhoru tāmau ’e te ahoaho. 
’A vaiiho i te ti’aturira’a ’e te fa’aro’o, ’ū’ana ’e te ateate,
’Ia hōro’a mai i te pūai ’e te hau nā ni’a atu i tō’u mau roimata.
’Aore e pohe, e tauira’a noa rā
Ma te rē tei noa’ahia nā roto i te upo’oti’ara’a ;
Te hōro’ara’a nō tei here i te mau ta’ata ato’a,
Te Tamaiti ïa a te Atua, Tei Mo’a.97