Kapitulo 4

Pagpalig-on ug Pagpreserbar sa Pamilya

“Kabubut-on sa Ginoo ang pagpalig-on ug pagpreserbar sa unit sa pamilya.”

Gikan sa Kinabuhi ni Joseph Fielding Smith

Si Presidente Joseph Fielding Smith mideklarar, “Ang pamilya mao ang pinakaimportanting organisasyon karon o sa kahangturan.”¹ Klaro gyud ni niyang gitudlo diha sa iya mismong panimalay, nagsilbing ehemplo isip mahigugmaong bana, amahan, ug apohan. Bisan pa sa iyang busy nga eskedyul isip usa ka Apostol, mogahin siya kanunay og panahon para sa iyang pamilya, “iyang hulipan ang mga adlaw nga wala niya makauban ang iyang pamilya pinaagi sa doble nga pagpabati kanila nga sila iyang gihigugma.”²

Ang ikaduhang asawa ni Presidente Smith, si Ethel, kausa gipangutana, “Mahimo bang imong ihulagway kanamo kining tawo nga imong nailhan?” Nasayud nga daghan sa mga miyembro sa Simbahan nakakita sa iyang bana nga estrikto kaayo, siya mitubag:

“Naghangyo mo nako sa paghulagway sa tawo nga akong nailhan. Kanunay kong naghunahuna nga kon siya mawala ang mga katawhan moingon, ‘Siya maayo kaayo nga tawo, matinuoron, nagtuman sa doktrina, ubp.’ Sila mohulagway kaniya kon unsay nasayran sa publiko kabahin kaniya; apan ang tawo nga ilang gihunahuna lahi kay sa tawo nga akong nailhan. Ang tawo nga akong nailhan mabination, mahigugmaon nga bana ug amahan kansang ambisyon gyud sa kinabuhi mao ang paglipay sa iyang pamilya, gikalimtan ang kaugalingon sa iyang pagpaningkamot aron mabuhat kini. Siya ang tawo nga mopakatulog sa anak nga gisapot, kinsa mosaysay og mga istorya nga pangkatulog ngadto sa gagmayng bata, walay pagkakapoy o pagka-busy nga dugayng matulog inigka gabii o momata og sayo inig ka buntag aron tabangan ang mas dagkong anak sa pagsulbad sa ilang makalibug nga mga problema sa eskwelahan. Kon may masakit, ang tawo nga akong nailhan malumong mobantay ug moamuma sa masakiton. Sa ilang amahan sila mohilak, ilang gibati nga ang iyang presensya moayo sa ilang mga sakit. Ang iyang mga kamot maoy moayo sa mga samad, ang iyang mga bukton makahatag og kaisug niadtong nag-antus, ang iyang tingog malumong motambag kanila kon sila makahimo og sayop, hangtud sila magmalipayon sa pagbuhat sa mga butang nga makapalipay kaniya. …

“Ang tawo nga akong nakaila dili hakog, dili reklamador, mohatag og konsiderasyon, manggihunahunaon, masinabtanon, buhaton ang tanan kutob sa iyang mahimo aron magmalipayon gayud ang iyang mga minahal. Mao kini nga tawo ang akong nailhan.”³

Ang mga anak ni Presidente Smith mipakigbahin sa iyang mga paningkamot sa pagpalig-on ug pagpreserbar sa iyang pamilya ug “mahimong malipayon kaayo ang kinabuhi” alang kanila. Sa istorya sa kinabuhi [biography] ni Joseph Fielding Smith, ang mga kaubang tagsulat nga sila si Joseph Fielding Smith Jr. ug John J. Stewart gilakip ang mosunod nga panumduman: “Malipay kaayo ang iyang mga anak kon ilang makita ang ilang Papa nga magsul-ob og apron ug magluto og daghan kaayong pie. Ang mincemeat mao ang usa sa iyang mga paborito. Maghimo siya og iyang kaugalingong palaman nga mincemeat. Apan misulay usab siya og laing mga matang sa pie: apple, cherry, peach ug pumpkin. Ang iyang pag-bake og pie nahimong kalihokan sa pamilya samtang ang mga bata paadtuon sa lain-laing dapit sa balay ug motabang sa pagpundok sa gikinahanglang mga himan ug sagol. Ang lamian, humot kaayong pag-bake sa mga pie sa dagkong oven makapahinam sa pamilya samtang nagpaabut nga kini maluto. Kanunay kini nilang bantayan, aron kini dili mahilaw o mapaig. Samtang si Ethel nagkutaw og daghang homemade ice cream ug ang mga bata magpuli-puli og crank sa himoanan og ice cream.”⁴

Si Douglas A. Smith miingon nga siya ug ang iyang amahan “suod kaayo.” Siya mipakigbahin og mga kalihokan nga nalingaw silang duha: “Sa una mag-boksing mi panagsa, o magpakaaron-ingnon nga nag-boksing. Dako kaayo ko og pagtahud niya para ig-on siya ug siya dako kaayo og gugma nako para ig-on ko. … Kini ingon og boksing nga walay ig-anay. Sa una magdula mi og chess ug malipay kaayo ko kon ako siyang mapilde. Karon nahinumdom ko ug mibati nga tingali iyang gituyo nga magpapilde.”⁵

Si Amelia Smith McConkie nahinumdom: “Nindot kaayo kon magkasakit kay iyaha kaming hatagan og espesyal nga pagtagad. … Iya kaming lingawon pinaagi sa pagpatukar og nindot nga musika gamit ang karaang Edison phonograph. Aron malingaw mi mosayaw na siya o magmartsa libut sa kwarto, ug gani mokanta. … Iya kaming dalhan og dagko, tam-is nga mga orange ug molingkod sa higdaanan aron panitan kini, ug hinay-hinayng ihatag kanamo. Iya kaming istoryahan kabahin sa iyang pagkabata, o giunsa siya pag-amuma sa iyang amahan kon siya masakit. Kon angay, iya kaming panalanginan.”⁶ Si Amelia usab mihulagway sa pamaagi sa ilang amahan sa pagdisiplina nilang managsuon: “Si bisan kinsa namo nga kinahanglang korihian tungod sa kakiat, simple ra niyang ibutang iyang kamot sa among abaga ug motutuk sa among mata nga daw siya nasakitan, moingon, ‘Nanghinaut ko nga akong mga anak magbinuotan.’ Kini mas epektibo kay sa pagbunal o sa bisan unsa pa nga matang sa silot.”⁷

Ang gugma ug ang tinagdan sa iyang mga anak nabati usab sa iyang mga apo. Ang iyang apo nga si Hoyt W. Brewster Jr. naghisgot sa usa ka higayon diin, isip usa ka misyonaryo sa Netherlands, siya gitugutan sa pagtambong sa pagpahinungod sa London England Temple niadtong 1958. Samtang siya ug ang uban pang mga misyonaryo misulod sa assembly room, ang iyang apohan nakakita niya. Si Hoyt nahinumdom: “Sa walay paglangay, siya mibarug sa iyang gilingkuran ug mikaway nako, nagpasabut nga paduolon ko niya. Niadtong higayuna wala nako tan-awa si Joseph Fielding Smith, isip Presidente sa Konseho sa Napulong Duha ka mga Apostoles … apan isip apohan kinsa nakakita sa usa sa iyang apo nga iyang gimahal pag-ayo. Wala ko magduha-duha sa pagbiya sa akong mga kauban ug nagdali sa pagduol niya diin iya kong gigakos ug gihagkan sa atubangan sa tibuok pundok. Alang nako mao kadto ang labing sagrado ug dili makalimtang higayon sa akong kinabuhi.”⁸

Mga Pagtulun-an ni Joseph Fielding Smith

Ang pamilya mao ang labing importanting organisasyon karon o sa kahangturan.

Pahinumduman ko kamo kon unsa kaimportante ang pamilya sa tibuok plano sa atong Amahan sa langit. Gani, ang organisasyon sa Simbahan anaa aron sa pagtabang sa pamilya ug sa mga sakop niini nga makadawat sa kahimayaan.

Ang panaghiusa ug pasalig sa pamilya ngadto sa ebanghelyo importante kaayo kay ang kaaway nag-focus pag-ayo sa paggun-ob sa pamilya sa atong katilingban. Bisan asa may mga pag-ataki sa nag-unang integridad sa pamilya isip pundasyon sa maayo ug halangdon nga kinabuhi. … Ang pagtugot sa balaod sa aborsyon sa tibuok kalibutan nagpasabut nga wala hatagi og bili ang kasagrado sa kinabuhi. Ang mga pamilya nagkabulag tungod sa nagkadaghan nga paggamit sa ilegal nga mga drugas ug sa pag-abuso sa legal nga mga drugas. Ang walay pagtahud sa nagkadaghang mga batan-on sa tawo nga may awtoridad nagsugod sa walay pagtahud ug pagkamasinupakon diha sa panimalay. …

Samtang ang mga pwersa sa yawa miataki sa indibidwal pinaagi sa pagbungkag sa pamilya, mahinungdanon kaayo nga ang mga ginikanan nga Santos sa Ulahing mga Adlaw momentinar ug molig-on sa pamilya. Siguro dunay pipila ka lig-ong mga indibidwal kinsa makalahutay nga walay suporta sa pamilya, apan kadaghanan nato nanginahanglan og gugma, pagtudlo, ug pagdawat niadtong nagpakabana kaayo kanato.⁹

May mga kamatuoran nga magpabiling kamatuoran hangtud sa katapusan sa kalibutan, ug walay kalamboan ang makausab niini. Usa niini mao nga ang pamilya (ang organisasyon nga naglangkob sa amahan, inahan, ug mga anak) mao ang pundasyon sa tanang butang dinhi sa Simbahan; lain pa, nga ang mga sala batok sa limpyo ug matarung nga kinabuhi sa pamilya mao kadtong, ang uban pa, siguradong may mas grabe nga sangputanan sa mga nasud kon asa kini nahitabo. …

Labaw gyud kaimportante kay sa pangutana kabahin sa trabaho o bahandi sa katawhan mao ang pangutana kon sa unsang paagi nagkinabuhi ang ilang pamilya. Ang ubang mga butang mahimong dili kaayo importante, basta aduna pay matinuorong panimalay, ug basta kadtong naglangkob niining panimalay nagbuhat pa sa ilang mga buluhaton.¹⁰

Family reading a book. — “Ang ebanghelyo nakasentro sa pamilya; kinahanglang ikinabuhi kini sa pamilya.”

Walay ikapuli sa matarung nga panimalay. Daghang mga tawo ang wala magkonsiderar niini, apan kini gikonsiderar ug kinahanglang maanaa sa Simbahan ni Jesukristo sa mga Santos sa Ulahing mga Adlaw. Ang pamilya mao ang unit sa gingharian sa Dios.¹¹

Ang pamilya mao ang labing importanting organisasyon karon o sa kahangturan. … Kabubut-on sa Ginoo ang pagpalig-on ug pagpreserbar sa unit sa pamilya. Kami naghangyo sa mga amahan sa pagbuhat sa ilang katungdanan isip tigdumala sa panimalay. Kami naghangyo sa mga inahan sa pagpaluyo ug pagsuporta sa ilang mga bana ug mahimong kahayag sa ilang mga anak.¹²

Ang ebanghelyo nakasentro sa pamilya; kinahanglang ikinabuhi kini sa pamilya. Dinhi atong madawat ang atong labing importante nga pagbansay samtang kita naningkamot sa pagmugna og kaugalingong mahangturong pamilya sama sa pamilya sa Dios nga atong Amahan.¹³

Gimugna sa Ginoo nga ang pamilya makaluhatay sa kahangturan.

Ang kaminyoon, nga atong nakat-unan, usa ka mahangturong baruganan nga gimugna sa wala pa matukod ang kalibutan ug anaa na sa kalibutan sa wala pa ang kamatayon. Ang atong unang mga ginikanan gimandoan sa pagpadaghan ug pagpuno sa kalibutan. Natural lang nga ang organisasyon sa pamilya gituyo para magmahangturon. Sa pagplano niining kalibutan ang pundasyon mao ang mga balaod sa celestial nga kalibutan. Ang dakong buhat ug himaya sa Ginoo mao ang “pagpahinabo sa pagka-imortal ug sa kinabuhi nga dayon sa tawo.” [Moises 1:39.] Kini mahimo lang pinaagi sa kaminyoon ug pamilya, sa pagkatinuod kini ang mahangturong lagda sa mga nahimaya ug sa mga kalibutan nga walay katapusan.¹⁴

Ang plano diha sa Ebanghelyo sa pagdumala sa mga tawo dinhi sa kalibutan susama sa balaod nga nagdumala sa gingharian sa Dios. Makahunahuna ba mo og mas grabing kasubo nga mag-inusara sa walay katapusan nga kalibutan nga walay amahan o inahan o mga anak? Makalilisang hunahunaon ang usa ka nasud nga dili pamilya ang mahinungdanong pundasyon niini, diin ang tanang mga lumulupyo estranghero sa usag usa ug walay pagbati sa usag-usa; nga walay relasyon sa pamilya ang nakapahiusa niini. Ang ingon niini nga kondisyon usa lang ang resulta—kagubot ug pagkawala. Dili ba angayng katuohan nga susama usab ang mahitabo diha sa gingharian sa Dios? Kon niana nga gingharian, walay relasyon ang pamilya ug ang tanang lalaki ug babaye “mga anghel” nga walay relasyon sa usag usa, sama sa gituohan sa daghang katawhan, mahimo ba kining dapit sa kalipay—usa ka langit?¹⁵

Sa templo sa Ginoo, ang magtiayon mabugkos o maminyo alang sa karon ug sa tibuok kahangturan. Ang mga bata nga natawo niana nga panagbugkos mahimong mga anak niana nga amahan ug inahan dili lang sa mortal nga kinabuhi apan sa tanang kahangturan, ug sila mahimong sakop sa pamilya sa Dios sa langit ug sa yuta, sama sa gipamulong ni Pablo [tan-awa sa Mga Taga-Efeso 3:14–15], ug ang relasyon sa pamilya dili na gayud magbulag pa. …

… Kadtong mga bata nga natawo kanila dunay katungod sa panag-uban sa amahan ug inahan, ug ang amahan ug inahan adunay kapangakohan sa ilang Amahan sa Kahangturan nga magmatinud-anon sa usag usa ug sa pagpadako niining mga bataa sa kahayag ug kamatuoran, nga sila sa umaabut nga kahangturan, maghiusa—usa ka pamilya diha sa dakong pamilya sa Dios.¹⁶

Kinahanglan natong hinumduman, isip mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, nga gawas sa celestial nga gingharian, walay organisasyon sa pamilya [human sa kamatayon]. Kana nga organisasyon nakareserba niadtong andam sa pagsunod sa tanang pakigsaad ug obligasyon nga atong gidawat samtang kita anaa niining mortal nga kinabuhi.¹⁷

Ang gingharian sa Dios mahimong usa ka dakong pamilya. Kita sa tinuoray mahimong manununod uban ni Jesukristo pinaagi sa Iyang ebanghelyo [tan-awa sa Mga Taga-Roma 8:16–17], mga anak sa Dios, ug mahimong makadawat sa kahingpitan sa mga panalangin sa iyang gingharian kon kita maghinulsol ug mosunod [sa] mga sugo.¹⁸

Ang paglaum sa kinabuhing dayon, lakip sa paghiusa og usab sa mga sakop sa pamilya inigkabanhaw, makahatag sa kasingkasing og dakong gugma ug pagbati sa matag sakop sa pamilya. Niini nga paglaum, ang mga bana mas lig-on ug balaang mohigugma sa ilang mga asawa; ug ang mga asawa sa susamang paagi mohigugma sa ilang mga bana. Molambo ang malumong pagbati ug pagpakabana sa mga ginikanan para sa ilang mga anak, kay ang mga anak masuod kanila uban sa gugma ug kalipay hangtud sa hangtud.¹⁹

Atong mapalig-on ug mapreserbar ang atong pamilya samtang kita manag-ubang mogahin og panahon, mohigugma, ug mosunod sa ebanghelyo.

Ang nag-unang tahas sa panimalay sa Santos sa Ulahing mga Adlaw mao ang pagsiguro nga ang matag sakop sa pamilya naglihok sa pagmugna og panahon ug kahimtang diin ang tanan motubo ngadto sa pagkahingpit. Alang sa mga ginikanan, kini nagkinahanglan og paggahin sa panahon ug kusog mas labaw pa kay sa pagsangkap sa pisikal nga mga panginahanglan sa ilang mga anak. Alang sa mga anak, kini nagpasabut sa pagkontrolar sa kalagmitan nga mahimong hakog.

Kamo ba naggahin og igong panahon aron magmalampuson ang inyong pamilya ug panimalay samtang nagtinguha og sosyal ug propesyonal nga kalampusan? Kamo ba migahin sa inyong tibuok kusog ngadto sa pinakaimportanting unit sa katilingban—ang pamilya? O ang relasyon sa inyong pamilya sama lang sa naandan, dili magantihong bahin sa inyong kinabuhi? Ang ginikanan ug anak kinahanglang andam nga unahon ang mga responsibilidad sa pamilya aron makab-ot ang kahimayaan sa pamilya.²⁰

Family walking around the Atlanta Georgia Temple — “Ang organisasyon sa Simbahan anaa aron sa pagtabang sa pamilya ug sa mga sakop niini nga makadawat sa kahimayaan.”

Ang panimalay … mao ang dapit sa pagbansay diin ang mga kinaiya sa tawo mahulma ug ang paagi diin kini mahulma mag-agad sa relasyon tali sa mga ginikanan ug sa ilang mga anak. Ang panimalay dili mamahimo kon unsay angay gawas kon husto ang ilang kinaiya. Kon unsa man kini nag-agad, kini tinuod, diha sa ginikanan ug mga anak, apan mas mag-agad gyud sa mga ginikanan. Kinahanglan nilang buhaton ang ilang pinakamaayo.²¹

“Pahawa ug pagsagdi ko, ayaw ko og samok-samoka,” miingon ang nagdali, walay pailub nga inahan ngadto sa iyang tres anyos nga anak nga babaye kinsa misulay sa pagtabang niya sa usa ka buluhaton sa balay. … Ang tinguha nga motabang anaa nang daan sa matag normal nga bata ug ang mga ginikanan walay katungod sa pagreklamo. Walay lisud nga buluhaton sa balay kon ang tanan motabang sa buluhaton, ug pinaagi sa pagtinabangay aron mahuman ang mga buluhaton masinati ang labing nindot nga panag-uban.

Kon ako mahimong mosugyot og usa ka butang nga akong gihunahuna nga nagkulang pag-ayo ang mga ginikanan, kini ang pagsabut og maayo sa atong mga anak. Pagkinabuhi uban sa mga bata; sunda ang ilang mga dalan. … Sayri ang tanang makapainteres sa mga bata, magmahigalaon ngadto kanila.²²

Kami naningkamot sa pagpasabut sa mga ginikanan sa panginahanglan nga mas hatagan og atensyon ang ilang mga anak, mas ipabati ang diwa sa ebanghelyo sa ilang panimalay, mas maghiusa ug mas magbaton og hugot nga pagtuo; mas matinuoron sa responsibilidad, mas espirituhanon sa bahin sa mga amahan; usab, sa mga inahan; mas itudlo ang ebanghelyo sa panimalay.²³

Ngadto sa mga ginikanan diha sa Simbahan kami moingon: Higugmaa pag-ayo ang usag usa. Tumana ang moral nga balaod ug ikinabuhi ang ebanghelyo. Padak-a ang inyong mga anak diha sa kahayag ug kamatuoran; tudloi sila sa makaluwas nga mga kamatuoran sa ebanghelyo; ug himoa ang inyong panimalay nga langit dinhi sa kalibutan, usa ka dapit diin ang Espiritu sa Ginoo makapuyo ug ang mga pagkamatarung maanaa diha sa kasingkasing sa matag sakop.²⁴

Nag-ampo ko nga ang atong Langitnong Amahan molig-on kanatong tanan nga makab-ot ang atong tinuod nga potensyal. Ako nangamuyo nga ang iyang Espiritu maanaa sa panimalay sa matag miyembro sa Simbahan, nga unta dunay paghigugmaay ug panag-uyon. Unta ang atong Amahan mopreserbar ug mohimaya sa atong mga pamilya.²⁵

Mga Sugyot alang sa Pagtuon ug Pagtudlo

Mga Pangutana

Samtang inyong gibasa ang mga istorya diha sa “Gikan sa Kinabuhi ni Joseph Fielding Smith,” ikonsiderar kon sa unsang paagi nga ang ehemplo ni Presidente Smith makagiya sa inyong kinabuhi. Paghunahuna og mga paagi nga personal ninyong mapalig-on ang relasyon sa inyong pamilya.
Pamalandungi ang kaimportante sa pamilya sama sa gilatid sa seksyon 1. Unsay inyong gibuhat sa paglig-on sa inyong pamilya batok sa negatibong mga impluwensya sa kalibutan?
Si Presidente Smith namulong kabahin sa “paglaum sa kinabuhing dayon, lakip sa paghiusa og usab sa mga sakop sa pamilya inigkabanhaw” (seksyon 2). Sa unsang paagi kining paglaum makaimpluwensya sa inyong inter-aksyon sa mga sakop sa pamilya?
Sa seksyon 3, si Presidente Smith nangutana og tulo ka mga pangutana nga makapahinuklog sa kalag. Tubaga kining mga pangutana sa inyong hunahuna. Samtang inyong gibasa kini nga seksyon, ikonsiderar ang mga kausaban sa inyong kinabuhi nga makapalambo sa inyong pagbati diha sa panimalay.

May Kalabutan nga mga Kasulatan

Mga Proverbio 22:6; 1 Nephi 8:37; D&P 88:119; 93:40–50; tan-awa usab sa “Ang Pamilya: Usa ka Pamahayag ngadto sa Kalibutan”

Tabang sa Pagtudlo

“Hangyoa ang mga partisipante sa pagpili og usa ka seksyon [diha sa kapitulo] ug basahon kini sa hilom. Dapita sila sa paggrupo sa duha o tulo ka mga tawo kinsa mipili sa sama nga seksyon ug mohisgot unsay ilang nakat-unan” (gikan sa pahina x niini nga libro).