Wase 13

Na Talairawarawa ka Lako Mai Ena Vakabauta na Kalou

E rawa ni vukei keda na noda vakabauta na Turaga me da bulataka na ivakaro ena yalorawarawa ka ciqoma na veivakalougatataki ka na sega ni wiliki rawa.

Na Bula nei Spencer W. Kimball

Ena vula o Maji 1972, ena gauna e a Peresitedi Vakatawa tiko kina ni Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua o Spencer W. Kimball, e a sotava tiko kina na leqa bibi ni mate ni uto. Ena gauna o ya, e a dua tiko vei ira na nona vuniwai o Russell M. Nelson, ka a qai yaco e muri me dua na lewe ni Kuoramu ni Le Tinikarua. E a vakananuma lesu o Elder Nelson:

“Ena gauna e sa malumalumu tiko mai kina na uto i Peresitedi Kimball ka sa vakila tiko ni sa voleka mai ko mate, e a laki tiko ena dua na koniferedi vata kei ira na iliuliu ena Lotu, na Mataveiliutaki Taumada. Me vaka ni a gadrevi me vakarautaka e dua na itukutuku vakavuniwai, e a sureti au kina, vata kei Dr. Ernest L. Wilkinson, na nona vuniwai yalodina ka kenadau ena mate ni uto.

“E a tekivuna ena cacavukavuka ni nona icegu o Peresitedi Kimball, ‘Au sa vakarau mate. Au sa vakila ni sa malumalumu tiko mai na noqu bula. Ena kena sa toro sobu tiko vakamalua na noqu bula au vakabauta ni sa via vo walega vei au e rua na vula. Ena gauna oqo au sa kerea kina na noqu vuniwai me vakaraitaka na nona rai.’

“E a qai vakadeitaka o Dr. Wilkinson na veika e vakila o Peresitedi Kimball, e a qai tinia ni sa na sega ni rawa me vakalesui mai na bula ka sa voleka sara ga mai ko mate.

“Me vaka niu kenadau na mate ni uto e a qai kacivi au mai o Peresitedi Kimball ka taroga, ‘Na cava e rawa ni solia na veisele?’

“Au a qai vakaraitaka ni dua na veisele ena okati kina e rua na iwasewase. iMatai, ena gadrevi kina na vakaisosomitaki ni dua na sala ni dra. iKarua, e dua vei rau na sala ni dra bibi ka sa tao tiko kina na dra e dodonu me sele me vakadrodroya yani na dra ki na uto.

“E a qai taroga o Peresitedi Harold B. Lee ena Mataveiliutaki Taumada, e dua na taro bibi, ‘Na cava beka ena ririkotaki e na veiqaravi vakaoqo?’

“ ‘Au sega ni kila,’ au a sauma lesu yani. ‘Na ririko ni dua ga vei ira na mataqali veisele vakaoqo e sa vakaibalebale sara ena dua na turaga yabaki vitusagavulu-kavitu. Ia na kena caka ruarua ena dua ga ka sa malumalumu tiko na utona ena vakavuna na ririko cecere sara ka sa na sega kina ni rawa me vakadeitaka na caka ni veisele.…’

“Me vaka ni sa rui oca o Peresitedi Kimball e a qai sauma, ‘Au sa qase kau sa vakarau tu meu mate,’ e a tarova na vosa o Peresitedi Lee. E a tucake, vacuka na desi, ka kaya, vata kei na nona kaukauwa vakaparofita, ‘Spencer, o iko o a sa kacivi! O na sega ni mate! Mo cakava taucoko na veika e gadrevi mo cakava mo taqomaki iko kina ka tomana tiko na nomu bula.’

“E a sauma lesu o Peresitedi Kimball, ‘Ia meu sa na sele ga.’

“E a mani vosota na dredre ni veisele o ya ka sega ni baleta ni sa kena lewa ka nodratou vakanananu na nona daunivakasala vakavuniwai ni na taqomaki vakavinaka, ia e baleta ga ni a talairawarawa ki na ivakasala ni Turaga, ka a vakamacalataki mai vei ira na iliuliu ni Lotu—sega ni kauwaitaki na ririko vakatamata yadua.

“E sa kilai tu vakavinaka na kena icavacava. E a vakalougatataki me bula mai na veisele ka tarova na nona toro sobu vakamalua tiko yani.”¹

Ena nona ivakaraitaki kei na nona ivakasala kivei ira na Yalododonu, e a vakatavulica o Peresitedi Kimball ni da vakalougatataki ena noda vakaraitaka na noda vakabauta na Kalou ena noda talairawarawa ki na Nona lewa.

iVakavuvuli nei Spencer W. Kimball

E vakayarayarataki keda na vakabauta dina me da vakayacora na lewa ni Kalou.

Na cakacakataki ni vakabauta sa ikoya na kena ciqomi ka sega ena kena ivakarau tudei me vakadinadinataki, ka qai vakayacori na kena veicakacaka.“ Sa mate vakakina na vakabauta ni sa takali na cakacaka” [Jemesa 2:26] ka na sega ni rawa me liutaka e dua na vakabauta sa mate tu me toso kina ki liu ka veisautaka e dua na bula se me veiqaravi ena yaloqaqa. Na vakabauta vakaidina e tosoya ki liu e dua ki na veicakacaka ena kena icakacaka e yaga me vaka sara ga e kila tu vakaoti.²

E rawa me marautaka e dua na yaga ni veika veivakurabuitaki ena vuravura vakayago ka sega ni kila vakavinaka tu na veika e koto ena ruku ni veivakavuvuli ka salavata kaya. Ena rawa vua me vukica na butobuto me rarama mai na nona tabaka na ibulukau ka wilivola ena bogi butobuto. E sega ni gadrevi vua me rawa ni vakatubura na livaliva, e sega talega vua na kila me vakawayataka na lomanivale. Ia e dodonu me tiko vua na vakabauta e veirauti me maroroi kina na cina kei na vakabauta me tabaka kina na ibulukau. Sa na qai rawa kina vua me ciqoma na rarama.… E sa na rawa vua me tabaka e dua na ibulukau ka rekitaka na ivakatagi totoka vakayawa ka sega ni rawa me bulia e dua na retio se me kila vakavinaka sara na kena veicakacaka, ia ena sega ni rawa me nona na veivakalougatataki vakavo walega ke semata na nona iyaya vata kei na livaliva, ka tabaka vakadodonu na kena ibulukau. Ena tautauvata sara na kena ivalavala, e rawa me ciqoma e dua na veivakalougatataki vakayalo kei na ivakaraitaki, mai na kena vakayacori na sasaga e veiganiti kaya. Na vakabauta ka vakaraitaki vata kei na masumasu kei na cakacaka sa ikoya sara ga na idola o ya.³

Me da masulaka na veivakararamataki, ka qai lako yani vata kei na noda igu taucoko kei na noda ivola kei na na noda vakanananu kei na bula kilikili me da rawata kina na veivakauqeti. Me da kerea na veivakadodonutaki, ka vakayagataka na noda kaukauwa taucoko me da cakava vakayalomatua ka vakatubura na vuku. Me da masulaka me da rawata na noda cakacaka ka qai vuli vakaukauwa ka segata ena noda igu taucoko me vukea na kena saumi mai na noda masumasu. Ena gauna eda masulaka kina na noda bula e dodonu me da bulataka tiko na veilawa ni bula ka cakava ena noda kaukauwa taucoko sara me bula ka kaukauwa vinaka tu kina na yagoda. Me da masulaka na veitaqomaki ka qaqarauni vakavinaka me da levea kina na veika rerevaki. E dodonu me cakacakataki na vakabauta.⁴

E dodonu me tiko e dua na vakabauta na Kalou me rawa kina ni vakavuna na kena vakasavasavataki na nodra bula na tamata; me ra guilecavi ira ena nodra veiqaravi tiko kivei ira na wekadra ka valuta na veimalumalumu taucoko vakayago; e dua na vakabauta ka na kauta mai e dua na veivutuni ka sa taucoko, me tomani tikoga ka na kauti ira mai me ra papitaiso, na matabete, kei na cakacaka tabu vakalotu ni valetabu.⁵

E davo koto eke na vuku vakosipeli i Jisu Karisito, ka rawa walega ni raica na mata vakayalo. Ena ruku ni lawa ni veivakalougatataki vakosipeli, na tamata vakayadua—vutuniyau se dravudravua, vuli se lecaika—e sa vakauqeti taumada me ra raica na mata ni vakabauta ka oti, ena sasaga, me na qai vakamacalataki na vakabauta o ya ena bula cecere, ka vakaturaga.⁶

Na talairawarawa ka yavutaki ena vakabauta e sega ni talairawarawa mataboko.

Eda talairawarawa vuku, ka vakavatukana ena gauna eda solia wale kina, ena yalomalumalumu, kei na marautaki ni noda talairawarawa ki na ivakaro ni noda Turaga.⁷

Me da talairawarawa! Me da vakarorogo! Sa dua dina na ka dredre! Eda dau rogoca wasoma: “E sega ni dua me na tukuna vei au na isulu cava meu dara, na cava meu kania se gunuva. E sega ni dua me yalana na noqu Siga ni Vakacecegu, se me tukuna vei au meu vakayagataka vakacava na noqu ilavo, se me rawa mada ga ni yalana na noqu dodonu vakaiau! Au cakava ga na ka au vinakata! Au na sega ni talairawarawa mataboko!”

Talairawarawa mataboko! E lailai wale sara na ka era kila! …

Ni talairawarawa na tamata ki na veivakaro ni dua na dauveibuli, e sega ni o koya na talairawarawa mataboko. E duidui sara nona vakalairoro e dua na lewenivanua me veiqaravi vakatabakidua vua na nona tui kei na matavuvale vakaturaga, mai na nona talairawarawa ena yalodina e dua me solia kivua na nona Kalou. Na dau soli lewa e rogo, kocokoco, ka tu vua na inaki vuni. Na veivakaro yadua ni Kalou e savasava, na veidusidusi yadua e vakainaki, me vinaka taucoko kina o ira sa liutaki. Na kena imatai e rawa me talairawarawa mataboko, ia na kena ikarua sa ikoya dina na talairawarawa ena vakabauta.…

E o koya beka li na talairawarawa mataboko na nona kauwaitaka e dua ni ivakatakilakila “Livaliva Rerevaki—Toso Tani” se o koya na talairawarawa ena vakabauti ni lewa nodra na daunilewa na ka era kila na ivakatakilakila ni dua na leqa?

E o koya beka li na talairawarawa mataboko na nona vakabeletitaki koya e dua na pasidia ni waqavuka ni sa waqa mai na cina ni kena ivakatakilakila se o koya na veivakadeitaki ni veika e sa sotavi oti kei na nodra vuku o ira era kila vakalevu cake na veika ni veivakaleqai kei na leqa?

E o koya beka li na talairawarawa mataboko na nona lade mai na dela ni teveli e dua na gonelailai ki na liga kaukauwa i tamana ka mata dredre tu yani, se o koya na veivakabauti rawarawa kivua e dua na itubutubu dauloloma ka nuidei tu e na nona iciqo ka lomana vakalevu cake na gone mai na nona bula vakataki koya?…

E sa i koya beka ga na talairawarawa mataboko o koya ni, vata kei na veiyalayala ni noda kila, noda gagadre kocokoco, inaki vuni, kei na gagadre vakayago, eda ciqoma ka muria na idusidusi ka talairawarawa ki na veivakaro nei Tamada dauloloma ka a … bulia e dua na vuravura me noda, lomani keda, ka sa navuca oti tu e dua na parokaramu uasivi, ka sega kina na inaki vuni, ka sa nona reki ka lagilagi uasivi duadua sai koya me “ra tucake tale mai na mate na tamata kecega, ka rawata na bula tawamudu” o ira na luvena taucoko? [Raica Mosese 1.39]⁸

E sega beka ni o koya na talairawarawa mataboko, kevaka mada ga e sega ni kilai taucoko, me da muria e dua na Tamada ka sa vakadinadinataki koya. ⁹

Era vakaraitaka na veivolanikalou na veivakaraitaki ni talairawarawa ka lako mai ena vakabauta.

O Atama kei Ivi, oi rau na noda itubutubu savasava ka vuku, erau ivakaraitaki ni veika e baleta na talairawarawa ka lako mai ena vakabauta vagone:

“… A sa talairawarawa ko Atama ki na ivakaro ni Turaga.

“Ia ni sa oti e vuqa na bogi, sa rairai vei Atama e dua na agilosi ni Turaga ka kaya: A cava ko sa vakacaboisoro kina vua na Turaga? A sa sauma ko Atama ka kaya: Au sa sega ni kila. Ia sa vakarota na Turaga meu kitaka vakakina.

“A sa kaya vua na agilosi: Na ka oqo sa ivakatakarakara ni nona vakacabori Koya na Le Duabau ga nei Tamada, o koya sa sinai ena loloma kei na dina.” (Mosese 5:5–7.)

Na talairawarawa mataboko? E sega sara vakaidina. Erau a sa kilai Jiova, rogoca na domona, salavata kei koya ena Were ko Iteni, ka kila na nona vinaka, vakatulewa, kei na kila. Ia ena “vuqa na siga” era a vakamatea na sipi savasava ka solia yani ena nodrau sega tu ni kila se cava na vuna, ia ena taucoko ni nuidei ni a tiko e dua na kena inaki savasava vakalawa ka na na qai kilai vakamalua kina na vuna ni oti na kena vakayacori vakadodonu.¹⁰

Ena nona vosa tiko o Paula kivei ira na Iperiu e kaya kina:

“Ni sa vakabauta sa rere kina ko Noa, ni sa vakasalataka oti na Kalou ena vuku ni veika sa bera ni rairai mai, a sa taya e dua na waqa ko koya me vakabulai ira kina na nona lewenivale.” (Ipe. 11:7.)

E a sega ni dua na ivakatakilakila ni uca kei na waluvu. Era vakalialiai koya na nona tamata ka ra tukuna vua ni sa lialia. Era a sega ni via rogoca na nona ivunau. Era vakasamataka na nona ivakasala me yalowai. E a sega ni dua na ka e yaco me tautauvata kei na kena oqo; e a sega vakadua ni bau kilai tu ni dua na dobui me rawa ni robota na vuravura. E sa dua na ka lialia me ta e dua na waqa ena dua na vanua mamaca ni cila katakataka tu na siga ka toso tu ga ki liu na bula me vaka na kena ivakarau! Ia e sa lekaleka na gauna. E sa ta oti na waqa. E sa yaco mai na waluvu. Era a luvu ko ira na talaidredre kei ira na vuki tani. Na veivakurabuitaki ni waqa e a vakamuria sara ga na vakabauta ka a vakaraitaki ena kena ta.

E a kaya tale o Paula:

“Ni sa vakabauta sa vakaukauwataki kina ko Sera me kunekunetaka na kawa, a sa vakasucu gone ni sa oti na kena gauna, ni sa nanuma ga sa yalodina ko koya ka yalataka.” (Ipe. 11:11.) …

E sa veilecayaki dina na kena tukuni ni rawa me ra sucu na gone mai vei ira e sa sivia e duanadrau na nodra yabaki ni bula ni o Sera mada ga e a vakabekataka taumada. Ia e a toka matua ga na nodrau vakabauta na veiwatini, e a qai mani sucu e dua na gonetagane veivakurabuitaki me tama ni lewevuqa ena veivanua e vuqa.

E a vakaraitaka o Eparama na uasivi ni vakabauta ena kena a yaco vua na veivakatovolei vakalou. Na luvena “gone ni veiyalayalati,” ka lesi tu me tama ni veimatanitu, ka sa dodonu oqo me sa soli ki na icabocabo ni soro kama. Sa ikoya oqo na ivakaro ni Kalou, ia e veicalati dina na kena irairai! E rawa vakacava vei Aisake, na luvena, me tama ni dua na iwiliwili vakaitamera ni itabatamata kevaka me sa tamusuki na nona bula vakayago ena nona gauna ni itabagone? Na cava na vuna e a kacivi kina o Eparama me vakayacora na ivalavala veicalati oqo? E sega sara ni wali rawa, sega sara! Ia e a vakabauta na Kalou. Na levu ni nona vakabauta e a colata vata kei na rarawa bibi ena nona lako vata voli kei na luvena gonetagane ki na loma ni vanua o Moraia.…

“A sa sega talega ni lomalomarua me tawa vakabauta na vosa ni yalayala ni Kalou sa kaukauwa ga na nona vakabauta, a sa vakarokorokotaka kina na Kalou;

“A sa vakadinata sara, ni sa rawarawa vei koya, me vakayacora na ka sa yalataka.” (Rom. 4:20–21.)

O Eparama na Tamada kei Sera na Tinada erau a sa kila tu— kila ni na vakayacori na yalayala. Me na caka vakacava—erau sega ni kila ka rau sega ni cikeva me rau kila. E sa vakadeitaka o Aisake me na bula ka me na tama ni dua na iwiliwili vakaitamera ni itabatamata. Era kila ni na rawata, kevaka sara mada ga ena gadrevi kina me na mate. Era kila ni rawa me tucake tale mai na mate me vakayacora na yalayala, ka ni vakabauta eke e liu taumada mai na veivakurabuitaki.¹¹

Nanuma ni o Eparama, Mosese, Ilaijia, kei na so tale era sega ni rawa me ra raica vakamatata na kena icavacava mai na kena ivakatekivu. Era … lako ena vakabauta ka sega ena raica. Nanuma talega ni ra a sega ni dola na veimatamata; o Lepani e a sega ni mateni; ka a sega na inuinui vakavuravura me cakacakataki ena gauna e a vakayagataka kina na nona vakabauta o Nifai ka lako yani ena iotioti ni gauna me kauta mai na peleti. E sega na isulu ka sega ni rawa me kama se me so tale na itatarovi ni bukawaqa katakata me taqomaki iratou na lewe tolu na Iperiu mai na mate; e a sega na leca se itataqomaki kaukamea me baleta na gusu ni laione ena gauna e sa sogoti kina ena loma ni qaravatu o Taniela.…

… Vakasamataka ni a sega na tauni se na veikoro lelevu, sega na were kei na iteitei, e sega na vale kei na vale ni maroroi iyaya, e sega na veisenikau ena vanua dravuisiga kei Utah ena gauna era a takosova yani kina na veibuca o ira na ivuvu ena rarawa. Ka vakasamataka ni a sega na tamata vakalomalagi e Palmyra, e Susquehanna se e Cumora ena nona gagadre vakayalo o Josefa e a curuma yani kina na loma ni Veikau ena vakadirorogo, tekiduru ena bati ni uciwai ka masu, ka kabata na veibaba ni delana tabu.¹²

E liu taumada na vakabauta qai cakamana.

Eda na tea mada e liu na sore ni kau ena vakabauta, eda na qai raica e muri na mana ni kena sa tubu bulabula mai. Ia sa dau vakavuqa me ra lecava na tamata na ka oqo, ka ra dau via veisautaka na kena icakacaka. Era na via tatamusuki ni se bera na teitei, me ra saumi ni bera na veiqaravi, na caka mana ni bera na vakabauta.… Eso vei keda era dau gadreva sara me ra tamata bulabula ka kaukauwa, ka ra sega ni vakamuria na lawa ni tiko bulabula, vutuniyau mai na kena dolavi na katuba ni lomalagi ka da sega ni sauma na noda ikatini. Eda gadreva me da voleka vua na Turaga ka sega na lolo kei na masumasu; eda vinakata na uca ena kena gauna ga ka tiko sautu ena vanua ka da sega ni via vakarokorokotaka na Siga ni Vakacecegu, ka sega talega ni via muria na ivunau ni Turaga. Eda na rawa ni betia na rosi ni bera ni da tea na wakana; eda na via tamusuka na vuata ni bera na kena teivaki se wereci.

Kevaka walega e rawa ni da vakasamataka na ka e vola o Moronai:

“Ia sa sega ni kitaka na Kalou e dua na cakacaka mana vei ira na luve ni tamata, kevaka era sa sega ni vakabauta.…

“Ia sa rawa walega me ra kitaka na cakacaka mana ko ira sa vakabauta; io ko ira sa vakabauta na Luve ni Kalou.” (Ica 12:12, 18.)¹³

Kevaka e rawa ni da lako ena vakabauta ena gauna oqo, kevaka e rawa ni da vakabauta na veiyalayala vutuniyau ni Kalou, kevaka e rawa ni da talairawarawa ka wawa vakamalua, ena vakayacora na Turaga na nona veiyalayala vutuniyau kece sara kivei keda:

“… Sa sega na mata sa kunea, se na daliga sa rogoca, ka sa sega ni curu ki na loma ni tamata, na veika sa vakarautaka na Kalou me nodra era sa lomani koya.” (1 Kor. 2:9.)¹⁴

E taura e dua na vakabauta cecere me saumi kina na ikatini ena gauna e dredre kina na ilavo ka levu cake na kena gadrevi. E taura na vakabauta me vakayacori na lolo kei na masumasu vakamatavuvale kei na kena rokovi na Vosa ni Vuku. E taura na vakabauta me caka kina na veituberi ni matavuvale, [lewenilotu] cakacaka ni kaulotu, kei na veiqaravi tale eso, ena gauna e gadrevi kina na solibula. E taura na vakabauta me qaravi kina na daukaulotu tudei. Ia mo kila tiko oqo—ni veika kece sara oqo era rawa mai ena teitei, ka tamusuki mai kina na vakabauta, matavuvale daulotu, vakadeitaki vakayalo, vakacegu kei na bula tawamudu.…

… Me vaka ga na kena a sogoti na gusudra na laione ena veivakauqeti ni vakabauta, tarovi na waqa ni buka, dolava na veigaunisala mamaca mai na veiuciwai kei na wasawasa, veitaqomaki ena waluvu kei na dravuisiga, ka kauta mai na veivakatakilai vakalomalagi ena nodra ivakaraitaki na parofita, o koya gona ena noda dui bula vakayadudua sa rawa me na vakabulai ira na tauvimate na vakabauta, kauta mai na vakacegu kivei ira era tagi, veivakaukauwataki ena yalodei me valuti na veitemaki, veivakacegui mai na ivau ni ivalavala e veivakamavoataki, solia na kaukauwa ni veivutuni ka veisautaka na noda bula, ka veiliutaki ki na tudei ni kila ka vakalou i Jisu Karisito. Na vakabauta e sega ni valuti rawa e rawa me vukei keda ena noda bulataka na veivakaro ena gugumatua ka kauta mai na veivakalougatataki sega ni wiliki rawa, vata kei na vakacegu, veivakavinakataki, kei na bula vakalou ena matanitu ni Kalou.¹⁵

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Vakayagataka na vakasama eso oqo ena nomuni vulica na iwase oqo se ena nomuni vakavakarau mo ni veivakavulici. Raica na tabana e v–ix, me baleta na ikuri ni veivuke.

Raica na iulutaga ni iwase oqo. Na cava na vuna e dua kina na cakacakataki ni vakabauta na talairawarawa?
Wilika na veika me baleta na vakatulewa me vakayacora o Peresitedi Kimball ena Maji 1972 (tabana 159–60). Na veivakavuvuli ni kosipeli cava o ni nanuma me vakayagataki ena gauna eda sotava kina na dredre ni vakatulewa?
Ena nomuni wilika na veivakatautauvatani nei Peresitedi Kimball me baleta na “talairawarawa mataboko” kei na “talairawarawa ena vakabauta,” na duidui cava soti o ni raica? (Raica na tabana e 163–64.) Na cava eda kila me baleta na Tamada Vakalomalagi ka rawa me vukei keda me da talairawarawa Vua ena “noda soli keda wale, ena yalomalumalumu, ka marautaka“? Na cava e rawa mo ni kaya vua e dua na tamata e kaya ni o ira na lewe ni Lotu era vakamuri ira na nodra iliuliu ena mataboko?
Raica lesu na italanoa mai na ivolanikalou ena tabana e 164–66. Na cava soti na veika e tautauvata kina na nodra vakanananu o ira na tamata ena italanoa oqo? Na cava e tautauvata kina kei ira na nomuni vakanananu? Na cava e rawa mo ni vulica mai vei ira?
Ena gauna cava o ni sa bau raica kina ni salamuria mai na vakabauta na cakamana? (E so na kedra ivakaraitaki, raica na tabana e 164–65.) E rawa vakacava me da vakatavulica vei ira na noda matavuvale ni salamuria mai na vakabauta na cakamana?

iVolanikalou Veiwekani: Josua 22:5; Jemesa 2:14–26; Ica 12:4–21; Moronai 7:33; V&V 130:20–21

Abraham and Isaac — “E a vakaraitaka o Eparama na “tudei ni vakabauta” ena gauna e a torova yani kina na vanua o Moraia kei Aisake na luvena ena yalo e voroki”

tuning radio — E vakatautauvatana o Peresitedi Kimball na vakabauta ki na kena tiunitaki e dua na retio.