Wase 14

“Me Kakua Vei Iko Na Kalou Tani Koi Au Duadua Ga”

E dodonu me da vakaliuca taumada na Turaga kei na Nona cakacaka ka kakua ni qarava na kalou vakailasu.

Na Bula nei Spencer W. Kimball

Ea vakamasuti ira na Yalododonu Edaidai o Peresitedi Spencer W. Kimball me ra vakaliuca taumada na Turaga ena nodra bula ka kakua ni domona na veika ni vuravura. E vakatavulica ni kena vakaliuci na veika vakayago eda taukena, bisinisi, veika ni veivakamarautaki, kei na dokadoka me liu taumada mai vua na Turaga sa ikoya na qaravi kalou vakailasu. E vakabibitaka ni kalou vakailasu se matakau ceuceu e okati kina na “veika taucoko e temaki tani mai kina e dua na tamata mai na nona itavi, yalodina kei na loloma e baleta kei na veiqaravi kivua na Kalou.“¹

Na nomu vakayacora na nomu itavi ena vu ni yalomu taucoko kivua na Turaga sa ikoya na yavudei ni bula nei Peresitedi Kimball kei na nodrau bula na nona itubutubu. Ni voleka ni mai cava na yabaki 1890, ena gauna e se gonetagane lailai kina o Spencer, e a ciqoma o Andrew, na tamana, e dua na ilesilesi me peresitedi ni iteki ena tokalauceva kei Arizona. Me ra biu tu mai ena vakacegu na wekadratou e Salt Lake City ka ratou laki vakaitikotiko ena dua na vanua dravuisiga ena sega soti ni ka rawarawa ki na matavuvale na Kimball, ia vei Andrew Kimball “e duabulu ga na kena isau ni taro ka sa ikoya me ia na lako.”²

Ni oti tale e vica na yabaki, e a vakaraitaka o Spencer Kimball na gugumatua vata ga kivua na Turaga ena gauna e a kacivi kina me ikarua ni daunivakasala ena mataveiliutaki ni iteki. O koya vata kei Camilla, na marama watina, “erau a veivosakitaka na nona lesu tale ki na koliji me yaco me dua na kenadau ni lavo se qasenivuli,” ia ni ciqomi na itutu vaka-Lotu e kena ibalebale me biu tu mada vakawawa na ituvatuva o ya.³

Ena gauna e a lesi kina o Peresitedi Kimball me dua na iApositolo, na ivakasala nei Peresitedi Heber J. Grant kivei koya e vakaukauwataka na ivakavuvuli oqo ena kena vakaliuci taumada na Turaga kei na Nona matanitu: “Vakarautaka na lomamu ena cakacaka ni Turaga na nomu Kalou. Lewa ena gauna sara ga oqo na kena caka na ka oqo kei na cakacaka oqo me kena imatai ka me liu taumada ena nomu vakanananu taucoko sara.”⁴

iVakavuvuli nei Spencer W. Kimball

Eda sa qarava tiko na noda dui kalou vakailasu, ena gauna eda gadreva ka da vakabauta kina e dua na ka ni bera na Turaga.

Ena noqu vulica tiko na ivolanikalou makawa, e vakadinadinataka vakalevu cake sara ni dua tiko na kena ibalebale ni dina na ivunau “Me kakua vei iko na Kalou tani, koi au duadua ga” sa ikoya na imatai ni iVunau e Tini.

E lewe vica ga na tamata era sa kila tu e veigauna taucoko ka nakita ena nodra digia me ra besetaka na Kalou kei na nona veivakalougatataki. E daumaka cake, me da vulica mai na veivolanikalou me baleta na kena cakacakataki na vakabauta e wasoma na kena irairai me dredre sara vakalevu mai na kena vakatautaki tiko na veika era sa tu vakarawarawa tu, na tamata vakayago e sa qarauna me vakadewataka na nona vakabauta na Kalou ki na iyau qaqa. O koya gona, ena veitabayabaki taucoko ni bula ena gauna era sa soro kina vei Setani na tamata ka yali na nodra vakabauta, era sa vakaisosomitaka e dua na inuinui “ni sa tiko e ligana” kei na “kalou siliva, na kalou koula, na kalou parasa, na kalou aironi, na kalou kau, kei na kalou vatu, na ka sa sega ni rai, se rogo, se kila ka rawa“ (Tan. 5:23)—sa ikoya oqori ena matakau ceuceu. Au raica ni oqo e dua na iulutaga veivakayarayarataki ena Veiyalayalati Makawa. Na veika cava ga e vakarautaka e dua na tamata me vakatabakidua e lomana kei na nona veidinadinati cecere duadua sa ikoya ga na nona kalou; ia kevaka e sega ni dina ka bula tiko na nona kalou na Kalou bula ni Isireli, na tamata o ya e cakacaka tiko ena matakau ceuceu.

Sa noqu vakabauta tudei ni gauna eda wilika kina na veivolanikalou ka segata me da “vakataki ira na weka[datou]mudou,” me vaka na vakatutu nei Nifai (1 Ni. 19:24), eda na raica e levu na ivakatautauvata ena kedra maliwa na qaravi kalou ena gauna makawa ena ivakatakarakara ceuti kei na roka ni itovo ni veika eda dui sotava yadudua.⁵

Na qaravi matakau ceuceu sa ikoya e maliwai ira na veivalavala ca bibi sara.…

Na kalou matakau ka vakailasu ena gauna oqo ena rawa me isulu, vale, bisinisi, misini, motoka, waqa ni gade kei na vuqa tale na veika vakavuravura ka vagolei keda tani mai na gaunisala ni bula vakalou.…

Na veika ka sega ni rairai e dau rawarawa sara me ra yaco me ra kalou. Na koroi ni vuku kei na matanivola vakavuli kei na itutu era rawa ni matakau ceuceu.…

E vuqa na tamata era tara ka vakaiyayataka na nodra vale ka ra volia na nodra motoka taumada—ka oti o ya era sa qai sega ni “sauma rawa” na nodra ikatini. Ko cei era sa qarava? E sega sara ga ni o koya na Turaga ni lomalagi kei vuravura.…

E vuqa era qarava na vakasasa, na laki qoli, na vakacagicagi, na vakatakakana ni mua ni macawa kei na gade leleka. Eso tale e sa nodra matakau ceuceu na qito, baseball, soka, veivala vata kei na bulumakau se golf.…

E dua tale tiko na ivakatakarakara e dau qarava na tamata sa ikoya na kaukauwa kei na dokai.… Na veikalou ni kaukauwa oqo, vutuniyau kei na veivakayarayarataki era dau taura vakalevu na noda gauna ka ra sa vaka dina na luve ni bulumakau koula nodra na luvei Isireli ena lekutu.⁶

Ena noda vauci vata kei na veika vakavuravura e rawa kina me da rawai rawarawa ena veivakayarayarataki nei Setani.

E dina ga eda dau reki ena noda dau vakamacalataki keda ni da ka ni gauna vou, kei na noda dau via nanuma ni sa tu vei keda na veika verevereya ka sa bera mada ni bau tu vua e dua na tamata e liu—mai na veika kece oqo eda sa, tamata dau qaravi kalou tani kina—e a dua na ivakarau sa sega ni taleitaka na Turaga.⁷

E kauta lesu na noqu vakanananu ena dua na lewenivola au a wilika ena vica na yabaki sa oti me baleta e dua na ilawalawa turaga era a lako ki veikau me ra laki vakasasa maqe. Era a tovolea e vica vata na veimataqali iwalewale me ra vesuka kina na maqe, okati kina na lawa. Ia mai na nodra raica ni lawa e rawa me vakamavoataki ira na manumanu lalai vakaoqo, e a qai mani basika mai kina e dua na kena iwali. Era a cakava e dua na iwiliwili levu ni kisi lalai, kei na dela ni veikisi yadua e qai caka kina e dua na qara me rauta vinaka sara ga ni curu kina e dua na liga ni maqe. Ni sa oti o ya era sa qai biu na veikisi oqo ena veiruku ni vunikau ka biu ena loma ni veikisi yadua e dua na vua ni niu ni ra dau taleitaka sara vakalevu na maqe.

Ena gauna era sa biubiu kina na turaga, era sa tekivu siro sobu mai na maqe mai na veivunikau ka vakadikeva na kisi. Ena gauna era sa raica kina na vua ni niu me laukana, era sa tatara sara yani ena loma ni kisi me ra kauta mai. Ia ena gauna e sasaga kina e dua na maqe me dreta mai ki tautuba na ligana vata kei na vua ni niu, e sa sega ni rawa me biuta mai ki tautuba na ligana baleta na nona ivacu lalai, ni sa qumia tu na vua ni niu, e sa rui sivia sara ga na kena levu.

Ena gauna vata ga oqo, o ira na turaga era sa na lako mai ena ruku ni veivunikau lalai ka me ra mai sota vata kei ira na maqe. Ia oqo e dua na ka veivakurabuitaki: Ena gauna era sa raica kina na maqe ni ra sa lako tiko mai na turaga, era na qoqolou ka veisugusugu vata kei na vakanananu me ra sa dro; ia me vaka ni rawarawa tu na kena irairai, era na sega ni laiva na vua ni niu me rawa kina ni ra biuta mai ki tautuba na ligadra ka dro. E sa dau rawarawa sara ga na nodra tobo mai vei ira na turaga.

E sa vakawasoma talega na kena vakakina vei ira na tamata, na kaukauwa ni nodra kukube ki na veika vakavuravura—sa ikoya oqori na veika vakatilesitieli—veitalia sara na levu ni vakamamasu kei na levu ni leqa tubu koso e rawa me vakauqeti ira me ra biuta ka tokona na kena e vakasilesitieli. E sa lewai ira vakarawarawa tu o Setani. Kevaka me da vakatulewataka na kena vakayagataki na noda gauna taucoko kei na ivurevure ena kena tara cake e dua na matanitu vakavuravura me baleti keda, sa ikoya sara ga oqori na veika eda na taukena.⁸

E dodonu me da vakayagataka na veivurevure ni ka e tu vei keda me tara cake kina na matanitu ni Kalou, ka kakua ni bucina e lomada na veika vakavuravura.

Na taukeni ni iyau vakavuravura e sega ni kena ibalebale ni sa ivalavala ca e dua na tamata. Ia na ivalavala ca e rawa me tubu ena kena gadrevi kei na kena vakayagataki ni iyau.…

Na ivolatukutuku ni iVola i Momani e vakaraitaka vakamatata sara tu ga na veivakarusai e yaco me baleta na vutuniyau. Ena veigauna vakayadua era bula kilikili kina na tamata, era rawa ka sara. Oti ena qai salamuria yani na itosotoso ki na vutuniyau, vutuniyau ki na domona na iyau, oti o ya ki na domona na bula rawarawa kei na tiko sautu. Era sa qai toso sara ki na moce vakayalo, oti o ya ki na ivalavala ca levu ka ivalavala butobuto, oti o ya ki na voleka ni vakarusai mai vei ira na kedra meca.… Kevaka me ra a vakayagataka na tamata na nodra vutuniyau me baleta na veinaki vinaka ke a rawa me ra marautaka e dua na rawa ka ka tomani tikoga na kena tubu cake.⁹

E sa vakalougatataki keda na Turaga me vaka e dua na kawatamata ka sega ni vakaiyalayala na nodra tubu cake mai na veigauna sa oti. Na veivurevure ka ra a biu mai ki na noda kaukauwa era vinaka, ka yaga ki na noda cakacaka eke ena dela ivuravura. Ia au lomaleqataka ni vuqa vei keda e soli vakayauyau vei ira na qele ni manumanu kei na veitiki ni qele lelevu kei na lololo ni sila kei na iyau ka ra sa tekivu qaravi ira me vaka na kalou vakailasu, ka sa tu vei ira na kaukauwa me ulubaleti keda.… Eda sa guilecava na dina ni noda ilesilesi sa ikoya na kena vakayagataki e vuqa na veivurevure oqo ena noda dui veimatavuvale kei na veikuoramu me da tara cake kina na matanitu ni Kalou—me vukea na kena toso yani na sasaga ni cakacaka ni daukaulotu kei na tuvakawa kei na cakacaka ni valetabu; me ra susugi cake na luveda me ra dauniveiqaravi gugumatua kivua na Turaga; me ra vakalougatataki eso ena veigaunisala kecega, me rawa talega ni ra vuavuai vinaka. Me sosomitaka, eda vakayagataka na veivakalougatataki oqo ena noda dui gagadre, me vaka a kaya o Moronai, “A cava dou sa ukutaki kemudou kina ena veika sa tawa yaga ka sega ni vukei ira na viakana, ko ira na luveniyali kei ira sa luvawale, ko ira na tauvimate kei ira era sa rarawa tu.” (Mom. 8:39.)

Me vaka e kaya vakaikoya na Turaga ena noda gauna, “Era sa sega ni vakasaqara na Turaga ka vakadeitaka na nona yalododonu; ia era sa dui muria ga na lomadra na tamata yadua ka qarava na Kalou era sa dui bulia, io era sa ka ga vakavuravura; ia sa vaka ga na matakau ceuceu sa makawa mai ka rusa yani mai Papiloni; io me vaka ni na rusa yani na koro levu ko Papiloni.” (V&V 1:16; vakuri ena vosa kala.)¹⁰

E a kaya na Turaga “… dou vakasaqara taumada na matanitu ni Kalou, kei na nona yalododonu: ia ena soli me kena ikuri vei kemudou na ka kecega oqo.” (Mac. 6:33.) E dina ga, ni vakawasoma, eda vinakata na “veika” me liu taumada.¹¹

E rairai beka ni sega ni ivalavala ca na “veika” ia ena noda vakasama ga me baleti ira kei na kedra qaravi na “veika.” Vakavo walega me dua na tamata kocokoco e rawa me binibinia vata ka maroroya na iyau ena gauna vata ga e se solia tiko kina na nona talairawarawa taucoko kivua na Kalou kei na nona parokaramu— vakavo walega me vakarokorokotaka tiko na Siga ni Vakacecegu na tamata vutuniyau, taqomaka na nona vakasama kei na yagona kei na yalona me savasava tiko ka solia ena lomasoli na veiqaravi kivei ira na nona itokani mai na gaunisala e lavaka na Kalou— vakavo walega me lewa ka biuta kece na nona iyau na tamata vutuniyau me vakayagataki vei ira na itokani, mai na ilesilesi ni Turaga mai vei ira na nona dauveiqaravi vakadonui, ia na tamata o ya, me baleta na vinaka ni yalona, e dodonu sara ga “mo lako, mo volitaka na nomu iyau, ka solia vei ira sa dravudravua, … ia mo lako mai, mo muri au.” (Maciu 19:21.)

“Ni na tiko talega na yalomudou ena yasana sa tiko kina na nomudou iyau.” (Maciu 6:21.)¹²

Na veivakalougatataki eda ciqoma mai na noda qarava na Turaga e ulabaleta sara na iloloma e solia ko vuravura.

Au kila e dua na tamata a kacivi ki na dua na itutu me veiqaravi ena Lotu, ia e a vakila ni sega ni rawa me ciqoma baleta ni na gadreva vakalevu cake sara na veiqaravi ka vakakina na nona gauna na nona iyau maroroi me vakatautauvatani kei na gauna me vakayagataki ena cakacaka ni Turaga. E a biuta na veiqaravi vua na Turaga me vakasaqara na iYau, ka sa milionea tu nikua.

Ia e dua na ka taleitaki au qai vulica ga oqo: Kevaka e dua na tamata e taukena na koula ka na kena isau vakailavo ena gauna oqo e dua na milioni na dola, e sa taukena tiko e rauta ni dua na ika 27-na bilioni ni koula taucoko ka tu ena dela mamaca duadua mada ga ni vuravura. Oqo e dua na iwiliwili ka lailai sara na kena iwasewase ka na sega ni kunekunetaki rawa ena vakasama ni tamata. Ia e levu tale na ka e tiko kina: Na Turaga ka a bulia ka tiko talega vua na kaukauwa me baleti vuravura raraba e a bulia talega e vuqa tale na vuravura, o koya talega na “vuravura ka sega ni wili rawa” (Mosese 1:33); ia ena gauna e a ciqoma kina na tamata oqo na bubului kei na veiyalayalati ni ilesilesi vakabete (V&V 84:33–44), e a ciqoma e dua na yalayala mai vua na Turaga “io ena soli vua na ka kecega sa tu vei Tamaqu” (v. 38). Na kena biu vakatikitiki na veiyalayala cecere oqo ka tauri e dua na kato koula kei na vakasama ni veitaqomaki vakayago sa dua dina na cala ni lecaika vakaitamera. Na vakasamataki ni nona vakadonuya me rui lailai sara na kena isau e sa dua dina na ka ni rarawa ka vakaloloma na kena irairai; e vakamareqeti vakalevu cake sara na yalodra na tamata mai na ka oqori.

E dua na gonetagane, ena nona a kacivi me kaulotu, e qai sauma lesu ni sega soti ni levu vua na taledi me baleta na mataqali ka vaka o ya. Na ka ga e vinaka kina sa ikoya na nona maroroya vakavinaka tikoga na nona motoka vou. E dau marautaka na kena kaukauwa kei na totolo, ka ni gauna e dau draivataka kina, na kena yavavala toka ga e dau solia vua na vakanananu veivakacalai ka dau nanuma kina ni sa yacova tiko yani e dua na vanua vinaka.

Ena gauna vata o ya, e dau lomavinakataka o tamana na nona dau kaya, “E dau vinakata me cakava ga na ka e ligana. Sa i koya toka o ya.”

Sa na rauta vinaka beka me vaka tu o ya e dua na luve ni Kalou? Na gonetagane oqo e sega ni vakasamataka ni kaukauwa ni nona motoka e sa rui ka lailai wale sara me vakatautauvatani vata kei na kaukauwa ni wasawasa, se na matanisiga; ka ra lewe vuqa na matanisiga, era lewai kece tu vakalawa ka vakakina vakamatabete, kena itinitini—na kaukauwa vakabete e rawa me vakatorocaketaka ena nona veiqaravi vua na Turaga. E a digitaki e dua na kalou vakaloloma, e dua na ka e a buli ena kaukamea kei na rapa kei na metali caliva.

E dua na veiwatini qase erau sa vakacegu mai na nodrau cakacaka vakayago ka vakatalega kina, ka sega ni vakaitavitaki rau, ena Lotu. Erau a volia e dua na lori lailai kei na dua na valecavu ni keba ka rau sa wasei rau tani sara ga mai na veitavi taucoko, vakavakarau me rau raica na vuravura ka marautaka walega na ka lailai erau sa rawata ena vo ni nodrau veisiga. E sa sega na nodrau gauna me baleta na valetabu, erau sa rui osooso me baleta na vakadidike ni tuva kawa kei na veiqaravi me baleta na kaulotu. E sa sega na veitaratara vata kei na nona kuoramu ni bete levu ka sa sega talega na gauna ni tiko e vale me cakacakataki kina na nona itukutuku makawa. E gadrevi vakalevu sara ga ena nodrau tabana na nodrau kila ka kei na veiliutaki, ia, sa sega ni rawa na “vosota me yacova na ivakataotioti,” erau a sega ni tu vakarau.¹³

E dodonu me da lomana ka muria na Turaga ena vu ni yaloda taucoko.

E sega ni rauta me da vakatusa wale tikoga ni sa rui cecere na Turaga ka vakuwai keda mai na qaravi ni matakau ceuceu; e dodonu me da lomana na Turaga ena yaloda taucoko, na noda kaukauwa taucoko, na noda nanuma kecega. E dodonu me da rokovi koya ka muri koya ena cakacaka ni bula tawamudu. Sa dua na ka na nona reki ena nodra bula savasava na luvena!¹⁴

Na noda ilelsilesi e sa matata vinaka tu: me da vakanadakuya na veika vakavuravura me vaka ni ra tini tu ga vei ira; me da biuta tani na qaravi ni matakau ceuceu ka toso tikoga ki liu ena vakabauta; me da kauta yani na kosipeli kivei ira na keda meca, ka rawa kina me ra sa sega tale ni keda meca.

E dodonu me da sa biuta laivi na qaravi matakau ceuceu ni gauna oqo kei na vakanuinui ki na “liga ni tamata,“ baleta na Turaga e kaya ki vuravura taucoko ena gauna oqo, ”Au na sega ni laiva e dua vei ira me vo mai Papiloni.“ (V&V 64:24.)

Ena gauna e vunautaka kina o Pita e dua na mataqali itukutuku vata ga vakaoqo kivei ira na tamata ena siga ni Penitiko, e lewe vuqa vei ira era “sa laucoka na yalodra, a ra sa kaya vei Pita kei ira na iapositolo sa vo, Oi kemudou na veiwekani, a cava me keimami kitaka?” (Cakacaka 2:37.)

Sa qai kaya vei ira ko Pita: “Dou veivutuni, ka papitaisotaki, koi kemudou yadua ena yaca i Jisu Karisito, me bokoci kina na nomudou ivalavala ca, ka … rawata na Yalo Tabu.” (T. 38.)

… Na noda itukutuku e tautauvata sara ga kei na kena e a vunautaka o Pita. Ka toso talega yani ki na kena e a vunautaka na Turaga “ki na iyalayala kei vuravura, me ra rogoca na tamata kecega:

“Dou vakarau; dou vakarautaki kemudou ki na veika ena yaco; raica sa voleka ni lako mai na Turaga.” (V&V 1:11–12.)

Keimami vakabauta ni gaunisala me vakarautaki koya kina na tamata yadua kei na matavuvale yadua me vaka e vakasalataka na Turaga sa ikoya na kena tekivutaki me vakatovotovotaki na vakabauta cecere, na veivutuni, kei na kena vakayacori na cakacaka ni nona matanitu e vuravura, sa ikoya na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai. Taumada ena vaka me dredre vakalailai, ia ena gauna e sa tekivu me raica kina e dua na tamata na cakacaka dina oqo, ena gauna e sa tekivu me raica kina e dua na kena iwase lailai ni tawamudu ena kena irairai dina, e sa na tekivu me levu cake sara na veivakalougatataki ka isau ni nona biuta ki dakuna “na vuravura.”¹⁵

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Vakayagataka na vakasama eso oqo ena nomuni vulica na iwase oqo se ena nomuni vakavakarau mo ni veivakavulici. Raica na tabana e v–ix), me baleta na ikuri ni veivuke.

Na cava na vuna o ni nanuma kina na imatai ni iVakaro e Tini “Me kakua vei iko na kalou tani, koi au duadua ga”?
Vakanananutaka ni tu na itukutuku oqo: “Na veika cava ga e yalona ka vakadinata vakalevu duadua e dua na tamata sa ikoya ga oqori na nona kalou” (tabana e 171). Na cava soti eso na kalou vakailasu ena vuravura edaidai? (Raica na ivakaraitaki ena tabana e 171–72.)
Na cava e rawa me da vulica mai na italanoa me baleta na dai ni maqe? (Raica na tabana e 172–73.) Na cava eda sa bolea tiko ni yaco me da gadreva vakasivia na veika ni vuravura oqo?
Raica lesu na tabana e 173–76). Na cava eso na veika e rerevaki ni da vutuniyau? Na veigaunisala cava e rawa me da cakava ena kena vakayagataki vakasavasava na veivurevure e solia vei keda na Turaga?
Raica lesu na veitalanoa ena tabana e 176–77. Na cava na vuna o ni nanuma kina ni so na tamata era vakayalia e vu ni yalodra na veivakalougatataki mai na veiqaravi ena matanitu ni Turaga? Na cava e dodonu me vakauqeti keda ena noda veiqaravi tiko?
Na cava o ni nanuma me kena ibalebale mo ni “lomana na Turaga ena yalomudou taucoko, na nomudou kaukauwa taucoko, kei na nomudou nanuma kecega“? (tabana e 178). Na cava e rawa me ra cakava na itubutubu me vukei ira na luvedra me ra lomana na Turaga?

iVolanikalou Veiwekani:: Lako Yani 20:3–6; Maciu 6:24; 22:36–38; Cesalonaika 3:1–5; 2 Nifai 9:30, 37; V&V 133:14

golden calf — “Na veikalou me vaka na kaukauwa, vutuniyau, kei na veivakayarayarataki … era vaka dina na luve ni bulumakau koula nodra na luvei Isireli mai na lekutu.”

young girl paying tithing — “Na noda ilesilesi sa ikoya na kena vakayagataki na [noda] veivurevure ena noda dui veimatavuvale kei na veikuoramu me da tara cake kina na matanitu ni Kalou.”