Wase 8

Veiqaravi Ga ka Guilecavi Keda

Ni da vakaogai keda ena noda veiqaravi vei ira na tani, eda na kunea ni kaukauwa cake na noda bula vakayalo kei na marau.

Na Bula nei Spencer W. Kimball

Evakauqeti ira na Yalododonu Edaidai ko Peresitedi Spencer W. Kimball me ra vakaitavi ena “veicakacaka rawarawa ni veiqaravi” ka na vakalougatataka na nodra bula na tani ka vakakina na nodra vakataki ira.¹ E dau kunea vakawasoma o koya na veigauna vivinaka eso me solia kina na veiqaravi vakaoqori, me vaka e tukuni ena itukutuku eso oqo:

“Erau a mai tao tu ena rara ni waqavuka e Chicago e dua na tina kei na luvena goneyalewa yabaki rua ena ca ni draki ka sa sega na nona isulu savasava na gone, sega na kakana, ka sega talega na ilavo. E sa bukete tu… ka leqataki de na qai lutu dole na gone, a vakaroti koya na vuniwai me kakua ni keveta na gone vakavo sara kevaka sa gadrevi sara vakalevu. Ena vica vata na auwa e veilakoyaki kina mai na dua na laini ki na dua tale, ena nona tovolea tiko me dua na nona idabedabe me vuka yani ki Michigan. A kosakosa sara vakalevu na teminala, ni sinai tu vei ira na pasidia era sa oca, rarawa, ka cudrucudru talega, ka rogoca na vosa rogorogo ca eso me baleti luvena ka sa tagitagi tiko kei na nona biligi koya tiko yani ki liu e yavana. E sega sara ga ni dua e via veivuke me baleta na gonelailai ka sa suasua, viakana, ka oca tu vakalevu oqo.

“Oti, e qai tukuna e muri na marama oqo, ‘e qai lako mai e dua, ena nona matadredredre ka kaya, ”E rawa beka ni dua na ka au cakava meu vukei iko kina?“ Ena vakavinavinaka levu au ciqoma kina na nona via veivuke. E keveta cake na luvequ goneyalewa lailai ka mamakeukeu tiko oqo mai na buturara batabata ka mai mokoti yani ena loloma ni vakamasia voli na dakuna. E taroga kevaka e rawa ni mama e dua na tiki ni drega. Ni sa cegu, a keveti koya tiko ka tukuna ena yalololoma vei ira ena laini e liu vei au, niu gadreva vakalevu na nodra veivuke. E vaka ni ra duavata kei koya, ka lako cake sara ki na kaude ni tikite [ena mua-iliu ni laini] ka veivosaki kei koya na vunivola meu na biu ena dua na vuka sa vakarau lako sara tu ga o ya. A lako yani vata kei keirau ki na idabedabe, keitou laki veitalanoa vakalailai, me yacova na gauna sa kila kina ni sa na sega kina vei au na leqa. Sa qai lako yani. Ni oti e dua na macawa au qai raica na itaba kei Spencer W. Kimball na iApositolo ka kila sara ni sai koya oqo na vulagi mai na rara ni waqavuka.’ ”²

Ena vica vata na yabaki ki muri, a qai ciqoma ko Peresitedi Kimball e dua na ivola ka vakaoqo e dua na tikina:

“Kivei Peresitedi Kimball:

“Koi au e dua na gonevuli ena Brigham Young University. Au se qai lesu ga mai ena kaulotu mai Munich, ena Ra kei Jamani. Au taleitaka dina na noqu kaulotu ka levu sara na ka au vulica kina.…

“Au a tiko ena dua na soqoni ni matabete ena macawa sa oti, qai talanoataki e dua na veiqaravi ni loloma ko ni a vakayacora ena rara ni waqavuka e Chicago rauta ni ruasagavulu kadua na yabaki sa oti. E tukuni ena italanoa na nomuni a sotavi rau e dua na tina sa bukete tu kei … na luvena ka kailakaila voli … ena tagi ni rarawa, ena nodrau wawa tikite tiko ena dua na laini balavu. A vakaroti me baleta na kena rawa ni lutu dole na gone e tiko vua ka mani sega kina ni rawa me keveta na gone me vakaceguya. A sa vakalutu oti vakava, sai koya oqori na vuna sa vakaroti koya kina na vuniwai me kakua ni cuva se laveta e dua na ka.

“Ko ni a vakaceguya na gonelailai ka vakamacalataka na nodrau leqa vei ira na vo ni pasidia ena laini. Na ivalavala ni loloma oqori a kauta tani na oca kei na sosa mai vei tinaqu. Au a sucu ena vica na vula ki muri e Flint mai Michigan.

“Au vinakata ga meu vakavinavinaka vei kemuni ena nomuni loloma. Vinaka vakalevu ena nomuni ivakaraitaki!”³

iVakavuvuli nei Spencer W. Kimball

Me da muria na nona ivakaraitaki na iVakabula ena veiqaravi ka da guilecavi keda.

E a soli koya [na iVakabula] me baleti ira era dau muri koya.… Sa dau kauwaitaka ena veigauna kece sara me vakayacora na veika dodonu kei na nona sotava na veika dina era gadreva o ira e veiqaravi ena vukudra.⁴

E dau biuta o koya na nona gagadre me ikarua ka veiqaravi ena vukudra na tani me sivia yani na iyalayala ni veikacivi, e sega na vakacauoca, ia ena yalololoma, qai mana vakalevu. Sa rui levu na leqa ena vuravura ena gauna oqo e vu mai na kocokoco kei na nanumi koya ga ka ra rui lewe levu era sa gadreva e levu na ka ena bula ka vakakina mai vei ira na tani me rawa ni sotavi kina na nodra gagadre.⁵

Na levu ga ni noda kila na veika dina a yaco ki na bula nei Jisu mai Nasareci e Kecisemani ka vakakina e Kalivari, na noda na rawata vakavinaka cake me da kila na bibi ni solibula kei na noda dau guilecavi keda ena noda bula.⁶

Kevaka eda muria na we ni yavana [na iVakabula], e rawa ni da na bula ena vakabauta ka sega ena rere. Kevaka e rawa me da wasea vata kei Koya na ivakarau ni nona rai me baleta na tamata, sa na rawa ni da lomani ira, qaravi ira, ka dolele yani vei ira—ka sega na nanamaki kei na veivakarerei mai vei ira na tani.⁷

Sa dau sotava na Kalou na nodra gagadre na tani mai na noda cakacaka lalai ni veiqaravi.

Eda na gadreva me da vukei ira eda dau segata me da veiqaravi ena vukudra me ra kila vakataki ira ni sega walega ni lomani ira na Kalou, ia sa dau kauwaitaki ira vata kei na veika era gadreva.…

E kilai keda na Kalou, ka sa dau wanonovi keda tiko. Ia e dau vakavuqa ni dau sotava na noda gagadre mai vua tale e dua. O koya sa bibi kina me da dau veivukevukei ena matanitu. Era gadreva na tamata ena Lotu me ra veisolitaka na nodra dui igu, na veitokoni, kei na veiliutaki ena nodra itikotiko na vakabauta me nodra isoqosoqo na tisaipeli. Ena Vunau kei na Veiyalayalati eda wilika kina na kena bibi me da “… vukei ira sa malumalumu; vakaukauwataka na liga sa wadamele, kei na duru sa malumalumu.” (V&V 81:5.) Sa dau vakavuqa, na noda ivalavala ni veiqaravi sai koya na noda veivakauqeti se na noda soli veivuke vakavuravura ena cakacaka vakavuravura, ia na veika lagilagi e rawa ni drodro mai na veicakacaka vakavuravura kei na veivalavala lalai vakainaki eso! …

Kevaka eda na vakanamata tiko ki na veivakavuvuli kei na ivalavala rawarawa ni veiqaravi, eda na raica ni sega soti ni dede sa na yali eso na veika bibi ena ituvatuva vakalotu. E dau vakavuqa ena veigauna sa oti yani, sa dau yaco me vakalatilati na iyalayala eso ena ituvatuva vakalotu ena noda yacovi ira yani vakavinaka na tamata yadua me vaka eda vinakati kina. Eda na raica talega ena noda sa sega soti ni leqataka na irogorogo ni noda isoqosoqo se na keda irogorogo, eda sa na leqataka vakalevu cake na noda veiqaravi vei ira e nuitaki vei keda. Eda na raica talega ni sa na lailai sobu na noda leqataka na ituvaki ni noda isoqosoqo ka da leqataka vakalevu cake na keda ituvaki dina ena vanua eda vakanamata tiko kina ni da luvena tagane kei na yalewa na Tamada mai Lomalagi, ka da vukei ira na tani me ra rawata kina na vakanananu vata o ya.⁸

E dodonu me da vakayagataka na noda taledi kei na noda kaukauwa me da qaravi ira kina na tani.

E sega ni dodonu me dua vei keda e sa rui osooso sara vakalevu ena nona itavi ena Lotu me sa sega kina na gauna ni nona veiqaravi va-Karisito vei ira na wekana.⁹

E rawarawa vei keda na noda vakamatautaki keda ki na parokaramu makawa sa tauyavutaki tu, me da cakava na veika eda namaki kina, me da vakayagataka e vica na auwa, me da lagasere vakavica ka masu vakavica, ia me da nanuma tiko ni kaya na Turaga ni tamata vucesa ko koya sa waraka ga me vakayacora na veika sa vakaroti vua [raica V&V 58:26].¹⁰

“Ia au sa kaya vei kemudou; sa kilikili me ra gumatua na tamata kecega; io me ra vakayacora ga vakaiira na ka era kila ni dodonu, me ra kalougata kina.” (V&V 58:27.)

Sa soli ki na tamata kecega na kaukauwa eso ka me ra vakatorocaketaka kina na kaukauwa oqori ena loma ni yalayala eso, me ra cakacakataka na veika era nanuma ga vakataki ira, ka kakua ni ivakarawa ni ka wale tu ga. Me ra vakatorocaketaka na nodra dui taledi kei na nodra kaukauwa kei na veika e rawa ni ra rawata ki na kena iyalayala e dodonu vei ira ka vakayagataka me ra tara cake kina na matanitu.¹¹

Na lewe ni Lotu e nona ivakarau tu ni vakasama me laiva na cakacaka vei ira na kena vo ena levu na ka me na saumi taro kina. E vuqa era dau kaya vakaoqo: “Na watiqu e dau cakava na cakacaka ni Lotu!” Eso tale era kaya: “Au sega ga ni tamata dau lotu,” me vaka beka ni ra sega ni dau vakaukauwataki ira eso na tamata me ra veiqaravi ka qarava na nodra itavi. Sa vakalougatataki keda tu na Kalou ena taledi kei na gauna, ena kaukauwa ka se bera ni vakatovolei kei na veigauna vivinaka me da vakayagataka ka vakatorocaketaka kina ena noda veiqaravi ena vukuna. O koya sa namaki keda kina ena vuqa na ka ko koya, sa tu vei keda na luvena na kena galala.¹²

Ena italanoa ni vu ni lolo sega na vuana (raica Maciu 21:19) a cudruvi na vunikau sega na vuana o ya ni sega tu ni vua. Sa dua na lusi levu ki na tamata yadua ka vakakina ki na kawatamata kevaka e sega ni tubu na vaini, ke sega ni vua na vunikau, ka sega ni tubu na yalo ena veiqaravi! E dodonu me da bula, sega ni tu walega; me da cakava, ka sega ni vakataratara wale ga; me tubu, ka kakua ni tubu. Me da vakayagataka na noda taledi ena vukudra na wekada, ka sega ni buluta ena ibulubulu ni bula nanumi koya ga.¹³

Era na vakataroga beka eso era dau vakadidike tu mai se cava na vuna eda sa rui dau kauwaitaka kina na veika lalai vakaoqo me vaka na veiqaravi vei ira na tani ena dua na vuravura ka vakavolivoliti tu ena veileqa lelevu. Ia, e dua na ka e vinaka kina na kosipeli i Jisu Karisito sai koya ni solia vei keda me da raici ira na tamata ena vuravura oqo, ka da okati kina, me rawa ni da raica na veika e bibi dina ka levea na noda vesuki ena vuqa na veika lalai ka dau vesuka na sasaga ni kawatamata.…

Meu vakasalataki kemuni mada, ena gauna o ni na digia kina na inaki mo ni solia kina na nomuni gauna kei na taledi kei na iyau ena nomuni veiqaravi vei ira na tani, ni dau qarauna mo ni digia na inaki vinaka. Era vuqa tu na veinaki e rawa ni o soli iko taucoko kina ena galala ka na kauta mai na reki kei na marau levu ka vakakina vei ira o qaravi ira tiko. Era tu tale eso na inaki, ena veigauna eso, ka na rairai vinaka beka, era na qoroya na kai vuravura, ia e vakavuqa ni kena oqori e dau kune kina na yalo kocokoco. Na inaki oqo e dau basika mai ena veika e vakatokai ena ivolanikalou me “ivunau ni tamata” [Maciu 15:9] ka sega ni ivunau ni Kalou. Na veinaki vakaoqori e tiko kina eso na veika vinaka ka yaga, ia era sega soti ni bibi me vaka na inaki e vu mai na noda muria na ivunau ni Kalou.¹⁴

Era na tubu vakatotolo na itabagone ena veigauna vivinaka me ra veiqaravi vakaibalebale kina.

Me da kakua ni dau rerevaka me da kerei ira na noda itabagone me ra veiqaravi vei ira na wekadra se me ra solibula ena vuku ni matanitu. E dau tu vei ira na noda itabagone na yalo vakawelewele baleta ni ra luveda ga, ka sega kina ni dodonu me da rerevaka na vakawelewele oqori ena noda kacivi ira me ra veiqaravi.¹⁵

Ni da wilika na basulawa lalai kei na kena e lelevu, … ka vakakina na noda raica ni vuqa vei ira era vakayacora na goneyalewa kei na gonetagane, eda na tarogi keda se cava na vuna kei na cava na kena iwali? Ena dua na vakadidike a vakayacori e kilai kina ni iwase levu ni itabagone era diva tu me ra vakaitavi ka ra na tubu vakatotolo cake kina.

“Na cava e rawa ni da cakava” era taroga [na itabagone].…

Na volivoli, cakacaka e valenibula, vukei ira na wekada… , sava iyaya ni kana, samaka na buturara ni vale, samaka na imocemoce, vakarautaka na kakana, vulica na culacula.

Wilika na veivola vivinaka, vakavinakataka na iyaya ni lomanivale, cakava e dua na ka e gadrevi e vale, vakasavasavataka na vale, yania na nomu isulu, taviraka na draunikau, sivita tani na ucacevata.¹⁶

Eda sa kauwaitaka vakalevu … ena kena gadrevi me da vakarautaka na veigauna vivinaka ka bibi me ra vakabulabulataka kina na yalodra na noda cauravou ena veiqaravi. Era sega ni dau luluqa yani ena Lotu na cauravou baleta ni dau solia vei ira e vuqa na veika bibi me ra cakava. E sega ni dua na cauravou ka sa vakadinadinataka sara ga vakataki koya ni dau cakacaka na kosipeli ena nodra bula na tamata me na lako tani mai ka sega ni cakava na nona itavi ena matanitu.¹⁷

Au nuitaka ni ra na tauyavutaka taumada na noda goneyalewa ena nodra bula na ivalavala va-Karisito ni veiqaravi. Ni da vukei ira na tamata ena nodra leqa, eda na biuta na noda ena kena itokatoka me da raica kina vakavinaka cake. Eda dau vakauqeti ira na marama ena Lotu—o ira na gone kei ira era qase cake—me ra “gumatua” [V&V 58:27] ena ivalavala sega ni kilai ni veiqaravi me baleti ira na itokani kei ira na wekada. Na ivakavuvuli kece sara ni kosipeli e koto vata kei na kena ivakadinadina me baleta na kena dina. Sa vakakina ni ivalavala ni veiqaravi ena yaga vakalevu sega walega ki vei koya e ciqoma, ia ena vakalevutaki cake sara vei koya e solia.¹⁸

Ena solia vei keda na bula vakalevu sara, na noda veiqaravi ka guilecavi keda.

Na veiqaravi vei ira na tani e vakatitobutaka ka vakamikamicataka na bula oqo ni da vakavakarau tiko me da laki bula ki na dua na vuravura e vinaka cake. Eda na vulica na ivakarau ni veiqaravi, ena noda veiqaravi. Ni da vakaitavi tiko ena veiqaravi vei ira na wekada, ena sega walega ni vukei ira na noda cakacaka, ia eda na biuta na noda leqa ena kena itokatoka me da raica vakavinaka cake kina. Ni da kauwaitaki ira vakalevu cake na tani, ena lailai kina na gauna me da kauwaitaki keda vakataki keda! Ena maliwa ni cakacaka mana ni veiqaravi, sa koto na yalayala nei Jisu ni da vakayalia na noda bula ena vukuna, eda sa maroroi keda tiko kina! [Raica Maciu 10:39.]

E sega walega ni da “maroroi” keda ena noda kila na veidusimaki vakalou ki na noda bula, na levu ga ni noda qaravi ira na kai noda ena sala veiganiti, na levu ni kena vakaiyautaki na yaloda. Eda na yaco me tamata uasivi ni da veiqaravi vei ira na tani. Eda na yaco me da tudei vakavinaka cake ni da veiqaravi vei ira na tani—io, ena rawarawa cake me da kunei keda baleta ni na levu cake na ka eda na kunea me baleti keda! …

… Na bula vakalevu ka tukuni ena ivolanikalou [raica Joni 10:10] sa ikoya na kena isoqoni vakayalo ka na kune ena noda vakalevutaka na noda veiqaravi vei ira na tani ena noda vakacuruma na noda taledi ena veiqaravi vua na Kalou kei na tamata. E kaya kina ko Jisu, ko na nanuma lesu, ni rua na ivunau taumada oqo e lili toka kina na lawa kece kei ira na parofita, ia na ivunau e rua oqori e okati kina na noda vakatorocaketaka na noda lomana na Kalou, noda lomani keda, o ira na wekada, kei na tamata kecega [raica Maciu 22:36–40]. Ena sega ni rawa na bula vakalevu sara kevaka e sega ni semati ki na kena muri ka vakayacori na ivunau cecere e rua oqo.

Vakavo ga kevaka ena kauti keda vakavoleka yani na ivakarau ni noda bula vua na Tamada Vakalomalagi kei ira na kai noda, ena tu e dua na maliwa lala levu ena noda bula. Sa dua na ka rerevaki meu raica, ni sa vakavuna na nodra sa vagalalataki ira mai na nodra matavuvale, na nodra itokani, kei ira na nodra ilala na nodra ivakarau ni bula e vuqa ena gauna oqo, ena nodra vakasaqara na marau se na iyau. Sa dau vakavuqa na kena dau biliraki vakatikitiki na noda dina ki na matavuvale, itikotiko, kei na vanua, na noda segata na ka eda sa vakacalai ena noda nanuma ni na kune kina na marau, ia na ka dina, ni kocokoco e dau vakavuna na kena vakasaqarai na marau ka na seyavu yani vakatotolo. E dua na kedrau duidui na reki dina kei na marau vovodea, sai koya ni so na marau e dau qai basika ga ni sa sotava kina e dua tale na rarawa. Na reki, ena yasana ka dua, e basika mai ena noda veiqaravi ga ka guilecavi keda, ia ena yaga vakalevu ka ra sega ni rarawa kina eso tale.¹⁹

Au kila e dua na tamata ka dau nanumi koya tu ga ena loma ni tolu na ikava ni dua na senijiuri.… A segata me maroroya na nona bula me baleti koya ga, ka me vakasoqona vata na veika ni bula me baleta na nona vakatorocaketaki kei na nona marau. E ka ni kurabui, ni ena nona segata me maroroya na nona bula me baleti koya ga, … sa waqoqo sobu kina, era sa yali na nona itokani, ka ra sa biuti koya na wekana ni sa rui sakasaka.

Ia oqo, ni sa tekivu me malumu yani na bula, sa qai raica ni sa tu duadua, sa sega ni taleitaki, rarawa, sega ni lomani, ka sega ni dau vakacaucautaki; ia ni sa lomalomani koya voli, e se dau nanuma voli ga e duabau na tamata, o koya ga. E segata me maroroya ga na nona gauna, taledi, kei na nona iyau me baleti koya. Sa vakayalia kina na bula e rawa vakalevu sara.

Ena yasana kadua, au kila e dua na tamata ka sega vakadua ni bau dau nanumi koya. Na nona gagadre kecega e baleta na nodra taqomaki kei na nodra marau o ira era tu vakavolivoliti koya. E sega ni dua na cakacaka e sa rui levu, ka sega ni dua na solibula e sa rui sivia vua me cakava me baleti ira na kai nona. Na nona iyau e kauta mai na vakacegu mai na rarawa vakayago; na nona cakacaka ni loloma kei na yalo veinanumi e kauta mai na marau kei na yaloqaqa. Ena veivanua kecega era kune leqa kina na tamata, sa dau tu o koya, me vakamarautaki ira na yalolailai, buluti ira na mate, vakacegui ira na lolosi, ka vakaraitaka ni o koya e dua na itokani sa tu vakarau tu ena veigauna. Sa dau solia na nona gauna, na nona iyau, kei na nona igu ena yalona dina ki vei ira era gadreva tu na veivuke. Ena nona dau soli koya wale tu, ena ivalavala vata oqori sa vakaikuritaka kina na kena ituvaki vaka-vakasama, vakayago, ka vakayalo, me yacova mai nikua sa tu ena gauna sa kala sobu kina na nona bula me dua na kaukauwa ni vinaka, e ivakaraitaki ka veivakauqeti vei ira e lewe vuqa. A vakatorocaketaki ka tubu me yacova na gauna sa dau vakacaucautaki, lomani, ka takeitaki kina ena veivanua kecega. Sa dau solia na bula ko koya ka sa kunea vakaidina na bula vakalevu sara ena dua na sala dina.²⁰

Ni sa qai vakatuburi vakalevu cake ena veika eda sotava na kedrau duidui na ivakarau ni vuravura kei na ivakarau ni Kalou, sa na vakatovolei vakaukauwa cake na nodra vakabauta na lewe ni Lotu. E dua na ka bibi e rawa ni da vakayacora sai koya me da vakaraitaka na noda ivakadinadina ena veiqaravi, oqori ena qai vakavuna na tubu vakayalo, na yalodina vakalevu cake, ka vakalevutaka cake na noda rawa ni muria na ivunau.…

Eda na taqomaki vakavinaka cake ni da sa vakayalo, ena sega ni rawa ni da vakayalo kevaka e sega na veiqaravi!²¹

Kevaka eda vakasaqara na marau dina, sa dodonu me da vakalevutaka na noda igu ena inaki ka levu cake mai na veika eda dau taleitaka. Me da vakasamataka ena yalo masumasu na sala mana eda rawa ni veiqaravi kina ena yalololoma vei ira na lewe ni noda matavuvale, o ira eda tiko veivolekati, kei ira na wekada Yalododonu.²²

Vakatutu ni Vuli kei na Veivosaki

Vakayagataka na vakasama eso oqo ena nomuni vulica na iwase oqo se ena nomuni vakavakarau mo ni veivakavulici. Raica na tabana e v–ix, me baleta na ikuri ni veivuke.

Raica lesu na italanoa ena tabana e 92–94. Vakasamataka na revurevu ni nona cakacaka lalai ni yalololoma o Peresitedi Kimball. Na cava e rawa ni da vulica mai na ivakarau ni nona veiqaravi?
O ni na vakamacalataka beka vakacava na sala e dau veiqaravi kina vei ira na tani na iVakabula? (Ena kena ivakaraitaki eso, raica na tabana e 94–95) Na cava e rawa ni da cakava me da muria kina na Nona ivakaraitaki?
Wilika na imatai ni parakaravu ena tabana e 95. Na gauna cava beka e sa bau sotava kina na nomuni gagadre na Kalou mai vei ira na tani? Na cava e rawa ni da cakava me da vakarautaki keda kina me da sotava na nodra gagadre na tani?
Raica lesu vakalekaleka na tabana e 95–97, vakasaqara na veika eso e rawa ni vakalatilati vei keda ena noda solia na veiqaravi eda na guilecavi keda kina. Na sala cava e rawa ni da lako sivita kina na veika oqori?
E vakavuvulitaka o Peresitedi Kimball ni ra gadreva na itabagone na veigauna vinaka me ra veiqaravi kina (tabana e 98–99). Baleta na cava? Na cava e rawa ni ra cakava na itubutubu kei ira na veiliutaki ena Lotu me soli kina vei ira na itabagone na veigauna vinaka me ra veiqaravi kina?
Na cava o ni nanuma e kena ibalebale me da taukena “na bula vakalevu sara”? (Ena kena ivakaraitaki eso, raica na tabana e 99–102) Na cava na vuna ena kauti keda kina ki na bula vakalevu sara na noda veiqaravi ga ka guilecavi keda?

iVolanikalou Veiwekani: Maciu 25:40; Jemesa 1:27; Mosaia 2:17; 4:14–16; V&V 88:123