Wase 1

“Meu Bula Vata kei Koya ena Dua na Siga”

Na sala duadua ga eda na kunea kina na marau, dina, kei na veivakataudeitaki o ya me da bulataka na ituvatuva nei Tamada Vakalomalagi.

Na Bula nei Spencer W. Kimball

Na lewe ni Lotu taucoko e vuravura era taleitaka na sere ni Lalai “Au Luve ni Kalou,” kei na kena itukutuku rawarawa ia e titobu ka baleti keda, na vu ni noda mai tiko e vuravura, kei na veika sa yalataka vei keda na Turaga kevaka eda na yalodina tiko. A vola o Sisita Naomi W. Randall na qaqa ni sere oqo ena 1957, ena gauna a lewe tiko kina ni Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua o Elder Spencer W. Kimball. Ena gauna o ya e a icavacava tiko ni domovata na “Vakavulica vei au na veika taucoko meu kila meu bula kina vata kei koya ena dua na siga.”

Ena nona a lako ki na dua na koniferedi ni iteki, a laki rogoca kina o Elder Kimball e dua na ilawalawa ni Lalai ni ra lagata “Au Luve ni Kalou.” Ni oti ga, a laki veivosaki sara vata kei na dua na lewe ni Matabose Raraba ni Lalai me baleta na sere o ya. “Au taleitaka na nodra sere na gonelalai” a kaya, “ia e dua na vosa au lomaleqataka tiko. Ena rawa beka vei Sisita Randall me veisautaka na vosa kila ki na vosa cakava?”¹

E a vakadonuya o Sisita Randall me veisautaka na sere. Ia sa mai icavacava ni domovata na “Vakavulica vei au na veika taucoko meu kila meu bula kina vata kei Koya ena dua na siga.”² Na qaqana oqo sa baleta tiko e dua na ivakavuvuli e dau vakamatatataka o Peresitedi Kimball ena gauna taucoko ni nona veiqaravi” “Sa rawa ni taukena na bula vakasilesitieli na tamata kecega era na vakamuria na veika e gadrevi. E sega ni rauta na kila. Me cakava na tamata. Sa ka bibi sara na ivalavala dodonu ka gadrevi na cakacaka tabu.”³ A vakatavulica o koya ni kosipeli “sa dua na ivakarau ni bula, na yavu ni veivakabulai veikeda yadudua ka vakayavutaki ena ilesilesi ki na tamata yadudua. A tauyavutaki ena vukuna na tamata, na luvena na Kalou. Ena rawa me kalou na tamata ka sa tu vua na kaukauwa vakalou, ka sa rawa vua, kevaka me na vakayacora na veika cecere.”⁴

iVakavuvuli nei Spencer W. Kimball

Mai na noda bula taumada, a vakatavulica vei keda na Tamada Vakalomalagi na Nona ituvatuva ni bula vakalou.

Ena gauna eda a kai lomalagi tu kina, tuvanaki vakaoti ka vakasama ka vuli ka kila vakavinaka vata kei Koya, ka mani kaya vakaoqo na Tamada Vakalomalagi vei keda: “Ia oqo, kemuni na luvequ daulomani, ena kemuni ituvaki vakalomalagi ko ni sa yacova sara e dua na ivakatagedegede vinaka. Na kena vakacavari na kemuni ituvaki, sa gadrevi mo ni vakayago. Au sa na vakarautaka e dua na ituvatuva mo ni na laki toro cake kina. Ko ni sa kila tiko, ena tubu ga e dua kevaka me na vorata rawa.

“Ia oqo,” a kaya na Turaga, “eda na kauta na gacagaca kecega oqo ka me laki tauyavutaki kina e dua na vuravura, ka vakatikora kina na ka bula kei na bula ni manumanu, kau sa vakadonuya mo ni laki tiko kina. Sai koya oqo na vanua ko ni na vakatovolei kina. Keitou na solia vei kemuni e dua na vuravura vutuniyau ka ukutaki vakavinaka tu mo ni taukena ka marau kina, ka me na laurai kevaka ko ni na yalodina tiko ka vakayacora na veika e tukuni vei kemuni. Au na vakayacora e dua na veiyalayalati vata kei kemuni. Kevaka ko ni na vakadonuya mo ni vakatulewataka na nomuni lewa e loma ka tomana tikoga mo ni kakavaki mo ni vinaka sara ka bula vakalou ena ituvatuva au na vakarautaka, au na solia vei kemuni e dua na yago e vakalewe ka vakasui vata kei na dua na vuravura e vutuniyau ka gugumatua, ka tiko kina na matanisiga, na wai, veikau, kaukamea, na tete, kei na veika tale eso mo ni kania ka vakaisulu ka vakavale kina ka solia na marau kecega e dodonu ka vinaka vei kemuni. Me kena ikuri, au na vakayacora mo ni lesu rawa tale mai vei au ni ko ni sa vakavinakataka tikoga na nomuni bula, vorata na veika dredre ka yaco mo ni vinaka sara.”

Ki na isolisoli cecere duadua oqori, eda sa luvena tagane ka luvena yalewa na Tamada Vakalomalagi ka da a dolea ena vakavinavinaka. ⁵

Sa vakarautaka tu vakavinaka na Turaga na ituvatuva o ya, na kena lawa kei na kena isau.… Ena soli vua na tamata na galala me na vakatulewataka ga na nona digidigi.

E tolu na ituvatuva ni bula se na gauna ni bula: na bula taumada, na bula e vuravura, kei na bula tawamudu.… Na veika e vakayacori ena dua na gauna ni bula sa ka bibi dina ki na kena rawati na ituvatuva era tarava. Kevaka e dua na tamata me na yalodina tiko ena ituvatuva taumada ena vakadonui me curuma na ikarua se bula oqo me tomani kina na veivakatovolei kei na bula sotava. Kevaka me na gugumatua ena ikarua ni nona bula, o ya e vuravura, ena rawata o koya na bula tawamudu.⁶

Eda sa mai guilecava na noda bula taumada, ka ni da a kila vakavinaka tu mai na inaki ni noda bula oqo ni bera ni da tadu mai eke. Sa namaki tiko me da na vakavukui, vakavulici keda, ka vakarautaki keda. E dodonu me da vakatulewataka vakavinaka na noda gagadre kei na vakasama, lewa vakamatau ka vakadodonu na yaloda, ka vorata rawa na noda malumalumu lalai kei na ka lelevu. E dodonu me da kakua ni ivalavala ca ena noda sega ni vakayacora na ka e dodonu me da vakayacora se na noda vakayacora na ka e sega ni dodonu meda vakayacora, ka muria na lawa kei na ivakaro e solia vei keda o Tamada.…

Eda sa kila vakavinaka talega ni oti na noda bula oqo mai na vica na sekodi ki na veiyabaki eda na mate, na yagoda ena lesu tale ki na Qele e Vuravura era a buli mai kina, ka gole yani na yaloda ki na vuravura ni yalo, me da laki vakarautaki tale ki na ituvatuva tawamudu. Ni oti e dua na gauna, ena yaco na tucaketale se na cokotivata tale ni yago kei na yalo, ka na yaco me da na bula tawamudu ka me rawa ni da kakavaki cake yani me da vinaka sara ka bula vakalou. Na tucaketale oqo sa na yaco dina vei keda me baleta ga na nona a solibula na Turaga o Jisu Karisito, o koya na Dauveibuli ni vuravura oqo, o koya ka a vakayacora na cakacaka oqo me baleti keda ka sega ni vakatautauvatataki rawa—oqo e dua na cakamana eda na sega ni rawa ni vakayacora vakataki keda. Sa qai tadola kina na salatu ki na bula tawamudu—kevaka me da qai kilikili vakakina—sa na qai yaco na bula vakalou ena matanitu ni Kalou.⁷

Eda sa kila vakavinaka tu mai ni bera ni da tadu mai ki na buca ni tagi oqo ni da na sotava na rarawa, lomaleqa, cakacaka kaukauwa, tiri ni dra, buno kei na wainimata; ia mai na veika kece oqori, eda a rai sobu mai ka raica rawa na kalougata cecere ena rawa ni yaco vei au, e dua vei ira na luvemuni tagane se yalewa; kei na noqu vakayagotaki au sa raica rawa kina niu na yaco meu tawa mate rawa vakataki kemuni, ka meu na vorata rawa na revurevu ni ivalavala ca ka yaco meu vinaka sara, o koya gona au sa vinakata kina meu lako ki vuravura ena gauna sa lokuci.” Eda sa qai yaco mai.⁸

Na Bula vakayago sa gauna ni vakavakarau me sotavi kina na Kalou

Oi keda kece na tamata eda bula tiko oqo e vuravura se ikarua ni noda gauna ni bula. Na noda sa mai tiko oqo vakayago sa ivakadinadina bula ni noda a “maroroya” na imatai ni noda gauna ni bula. E a tawamudu ka vakalou na keda ituvaki vakayalo, ia a qai tuvanaki me yalo vakayago mai vua na Tamada vakalomalagi. E a curuma yani na yaloda vakayago e dua na ituvatuva balavu ni bula kei na torocake kei na vuli, ka yaco me da rawata na veivakatovolei, eda sa qai tadu mai ki na vuravura oqo kei na bula vakayago.

E dua na inaki tudei ena noda tadu mai ki na vuravura oqo ka namaka na ituvatuva eke o ya me da vakasulumi ena dua na yago. Na yago oqo ena sotava na veimalumalumu taucoko, veitemaki, veika tawa macala kei na yalani ni bula oqo, ka na sotava na bolebole me na bula vakatulewataki koya.⁹

Ko a vakau mai ki vuravura oqo mo kakua ni mai gagade voli ga se mo vakamamautaka na nomu cikecike se gagano se gagadre … ka via taukena na ka e vakatoka o vuravura me “lasa.”

Ko a vakau mai ki vuravura oqo ena dua na inaki bibi sara. O ya na vuna o a laki vuli kina, mo mai sucu vakatamata ka tubu cake ki na dua na ivakatagedegede cecere sara ena vuku, vakatulewa, kila ka, kei na kaukauwa.

E dua vei ira na mate rerevaki sara ni kawatamata ena veitabayabaki, o ya na lokuyara, e dua na vakabesebese ni kena ciqomi na itavi vakatamata yadudua ena gauna sara ga oqo. Sa vakila tiko mai na tamata ena nona yaco mai ki vuravura me ra mai tuberi, vakavulici ka vakatorocaketaki, ka me ra vakavinakataki ira sara, ia e levu vei ira era sa vakatara ka yaco sara … me ra vakatotogani ena vucesa vaka vakasama ka vakayalo ka domona na lasa vakavuravura.¹¹

Na bula sara ga oqo sa gauna ni vakavakarau ni laki sotava dina na Kalou ka sa ulu ni noda ilesilesi. Ni da sa mai vakayago tu oqo, ka sa vale tudei ni yaloda ena curuma na ituvatuva tawamudu, o koya gona me da vakarautaka vakavuli na yagoda, noda vakasama, kei na yaloda. Sa qai ka bibi dina, na noda vakayagataka na bula oqo me da itovo vakayago, vakaduavatataka na yago kei na yalo, vorata rawa na malumalumu eso, bula rawati keda me veiliutaki rawa kina vei ira na tamata, ka vakayacora na cakacaka tabu vakalotu taucoko e gadrevi.¹²

Sa noda mape ni ilakolako lesu tale ki vua na Tamada Vakalomalagi na kosipeli i Jisu Karisito.

Ni da dau digitaka e dua na vanua e se bera mada ni da butuka eda dau vakayagataka na mape.… E sa solia tu vei keda e dua na mape na Turaga o Jisu Karisito, na noda Dauveivueti ka iVakabula,—oqo e dua na ivakaro ni lawa kei na vunau ka da na vakavinakataki kina, ka yaco sara me da vaka na kalou. Na ituvatuva oqo ni lawa kei na cakacaka tabu vakalotu sai koya na kosipeli i Jisu Karisito, ka sai koya duadua ga na itutatuva ena rawata kina na bula vakaloutaka na kawatamata. Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai sa ivurevure bula duadua ga ni parokaramu cecere oqo ena kena taucoko, ka sa vakarautaki tu vei ira era na karona.¹³

Sa vakalesuya mai na Turaga na nona matanitu ena siga edai, vata kei na kena isolisoli kei na kaukauwa kei na kena veivakalougatataki. E dua na lotu o kila ena muataki kemuni ki na dua na ituvatuva balavu, ka solia vei kemuni na vakacegu na marau kei na kalougata e vakalailai ga, ka kauti kemuni yani ki na ilati ka biuti kemuni tu ga e kea. Na Lotu i Jisu Karisito ena tauri kemuni ena yasa ni ilati oqo, ni ko ni bulataka na kena ivakaro, ena qai kauti kemuni mo ni curuma yani na ilati me vaka ga ni a sega ni tu e kea ka yacova yani na ituvatuva tawamudu ki na bula vakalou.¹⁴

Na kosipeli i Jisu Karisito sai koya na yavu ni veivakabulai tawamudu. Sai koya na ituvatuva e a vakarautaka ka sa vakatakila mai na Kalou, na Tamada Tawamudu, me baleta na nodra vakabulai o ira kece era na vakabauta ka vakamuria.¹⁵

Ena kena gadrevi me yacovi na inaki ki na bula tawamudu kei na bula vakalou ka lewe ni lewe tolu vakalou, sa dodonu kina me na curumi na matanitu ena papitaiso, ka vakayacori vakadodonu; sa dodonu kina me ciqoma na Yalo Tabu ena veitabaki ni liga mai vei ira e tu vei ira na lewa; ka dodonu vua e dua na tagane me tabaki ki na matabete mai vei ira na lewe ni matabete vakadonui; sa dodonu me vakaedaumeni o koya ka vauci ena vale ni Kalou mai vua na parofita ka tu vua na idola se dua vei ira sa vakatikori vei ira na idola; ka sa dodonu vua me bulataka e dua na bula ni ivalavala dodonu, savasava, kilikili kei na veiqaravi. Ena sega ni dua e curuma rawa na bula tawamudu vakavo ga ena kena icurucuru dina—o ya o Jisu Karisito kei na nona ivunau.¹⁶

E a vakavinakataka sara o Jisu na nona bula ka sa yaco kina me noda iVakabula. Sa mai dave na dra cecere duadua ni dua na Kalou, ka sa yaco me noda iVakabula; sa mai solia na nona bula sa uasivi sara, ka sa yaco me noda Dauveivueti; na nona veisorovaki sa baleti keda sa mai rawa kina me da lesu tale vua na Tamada Vakalomalagi.¹⁷

Na iyau yaga cecere, totoka ka veivakurabuitaki ni veisorovaki ni iVakabula ena sega ni rawa taucoko na kena kaukauwa ni veivakabulai vei keda vakavo walega kevaka eda sa veivutuni.¹⁸

Eda sa vakavinavinakataka vakalevu sara na nona sa vakalougatataki keda na Tamada Vakalomalagi ena nona kosipeli ni veivutuni. Oqo sa iusutu ni veika yaga ki na veika e umanaki ena ituvatuva ni kosipeli. Na veivutuni sai koya na lawa ni tubucake ni Turaga, na nona ivakavuvuli ni veivakatorocaketaki, kei na nona yavu ni bula marau. Eda sa vakavinavinaka vakalevu sara ni sa tu vei keda na nona yalayala tudei o ya ni ena gauna e vakayacori kina e dua na ivalavala ca se caka cala, sa rawa ni salamuria yani na veivutuni e dina ka dodonu ka na yaco me na dolei ena veivosoti.

“Dou lako mai vei au, koi kemudou vakayadua sa oca ka colata na icolacola bibi, ia kau na vakacegui kemudou,” e kaya na iVakavuvuli. (Maciu 11:28.)

Na ka lagilagi me baleta na ituvatuva ni veivutuni o ya ni ivolanikalou ni sa umanaki taucoko tu kina na veivakadeitaki ni Turaga ni na vosoti keda ka sa tu taucoko kina na nona vunau me da veivutuni kina, me da veisautaka na noda bula ka me muataki me vakamuria taucoko na nona ivakavuvuli talei.

Sa rui vinaka na Kalou. E tu vakarau me vosoti keda. E vinakata o Koya me da vakavinakataki keda ka dau vakatulewataki keda vinaka. E sega ni vinakata o Koya me lewa na noda bula o Setani kei ira tale eso. Me da kila tiko ni noda vakamuria na vunau nei Tamada Vakalomalagi sai koya ga na salatu ni noda vakatulewataki keda vinaka, na salatu duadua ga ni kunei na marau, na dina, kei na veivakatudeitaki ena bula oqo kei na bula tawamudu.¹⁹

Ena dolavi na vale ni iyau ni marau vei ira era bulataka na kosipeli i Jisu Karisito ena kena savasava ka vinaka.… Na vakadeitaki ni marau cecere, na kena yaco eke e dua na bula e taucoko ka vakalou kei na bula tawamudu ena tarava, ena yaco ga vei ira era na tuvanaka me ra bulataka na nodra bula ena taucoko ni yalo kei na kosipeli i Jisu Karisito—me qai tarava na nodra muria tudei tiko na salatu era sa tuvanaka.²⁰

Era na bula vakalou walega o ira era qaqa ka yalodina.

Kevaka eda na dodonu ka yalodina, eda na tucaketale, sega walega ena bula tawa mate rawa ia ki na bula tawamudu. Na bula tawa mate rawa o ya na laki bula tikoga ena dua na matanitu vakarautaki. Na bula tawamudu sai koya na kena rawati na bula vakalou ena itikotiko vakalomalagi e cecere ka bula tiko vakamatavuvale. ²¹

E dua na tamata a kaya ena dua na siga, ni ka duadua ga e sega ni taleitaka me baleta na Lotu Momani o ya ni tukuna tiko ni sai koya duadua ga na sala ena vakabulai kina e dua na tamata. Au a kaya, “Oi e sega, keitou sega ni tukuna oqori. Keimami tukuna tiko ni ko ira era tamata lotu dina kei ira na tamata vinaka era sega ni lotu era na vakabulai ia e tu na ivakatagedegede ni veivakabulai.…”²²

O ira era na bula vakavuravura era na lako ki na matanitu vakatilesitieli ka sa vaka na kalokalo na kena lagilagi.

O ira era bula dodonu ka kilikili ka bula rakorako ka bula vinaka era na lako ki na matanitu vakateresitieli sa vaka na vula na kena lagilagi.

O ira era sa vakabauta na Karisito, ka ra vakanadakuya na vuravura, ka ra sa ciqoma na Yalo Tabu me dusimaki ira ka ra lomasoli me ra solibula vua na Kalou, ka ra vakamuria na vunau ni Kalou—era na lako ki na matanitu vakasilesitieli ka sa vaka na matanisiga na kena lagilagi.²³

Na salatu ni bula sa makataki vakavinaka sara tu me vaka na kena inaki vakalou, na mape ni kosipeli i Jisu Karisito sa vakarautaki oti tu vei ira era na lakova, kei na vanua yalataki ni bula tawamudu sa tauyavutaki tu vakamatata. Sa wawa ka namaki keda tiko mai kina na Tamada, ka sa maqusa tiko me sotava na nodra lesu yani na luvena. E ka ni rarawa, ni lewe levu era na sega ni yaco rawa.²⁴

A cava na vuna e lewe lailai ga kina o ira era na laki bula vakalou ki na matanitu vakasilesitieli? E sega ni baleta ni a sega ni vakarautaki vei ira, e sega ni baleta ni ra a sega ni kila na kena sa vakarautaki tu, e sega ni baleta ni a sega ni soli vei ira na kena ivakadinadina, ia sa baleta ga na nodra sega ni segata vagumatua me ra vakaivakarautaka ka bulia na nodra bula me vakataka na nona bula na iVakabula ka vakayavutaka vakavinaka sara me kakua kina ni vakasevai me yacova na ivakataotioti.²⁵

Era sa lewe vuqa sara na lewe ni Lotu era vakawelewele ka sega ni kauwai ka ra sa lokuyara tikoga. Era bula vakawalena tu ga na kosipeli ka sega ni yalodina kina. Era vakayacora walega e vica na ivakaro ka sega ni qaqa kina. Era sega ni cakava e dua na cala levu ia era sega mada ga ni cakava na veika e gadrevi—me vaka na saumi ikatini, bulataki na Vosa ni Vuku, masu vakamatavuvale, lolo, na laki lotu, kei na veiqaravi.

… Na Turaga ena sega ni vakayacora na nona inuinui kei na gagadre kei na inaki e dua na tamata. Oi keda yadua me da dui vakayacora sara ga.…

O ira ga na qaqa era na bula vakalou ka ciqoma na ivakatagedegede cecere ni lagilagi, o koya gona “sa lewe levu dina era sa kacivi, sa lewe lailai ga sa digitaki.” (V&V 121:40.) Me vaka a kaya na iVakabula, “… ni sa qiqo na matamata ni koro, ka rabailailai na sala sa basika ki na bula, a ra sa lewe lailai sa kunea.” Ni veidutaitaki, “… sa lalaga na matamata ni koro, ka rabailevu na sala, sa basika ki na rusa, a ra sa lewe vuqa sa curu kina.” (Maciu 7:13, 14.)

Sa dina ni ra lewe levu sara, na Yalododonu Edaidai, era a papitaiso ka vakadeitaki me ra lewe ni Lotu, ka so era sa laki ciqoma sara na nodra edaumeni ka laki vakamau ka vauci ena valetabu vakalou, ka ra sa kila ni ra sa na vakadeitaki ena veivakalougatataki ni bula vakalou kei na bula tawamudu. Ia e sega ni vakakina. E tiko e rua na ka e lavaki taumada me vakayacora na tamata yadua kevaka e sega ena sega ni rawa me taukena na veivakalougatataki lagilagi sa vakarautaki tu. E dodonu me na ciqoma na cakacaka tabu vakalotu ka dodonu me na yalodina tiko, ka vorata na nona malumalumu. O koya gona, ni ra na sega ni vakacecerei taucoko o ira kece era kaya ni ra Yalododonu Edaidai.

Ia vei ira na Yalododonu Edaidai yaloqaqa, era vakayacora taucoko ena yalodina na veika e lavaki, na lagilagi ni kena yalayala e sega ni vakamacalataki rawa:

“Raica [era] na yaco me kalou, ni [ra] sa na bula tu me tawamudu; io [era] na bula tu ga me tawamudu ka tawamudu; raica [era] sa kaukauwa sara ka lewa na ka kecega. [Era] na yaco me kalou, ni sa soli vei [ira] na kaukauwa; [era] na lewai ira na agilosi.” (V&V 132:20.)²⁶

Ni dua na tamata sa raica rawa na rabailevu, na sautu, kei na lagilagi ni veika “kece” sa yalataka na Turaga me vakatikora vei ira na nona yalodina, sa qai dolei kina vakavinaka na vosota, na vakabauta, solibula na buno kei na tagi. Na veivakalougatataki ni bula tawamudu e namaki tiko ena veika “kece” oqo ena kauta vua na tamata na bula tawa mate rawa, na bula tawamudu, na tubu tawamudu, veiliutaki vakalou, torocake tawamudu, uasivi sara, ka kena ilutua, me vakalou.²⁷

Vakatutu ni Vuli kei na Veivakavulici

Vakayagataka na vakasama eso oqo ena nomuni vulica na iwase oqo se ena nomuni vakavakarau mo ni veivakavulici. Raica na tabana e v–ix, me baleta na ikuri ni veivuke.

Raica lesu na ikatolu ni parakaravu ena tabana e 2 kei na ikatolu ni parakaravu taucoko ena tabana e 3, na vanua e vakamacalataka tiko kina o Peresitedi Kimball na noda vakaio mai na bula taumada ki na Nona ituvatuva na Tamada Vakalomalagi. Na cava o ni nanuma eda a vakaio kina?
Raica lesu na ikarua kei na ikatolu ni parakaravu taucoko ena tabana e 4. Na cava mo ni na vakayacora mo ni kunea kina na marau ni bula ka sega ni tabogo mai vei kemuni na “nomuni inaki bibi’?
Vulica na ivakavuvuli nei Peresitedi Kimball me baleta na inaki ni bula oqo ena tabana e 3–5. Me baleta na ivakavuvuli oqo, na cava o ni nanuma kina ni lokuyara e “dua vei ira na mate rerevaki sara ni kawatamata”? Eda na vorata rawa vakacava na mate oqo?
E a vakavulica o Peresitedi Kimball ni kosipeli i Jisu Karisito sa vaka e dua na mape ena kauti keda yani ki na bula vakalou (tabana e 5–7.) Vakasamataka na vanua o ni sa tiko kina ena ilakolako oqo kei na veika o ni rawa ni cakava mo ni toso kina ki liu.
Na cava na kena ibalebale vei kemuni mo ni yaloqaqa tiko ena kosipeli? (Na kena ivakaraitaki eso, raica na tabana e 7–9 kei na italanoa ena tabana e 1. Na cava e sega ni se rauta kina na lewena na Lotu kei na kila na kosipeli me vakadeitaki ki na bula vakalou ena matanitu vakasilesitieli?

iVolanikalou Veiwekani:Jemesa 1:22; Alama 34:30–41; 3 Nifai 27:12–22; V&V 76:50–93; Eparaama 3:22–26