សន្និសីទទូទៅ
គ្រឹះ​យ៉ាង​ល្អ​ដល់​ថ្ងៃ​ក្រោយ
សន្និសីទ​ទូទៅ ខែ មេសា ឆ្នាំ ២០២០


2:3

គ្រឹះ​យ៉ាង​ល្អ​ដល់​ថ្ងៃ​ក្រោយ

ក្នុង​អំឡុង​ពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​ខាង​មុខ​នេះ សូម​ឲ្យ​យើង​អនុញ្ញាតិ​ការកែលម្អ​ដែល​យើង​បាន​ធ្វើ​ចំពោះ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​សលត៍ លេក​នឹង​លើក​ទឹក​ចិត្ត ហើយ​បំផុស​គំនិត​យើង ។

ប្រវត្តិសាស្រ្ត​នៃ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ សលត៍ លេក

ចូរ​យើង​ធ្វើ​ដំណើរ​ត្រឡប់​ទៅ​រដូវក្តៅ​នា​ថ្ងៃ​ទី ២៤ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ១៨៤៧ ប្រហែល​ជា​ម៉ោង ២:០០​រសៀល​វិញ ។ ក្រោយ​ពី​ការធ្វើដំណើរ​ដ៏​លំបាក​អស់​រយៈពេល ១១១ ថ្ងៃ ជាមួយ​សមាជិក ១៤៨ នាក់​នៃ​សាសាចក្រ ដែល​ជា​ក្រុម​ដំបូងគេ​ឆ្ពោះទៅ​កាន់​ភាគខាងលិច កាលនោះ ព្រិកហាំ យ៉ង់ នៅជា​ប្រធាន​កូរ៉ុម​នៃ​ពួកសាវក​ដប់ពីរនាក់ ដែល​ឈឺ ហើយ​ទន់ខ្សោយ​ដោយសារ​កើតជំងឺ​ចាញ់​ទឹកដីភ្នំ បាន​ចូលមក​ដល់​ជ្រលងភ្នំសលត៍ លេក ។

ពីរថ្ងៃក្រោយមក ខណៈពេល​បាន​ធូរស្បើយ​ពី​ជំងឺ​របស់​លោក ព្រិកហាំ យ៉ង់ បាន​ដឹកនាំ​សមាជិក​ជាច្រើន​នៃ​កូរ៉ុម​នៃ​ពួកសាវក​ដប់ពីរ​នាក់ និង​អ្នកដទៃ​ទៀត​ឲ្យ​​រុករក​ទីតាំង​មួយ ។ វិលលាម ក្លេតុន បាន​កត់ត្រា​ថា ៖ « ប្រហែល​ជា​១.២ គីឡូម៉ែត្រ​នៃភាគខាង​ជើង​ជំរំ យើង​បាន​មកដល់​ខ្ពង់រាប​ដ៏​ស្រស់ស្អាត ដែល​មាន​កម្រាល​ដី​ផូរផង់ ហើយ​ជម្រាល​ទៅ​ទិស​ខាង​លិច » ។

ព្រិកហាំ យ៉ង់​នៅ​ត្រង់​តំបន់​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ
ព្រិកហាំ យ៉ង់ ធ្វើការជ្រើសរើស​ទីតាំង​មួយ​សម្រាប់​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ<nb/>។
ការជ្រើសរើស​ទីតាំង​សម្រាប់​ព្រះវិហារបរិសុទ្ធ

ខណៈពេល​កំពុង​ស្ទង់មើល​ទីតាំង​ជាមួយ​ក្រុម​នេះ រំពេច​នោះ​ព្រិកហាំ យ៉ង់​​បាន​ឈប់ ហើយ​ដាក់​ឈើច្រត់​របស់​គាត់​ទៅលើ​ដី ដោយ​ស្រែកថា « ទីនេះ​នឹង​ជា​ទីដែល​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​របស់ព្រះ​យើង​​សង់ឡើង » ។ ដៃគូ​ម្នាក់​របស់​លោក​គឺ​អែលឌើរ វិលហ្វួឌ វូឌដ្រុព្វ បាន​ថ្លែងថា សេចក្ដី​ថ្លែង​ការណ៍​នេះ « បាន​ធ្វើ​ឲ្យ​ [ លោក ] ​មាន​ចិត្ត​រំភើប​ជា​ខ្លាំង » ហើយ​បាន​យក​មែក​ឈើ​មួយ​គូស​ចំណាំ​លើ​ដី ​ពី​ទីតាំង​ដែល​ឈើច្រត់​របស់​ប្រធាន​យ៉ង់​បាន​ដៅ ។ ផ្ទៃ​ដី​ដប់​ប្រាំមួយ​ហិចតា​ត្រូវបាន​ជ្រើស​រើស​សម្រាប់​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​នោះ ហើយ​ត្រូវបាន​សម្រេច​ចិត្ត​ថា​ ទីក្រុង​នេះ​គួរ​តែ​រៀបចំ​ឲ្យ​មាន ​« ផ្លូវ​ទៅ​ដល់​ភាព​ខាង​ជើង​ដល់&ខាង​ត្បូង ពី​ខាង​កើត​ដល់&ខាង​លិច » ដោយ​មាន​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​នោះ​ជា​ចំណុច​កណ្ដាល ។

នៅ​ឯ​សន្និសីទ​ទូទៅ​ខែ មេសា ឆ្នាំ​១៨៥១ សមាជិក​សាសនាចក្រ​បាន​បោះ​ឆ្នោត​ជាទូទៅ​ដើម្បី​គាំទ្រ​ដល់​សំណើ​មួយ​ដើម្បី​សាង​សង់​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​« សម្រាប់​ព្រះនាម​ទ្រង់ » ។ ពីរ​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មក នៅ​ថ្ងៃ​ទី ១៤ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ១៨៥៣ ទីតាំង​នោះ​ត្រូវ​បាន​ឧទ្ទិស​ឆ្លង​ដោយ ហ៊ីបឺរ ស៊ី ឃឹមបុល នៅ​ក្នុង​ពិធី​ជា​សាធារណៈ​មួយ​ដែល​បាន​ចូល​រួម​ដោយ​ពួក​បរិសុទ្ធ​រាប់​ពាន់​នាក់ ហើយ​ដី​ត្រូវ​បាន​គេ​ជីក​ដើម្បី​សង់​គ្រឹះ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​សលត៍ លេក ។ ពីរ​បី​ខែ​ក្រោយ​មក នៅ​ថ្ងៃ​ទី ​៦ ខែ មេសា ថ្ម​គ្រឹះ​ដ៏​ធំ​នៃ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​ត្រូវ​បាន​ដាក់ ហើយ​បាន​ឧទ្ទិស​ឆ្លង​ដោយ​មាន​ពិធី​យ៉ាង​ល្អិត​ល្អន់​ដែល​រួម​បញ្ចូល​ទាំង​ការ​ដើរ​ក្បួន​ដែល​ដឹកនាំ​ដោយ​ពួក​ថ្នាក់ដឹកនាំ​សាសនាចក្រ​ពី​រោង​ឧបោសថ​ចាស់​ទៅ​កាន់​ទីតាំង​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ ជា​កន្លែង​ដែល​សុន្ទរកថា និង​ការ​អធិស្ឋាន​ត្រូវ​បាន​ធ្វើ​ឡើង​នៅ​ឯ​ថ្ម​ទាំង​បួន​នោះ ។

គ្រឹះ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ សលត៍ លេក
ព្រិកហាំ យ៉ង់

នៅ​ពិធី​សម្ពោធ​ការដ្ឋាន​សាង​សង់ ប្រធាន យ៉ង់ បាន​នឹក​ចាំ​ថា លោក​ធ្លាប់​មាន​ការ​និមិត្ត​មួយ​ពេល​លោក​ដាក់​ជើង​ជា​លើក​ដំបូង​នៅ​លើ​ទីតាំង​នោះ ពេល​ពួកលោក​មើល​បរិវេណ​ជ្រលង​ភ្នំ​នោះ ដោយ​ថ្លែង​ថា « [ នៅ​ពេល​នោះ ] ​ខ្ញុំ​បាន​ដឹង​ភ្លាម​ដូច​ដែល​ខ្ញុំ​បាន​ដឹង​នៅ​ពេល​នេះ​ថា នេះ​គឺជា​ទីតាំង​ដើម្បី​សង់​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​—​ខ្ញុំ​បាន​ឃើញ​វា​នៅ​នឹង​មុខ​ខ្ញុំ » ។

ដប់​ឆ្នាំ​ក្រោយ​មក ព្រិកហាំ យ៉ង់ បាន​ផ្ដល់​ការ​ព្យាករ​ដូច​តទៅ​នេះ​នៅ​ក្នុង​សន្និសីទ​ទូទៅ​ ខែ តុលា ឆ្នាំ​ ១៨៦៣ ថា « ខ្ញុំ​ចង់​ឃើញ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​[ នោះ ] ​ត្រូវ​បាន​សង់​ឡើង​ដែល​វា​អាច​គង់វង្ស​នៅ​រាប់​ពាន់​ឆ្នាំ ។ នេះ​ពុំ​មែន​ជា​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​តែ​មួយ​ដែល​យើង​នឹង​សង់​នោះ​ទេ យើង​នឹង​សង់ ហើយ​ឧទ្ទិស​ឆ្លង​វា​រាប់​រយ​ទៀត​ថ្វាយ​ព្រះអម្ចាស់ ។ ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​នេះ​នឹង​ត្រូវបាន​ស្គាល់​ថា​ជា​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​ដំបូង​គេ​ដែល​បាន​សាងសង់​នៅ​លើ​ភ្នំ​ដោយ​ពួក​បរិសុទ្ធ​ថ្ងៃចុងក្រោយ ។… ខ្ញុំ​បាន​ទៅ​ឲ្យ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​នោះ…ឈរជា​បូជនីយស្ថាន​ដ៏​មាន​មោទនភាព​នៃ​សេចក្តីជំនឿ ការព្យាយាម និង​ភាព​ឧស្សាហ៍​ព្យាយាម​​នៃ​ពួកបរិសុទ្ធ​នៃ​ព្រះ​នៅលើ​ភ្នំ​នេះ » ។

ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​ទីក្រុង សលត៍ លេក កំពុង​សាងសង់
ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​ទីក្រុង សលត៍ លេក កំពុង​សាងសង់

ការពិនិត្យ​ឡើងវិញ​នៃ​ប្រវត្តិ​សង្ខេបនេះ ខ្ញុំ​មាន​អារម្មណ៍​ស្ងប់ស្ងែង​នៃ​ភាព​ជា​អ្នក​មើលឆុត​របស់​ព្រិកហាំ យ៉ង—ទីមួយ ការធានា​របស់​លោក ដែលថា​តាមលទ្ធភាព​ដែល​អាច​ធ្វើ​បាន ដោយ​ប្រើប្រាស់​វិធីសាស្រ្ត​សាងសង់​ដែល​មាន​នៅពេល​នោះ និង​កន្លែងនោះ ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​សលត៍ លេក​ត្រូវបានកសាង​តាម​របៀប​មួយ​ដែល​ធានា​ដល់​ពេលសហស្សវត្សរ៍ ហើយ​ទី​ពីរ ការព្យាករ​របស់​លោក​ពី​ការរីក​លូតលាស់​នៃ​ព្រះវិហារបរិសុទ្ធ​ទូទាំង​ពិភពលោក ដល់​ទៅ​រាប់រយ​កន្លែង ។

ការជួសជុល​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ សលត៍ លេក

ដូចជា​ព្រិកហាំ យ៉ង់ ដែរ ពួក​ព្យាការី​សព្វថ្ងៃ​នេះ​មើល​ទៅ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ សលត៍ លេក និង​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​ដទៃទៀត​ដោយ​ការយកចិត្ត​ទុកដាក់ ។ នៅ​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ​កន្លងមក គណៈប្រធាន​ទីមួយ​ពីពេលមួយ​ទៅ​ពេល​មួយ​បាន​ប្រឹក្សា​ដល់​គណៈប៊ីស្សព​ជា​អធិបតី ដើម្បី​ធានា​ឲ្យ​បាន​ថា ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​សលត៍ លេក​នៅ​រឹងមាំ ។ នៅពេល​ខ្ញុំ​បាន​បម្រើ​ជា​គណៈប៊ីស្សព​ជា​អធិបតី តាមការ​ស្នើសុំ​របស់​គណៈប្រធានទីមួយ យើង​បានធ្វើ​ការពិនិត្យ​មើល​អគារ​ទាំងមូល​នៃ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​សលត៍ លេក ដោយរួមទាំង​ការវាយតម្លៃ​តាម​​​បច្ចេកវិទ្យា​ជឿនលឿន​ថ្មីៗ​ក្នុងការរចនា​សម្រាប់​គ្រាមាន​រញ្ជួយដី និង​បច្ចេកវិទ្យា​សាងសង់ ។

នេះ​គឺ​ជា​ផ្នែក​នៃ​ការពិនិត្យ​ឡើងវិញ​ដែល​បាន​ផ្តល់​ដល់​គណៈប្រធាន​ទីមួយ​នៅ​ពេល​នោះ« ការរចនា និង​ការសាងសង់​នៃ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​សលត៍ លេក មាន​វិស្វកម្ម​ដ៏​ជំនាញ​បំផុត កម្មករ​មានជំនាញ សម្ភារ​សំណង់ គ្រឿង​សង្ហាររឹម និង​ធនធាន​នានា​ដែល​មាន​នៅពេល​នោះ​គឺ​ត្រូវ​បាន​ប្រើប្រាស់​ទាំងអស់ ។ ចាប់តាំងពី​ការឧទិ្ទសឆ្លង​នៅក្នុង​ឆ្នាំ ១៨៩៣ មក ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​បានឈរ​យ៉ាងរឹងមាំ ហើយ​បាន​បម្រើ​ជា​បង្គោលភ្លើង​នៃ​សេចក្តីជំនឿ [ និង ] សេចក្តីសង្ឃឹម និង​ជា​ពន្លឺ​ដល់​មនុស្ស​ទាំងឡាយ ។ ការយកចិត្ត​ទុកដាក់​ដ៏​ខ្លាំងក្លា​ត្រូវបាន​ចាត់​ចែងឡើង ដោយមាន​ការសម្អាត និង​ទំហែ​ទាំ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​ឲ្យ​ស្ថិត​ក្នុង​ស្ថានភាព​ល្អ ។ ការរចនា​​ទាំងខាងក្នុង និង​ខាងក្រៅ​នៃថ្ម​ក្រានីត ឥដ្ឋ រនូត ធ្នឹម​ទ្រងទ្រង់​គ្នា​ក្នុង​ស្ថានភាពល្អ ។ ការសិក្សា​ថ្មីៗ​នេះ​បញ្ជក់​ថា ទីតាំង​ដែល​បាន​ជ្រើសរើស​ដោយ ព្រិកហាំ យ៉ង់ ដើម្បី​សង់​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​គឺមាន​ដី​ដ៏ល្អ​បំផុត ហើយ​គុណភាព​ដី​ល្អឥតខ្ចោះ​សម្រាប់​បុកគ្រឹះ » ។

ការពិនិត្យមើល​បាន​សន្និដ្ឋាន​ថា ​ការជួសជុល និង​កែលម្អ​ធម្មតាៗ​​ត្រូវការ​ពិនិត្យមើល​ជា​ថ្មី និង​ធ្វើ​បច្ចុប្បន្នភាព​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​នោះ រួម​បញ្ចូល​ទាំង​ដំបូល និង​ផ្ទៃ​ខាង​ក្រៅ លែង​ប្រើ​ប្រព័ន្ធ​ភ្លើង​ចាស់ៗ និង​តំបន់​អាច​ជ្រមុជ​ទឹក ។ ប៉ុន្តែ​ការពិចារណា​នៃ​ការ​ធ្វើ​បច្ចុប្បន្នភាព​ដ៏​សំខាន់​ដាច់​ដោយ​ឡែក​មួយ​ចាប់​ផ្ដើម​ពី​គ្រឹះ​នៃ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​រហូត​ដល់​កំពូល​ក៏​ត្រូវ​បាន​ចេញ​អនុសាសន៍​ផង​ដែរ ។

គ្រឹះ​នៃ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ

បងប្អូន​ប្រហែល​ជា​នៅ​ចាំ​ថា ប្រធាន ព្រិកហាំ យ៉ង់​បាន​ចូល​រួម​ដោយ​ផ្ទាល់​ក្នុង​ការ​រៀបចំ​សាងសង់​គ្រឹះ​នៃ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​ដើម ដែល​បាន​ជួយ​ទ្រង់​ទ្រង់​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​នោះ​បាន​យ៉ាង​ល្អ​ចាប់​តាំង​ពី​ការ​បញ្ចប់​ការសាង​សង់​របស់​វា​កាល​ពី​ ១២៧ ឆ្នាំ​មុន ។ កញ្ចប់​នៃ​ការ​ធ្វើ​បច្ចុប្បន្នភាព​ថ្មី​ដែល​បាន​ដាក់​ស្នើ​សម្រាប់​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​នោះ​នឹង​ប្រើ​បច្ចេកវិទ្យា​ទំនើប ដែល​ពុំ​អាច​នឹក​ស្រមៃ​​បាន​នៅ​គ្រា​នៃ​ការ​សងសង់​របស់​វា ។ បច្ចេកវិទ្យា​នេះ​​ត្រូវបាន​ចាត់​ទុក​ថា​ជា​បច្ចេកវិទ្យា​ចុងក្រោយ​បំផុត ជា​វិស្វកម្ម​ទំនើប​បំផុត​សម្រាប់​ការពារ​ការ​រញ្ជួយ​ដី ។

ផែនការ​ជួសជុល​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ
ផែនការ​ជួសជុល​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ

បច្ចេកវិទ្យា​ដែល​ទើប​តែ​បង្កើត​ថ្មី​នេះ​ចាប់ផ្ដើម​នៅ​គ្រឹះ​នៃ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ ដោយ​ផ្ដល់​ការ​ការពារ​ដ៏​រឹង​មាំ​មួយ​ពី​ការ​ខូច​ខាត​ដោយ​សារ​ការ​រញ្ជួយ​ដី ។ ពិតណាស់ វា​ពង្រឹង​គ្រោង​នៃ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​នោះ​ឲ្យ​ឈរ​យ៉ាង​រឹងមាំ ទោះ​ជា​ផែនដី និង​មជ្ឈដ្ឋាន​ជុំ​វិញ​នោះ​មាន​នូវ​ការ​រញ្ជួយ​ដី​ក្ដី ។

ការ​ជួស​ជុល​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​​​ដែល​បំពាក់​ដោយ​បច្ចេកវិទ្យា​នេះ ត្រូវ​បាន​ប្រ​កាស​ដោយ​គណៈប្រធាន​ទីមួយ​កាល​ពី​ឆ្នាំ​មុន ។ នៅ​ក្រោម​ការ​ដឹកនាំ​របស់​គណៈ​ប៊ីស្សព​ជា​អធិបតី នោះ​ការសាង​សង់​បាន​ចាប់ផ្ដើម​ពីរ​បី​ខែ​មុន​នេះ គឺ​នៅ​ខែ​មករា ឆ្នាំ​២០២០ ។ វា​ត្រូវ​បាន​ប៉ាន់​ស្មាន​ថា នឹង​​ត្រូវ​បញ្ចប់​ប្រមាណ​ជា​ក្នុង​ពេល​​បួន​ឆ្នាំ ។

ការ​ការ​ពារ​គ្រឹះ​របស់​បងប្អូន​ផ្ទាល់

ពេល​ខ្ញុំ​គិត​ពី​រយៈពេល​បួន​ឆ្នាំ​ក្រោយ​នៃ​ជីវិត​នៃ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​សលត៍ លេក​ដ៏​ស្រស់​បំព្រង ហើយ​មាន​ការ​បំផុស​គំនិត​ដ៏​អស្ចារ្យ​នេះ ខ្ញុំ​គិត​ថា​វា​គឺជា​គ្រា​នៃ​ ការ​កើត​ជា​ថ្មី​ ជា​ជាង​គ្រា​នៃ​ការ​បញ្ចប់ ! តាម​របៀប​ស្រដៀង​គ្នា​នេះ​ដែរ យើង​អាច​សួរ​ខ្លួន​ឯង​ថា « តើ​ការ​កើត​ជា​ថ្មី​នៃ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​សលត៍ លេក​ដ៏​អស្ចារ្យ​នេះ​អាច​បំផុស​គំនិត​យើង​ឲ្យ​ឆ្លង​កាត់ ការ​រំឭក​ជាថ្មី ការ​សង់​ឡើង​វិញ ការ​កើត​ជា​ថ្មី ការ​កែ​ប្រែ ឬ​ការ​ស្ដារ​ឡើង​វិញ ​ខាង​វិញ្ញាណ​របស់​យើង​ផ្ទាល់​តាម​របៀបណា ? »

ការ​ពិនិត្យ​មើល​ខ្លួន​ឯង​ដោយ​ហ្មត់​ចត់​មួយ​អាច​បង្ហាញ​ថា​យើង និង​គ្រួសារ​យើង​អាច​ទទួល​បាន​ប្រយោជន៍​មក​ពី​ការ​ថែរក្សា និង​ការ​ជួស​ជុល​ដ៏​ចាំបាច់​មួយ​ចំនួន​របស់​យើង​ផង​ដែរ ! យើង​អាច​ចាប់ផ្ដើម​ដំណើរ​ការ​បែប​នេះ​ដោយ​ការ​សួរ​ថា

« តើ​គ្រឹះ​របស់​ខ្ញុំ​មាន​ស្ថានភាព​បែប​ណា​ដែរ ? »

« តើ​អ្វី​ទៅ​ដែល​ទាក់ទង​នឹង​ថ្មគ្រឹះ​ដ៏​រឹង​មាំ ហើយ​ក្រាស់​ដែល​ជា​ផ្នែក​នៃ​គ្រឹះ​ផ្ទាល់​ខ្លួន​​របស់​ខ្ញុំ ដែល​ទីបន្ទាល់​របស់​ខ្ញុំ​សង់​លើ ? »

« តើ​អ្វី​ទៅ​ជា​ធាតុ​ដ៏​សំខាន់​នៃ​បុគ្គលិក​លក្ខណៈ​ខាង​វិញ្ញាណ និង​ខាង​ផ្លូវ​ចិត្ត​របស់​ខ្ញុំ ដែល​វា​នឹង​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ខ្ញុំ និង​គ្រួសារ​ខ្ញុំ​បន្ត​រឹង​មាំ ហើយ​ស្ថិត​ស្ថេរ ថែម​ទាំង​អាច​ទ្រាំ​ទ្រ​នឹង​ការ​រញ្ជួយ​ដី​ដែល​នឹង​កើត​មាន​នៅ​ក្នុង​ជីវិត​របស់​យើង ? »

ព្រឹត្តិការណ៍​ដែល​ស្រដៀង​គ្នា​ទាំងនេះ​នឹង​ការ​រញ្ជួយ​ដី ជា​រឿយៗ​ពិបាក​នឹង​ដឹង​មុន ហើយ​កើត​មាន​ក្នុង​កម្រិត​ខុសៗ​គ្នា—រួម​មាន​ការ​មាន​​សំណួរ ឬ​ការ​សង្ស័យ ការ​ជួប​នឹង​ទុក្ខ​លំបាក ឬ​សេចក្ដី​វេទនា ការ​ឆ្លង​កាត់​ការ​អាក់​អន់​ចិត្ត​ផ្ទាល់​ខ្លួន​ជាមួយ​នឹង​ថ្នាក់​ដឹកនា​សាសនាចក្រ សមាជិក គោលលទ្ធិ ឬ​គោលនយោបាយ ។ ការ​ការពារ​ដ៏​ល្អ​បំផុត​ទាស់​នឹង​ការ​កុហក​ទាំង​នេះ​គឺ​ស្ថិត​លើ​គ្រឹះ​ខាង​វិញ្ញាណ​របស់​យើង ។

តើ​ថ្ម​គ្រឹះ​ខាង​វិញ្ញាណ​នៃ​ជីវិត​របស់​យើង​ផ្ទាល់ និង​គ្រួសារ​របស់​យើង​អាច​ជា​អ្វី​ទៅ ? វា​ប្រហែល​ជា​គោលការណ៍​សាមញ្ញ ច្បាស់ ហើយ​មាន​តម្លៃ​នៃ​ការ​រស់​នៅ​តាម​ដំណឹងល្អ—ការ​អធិស្ឋាន​ជា​គ្រួសារ ការ​សិក្សា​ព្រះគម្ពីរ​មរមន​រួមទាំង​ចូលរួម​ក្នុង​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ និង​ការរៀនសូត្រ​ដំណឹងល្អ​តាមរយៈ​សៀវភៅ ចូរ​មក​តាម​ខ្ញុំ និង​រាត្រី​គ្រួសារ ។ ធនធាន​ដ៏​មាន​ប្រយោជន៍​ផ្សេង​ទៀត​ដើម្បី​ពង្រឹង​គ្រឹះ​ខាង​វិញ្ញាណ​របស់បងប្អូន​​អាច​រួម​មាន មាត្រា​នៃ​សេចក្ដី​ជំនឿ ការ​ប្រកាស​អំពី​ក្រុម​គ្រួសារ និង ​« ព្រះគ្រីស្ទ​ដ៏​មាន​ព្រះជន្ម​រស់ » ។

ចំពោះ​ខ្ញុំ គោលការណ៍​ទាំង​នោះ​បាន​ដាក់​បញ្ចូល​នៅ​ក្នុង​សំណួរ​ដែលបាន​ពិភាក្សា​ជា​ផ្នែក​មួយ​នៃ​ការ​ទទួល​បាន​​ប័ណ្ណ​ចូល​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ បម្រើ​ជា​គ្រឹះ​ដ៏​រឹង​មាំ​មួយ​សម្រាប់​គ្រឹះ​ខាង​វិញ្ញាណ​—​ជាពិសេស​សំណួរ​បួន​ដំបូង ។ ខ្ញុំ​មើល​ទៅ​​សំណួរ​ទាំង​នោះ​ថា​ជា​ថ្ម​គ្រឹះ​ខាង​វិញ្ញាណ ។

ពិតណាស់ យើង​ស្គាល់​សំណួរ​ទាំង​នេះ ដូច​ដែល​ប្រធាន រ័សុល អិម ណិលសុន បាន​អាន​វា​ម្ដង​មួយៗ​ឲ្យ​យើង​ស្ដាប់​កាល​ពី​សន្និសីទ​ទូទៅ​លើក​មុន ។

  1. តើ​អ្នក​មាន​សេចក្តី​ជំនឿ និង​ទីបន្ទាល់​ទៅលើ​ព្រះ​ជា​ព្រះវរបិតា​ដ៏​អស់កល្ប ព្រះរាជបុត្រា​របស់​ទ្រង់ ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ និង​ព្រះវិញ្ញាណ​បរិសុទ្ធ​ដែរ​ឬទេ ?

    ក្រុមព្រះ
  2. តើ​អ្នក​មាន​ទីបន្ទាល់​អំពី​ដង្វាយធួន​របស់​ព្រះគ្រីស្ទ និងតួនាទី​របស់​ទ្រង់ ក្នុងនាម​ជា​ព្រះអង្គសង្គ្រោះ និងជាព្រះប្រោសលោះ​ដែរ​ឬទេ ?

    ដង្វាយធួន​របស់​ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ​
  3. តើអ្នក​មាន​ទីបន្ទាល់​អំពី​ការ​ស្តារ​ឡើងវិញ​នៃ​ដំណឹងល្អ​របស់​​ព្រះ​យេស៊ូវ​គ្រីស្ទ​ដែរ​ឬទេ ?

    ការ​ស្ដារ​ឡើងវិញ
  4. តើ​អ្នក​គំាទ្រ​ប្រធាន​នៃ​សាសនាចក្រ​នៃ​ព្រះយេស៊ូវគ្រីស្ទ​នៃ​ពួក​បរិសុទ្ធ​ថ្ងៃ​ចុង​ក្រោយ​ថា​ជា ព្យាការី អ្នកមើលឆុត និង​ជា​អ្នកទទួលវិវរណៈ ហើយ​ជា​បុគ្គល​តែ​ម្នាក់​គត់​នៅលើ​ផែនដី ដែល​មាន​ការអនុញ្ញាតឲ្យ​អនុវត្ត​កូនសោ​បព្វជិតភាព​ទំាងអស់​ដែរ​ឬទេ ?

    ព្យាការី​ទាំងឡាយ

តើ​បងប្អូន​អាច​មើល​ឃើញ​ពី​របៀប​ដែល​បងប្អូន​អាច​ចាត់​ទុក​សំណួរ​ទាំង​នេះ​ថា​ជា​ធាតុ​ដ៏​មាន​តម្លៃ​នៅ​ក្នុង​គ្រឹះ​ផ្ទាល់​ខ្លួន​របស់​បងប្អូន​ដើម្បី​ជួយ​បងប្អូន​ឲ្យ​សង់ ហើយ​ពង្រឹង​វា​ដែរ​ឬទេ ? ប៉ុល​បាន​បង្រៀន​ដល់​ពួក​អេភេសូរ​ពី​ព្រះវិហារ​មួយ​ដែល​ត្រូវ​បាន​« ស្អាង​ឡើង​លើ​ជើង​ជញ្ជាំង​នៃ​ពួក​សាវ័ក និង​ពួក​ហោរា ហើយ​ព្រះយេស៊ូវ​គ្រីស្ទ​នោះ​ឯង ទ្រង់​ជា​ថ្ម​ជ្រុង​យ៉ាង​ឯក ដែល ​ដោយសារ​ទ្រង់ ដំណាក់​ទាំង​មូល​នោះ​បាន​ផ្គុំ​ភ្ជាប់​គ្នា ទាំង​ចម្រើន​ឡើង​ជា​វិហារ​បរិសុទ្ធ​ក្នុង​ព្រះអម្ចាស់ » ។

ព្រះវិហាបរិសុទ្ធ​ដោយ​មាន​គ្រឹះ​ដ៏​រឹងមាំ​មួយ

អំណរ​ដ៏​ធំ​បំផុត​មួយ​ក្នុង​ជីវិត​របស់​ខ្ញុំ​គឺ​ការ​បាន​ស្គាល់ ហើយ​បាន​បំផុស​គំនិត​ដោយ​សមាជិក​សាសនាចក្រ​នៅ​ជុំ​វិញ​ពិភពលោក​ដែល​កំពុង​ធ្វើ​ជា​គំរូ​ដ៏​រស់​រវើក​នៃ​សេចក្ដី​ជំនឿ​លើ​ព្រះយេស៊ូវ​គ្រីស្ទ និង​ដំណឹងល្អ​របស់​ទ្រង់ ។ ពួកគេ​មាន​នូវ​គ្រឹះ​ផ្ទាល់​ខ្លួន​ដ៏​រឹង​មាំ​ដែល​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ពួកគេ​ទ្រាំ​ទ្រ​នឹង​ព្រឹត្តិការណ៍​នានា​ដោយ​ពួកគេ​ពុំ​មាន​ការ​យល់ដឹង​ដ៏​រឹង​មាំ ទោះបី​ឈឺចាប់​និង​ឈឺចាប់​ក៏​ដោយ ។

ដើម្បី​ដាក់​បង្ហាញ​ការណ៍​នេះ​ក្នុង​កម្រិត​ផ្ទាល់​ខ្លួន​មួយ ថ្មីៗ​នេះ​ខ្ញុំ​បាន​និយាយ​នៅ​ឯ​បុណ្យ​សព​របស់​ភរិយា និង​ម្ដាយ​វ័យ​ក្មេង​ដ៏​ស្រស់​ស្អាត ហើយ​ក្លាហាន​ម្នាក់​( ក៏​ជា​មិត្ត​របស់​គ្រួសារ​យើង​ផង​ដែរ ) ។ នាង​គឺជា​កីឡាការិនី​ផ្នែក​បាល់​ទាត់​ដ៏​ម៉ឺង​ម៉ាត់​ម្នាក់ ពេល​នាង​បាន​ជួប ហើយ​រៀបការ​នឹង​ស្វាមី​នាង​ដែល​ជា​និស្សិត​ផ្នែក​ទន្ដសាស្ត្រ ។ ពួកគេ​មាន​កូន​ស្រីម្នាក់​ដ៏​ស្រស់​ស្អាត ។ នាង​បាន​តតាំង​​យ៉ាង​ក្លាហាននឹង​ជំងឺ​មហារីក​ជា​ច្រើន​ទម្រង់​​​​អស់​រយៈពេល​ប្រាំមួយ​ឆ្នាំ ។ មិន​ថា​នាង​ជួប​នឹង​ការ​ឈឺចាប់​ខាង​ផ្លូវ​ចិត្ត និង​ផ្លូវកាយ​ខ្លាំង​យ៉ាង​ណា​ទេ ក៏​នាង​បាន​ទុក​ចិត្ត​លើ​ព្រះវរបិតា​សួគ៌​ជា​ទី​ស្រឡាញ់​របស់​នាង​ដែរ ហើយ​ជា​រឿយៗ​ពាក្យសម្ដី​ដ៏​ពេញ​និយម​របស់​នាង​ត្រូវ​បាន​គេ​ដក​ស្រង់​យ៉ាង​ច្រើន​ដោយ​អ្នក​តាម​ដាន​នៅ​លើ​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយសង្គម​​របស់​នាង នាង​ថ្លែង​ថា « ព្រះ​មាន​ឥទ្ធិពល​លើ​រឿង​គ្រប់​យ៉ាង​នៃ​ជីវិត​របស់​យើង » ។

នៅ​ក្នុង​ការចុះផ្សាយ​មួយ​លើ​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វផ្សាយ​សង្គម​របស់​នាង ​នាង​បាន​សរសេរ​ថា មាន​មនុស្ស​ម្នាក់​បាន​សួរ​នាង​ថា « តើ​អ្នក​នៅ​បន្ត​មាន​សេចក្ដី​ជំនឿ​ដោយ​របៀប​ណា បើ​មាន​ការ​ឈឺចាប់​ហ៊ុមព័ទ្ធ​ខ្លួន​អ្នក​បែប​នេះ ? » នាង​បាន​តប​ដោយ​ម៉ឺង​ម៉ាត់​ថា « ដោយសារ​សេចក្ដី​ជំនឿ​គឺជា​អ្វី​ដែល​ជួយ​ខ្ញុំឲ្យ​ឆ្លង​កាត់​គ្រា​លំបាក​ទាំង​នេះ ។ ការ​មាន​សេចក្ដី​ជំនឿ​ពុំ​មែន​មាន​ន័យ​ថា ពុំ​មាន​រឿង​អាក្រក់​នឹង​កើត​ឡើង​នោះ​ទេ ។ ការ​មាន​សេចក្ដី​ជំនឿ​អនុញ្ញាត​ឲ្យ​ខ្ញុំ​ជឿ​ថា វា​នឹង​មាន​ពន្លឺ​ជា​ថ្មី​ម្ដង​ទៀត ។ ហើយ​ពន្លឺ​នោះ​កាន​តែ​ភ្លឺ​ឡើង ដោយសារ​ខ្ញុំ​បាន​ដើរ​ឆ្លង​កាត់​ភាព​ងងឹត​នោះ ។ ទោះ​ជា​ខ្ញុំ​ធ្លាប់​ជួប​ភាព​ងងឹត​ជាច្រើន​ឆ្នាំ​យ៉ាង​ណា​ក្ដី ក៏​ខ្ញុំ​បាន​ឃើញ​ពន្លឺ​ភ្លឺ​ជាង​នោះ​ដែរ ។ ខ្ញុំ​បាន​ឃើញ​អព្ភូតហេតុ ។ ខ្ញុំ​បាន​ទទួល​អារម្មណ៍​ពី​ពួក​ទេវតា ។ ខ្ញុំ​បាន​ដឹង​ថា ព្រះវរបិតា​សួគ៌​របស់​ខ្ញុំ​កំពុង​ដឹកនាំ​ខ្ញុំ ។ ប្រសិន​បើ​ជីវិត​មាន​ភាព​ងាយ​ស្រួល នោះ​ខ្ញុំ​នឹង​មិន​បាន​ដក​ពិសោធន៍​រឿង​ទាំង​នោះ​ទេ ។ ទោះ​ជា​អនាគត​នៃ​ជីវិត​នេះ​ប្រហែល​ជា​ពុំ​ច្បាស់​លាស់​ក្ដី ប៉ុន្តែ​សេចក្ដី​ជំនឿ​របស់​ខ្ញុំ​មិន​ដូច្នោះ​ឡើយ ។ ប្រសិន​បើ​ខ្ញុំ​មិន​ជ្រើស​រើស​មាន​សេចក្ដី​ជំនឿ​ទេ នោះ​ខ្ញុំ​នឹង​ដើរ​នៅ​ក្នុង​ភាព​ងងឹត​តែ​ប៉ុណ្ណោះ ។ ដោយសា​​គ្មាន​សេចក្ដី​ជំនឿ នោះ​សេចក្ដីងងឹត​នៅ​តែ​បន្ត​មាន » ។១០

ទីបន្ទាល់​ដ៏​រឹង​មាំ​របស់​នាង​អំពី​សេចក្ដី​ជំនឿ​លើ​ព្រះអម្ចាស់ ព្រះយេស៊ូវ​គ្រីស្ទ​—ទាំង​ក្នុង​ពាក្យ​សម្ដី និង​ទង្វើ​របស់​នាង​—​គឺជា​ការ​បំផុស​គំនិត​សម្រាប់​មនុស្ស​ដទៃ ។ ទោះ​ជា​រូបកាយ​របស់​នាង​ ទន់ខ្សោយ ​ក្ដី ក៏​នាង​បាន​ជួយ​លើក​ស្ទួយ​មនុស្ស​ដទៃ​ឲ្យ ​រឹង​មាំ​ ដែរ ។

ខ្ញុំ​គិត​ពី​សមាជិក​សាសនាចក្រ​ដ៏​ច្រើន​ផ្សេង​ទៀត ដែល​មាន​ភាព​ក្លាហាន​ដូចជា​នាង ដែល​ជា​រៀង​រាល់​ថ្ងៃ​បាន​ដើរ​ដោយ​សេចក្ដី​ជំនឿ ខិតខំ​ធ្វើ​ជា​ពួក​សិស្ស​ដ៏​ពិត ហើយ​រឹងមាំ​របស់​ព្រះអង្គ​សង្គ្រោះ​យើង គឺ​ព្រះយេស៊ូវ​គ្រីស្ទ ។ ពួកគេ​រៀន​ពី​ព្រះគ្រីស្ទ ។ ពួកគេ​ប្រកាសពី​ព្រះគ្រីស្ទ ។ ពួកគេ​ខិតខំ​ធ្វើ​តាម​គំរូ​ទ្រង់ ។ មិន​ថា​ថ្ងៃ​នៃ​ជីវិត​របស់​ពួកគេ​ជួបប្រទះ​នឹង​ភាពនឹងនរ ឬ​មិននឹងនរ គ្រឹះ ខាង​វិញ្ញាណ​របស់​ពួកគេ​រឹងមាំ​និង​មិន​រង្គោះរង្គើ​ឡើយ ។

ទាំងនេះ​គឺ​ជា​ដួងព្រលឹង​នៃ​អ្នក​ដែល​យល់​អត្ថន័យ​ដ៏​ថ្លៃ​ថ្លា​នៃ​ទំនុក​ច្រៀង​ថា « គ្រឹះ​ដ៏​មាំ​មួន​ត្រូវ​កសាង​ឲ្យ​ពួក​បរិសុទ្ធ » ។១១ ខ្ញុំ​មាន​អំណរ​គុណ​ជា​ខ្លាំង​ដើម្បី​ដើរ​នៅ​ក្នុង​ចំណោម​អ្នក​ដែល​បាន​រៀបចំ​គ្រឹះ​ខាង​វិញ្ញាណ​មួយ​ ដែល​ស័ក្ដិសម​នឹង​ឈ្មោះ​ថា ពួក​បរិសុទ្ធ និង​អ្នក​ដែល​រឹង​មាំ ហើយ​មាន​សុវត្ថិភាព​គ្រប់​គ្រាន់​ដើម្បី​ទ្រាំ​ទ្រ​ការ​លំបាក​ជា​ច្រើន​ក្នុង​ជីវិត ។

ខ្ញុំ​មិន​គិត​ថា យើង​អាច​បំផ្លើស​ពី​សារៈសំខាន់​នៃ​គ្រឹះ​មួយ​បែប​នេះ​នៅ​ក្នុង​ជីវិត​ផ្ទាល់​របស់​យើង​បាន​ឡើយ ។ តាំង​តែ​ពី​នៅ​ក្មេង កុមារ​របស់​យើង​ត្រូវ​បាន​បង្រៀន​ពេល​ពួកគេ​ច្រៀង​ពី​សេចក្ដី​ពិត​នេះ ៖

មនុស្ស​ប្រាជ្ញា​សង់​ផ្ទះ​លើ​គ្រឹះសិលា

ហើយ​ភ្លៀង​ក៏​ធ្លាក់​ចុះមក. …

ភ្លៀង​ក៏​ធ្លាក់​មក ហើយ​ទឹក​ក៏​ជន់​ឡើង

តែ​ផ្ទះ​សង់​លើ​សិលាឈរ​យ៉ាង​មាំ ។១២

ព្រះគម្ពីរ​បាន​ពង្រឹង​ជាថ្មី​នូវ​គោលលទ្ធិ​គ្រឹះ​នេះ ។ ព្រះអង្គសង្រ្គោះ​បាន​បង្រៀន​មនុស្ស​ពី​ទ្វីប​អាមេរិក ៖

« ហើយ​បើ​សិន​ជា​អ្នក​រាល់​គ្នា​ធ្វើ​ការ​ទាំង​នេះ​ជានិច្ច នោះ​អ្នក​រាល់​គ្នា​មាន​ពរ​ហើយ ត្បិត​អ្នក​រាល់​គ្នា បាន​សង់​នៅ​លើ​ថ្ម​របស់​យើង ។

« ប៉ុន្តែ​អស់​អ្នក​ណា​នៅ​ក្នុង​ចំណោម​អ្នក​ដែល​នឹង​ធ្វើ​ច្រើន ឬ​តិច​ជាង​នេះ គឺ​ ពុំ​បាន​សង់​នៅ​លើ​ថ្ម​របស់​យើង​ទេ ប៉ុន្តែ​សង់​នៅ​លើ​គ្រឹះ​ធ្វើ​ពី​ខ្សាច់​វិញ ហើយ​កាល​ភ្លៀង​ធ្លាក់​មក ទឹក​ក៏​ជន់​ឡើង ខ្យល់​បក់​ប៉ះ​ពួក​គេ នោះ​ពួក​គេ​នឹង​រលំ » ។១៣

វាគឺជា​សេចក្តីសង្ឃឹម​ដ៏ស្មោះស​របស់​ថ្នាក់​ដឹកនាំ​សាសនាចក្រ​ថា ការជួសជុល​ថ្មី​ដ៏សំខាន់​ចំពោះ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​សលត៍ លេក នឹង​ចូលរួម​ចំណែក​ក្នុង​ការបំពេញតាម​បំណង​ប្រាថ្នា​របស់​ព្រិកហាំ យ៉ង់ ដែល​ចង់​មើលឃើញ « ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​បាន​សង់​ឡើង​ដែល​វា​អាច​គង់វង្ស​នៅ​រាប់​ពាន់​ឆ្នាំ » ។ នាពេល​អនាគត សូម​យើង​អនុញ្ញាតិ​ឲ្យ ការកែលម្អ​ទាំងនេះ​ដែល​យើង​បាន​ធ្វើ​ចំពោះ​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​សលត៍ លេក​នឹង​លើក​ទឹក​ចិត្ត ហើយ​បំផុស​គំនិត​យើង ជា​បុគ្គល​ម្នាក់ៗ និង​ក្រុម​គ្រួសារ ថា​យើង​—ជា​និមិត្តរូប—នឹង « ត្រូវ​បាន​សង់​ឡើង​តាម​របៀប​ដែល​អាច​គង់វង្ស​នៅ​រាប់​ពាន់​ឆ្នាំ » ។

យើង​នឹង​ធ្វើ​ដូច្នេះ ពេល​យើង​បំពេញ​តាម​ការបញ្ជា​​របស់​សាវក​ប៉ុល​ឲ្យ ​« ប្រមូល​ទ្រព្យ​សម្បត្តិ​ទុក​ជា គោល​យ៉ាង​ល្អ សម្រាប់​ខ្លួន [ យើង ] ដល់​ថ្ងៃ​ក្រោយវិញ ដើម្បី​ឲ្យ​គេ​ចាប់​បាន​ជីវិត​អស់កល្ប​ជានិច្ច » ។១៤ ខ្ញុំ​សូម​អធិស្ឋាន​ដោយ​ស្មោះ​ថា គ្រឹះ​ខាង​វិញ្ញាណ​របស់​យើង​នឹង​មាន​ភាព​រឹង​មាំ ថា​ទីបន្ទាល់​របស់​យើង​អំពី​ដង្វាយធួន​របស់​ព្រះយេស៊ូវ​គ្រីស្ទ និង​ពី​តួនាទី​របស់​ទ្រង់ ជា​ព្រះអង្គ​សង្គ្រោះ និង​ព្រះ​ប្រោស​លោះ​របស់​យើង​នឹង​ក្លាយ​ជា​ថ្ម​ជ្រុង​យ៉ាង​ឯក​សម្រាប់​យើង​ផ្ទាល់ ខ្ញុំ​សូម​ធ្វើ​ទីបន្ទាល់​នៅ​ក្នុង​ព្រះនាម របស់​ទ្រង់ គឺ​ព្រះយេស៊ូ​គ្រីស្ទ អាម៉ែន ។

កំណត់​ចំណាំ

  1. សៀវភៅ​កំណត់ហេតុ វិល្លាម ក្លេតុន ថ្ងៃ​ទី ២៦ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ១៨៤៧ បណ្ណាល័យ​ប្រវត្តិ​សាសនាចក្រ​ទីក្រុងសលត៍ លេក ។

  2. សូមមើល​« នៅឯ​រោង​ឧបោសថ ប្រធាន វូឌដ្រុព្វ និង​ស្ម៊ីធ ថ្លែង​ទៅ​កាន់​ពួក​បរិសុទ្ធ កាល​ពី​រសៀល​ម្សិល​មិញ » Deseret Evening News ថ្ងៃ​ទី​ ៣០ ខែ ​សីហា ឆ្នាំ ​១៨៩៧ ទំព័រ ៥; « Pioneers’ Day » Deseret Evening News ថ្ងៃ​ទី ​២៦ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ​១៨៨០ ទំព័រ ២; សៀវភៅ​កំណត់​ហេតុ វិលហ្វួឌ វូឌដ្រុព្វ ថ្ងៃ​ទី​ ២៨ ខែ ​កក្កដា ឆ្នាំ​ ១៨៤៧​បណ្ណាល័យ​ប្រវិត្តិសាស្ត្រ​សាសនាចក្រ ទីក្រុងសលត៍ លេក ។

  3. « របាយការណ៍​ស្ដីពី​សន្និសីទ​ទូទៅ​នៃ​សាសនាចក្រ​នៃ​ព្រះយេស៊ូវ​គ្រីស្ទ​នៃ​ពួក​បរិសុទ្ធ​ថ្ងៃ​ចុង​ក្រោយ បាន​ធ្វើ​ឡើង​នៅ​ទីក្រុង​សលត៍ លេក​ដ៏​អស្ចារ្យ, State of Deseret ថ្ងៃ​ទី​៦ ខែ មេសា ឆ្នាំ ១៨៥១ » Deseret News ថ្ងៃ​ទី ​១៩ ខែ ​មេសា ឆ្នាំ​១៨៥១ ទំព័រ ២៤១ ។

  4. សូម​មើល « The Temple » Deseret News, ថ្ងៃទី​១៩​ខែ កុម្ភៈ​ឆ្នាំ ១៨៥៣ ទំព័រ ១៣០ “Minutes of the General Conference,” Deseret News, ថ្ងៃ ១៦​ខែ មេសា ឆ្នាំ​១៨៥៣ “Minutes of the General Conference,” Deseret News, ថ្ងៃ​ទី​៣០​ឆ្នាំ ១៨៥៣, ទំព័រ​១៥០ ។

  5. « សុន្ទរកថា​ដោយ​ប្រធាន ព្រិកហាំ យ៉ង់ » Millennial Star ថ្ងៃ​ទី ២២ ខែ មេសា ឆ្នាំ ​១៨៥៤ ទំព័រ ២៤១ ។

  6. « សុន្ទរកថា​ដោយ​ប្រធាន​ព្រិកហាំ យ៉ង់ » Deseret News ថ្ងៃ​ទី ​១៤ ខែ ​តុលា ឆ្នាំ ១៨៦៣ ទំព័រ ៩៧ ។

  7. បទបង្ហាញ​របស់​គណៈប៊ីស្សព​ជា​អធិបតី​ស្ដីពី​ព្រះវិហារ​បរិសុទ្ធ​សលត៍ លេក​ទៅ​កាន់​គណៈប្រធាន​ទីមួយ​នៅ​ខែ​ តុលា ឆ្នាំ ​២០១៥ ។

  8. សូមមើល រ័សុល អិម ណិលសុន « Closing Remarks,” Liahona, ខែ​វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៩ ទំព័រ ១២១ ។

  9. អេភេសូរ ២:២០–២១ ។

  10. ការចុះ​ផ្សាយ​ប្រព័ន្ធ​ផ្សព្វ​ផ្សាយ​សង្គម​ដោយ គីម អូលសិន វ៉ាយ ។

  11. « គ្រឹះដ៏មាំមួន » ទំនុកតម្កើង ល.រ ៣៧ ។

  12. « មនុស្ស​ប្រាជ្ញា និង​មនុស្ស​ល្ងង់ » សៀវភៅ​ចម្រៀង​កុមារ ទំព័រ ១៣២​ការគូសបញ្ជាក់​បន្ថែម​នៅ​ក្នុង​ច្បាប់ដើម​ត្រូវ​បាន​ដក​ចេញ​ក្នុង​ឧទាហរណ៍​នេះ ។

  13. នីហ្វៃ​ទី ៣ ១៨:១២–១៣ ការ​គូស​បញ្ជាក់​បាន​បន្ថែម ។

  14. ធីម៉ូថេ​ទី ១ ៦:១៩ ការ​គូស​បញ្ជាក់​បាន​បន្ថែម ។