Te Reitaki ma te Uea
Ana euangkerio Iesu Kristo ae kaokaki e tataekina te rongorongo ae te reitaki i marenan te mwawane ma te aine, n te maiu aei ao n te maiu ae akea tokina.
Inanon tabeua te namwakaina imwin ara mare, e kaota nanona kainnabau ni kan reirei te katangitang. I tangiria ni kakukureia, ngaia are I motikia bwa N na baronga au kakubanako nakoina. I nako n te titooa n bwai-ni-katangitang ao I karekea au bwaintangira nakoina ae te biano. I rangi ni kukureiu ngke I karina te rititi inanon bwaokina ae e kabaeaki n te reben ae tamaroa ao n anganna, ni kantaningaia bwa kainnabau e na rangi ni kukurei iroun buuna ae korakora ana tangira.
Ngke e kauka te bwaoki man nora kanoana, e taraai ma te moangare man taku, “Buu o, ai rabwara ngkami! Ma iai moa au titiraki nakoim: Tera aio, te bwaintangira ke te tarau?” Imwin ara maroro ibukin au bwaintangira aei, ti motikia bwa ti na kaokia. E tuai tau ara mwane bwa ti a tibwa reirei, n ai aroia raora aika a bon tibwa iein naba. Te bwai ae riki aei e buokai n ataa kakaawakin te reitaki i marenaia taanga ao reitakiu ma kainnabau boni ngaia are karekea iroura te nano ao te iango ae tii teuana.1
Ana euangkerio Iesu Kristo ae kaokaki e tataekina te rongorongo ae te reitaki i marenan te mwawane ma te aine, n te maiu aei ao n te maiu ae akea tokina. E ngae ngke e okoro aroaron ma taben te aine ao te mwawane, ma bon titebo kakawakin tibwangaia n ana babaire te Atua ae kakukurei ibukiia Natina.2 E teretere aei man te moan tai n ana taeka te Uea “bwa e bon aki raoiroi bwa te aomata e na tiku n ti ngaia; ngaia are, [E na] karaoa te tia ibuobuoki ibukina.”3
N ana babaire te Uea, te “tia ibuobuoki” bon toana are e na ikarekebai ma Atam inanon te reitaki ae itiaki.4 E koaua, Ewa bon te kakabwaia ae rietata inanon maiun Atam. Man rikiana ao arona n tamnei, e kaunga Atam bwa a na ikarekebai ni kakoroa nanon ana babaire ni kakukurei te Atua ibukiia aomata nako.5
Ti a maroroakin uoua reirei aika a kakawaki ake a na kakorakora reitakin te mwaane ma te aine. Te moan iango bwa ti bon karikaki ni katotongan te Atua.6 Ni kaeineti ma ana reirei te euangkerio, te okoro i marenan te aine ao te mmwane e bon aki rietata riki nakon ana berita aika tabu te Atua nakoia Natina mmwane ma aine. Akea te aomata ae raka ana konabwai ni karekea mimitongin te Teretio nakon raona.7 Boni Iesu are e kaoira ni bane, ngaira natin te Atua, “bwa ti na nakoina, ni katoonga Raoiroina, ao E aki totokoa te aomata ane e nakoina.”8 Ngaia are, n ae nanonaki ikai, bon tii te arona taraakira i Rouna.
Ngkana a oota taanga ao ni katiteuanaaki n te reirei aei, e toki irouia te kani beretitenti ke te kauouman beretitenti n aia utu. Bon akea ae rietata ke ae rinano n te reitaki n taanga, ao akea ae rimoa ke ae tiku. A uaia ni mwananga, bwa rao aika boraoi aroia, bwa natin te Atua. A karekea teuana te iango, nano, ao te kantaninga ma Tamara i Karawa ao Iesu Kristo,9 n kaira man bweena te utu.
N te reitaki ae boraoi, “tiaki te bwaibwai te tangira, ma te ikarekebai … mwakoron oin te karikibwai ae bon tabera n aomata.”10 “Ngkana a ti teuana, te bumwaane ao te buaine a riki bwa te korakora ae ti teuana n ‘tautaeka n aki toki’ bwa ‘n akea te ibutubutu’ e na raanga te maiu n tamnei nakoia ao nakoia kanoaia ‘n aki totoki.’”11
Te kauoua n reirei bon te Tua ni Koora: “Ao ane ko tangiria bwa a na karaoia nakoim aomata, karaoia naba nakoia.”12 Te iango aei are e kaota te anua n reitaki, antaeka, inanoi, ao n ikarekebai ao e aanaki n te kauoua n tua ae rietata: “Ko na tangira raom n ai aron tangiram ibon iroum.”13 E booti anua n Kiritian aika te tataonanano, aamarau, nimamanei, ao te akoi.
Karekean te matata n aron maiuakinan te reirei aei, ti kona n taraa te reitaki ae tabu ae akea toki are e kateia te Atua imarenaiaara moan karo, aikaAtam ma Ewa. A riki bwa te irikona,14 are a karekea te inanoi are angania te konabwai n uaia n mwananga ma te karinerine, kakaitau, ao te tangira, ni kaki taekaia ao n tabe riki ma aron kainnabaia inanon mwanangaia nakon te maiu ae akea tokina.
Anua akanne bon ngaai ake ti uaiakin inanon te mare n taai aikai. N te kabaebae n te tembora, a rinnako te aine ao te mwaane inanon te mare ae tabu inanon te berita ae tabu ae boou man akea tokina. Aio kawain te nakoanibonga, are a anganaki iai kakabwaia ao korakora aika tabu bwa a na kaira aia utu inanon maiuakinan berita aika tabu ake a tia ni karaoi. Mai ikanne, a waaki nako inanon te ikarekebai ao n reitaki ma te Atua, riki inanon tibwangaia are a tia ni katabeaki nako iai are ribanaakin ao kairan te utu.15 Ribanaakin ma aron te tararua bon iai reitakia ao baika a boraoi iai taabe, are nanona bwa tiina ao taama, a “katabeaki bwa a na ibuobuoki imarenaia n ai aroia rao aika boraoi aroia”16 ao n anga te kairiri ae baeranti inanon mwengaia.
“N ribanaia bon kanuaan, reireian, ao boutokaan” te utu, are karaoaki nanona man buokakia n “reiakin koaua ao karekean te onimaki iroun Tamara i karawa ao Iesu Kristo” n te tabo ae onraki iai te tangira. Te tararua bon “buokakiia kaain te utu n okira mwengan te Atua. E karaoaki aei man te beku ao te reirei ma te aamarau, te nimamanei, ao te tangira ae itiaki.” Nanona naba bon “kairaia kaain te utu ni kakaonimaki n tataro, ni kamatebwaia te euangkerio, ao aanga n taromauri riki tabeua. A uaia n ibuobuoki kaaro,” ni katotonga are karaoia Iesu Kristo, “ni kakoroi nanon tua [aika uoua] aikai.”17
E kakawaki bwa te utu e na ira te banna ni katooto are rimoa, are iai okorona man te kairiri n nakoanibonga n te Ekaretia.18 Te banna aio are kaunga bwa te buaine ma te bumwaane a katabeaki iroun te Atua bwa a na karaoi tibwangaia inanon te utu. E aranaki bwa te reitaki ae bwanin—te tauraoi n iri tua aika a raoiroi ao te katabeaki—ao e karekea te tai nakon te rikirake n te mweenga n tangira ao n ibuobuoki.19 Tabe aikai a bon aki katerea karietan temanna ao bon akea iai te mwakuri n iowawa teuana ke te mwamwana te aba n te kariaia ae riao.
Rongorongon Atam ao Ewa, imwin kitanan te nne n aroka ae Eten, e kaota raoi nanon te ikarekebai imarenan te tina ma te karo inanon ribanaakin ao tararuan te utu. N aron are koreaki n ana boki Mote, a uaia n mwakuri n ribana aontano ni manon ramwaia bwa e aonga n tauraoi maiuia aia utu;20 a karikia natia nakon te aonnaba;21 a taboa aran te Uea man ongo bwanaana “man te kawaki ni kaeineta te oo n aroka ae Eten”;22 a kariaia tuua are e anga te Atua nakoia ao a ibuobuoki imarenaia n tou mwin tuua.23 Ao ngkanne a “karaoi bwaai [aikai] are ataaki irouia natia mwaane ma aine”24 ao “n aki bwaka taboan aran te Atua” ibukin kainnanoia.25
Tariu ao mwaneu aika a tangiraki, te ribanaaki ma te tararua bon taai n ibuobuoki, tiaki bwaai n totoko. E kona n iai taben temanna te aomata ma tiaki nanona bwa tii ngaia ae kona ni karaoia. Ngkana a oota raoi kaaro n taabe aika uoua aikai, a na ibuobuoki n uaiakina kamanoaia ao tobwakin kainnanoia natia ibukin te rabwata ma te iango. A buokia naba ni kaitarai kangaanga ni boong aikai man ribanaakiia n ana taeka te Uea are e kaotaki nakoia Ana burabeti.
E boni ngkae ngke a boutokaia imarenaia te bumwaane ma te buaine inanon tibwangaia, “a kona ni kangaraoi taabe aikai nakon riaina ibukin te mwauku, mate, ke aaro riki tabeua.”26 Tabetai temanna te kainnaba e na karaoi tibwanga aikai ni kauoua, inanon te tai ae uarereke ke maan.
I kaitibo ma temanna te aine ao te mwaane ake a reke irouia aio. Ibukina bwa ti ngaia kaaro, n tatabemaniia, i nanon aia utu ao aia ikarekebai ma te Uea, a motikia bwa a na kabanea aia tai n ribanaia natia n te maiu n tamnei ao rabwata. A bon aki mwaninga aia berita n tembora aika tabu ake a karaoi nakon te Uea ao Ana berita aika tabu nakoia inanon aia tai n raure. A tia n ukora ana ibuobuoki te Uea ni bwaai nako ngkai a reitinako n kakorakoraia inanon kaewenakoaia ao mwanangaia ni kawain te berita. A onimaki bwa e na tararuai kainnanoia te Uea, tiaki n tii te maiu aei ma inanon te tai ae akea tokina. A bon tia n ribanaia natia inanon aia reirei nakoia ma te amarau, nimamanei, ao te tangira ae itiaki, e ngae ngke a rinanon te kanganga ae matoa inanon maiuia. N aron ae I ataia, kaaro aika uoman aikai a bon aki bukina te Atua ibukin tekebuakaia. Ma, a taraa kanoan ae imwaaia ma te kantaninga ao te aki nanokokoraki bwa e na reke irouia ana kakabwaia te Uea.27
Tariu ao mwaneu, ea tia n katea te banna ni katooto ae kororaoi te Tia Kamaiu ibukin te katiteuanaaki ao te reitaki n te kantaninga ao te reirei ma Tamara are i Karawa. E tataro ibukiia Ana reirei, ao e taku, “Ba a na bane n riki n teuana; n ai arora, ngkai Ko mena i nanou, Tamau, ao Ngai I nanom, ba a na mena naba inanora: … ba ana riki n teuana, n ai arora kai teuana Ngaira.”28
I koauaa nakoimi bwa ngkana ngaira—mwaane ao aine—ti uaia n ibuobuoki inanon te reitaki ae itiaki man booraoi, ti na karekea te kukurei n te katiteuanaaki are reirei te Tia Kamaiu ngkai ti kakoroa nanon tibwangara n ara reitaki n te mare. I berita nakoimi, n aran Kristo, bwa naano a na “botaki inanon te inanoi ao te tangira imarenan temanna ma temanna,”29 ti na karekea te raka ni kukurei inanon mwanangara nakon te maiu ae akea tokina, ao e na kabatiaki korakorara n ibuobuoki i marenara.30 I kakoauai koaua aikai n aran te Tia Kamaiu ae tabu, Iesu Kristo, amen.