Diyin God Ba’ Áłchíní Bee’adéest’į́į́ Bee Níl’į́ T’áá’ałtso’dę́ę́’

Sister Tamara W. Runia Ayiilaa

Ch’íkei’ álą́ajį́ Yadánaháztánígíí Akeegoné Ałtsé Dahsidá

Bídeíníigah nisin, oodlą’ bináá’ biníkádę́ę́, t’áá át’é hoot’į́į́go da’ahiníílį́į́ dooleeł nihi k’ei bił hada’íínį́į́łnígo dóó nihił dahózhǫ́.

Nihi’ch’é’é akedę́ę́, Berkeley, ałtsiisigo, nákeesinilí bee olt’a’ígí choinishį́į́go hahoolzhiizh―t’áá ałtsoní nitsaago ádeele’ígíí. Łah, dahsiikéego, naaltsoos yiníílta’go, ayoí’oshníígo nishį́’ ndi ałdó bąąshíni’ háálą́ t’áá hooshchį́’ ayóo diniisą́ nahalnin. Baa tsídikééz, “Háájíshą’ o’oolkid? Ayóo da át’éé la!”

Shinákeeshto’ yit’oodgo nák’ee sinilí áháníjį’ bee hoot’inígíí nahjį’ iiláago baa ákoniizį́’, “Shoo—doo yee’ ayóo áníłtso da; shinák’ee sinilí yee át’é lą! T’oo baa yóónééh!”

Łahda éí nihíighahgóó t’eiyá iit’į́ łeh, ayói ádeenííníínii ayóo ádaat’éego ádaalyaago danííl’į́. Díí tł’ee’, bee adéest’į́į́’ígíí nitsaago ádiilííł dóó łahgo át’éehígíí bee ha’diisił—hool’áágóó bee hoot’inígíí éí t’áá át’é bee yit’į́, ni’ hané bee nitsaa.

Bila’ashdla’ii yá biyi’góó da’diiłt’ah’ danízíí’go, beesh neełt’a’í doo ła’ yííh dahsidáhágoo dóó bitsésǫ’ doo biih dahólǫ́ dą́ą́’. Ndi Apollo 8 tłeehonaaéé bich’į’ adiist’a’go, yá biyii’góó nida’ałt’a’ígíí tsésǫ’ la’ biih yidt’ą́. Yá biyi’ bił da ildooh’go, na’ałt’a’í nahasdzáán da’yiiłtsą́ą́go dabideesnaa’ dóó dii yida’íílaa, éí nihookaa’ dine’é binááł nidalkidgo ayóo da át’éego ahoot’įįd! Éí yá biyigoo nida’ałt’a’í ayóo bijei dahideesnaa’go bił áhoodzaago bizhí ályaa: T’áá Áłtso’dę́ę́’ Nil’į́į́ yoosyé’.

Na’ashch’ąąh

Nahasdzáán yá biyidę́ę́ nil’į́į́.

NASA

Kót’éego nil’į́į́go t’áá áłtsoní łahgo át’įįh. Yá’ biyi nida’ałt’a’ígíí ła’adííniid nilį́nígíí “t’áá ayáhágo ániłtso’go ádeelé áko t’áá áłtsoní boohonį́į́’ą́ą́ nahalin leh. … Díí íilnéehgo bííníigah. Ni’bikaagoo hodéezyéél—anáhóót’i ádin nahalin. Diné ákót’éego yidíniiłnah … adziil kot’éehígíí.”¹

Bila’ashdla’ii daníídłinígíí, ni’ bikaadóó hada’iilzííd, ndi Diyin God ayóo át’eigo t’áá át’é hoo’į́ yá biyi’goo. T’áá át’é elyaaígíí yoo’į́, t’áá aníit’é, dóó sih bii’ hólǫ́.

Diyin God ooį́nígí’ át’áo da’iit’į́ dooleełgo daatsí nihá biighą’ t’áá nahasdzaan bikáá’ honiidłǫ́ǫgo—díí’gi áhósingo t’áá át’é bee hoot’į́įnígíí na’iłnáash? Bídeíníigah nisin, oodlą’ bináá’ biníkádę́ę́, t’áá át’é hoot’į́į́go da’ahiníílį́į́ dooleeł nihi k’ei bił hada’íínį́į́łnígo dóó nihił dahózhǫ́.

Diyin God bizaad bił adaaníí. Moroni éí bi’oodlą́ “ayóo dabidziilígíí” yich’į́’ haadzííh “ayóo at’éego da’oodlą́ąnígíí” éí “t’áá’áaníígo da’iiłtsą́ … oodlą’ anáá’ bee, dóó bíldahózhǫ́.”²

Jesus Christ yichį́’ dadeez’į́į́go, bił dah hózhǫ́’ dóó díí t’áá’áaníinii yeedahósin: Christ binahjį’, t’áá át’é bóhónéedzą́. T’áá áłtsoní ni dóó ni dóó ni bąą danihíni’ígíí—t’áá áłtso yá’át’ééh dooleeł! Dóó háíshį́į́ oodlą anáá yee hada’asiidígíí bijéí yee biłbéédahózin yá’át’ééh dooleełgo k’ad.

Ni’nisht’ahgo t’áá shí doo hazhó’ó ádá nahash’áágoo shich’į́’’nahwii’náágo nahashzhiizh. Shimá yicha’go bénáshniih, dóó biní yiił’ą’go bąąh nahóółk’aad sha’shin niizįįh. Íídą́ą́’, baa shíni’go íinisin k’ad daatsí doo shá ha’ólníída éí biniinaa binákeeshto’, áádóó doo shá ha’olníídą́ą́, kéehodeeshdǫǫłgo doo shíí shá bighahda niiźįįh.

Ndi shizhé’é éí t’áá lą’ígóó yee dits’ingo t’áá hóteelgo dóó nee’nidjį’ ha’iisid. Bi’iina’ yitsąądoo yaa’ákoniizįįh éí yínííł dóó ayói ó’ó’ní ayoo na’iiłnáah, kasidąą t’áá ahiiłt’é, ndi doo t’ááłą́’ída.³ Oodłą’ bináá’go hazhó’ó yee oo’íígo t’áá áłtsoní yá’át’ééh dooleeł nizingo, dóó ha’ólníigo binahjį’ shi’iina’ łahgo ádzaa.

Ni’niłt’a’doo BYUgóó dahdiiyá, shizhé’é naaltsoos shich’į́’ áná’yiił’įįh ńt’éé heishį́į́ asht’inígíí yee yééshiil nííhgo. Joł bee nda’a’néego ádadilwoshígíí shá silį́į́’, dóó t’áá’áníit’é heida nihá diłwosh dooleeł daniidzin—háíshį́į́ doo kónihiłninígíí, “Doo yéego yílt’ałda”; ndi áyói’ádanihó’nį́į́go bíínígha’ ninígíí ́ła’.

Shizhé’é Lehi yaaneezyeel yę́ę́ ye’iilaa. Lehi’gi’át’éego, biłbééhózin éí ayoo’ádeiniiníínii yóó’ííyah’ígíí doo nazh niłchéé da. “T’áá ákǫ́ǫ́ sinzį́ dóó bíká ádiní. Tsin bee iináanii baa díínááł, éí tsin t’áá bííghahgi nanináá doo, bineest’ą’ niyąągo, niłhózhǫ́ǫ, ayóo ádéiníínii hágo bidiníígo dóó binááł ts’in bineest’ą’ niyąą doo éí iłhózhǫ́ át’é!”⁴

Díígi’ át’éego tsin bich’į’ ninashdaa nisingo nabinishyąąsh łeh yíní bii’ dę́ę́ háhashdaahgo bineest’ą yishį́į́h dóó yishcha’łéh shiní si’ą́ągo; áko t’áá aníí, éí heet’áo háká adoolwoł? Ákó ndi, sihassin hólǫ́—Ánihiilaaígíí bee ha’ííníłní dóó nihí, bee t’áá yá’ádanį́įt’ééh dooleeł t’áá nihí kad aníít’éhígíí bilah yá’át’éé dooleeł.

Elder Neal A. Maxwell bizéé’ hazlį́į́’go dóó bik’idjį́ biye’ nabidiiłkid, ha’át’ííshą t’áá íiyisíí ́bá hássááh? Shimá dóó shizhé’é bighangi nida’iidíh yę́ę́ háálá hazhé’é ayoo shaa’ahéénízin ńt’éé’.

Niha áłchíní t’áá hoyáánii daazlį́į́go bich’ooní yił nihaań daakahgo ńda’iidį́į́h ńt’éé’ Damóo hiłch’i’go. Damóo bich’į’ hoolzhishgo bee bich’į’ hadeesdzihígíí ałkee nináshnił, kót’áo: “T’áá áká’ananilwo’ dóó áłchíní łahdoo baa áháłýą doo nanilnishgoo’,”doodaii “Baa yoonééh hazhó’ó iists’ąąíí nilí.”

Brother Maxwell bina’nitin yíłt’a’go, beehadesdzihgo ałkée’ ninínił yę́ę́ yoo’ahiiłhan dóó t’áá na’nil’le’dii saad yę́ę́ ni’ kwiishłaa, áko sha’áłchíní t’áá dahóyaanii daazlįįgo t’oo honighaníjį’ ndeests’éé damóogo’, áko yá’át’ééhgo t’áá iidąa’ áda’áłí éí bee baa hashniih. Nihiyaazh aląajį́’, Ryan, ádingo t’áá dikwii naahaigo benashniih baa aheeh niizį́’ nihiłdahózhǫ́ dóó ahaada’jiiniiba’go bił ahoolzhiizh.

Ayóo ádeenííninígíí bił áhííkááhgo, baańtsókees “Da’ bee hadeesdzihígíí dóó ádiishnííłígí’ísh bee bíká’iishyeed doodaii’ bee bíni’ yiish’aah?” Nihí zaad bee ayóo anihoodziilígíí ła át’é, dóó bił kééhwiit’íínii bik’i’nda’adzooí łizhinígíí nidahalin, nihidááhdóó naazį́į́go ́adaaní, “Haashį́į́ yit’éego shaantsínkees éí bee shikína’ízo!” Díí hane’, da’ t’áá ákóha’neehgo doodaii doo t’áá ákóha’neehgo, bee ha’ahóní dóó bee hasih dooleełígíí shį́į́ ádaat’é.⁵

Héída bich’į’ nahwiináágo doo nizhdínó t’į́į́ł da dóó doo yá’ánishóo da doodaii doo naajiinishłíí da bizhdidooniił da éí doo ádiilnííłgo nihaadiit’ąą da. Haada hoot’į́į́hgo nidiníísht’ííl jiníízįįh, ndi háínee’ ayói’iinííninígíí kóbididííniił dóó t’áádoo yá’at’i’́í t’áá hai’át’áo baa jiiníba’ dooleeł yinahjį’ laanaa nizinígíí yididoots’į́į́ł: “Bił háíjeeh hadaałt’é dóó ahiłníídłí háálą́ nido’ anit’ąh. “Ayóí’ándo’níígo niłhoolzhiizh dooleeł—azhą́ łahgo áhoonííł ndi.”

Łahda baa a’áah hasin éí na’nitin bilááhdi bídin hóyée; ajíists’ą́ą́ éí na’nitin bilááh át’é; háíshį́į́ adiits’a’ígíí dóó kwiinizinígíí, “Háí’yit’éego nashiiłnáágo baa ha’oodzį́į́’ígíí kóhódooniid dideeshniił?”

Béénilnííh, bił danihighanígíí Diyin God- ak’i’diitį́į́h bá hazą́ągo ayiilaa, áko ni’iilziih doo t’oo sha’shinda ndi naólní. Dóó háálą́ áhánééh dadiníídzįįł, nihi iiná ndahaazt’i’go, jó ákót’éego kééhwiit’į́į́ lą dadidííniił, nihichį́’ nidahwiisnáá yę́ę́ da, éí ts’idí t’áá ákonééhii lą binahjį’ nihí Yisda’iinííłii bidaniilt’éh dadiidłeeł. Nanitł’ago ahiłneeldeehígíí binahjį’ idahwiil’aah ayóí’ó’ó’ní hazhó’ó bikidiitįįh—diyin binałtéego hazą’.⁶

T’áá át’é bee hoot’į́į́go bił keehwiitį́į́nii bee nihí dziilgo binahjį’ nanitin bíhoo’ááh éí biniye’ nihíkai bee Yisda’iiníiłii bich’į’ nináhiikah.

Nihił bééhózin, ni’ bikaa’ iiná yichxǫ’ hadaałt’éí idłį́ doo biigha’da, ach’ooní idłi, azhniłsehígíí da, aye’, atsi da, atsóí, na’nitiní, doodaii ak’is lé da—ndi dimííl tso ałąą át’éego e’él’í bee yá’át’ééhii azhdi’doolnííł.⁷ Iiná tsin bíighagi honíídlǫ́ǫgo, Diyin God Bi’ayóí’ó’ó’ní nididiilyeeł, dóó háíshį́į́ bich’į́’ baa yiidłee dooleeł. Nihinaagóó diné bíká aneełwo’go, ahił dahńdidiikah.

T’oo bik’édigo, tsin bineest’ą’ jiyąą yę́ę́ doo t’oo eehanii t’éiyá at’ée da; t’áá ahą́ą́h nideedį́į́hgo bee da’́iit’į́nígíí hazhó’ó ninádeelk’íh dóó bee ya’ąąshdę́ę́’ ayóo beehoot’į́į́nii Diyin God bizaad ąą’ ádiilnííł, éí adinídiin łąągo dabiyí, bee chahałhéeł naagóó azhnilch’ééh, t’ah ntsidadííníílgo’go nihí sodizin t’oo bikidjį yę́ę́’ bitsxe’ daazlį́j́į’. Kohoot’ihgo ajéí yilzhólí daaleeh, dóó Diyin God oo’į́nígí át’áo da’joo’į́į́go hahalzhish.

Díí nihoolzhiizh bich’į’ yoolkaałdi, ayói ádeeniiníínii bił ndeelnishgo éí shį́į́ ts’idi alááh át’éi dooleeł—diné yá’á’daat’ééhii ni’ bik’áágoo doo yá’áshxóogóó keedahat’į́. Nihí ha’ahóní łahgo anáánííł haayit’éego ádaańtsídaakeesígíí bike’hgo dóó háí éí íiyisíí ádaatį́. Dóó díí ayóí ó’ó’ní bee adéest’į́į́’ binikaadę́ę́’, éí bee hoołbéédahodoozįįł hái shį́į́ dazh dooleełgo.

Ndi ats’ąąjí nilíínii doo nihá yinízin da dóó ayóí ádeinííníínii doo hooghangóó ahiłnaahkahda doo nizin. Dóó háálá ni’ bikáa’gi honidłǫ́nígíí oołkilí dóó nináháháá bikehgo neeldee,⁸ nihił hahoniłcha’go nideelyiz. Nanitła’bik’izh’diit’į́įgo, t’áá łahájį́’ danííł’į́į́go, háajigo jookahígíí alááh bóhólníih, ha’txį́į́łígíí éí t’áá’a’oh.

Béénílnííh, “Tsį́į́łgo ninízingo, t’áá sáhí yilwoł dooleeł. Iiná yá’át’ééhgo ádadiiłnííł danosingo, ahił yo’kah dooleeł.”⁹ Baa ahéé’ílí, Diyin God dadiiníílzinígíí doo na’oolkiłí nabiníłtł’a da. Bił bééhózin ayói’ádeenííninígíí héíshą íyisíí adaat’í dóó háíshą́ nihí íyisíí ádeet’į́.¹⁰ Áko nihá ha’olní, nihí ałdo’ t’áá ałtsoní ahá biníłdzilgo ha’ííníílnii dooleeł laanaa nihóní.

Shił bééhózin t’áá áaníi łahda ni’ bikáagi’ danihighangóó yínííł bił dahiskid tó ntéél ałníígi nahalin—shináá’ t’ááłá’ijí oodlą́ , łají shináá éí yicha łeh.¹¹ Da’ díígi’ át’áo na’iiłnanígíí nił bééhózin?

Naakijį́’ nda’anish yę́ę́dą́ą́’ ákósdzaa.

Da Diyin God yá hałne’ii bi’oodlą bee ha’ahóní nihí k’éí álilee k’ehgo akihojidlí yichį́ ádee hadoodziih binahjį ish? Ákó t’éego, t’áá hóoshǫ́ nihił dahózhǫ́ǫ dooleeł azhą’ ti’hoonííh kee’ąą nidiilzhish ndi. Táá t’áá niit’é t’áá át’é éí nihił ííshjoní ádoolniił bee hadoodziih yę́ęh t’áá k’ad, haashį́į́ nihił áhoot’éi ndi.¹²

Díí oodlą bináá hwee hólǫ́ k’ad béézhdoolniih, ahodidlaad náázhdidoots’į́į́ł’, éí ni’ bikáa iiná t’ahbítséedi nihí da’oodlą ńt’ę́ę́’. Doo ééhózingóó ádahoonį́į́ł éí yilááhgóó yoo’į́, áko binahjį’ “nihił dahózhǫ́ǫ t’áá ałtsoní ádadiilnííł ádziil bee; áádóó … hasht’ediińt’é.”¹³

Da ha’át’ishį́į́ nanitłago ni’íina’ bee ndaaz k’ad, éí doo hasht’éi doo nííłda nínízingo yínííł naniná? Oodłą anáá t’áá géédgo, Diyin God t’áá ałtsojį́’ oo’į́ yę́ę bił ch’aa silį́į́’ nahalin, dóó da’ éí’sh t’áá’áanii?

Doodaii alááh ’át’éego beenildzid éí t’áá sahí ach’į́ nahwiiná bii’ yinaał ninizin, áko Diyin God yoo’andii’ą’ yiní’ní, dóó díí’sh t’áá’áanii?

Shí’oodłą bee ádishní éí t’áá áanii Yisda’íiníiłii yiighah, ́háálą́ ́t’i’hooznííhgo Bits’íís yee nihá niná ídłá, bik’ee naadiilgąąshígíí ałtso akihojidłí íidoolííł. Nihá ádee hadoodziih “Diyin God bił aha’diit’aah doo łahgo áłnééh da, ayói ííníínígo dóó Bikéé’ yiik’ahgo, “t’áá ałtsoní bee [nihí] ch’į’nahwii’ná éí ahił naałnishgo [nihá] yá’át’ééh dooleeł.”¹⁴ T’áá ałtso t’áadoo le’é.

Dóó háálá Diyin God biłahadiit’aah bá áłchíní daniidłí, díí bee ha’ahoní deidiikił k’ad!

Nihí k’ei doo t’áá ákogi’ ádaat’ééda, ndi nihí ayóí’ó’óní bá hadaałt’éigo` ádadíílnííł t’áá át’ehi át’é silį́į́jį, doo łahgo ánáánííłígíí, ayóí’ó’ó’ní-ałąą-ádaat’éhígíí—ayóí’ó’ó’ní łahgo bee azhdilnééh bił nilinígíí dóó bee ádinóósééłígíí dóó bee nidiidaał’ígíí.

Yisda’iiníiłii ayóí ádéinííniinígíí yah anéédoo’ish éí binaanish. Éí Bi naanish dóó Bi oolkił bik’ehgo. Dii éí nihí nihin naanish éí ha’a’hóní dóó ajéí jooba’ii’ nihí ghangi hólǫ́ iiníílzin ya’ándooka’ígíí bá. “Doo nihee hólǫ́ da [Diyin God bí] bee óhólnííhii doo bee at’í’jiléehda doodaii t’íhooznį́į́go nihá nina’idła Bi’adziil da, ndi Bi’ayóí’ó’ó’ní choidiilįįłgo bee ndiilnishgo niha’ beehaaz’ą́.”¹⁵ President Nelson ałdo’ díí yee na’neeztą́ą́’ nihí ayóí’ó’ó’ní ayóo bídin hóyéé’ aanahát’į́į́go ánihódiit’aahł bilááhdi. “Jesus Christ bee ayói’ó’ó’ní t’áá ákogi’ át’éí bik’í’dazhdidoot’į́į́ł [nihí] zaad dóó iitinígíí bee bééhózin.”¹⁶

Ayóí’ó’ó’ní éí ajéí íiyisíí lahgo ádeelé. Ts’ídá yá’á’t’éehgo bee áhodoonííł, dóó binaadę́ę́’ dabididoo nááhł. Diyin God yá’dahalne’ii ashdładiin nááhaidą́ą́’ ha’oodzi’ éí na’nitin beenilniih: “Hoghangi dóó ła’ ch’éé’á doot’įįł da t’áá bi doo iinízííhgo t’ééyá.”¹⁷ T’áá’ áaniigo, alááhdi ayóí’ó’ónínígíí dóó nizhaagóó éí honéésnáá dooleeł.

Ni’ bik’áá biłheejee’, doo nantł’agóó Diyin God nihił iishj́aą áyiilaa’yę́ę ádeelį́,—nihá dahdoolnih dóó ayóo ádeeniinííníi áájigo bił dahdidiikah laanaa hwiindzin, t’áábi ádeenízin ji’go deikaah.

Áko yá bidáádiníbaal yiníka haskaigo dóó ayóí’ó’óní “binił ch’i bidooltsoł” bí yááhąąsh hooghan jį’,¹⁸ yinishdłąągo éédadoolni’ nisin háálą́ kǫǫ ayói ádabido’ní ńt’éé.

Ayóo bee hoot’i’ bee niłį́į́nii choideel’į́į́ dooleeł dóó dine’é ayói ádeinííniinii deediilts’ééł dóó bił keedahwiit’ii’nii díí ni’ nizhonigíí bikaagí.

Ni dóó shí? Díí ádadiilnííłgo bideíníighah! Bich’į’ danihidziil dóó naasgoo hada’ííníílní! Tsin t’áá biighah honíídłoo dooleeł dóó bineestą’ dadiidįįł nihíł dahózhǫ́ǫ, dóó Christ bee ádinídiin biní’ nihíí’ dahólé naahd’éé adinidiin binahjį’ yeedadoolnííh bił chahałheeł dę́ę́’. Áko adinídiin nihą deedoolts’eełgo, deedinoozįįł. Bikah ádiija’ ayói’ó’ó’ní dóó adinídiin t’óó áłtséhé yeedadoolníí, “bits’ádi’ńłííd dóó abini sǫ’”, éí Jesus Christ.¹⁹

Shí’oodłą’ bee ádishní éí díí—díí t’áá ałtso—baantsiikees yę́ę́ nabilááhdi ayóo ánoołningo áhódoonííł! Oodłą anáá bee Jesus Christ deiniidłą, nihił bééhódoozį́į́ł t’áá ałtsoní yá’át’ééh dooleeł nihoolzhííshgo dóó t’áá k’ad ndi. Jesus Christ bízhi’ binahjį’, amen.