“Kalayo diha sa Uga nga Kasagbutan,” kapitulo 27 sa Mga Santos: Ang Istorya sa Simbahan ni Jesukristo sa Ulahing mga Adlaw, Volume 2, Walay Dili Balaan nga Kamot, 1846–1893 (2020)
Kapitulo 27: “Kalayo diha sa Uga nga Kasagbutan”
Kapitulo 27
Kalayo diha sa Uga nga Kasagbutan
Mga hungihong mahitungod sa pagbalik ni Brigham Young ngadto sa Siyudad sa Salt Lake midagsang sa mga semana nga padulong sa iyang Enero 1872 nga bista sa korte. Ang mga piskal sa teritoryo nakasiguro nga si Brigham mas gusto pang molayas gikan sa hustisya kay sa moatubang sa maghuhukom.1
Sa hinapos sa Disyembre, hinoon, si Daniel Wells nakadawat og dinalian nga sulat gikan sa propeta. “Kita moadto sa oras nga gitakda sa atong pag-atubang sa korte,” mipahibalo si Brigham kaniya.2 Sa adlaw human sa Pasko, mibiyahe siya og 110 ka kilometro nag-agi og kusog nga unos sa nyebe aron sa pagsugat ni Daniel sa Draper, usa ka lungsod nga mga 32 kilometros habagatan sa Siyudad sa Salt Lake. Gikan didto, misakay sila og tren padulong sa amihanan , ug miabut si Brigham sa panimalay hapit na ang tungang gabii.
Usa ka Estados Unidos nga pulis ang midakop sa propeta human sa usa ka semana ug gidala siya ngadto sa korte ni Huwes McKean. Mipabiling kalma ug masaligon si Brigham sa tibuok husay. Nagtan-aw sa iyang tigulang nga edad ug masakitong panglawas, ang mga abugado sa propeta mihangyo sa huwes sa pagbuhi kaniya pinaagi sa piyansa. Gibalibaran ni McKean ang hangyo ug gibutang si Brigham ubos sa pagkabinilanggo sa balay.3
Ang husay gitakda nga magsugod sa dili madugay, ug gitag-an sa Salt Lake Tribune nga ang tanang pamantalaan sa Estados Unidos ug sa Great Britain momantala sa husay niini. Ang “Bantugang Husay” giuswag, hinoon, ug ang mga adlaw sa wala madugay miabut ngadto og mga semana. Mipabilin si Brigham sa panimalay, kasagaran ubos sa pagbantay sa mga pulis. Apan usahay mitambong siya og mga sosyal nga mga hitabo, sama sa dihang siya ug ang gitudlong tigbantay nga pulis miadto sa usa ka sorpresa nga pagsaulog sa adlawng natawhan ni Eliza Snow didto sa gambalay sa Fourteenth Ward.4
Gikan sa Washington, DC, si George Q. Cannon kanunayng nagpadala og mga taho mahitungod sa usa ka kaso nga gisang-at sa mga Santos ngadto sa Korte Suprema sa Estados Unidos, ang labing taas nga korte sa nasud. Ang kaso milalis nga ang gibuhat ni Huwes McKean nga pagtuyo sa dili pagpaapil sa mga Santos sa kinadak-ang mga hurado sa Teritoryo sa Utah ilegal. Kon ang Korte Suprema momando batok sa gipraktis sa huwes, ang matag pasangil nga naggikan sa usa ka dili hustong pagkapundok nga hurado sa Utah—lakip ang mga pasangil batok sa propeta—mabasura diha-diha dayon.5
Gihukman sa Korte Suprema ang kaso kaniadtong Abril. Si Huwes McKean ug George diha sa lawak hukmanan aron sa pagpaminaw sa bista. Bisan og pipila sa ilang mga kauban may pagsalig nga ang korte mohukom pabor kanila, mabalak-ong tan-awon si McKean samtang ang tigdumala nga huwes mibasa sa desisyon sa korte.6
“Sa kinatibuk-ang pagkasulti,” ang tigdumalang huwes mipahayag ,“kami nagtuo nga ang pundok sa mga tawo nga mohukom niini nga kaso wala pilia ug ipatawag sumala sa balaod.”7
Mibiya si Huwes McKean sa lawak nga gibalikas ang paghukom ug nangusog nga siya walay nabuhat nga sayop. Wala madugay ang telegrapo [instrumento sa pagpadala og mensahe pinaagi sa elektrisidad] midala sa balita ngadto sa Utah. Ang tanang kriminal nga pasangil nga giisyu sa dili pinasubay sa balaod nga mga pundok sa katawhan nga mohukom sa kaso diha sa teritoryo gipapas. Si Brigham Young nakalingkawas.8
“Gibale-wala sa Korte Suprema ang mga negatibong pagtan-aw sa relihiyon ug ang mga impluwensya sa politika,” si George nalipay diha sa sulat ngadto ni Brigham wala madugay nianang adlawa. Apan si George naguol mahitungod sa desisyon sa korte, nagtuo nga kini makapasuko og maayo sa mga kaaway sa mga Santos.
“Mahibulong unya ako,” misulat si George, “kon walay grabing paningkamot nga himoon sa pagpasar og balaod batok kanato.”9
Nianang Abril, ang mga Santos sa tibuok Hawaii miadto sa Oahu alang sa usa ka komperensya sa Laie, ang ilang pundokanan sulod sa katapusang pito ka tuig. Mga upat ka gatus ka mga Santos ang mipuyo didto sa pamuy-anan sa tibuok tuig. Kini adunay gamay nga chapel, usa ka eskwelahan, ug usa ka dako nga uma diin ang lokal nga mga Santos ug mga misyonaryo gikan sa Utah nagtanom og mga tubo.
Diha sa komperensya, napulog tulo ka lokal nga mga misyonaryo mipamatuod sa ilang bag-ohay nga mga kasinatian. Ubos sa direksyon ni Jonathan Napela, kinsa gitawag sa pagdumala sa pagkabig diha sa mga isla, ang mga misyonaryo nakabunyag og labaw sa unom ka gatus ka mga tawo. Ang gidaghanon sa mga Santos sa Hawaii nianang panahona molabaw na sa duha ka libo.10
Ang matag elder mopamatuod sa mga milagro nga iyang nakita diha sa natad sa misyon. Bag-ohay lang, giayo sa Ginoo ang usa ka paralitiko nga lalaki human ang mga misyonaryo migamit sa hugot nga pagtuo ug nag-ampo alang kaniya.11 Lain nga lalaki, kinsa nabalian sa iyang bukton human mahulog gikan sa iyang asno, hingpit nga naayo human ang duha ka misyonaryo mipanalangin kaniya. Ang uban nga mga elder nangalagad og balik-balik ngadto sa usa ka gamay nga batang babaye kinsa dili makalakaw. Human sa matag panalangin hinay-hinay siyang naayo hangtud siya nakahimo sa pagdagan ug pagdula pag-usab.12
Human sa komperensya, ang mga misyonaryo mipadayon sa pagsangyaw sa ebanghelyo ug pagpang-ayo sa masakiton. Usa niadto kinsa naninguha sa ilang pagtabang mao si Keʻelikōlani, ang gobernador sa Big Island sa Hawaii. Mihangyo siya sa mga Santos sa pag-ampo alang sa iyang igsoong lalaki, si Hari Kamehameha V, kinsa nag-ungaw sa kamatayon. Kaila kaayo si Napela sa hari, busa siya ug lain nga dugay na nga elder sa Simbahan, si H. K. Kaleohano, miadto sa palasyo ug mitanyag og pag-ampo alang kaniya.
“Nadungog namo ang imong grabe nga balatian,” miingon sila, “ug sinsero kaming nagtinguha sa pagpahiuli sa imong panglawas.” Gidawat sa hari ang ilang tanyag, ug ang mga misyonaryo miduko sa pagtahud. Dayon si Kaleohano mihatag og usa ka kinasingkasing nga pag-ampo.
Sa nahuman ang misyonaryo, nakita si Kamehameha nga mas miarang-arang. Gisultihan niya ang mga elder nga pipila ka mga tawo sa gobyerno kanunay nga mamugos kaniya sa pagpahunong sa mga Santos sa pagsangyaw diha sa mga isla, apan midumili siya sa pagpaminaw kanila. Ang batakang-balaod sa Hawaii mihatag og relihiyosong kagawasan ngadto sa mga katawhan, ug siya mipadayon sa pagbaton niini.
Maabi-abihon ang hari nga nakig-istorya ni Napela ug Kaleohano sulod sa taas nga oras. Sa dihang hapit na mobiya ang mga elder, pipila ka mga lalaki ang miabut nagdala og isda alang sa sakop sa panimalay sa hari. Sa dihang nakita sila ni Kamehameha, mitudlo siya ngadto ni Napela ug Kaleohano. “Ayaw ninyo kalimti kini nga mga hari,” miingon siya.
Gihatagan niya ang mga elder og tagsa ka basket nga isda ug nanamilit kanila.13
Sa mga panahon sa Abril nga komperensya sa Laie, ang mga pamantalaan sa tibuok Estados Unidos naukyab mahitungod sa bag-ong gimantala nga pahayag ni Fanny Stenhouse kabahin sa dinaghan nga kaminyoon, kinsa nahimong labing inila nga babaye sa New Movement. Diha sa basahon, gihulagway ni Fanny ang kababayen-an nga Santos sa Ulahing mga Adlaw isip dinaugdaug ug diskontento.14
Ang kababayen-an sa Simbahan wala malipay niini nga paghulagway. Nagtuo nga kini mas maayo alang sa kababayen-an nga Santos sa Ulahing mga Adlaw sa pagrepresentar sa ilang mga kaugalingon kay sa masayop ang pagsabut sa uban, ang baynte tres anyos nga si Lula Greene misugod sa pagmantala og pamantalaan alang sa mga kababayen-an sa Utah. Gitawag niya ang iyang pamantalaan og ang Woman’s Exponent [Tigbarug sa Babaye].15
Si Lula tinugahan nga manunulat kinsa miserbisyo isip presidente sa usa ka gamay nga branch sa Young Ladies’ Retrenchment Association. Human sa pagmantala sa balak ni Lula, ang editor sa Salt Lake Daily Herald nakagusto kaniya nga mosulat sa iyang pamantalaan. Apan human ang iyang ginsakupan wala makasiguro sa pagdawat kaniya, ang editor misugyot nga mosugod siya og pamantalaan nga iyang kaugalingon.
Ang ideya nakapa-interes ni Lula. Ang bag-ohay nga mga miting kabahin sa mga bagulbol mipakita sa gamhanang impluwensya nga ang kababayen-an nga Santos sa Ulahing mga Adlaw aduna kon sila mamulong kabahin sa mga isyu nga mahinungdanon ngadto kanila. Apan ang kababayen-an sulod o gawas sa Simbahan panagsa ra nga adunay oportunidad sa pagpahayag sa ilang mga opinyon sa publiko. Kadaghanan sa maayong mga butang nga nasulti o nabuhat sa mga Relief Society ug sa Retrenchment Association, gawas pa, wala mahisguti ug maalinggati, ilabi na sa mga tawo sa gawas sa teritoryo.
Unang gipakigbahin ni Lula ang mga plano alang sa pamantalaan ngadto ni Eliza Snow, kinsa dayon mikonsulta ni Brigham Young, uyoan sa tuhod ni Lula. Ang duha mihatag sa ilang suporta ngadto sa ideya. Sa hangyo ni Lula, gitudlo ni Brigham si Lula sa usa ka espesyal nga misyon sa pagserbisyo isip editor sa pamantalaan.16
Ang una nga isyu sa Woman’s Exponent, gimantala kaniadtong Hunyo 1872. Ang pamantalaan mipasundayag og lokal, nasyonal, ug tibuok kalibutan nga mga balita ingon man og mga editoryal, balak, ug mga report gikan sa mga miting sa Relief Society ug sa pagpanaginot.17 Miimprinta usab si Lula og mga sulat ngadto sa editor, naghatag sa kababayen-an nga Santos sa Ulahing mga Adlaw og dapit sa pagpakigbahin sa ilang mga istorya ug sa pagpahayag sa ilang mga hunahuna.
Sa Hulyo, gimantala ni Lula ang sulat gikan sa usa ka Ingles nga babaye nga ginganlan og Mary, kinsa mipakita sa kalainan sa iyang lisud nga kinabuhi isip sulugoon nga bata sa London ug New York ug sa iyang kinabuhi sa Utah. “Kitang ‘Mormon nga kababayen-an’ kinahanglan nga mosulat ug mosulti sa kalibutan—kon kini ba makalipay sa pagtuo kanato o dili—nga kita dili ang kabus, dinaugdaog nga mga tawo nga kita girepresentar nga mao,” mipahayag si Mary. “Wala ako daugdauga dinhi apan libre sa pag-anhi, libre sa paglakaw, libre sa pagtrabaho o walay magbuot.”
“Gusto ko kaayo ang Exponent hangtud karon,” midugang siya. “Kini naghatag og maayong panghunahuna.”18
Sa samang panahon, didto sa amihanang Utah, ang Amihanang-kasadpan nga mga panon sa Shoshone Nation diha na sa ngilit sa kagutom. Duol sa napulo ka libo nga puti nga mga lumulupyo, kadaghanan kanila mga Santos sa Ulahing mga Adlaw, namuyo sa mga yuta sa lumad nga Shoshone sa Walog sa Cache ug sa naglibut nga mga dapit, naggamit sa mga tinubdan sa kinaiyanhong pagkaon sa rehiyon.19
Sa unang pag-anha sa mga Santos sa Walog sa Cache sa tunga-tunga sa mga 1850, usa ka lider sa Shoshone nga ginganlan og Sagwitch nakamugna og maayong relasyon sa lokal nga mga opisyal sa Simbahan ilabi na ni Bishop Peter Maughan, kinsa usahay mihatag og tabang ngadto sa mga Shoshone gikan sa opisina sa ikapulo. Ang mga pakigbisog tali sa duha ka mga katawhan mitubo sa hinapos sa mga 1850, bisan pa niana, samtang nagkadaghan ang mga Santos nga namuyo diha sa walog ug ang mga ihalas nga mga hayop nagkadiyutay.
Aron sa pagsangkap og pagkaon alang sa ilang mga kaugalingon ug sa ilang mga pamilya, pipila sa mga Shoshone misugod sa pagpanglungkab sa mga bakahan sa mga Santos, nagtagad niini isip kabayaran alang sa nawala nilang mga yuta ug sa nagkagamay nga mga kapanguhaan. Tingali aron sa paghunong sa mga pagpanglungkab, ang mga Santos bug-at ang buot nga misulay sa paghatag sa mga Shoshone og mga regalo nga harina ug baka. Apan kini nga mga regalo wala makapuli sa kakulangan nga nahimo sa mga lumulupyo pinaagi sa pagbalhin diha sa Walog sa Cache.20
Atol niini nga panahon, ang mga Shoshone kanunay nga nakigbangi sa gobyerno sa Estados Unidos. Si Koronel Patrick Connor, ang kumander sa tropa sa Kasundalohan sa Estados Unidos nga nahimutang sa Siyudad sa Salt Lake, mipahimulos sa panagbangi isip katarungan sa pag-atake sa mga Shoshone. Usa ka buntag sa Enero 1863, samtang si Sagwitch ug ang iyang mga katawhan nagkampo duol sa Suba sa Bear, nahigmata sila nga nakakita sa mga sundalo nga nagpadulong nganha kanila. Miatras sila aron sa pagdepensa ug naningkamot sa pakig-away sa mga sundalo. Dali silang giliyukan sa mga sundalo, bisan pa niana, walay kalooy nga namusil sa ilang nahimutangan.
Mga upat ka gatus ka mga Shoshone nga lalaki, babaye, ug mga bata ang namatay sa pag-atake diha sa kampo. Nabuhi si Sagwitch sa atake, ingon man ang iyang masuso nga batang babaye ug tulo ka anak nga mga lalaki. Apan ang iyang asawa, si Dadabaychee, ug duha ka humabdos nga lalaki [step son] nalakip sa mga babaye ug mga bata nga namatay.21
Human sa pagpamatay, ang mga Santos sa duol nga pamuyanan miduol aron sa pagtabang sa samaran nga mga Shoshone. Bisan pa niana, ang pag-atake nagpaduda og maayo ni Sagwitch sa mga Santos. Si Porter Rockwell, usa ka Santos sa Ulahing mga Adlaw kinsa usahay mitrabaho isip usa ka scout sa kasundalohan, migiya sa mga sundalo ngadto sa kampo sa mga Shoshone. Pipila sa mga Santos diha sa Walog sa Cache nakakita usab sa pagpamatay nga nahitabo gikan sa usa ka duol nga bungtod, ug ang uban mipasilong ug mipakaon sa mga kasundalohan human sa pag-atake. Bisan si Peter Maughan, kinsa mihulagway sa mga lihok sa mga sundalo ingon og “hinayop,” mituo nga ang mga Shoshone nakahagit sa kapintas. Ang pipila sa mga Santos gani mitawag sa atake og usa ka lihok nga pagbuot sa Ginoo.22
Karon, usa ka dekada human sa pagpamatay, si Sagwitch ug ang iyang mga katawhan mipabilin nga maligutguton sa mga puti nga mga lumulupyo. Bisan tuod ang pagkaandam sa mga Santos nga mogamit sa mga kapanguhaan sa Simbahan aron sa pagsangkap og pagkaon ug mga kagamitan ngadto sa mga Shoshone nakakuha og balik sa pipila ka mga pagsalig, ang pagkawala sa inosenting mga kinabuhi, yuta, ug mga kapanguhaan mibutang sa mga Shoshone diha sa kawalay paglaum nga mga sitwasyon.23
Sa tingpamulak sa 1873, usa ka respitado nga lider sa Shoshone nga ginganlan og Ech-up-wy may panan-awon diin tulo ka mga Indian misulod sa iyang pinuy-anan. Ang labing dako sa kanila—usa ka gwapo, dako og abaga nga lalaki—misulti kaniya nga ang Dios sa mga Santos mao ang samang Dios nga gisimba sa mga Shoshone. Uban sa tabang sa mga Santos, mitukod sila og mga balay, mitikad sa yuta, ug nagpabunyag.
Diha sa panan-awon, si Ech-up-wy nakakita usab sa mga Shoshones nga nagtrabaho sa gagmay nga mga uma uban sa pipila ka puti nga mga lalaki nga kaabay nila. Usa niana mao si George Hill, usa ka Santos sa Ulahing mga Adlaw kinsa nakaserbisyo og misyon diha sa mga Shoshone sa milabay nga kinse ka tuig. Siya usa ka lalaki kinsa makasulti sa ilang pinulongan ug usahay miapud-apod og pagkaon ug ubang mga kagamitan ngadto kanila.
Human makabati sa panan-awon ni Ech-up-wy, usa ka grupo sa mga Shoshone miadto sa panimalay ni George didto sa Ogden.24
Sa wala magdugay, si George Hill nahigmata sa pagkahibalo nga ang grupo sa mga Shoshones anaa sa gawas sa iyang balay, naghulat aron makig-istorya kaniya. Sa dihang gitimbaya ni George ang iyang mga bisita, usa sa kalalakin-an nga nangulo kanila mipasabut ngadto kaniya nga ilang nahibaloan pinaagi sa inspirasyon nga ang mga Santos mao ang katawhan sa Ginoo. “Gusto mi nga moadto ka sa among kampo aron magsangyaw kanamo ug mobunyag kanamo,” miingon siya.
Nahibalo si George nga siya dili makabunyag kanila nga walay pagtugot gikan ni Brigham Young. Nasagmuyo, mipauli ang mga Shoshone, apan wala madugay mibalik sila ug mihangyo pag-usab nga magpabunyag. Sa makausa pa, gisultihan sila ni George nga kinahanglan siyang maghulat sa direksyon sa propeta.25
Dili kaayo dugay human niana, nakigkita si George ni Brigham sa Siyudad sa Salt Lake. “Adunay karga nga nagtungtong sa akong mga abaga sulod sa pipila ka panahon,” miingon si Brigham. “Gisulayan ko kini sa pagkuha. Karon ako kining ihatag nganha kanimo. Kini mahimong imong karga gikan karon. Gusto ko nga ikaw ang moatiman sa misyon ngadto sa mga Indian dinhi niining tibuok amihanan nga nasud.”
Gitambagan niya si George sa pagtukod og dapit pundukanan alang sa mga Shoshone ug sa pagtudlo kanila sa pagpanguma. “Dili ako kahibalo kon unsaon gyud nimo sa paghimo niini,” miingon siya, “apan makakita ka og pamaagi.”26
Kaniadtong Mayo 5, 1873, mibiyahe si George pinaagi sa tren ngadto sa usa ka lungsod mga kwarenta y otso ka kilometro amihanan sa Ogden. Gikan didto misugod siya sa paglakaw padulong sa kampo ni Sagwitch, dise nwebe ka kilometro ang gilay-on. Sa wala pa siya makalakaw og usa ka kilometro, usa ka tigulang nga lalaking Shoshone nga ginganlan og Tig-we-tick-er miduol kaniya, nagkatawa. Nianang buntaga, miingon siya, gipanagna ni Sagwitch nga si George mobisita sa ilang kampo.
Gihatagan ni Tig-we-tick-er si George og direksyon paingon sa kampo ug misaad nga mobalik dayon aron sa pagpaminaw sa iyang pagsangyaw. Mipadayon og lakaw si George ug nakasugat og duha pa ka mga Shoshone kinsa mibalik og sulti sa mga pulong ni Sagwitch. Nahibulong, naghunahuna si George kon giunsa ni Sagwitch pagkahibalo sa eksakto nga adlaw ug oras sa iyang pag-adto. Ngadto kaniya kini usa ka timaan nga ang buhat sa Ginoo sa tinuod nagsugod na taliwala sa mga Shoshone.
Sa wala madugay, nakita ni George si Sagwitch nga nagsingabut nga nagkabayo, nagguroy og laing kabayo sa iyang luyo. “Gihunahuna ko nga ikaw kapuyon,” miingon si Sagwitch, “busa gidad-an ko ikaw og kabayo nga kasakyan.”
Nagkuyog sila og sakay ngadto sa kampo. Daghang mga tawo ang naghulat nga matudloan. Misangyaw si George sulod sa usa ka oras o duha ug nakakita nga daghan ang gustong mopasakop sa Simbahan. Niana nga hapon, mibunyag siya og 101 ka mga Shoshone, lakip ni Sagwitch, ug mikumpirma kanila diha sa daplin sa tubig. Dayon mibiya siya sa kampo nga igo lang gyud ang panahon sa pagsakay sa katapusang tren padulong sa Ogden.27
Sa pagkasunod nga adlaw, mipadala og sulat si George ngadto ni Brigham Young. “Sukad wala gayud ako mibati og ka mas maayo sa akong kinabuhi ni sukad mipahimulos og mas malipayon nga adlaw,” misulat siya. Mao usab ang mga Shoshone ingon og malipayon, iyang naobserbahan, ug miplano sila sa paghimo og mga miting sa pag-ampo matag gabii. Naghisgot sa ilang grabe nga panginahanglan alang sa mga kagamitan, mihangyo siya og mga sinako nga harina alang sa mga tawo.28
Dayon misulat si George mahitungod sa mga bunyag diha sa usa ka sulat ngadto sa iyang higala nga si Dimick Huntington, kinsa makamao usab sa pinulongan sa mga Shoshone. “Ang tinguha ko lamang mao nga ako makabaton sa Espiritu sa Dios sa pagtabang kanako,” mipahayag si George, “nga ako makahimo unta sa pagtuman sa buhat nga gikinahanglan diha sa akong mga kamot.”
“Dimick, tabangi ako kutob sa imong mahimo,” nagpakilooy siya. “Ang buhat mikaylap sama sa kalayo diha sa uga nga kasagbutan.”29
Sa susamang panahon nga ang Amihanang-kasadpan nga mga Shoshone midawat sa gipahiuli nga ebanghelyo, nahibaloan ni Jonathan Napela nga ang iyang asawa, si Kitty, gimandoan sa pag-adto sa isla sa Molokai human natakdan sa Hansen nga sakit, o sanla. Naglaum nga mahunong ang pagkaylap sa sakit didto sa Hawaii, si Haring Kamehameha V mitukod og usa ka kolonya didto sa dawis sa Molokai Kalaupapa aron sa pagkwarentina sa mga tawo kinsa mipakita og mga timaan nga natakdan. Tungod kay ang sanla gituohan nga dili maayo, ang pagpapahawa ngadto padulong sa kolonya sa kasagaran usa ka sentensya sa tibuok kinabuhi.
Matinguhaon nga dili mabulag ni Kitty, mikuha og trabaho si Napela diha sa Kalaupapa isip assistant supervisor sa kolonya. Ang iyang bag-o nga mga katungdanan naglakip sa pag-apud-apod og mga rasyon ug sa pagreport kanunay ngadto sa hunta sa panglawas. Ang trabaho nagbutang kaniya duol sa natakdan nga mga tawo, nagdugang sa iyang kalagmitan nga makakuha sa sakit.
Sa dihang siya ug si Kitty miabut sa kolonya sa tingpamulak sa 1873, misugod si Napela sa pagsangyaw sa ebanghelyo ug sa paghimo og mga miting matag Dominggo uban sa mga Santos nga nasakit og sanla. Giamigo usab niya si Padre Damien, usa ka Katoliko nga pari nga nagserbisyo sa Kalaupapa, ug si Peter Kaeo, usa ka miyembro sa harianong pamilya sa Hawaii kinsa nakakuha sa sakit ug miabut dili dugay human ni Kitty ug Napela.30
Diha sa kolonya, mipuyo si Peter sa maypagka-hayahay nga gamayng balay nga nag-ambo sa dawis. Mikuha siya og mga sulugoon, midawat og mga regalo gikan sa iyang adunahan nga pamilya, ug adunay gamay nga kasayuran sa pag-antus sa mga tawo sa isla. Sa dihang iyang nahibaloan nga usa ka lalaki namatay sa pamuy-anan, tataw nga nakurat si Peter ug gisultihan si Kitty mahitungod niini.
“Dili kini bag-o,” mitubag siya. “Mamatay sila hapit kada adlaw.”31
Sa Agosto 30, 1873, si Peter miuban ni Napela sa pagbanabana sa mga panginahanglan sa mga tawo diha sa kolonya. Dag-umon ang kalangitan samtang sila mitadlas sa dawis ngadto sa mga payag ug mga balay-silonganan diin ang pipila sa mga residente namuyo. Mihunong si Napela og una sa usa ka kweba ug nakigsulti ngadto sa tulo ka mga lalaki, tulo ka mga babaye, ug usa ka gamay nga batang lalaki mahitungod sa ilang mga rasyon. Si Peter nahikurat. Ang sakit hingpit nga mipangil-ad sa mga nawong sa pipila kanila. Ang uban nawad-an og mga tudlo.
Wala madugay, nasugatan ni Napela ug Peter ang usa ka babaye nga may grabing hubag sa bitiis. Diha na siya sa Molokai sulod sa tulo ka tuig ug nangagisi na ang iyang mga sinina ug pang-ilawom nga mga saput. Gisultihan siya ni Napela nga kon siya moadto sa tindahan sa kolonya inig ka Lunes, makadawat siya og bag-ong mga saput.
Sa Oktubre, ang hunta sa panglawas nakahibalo nga si Napela nanghatag og pagkaon ngadto sa timawa nga mga tawo diha sa kolonya kinsa walay pagtugot sa pagdawat niini. Gipapahawa siya sa iyang pwesto ug gimandoan sa pagbiya sa Kalaupapa. Diha-diha dayon gisultihan ni Napela si Kitty sa balita. Sa dihang nakaplagan ni Peter ang magtiayon sa wala madugay, sila nanaghilak. Si Kitty dili kaayo maayo sa pagkakaron, ug dili gusto si Napela nga mobiya kaniya.32
Mihangyo si Napela sa hunta sa panglawas sa pagtugot kaniya nga mopabilin isip tig-amuma ni Kitty. “Ako nanumpa sa atubangan sa Dios sa pag-amuma sa akong asawa diha sa kabaskog ug sa kasakit, ug hangtud ang kamatayon mobulag kanamo,” misulat siya. “Ako saysenta anyos ug wala nay taas nga panahon nga mabuhi. Sulod sa mubong panahon nga nahibilin, gusto ko nga ikauban ang akong asawa.”
Ang hunta mitugot sa iyang hangyo.33
Niadtong Disyembre 1873, human sa mga katuigan nga pag-impluwensya alang sa Simbahan ug sa Utah didto sa Washington, DC, si George Q. Cannon gipapanumpa isip ang delegado sa teritoryo ngadto sa House of Representative sa Estados Unidos.34 Si George nangandam sa iyang kaugalingon alang niining higayuna. Mibati siya og kaluya ug kamingaw sa miagi nga gabii, apan human nag-ampo alang sa tabang, mibati siya nga napanalanginan uban sa kalipay, kahupay, ug kalig-on.
“Ania ako dinhi nga walay usa ka tawo kinsa may simpatiya kanako,” gipadayag niya sa iyang journal, “apan ako adunay usa ka Higala kinsa mas gamhanan kay kanilang tanan. Dinhi niini ako nagmaya.”35
Sayo sa mga 1870, ang opinyon sa publiko kabahin sa Simbahan mubo sukad masukad sa Estados Unidos. Si Presidente Ulysses Grant determinado sa pagtapos sa dinaghang kaminyoon sa Utah, ingon nga nakasaad na sa paghunong sa mga paningkamot nga mahatagan og pagka-estado ang Utah hangtud kana mahitabo. Sa tingpamulak sa 1874, si Senador Luke Poland mipresentar og laing balaodnon nga gidesenyo sa paglig-on sa Morill Anti-Bigamy Act pinaagi sa pagkuha og mas dako nga gahum sa mga korte sa Utah.36
Si Fanny ug T. B. H. Stenhouse, sa kasamtangan, mipadayon sa pagsulat og pagpanaway kabahin sa Simbahan ug namulong batok sa dinaghan nga kaminyoon ngadto sa mga tigpaminaw sa tibuok kalibutan.37 Sa samang paagi, si Ann Eliza Young, usa sa daghang asawa nga mibuwag na ni Brigham Young kinsa mikiha kaniya aron makigdiborsyo, misugod sa pagpamulong sa publiko nga nagdaut sa Simbahan. Human sa pasundayag sa Washington, DC, nga nianang panahona, si Ann Eliza mipanghimaraut sa pagkapili ni George Q. Cannon ngadto sa Kongreso, si Presidente Grant nakig-istorya kaniya ug kinasingkasing nga miuyon sa iyang panglantaw.38
Nagpuasa ug nag-ampo alang sa paggiya, naningkamot si George sa paggamit sa iyang impluwensya sa paghunong sa Poland nga Balaodnon. Nangayo usab siya og tabang gikan sa mga kaanib. Bag-ohay lang, si Thomas Kane ug ang iyang asawa, si Elizabeth, migahin sa tingtugnaw kauban ni Brigham Young sa Utah. Na-impluwensya sa mga basahon ug mga report sa mga pamantalaan nga madinumtanon, mianha si Elizabeth sa teritoryo nagpaabut sa pagkaplag og mga babaye kinsa gidaugdaug ug walay paglaum. Hinoon, nakahimamat siya og mabination, sinsero nga mga babaye kinsa maunungon ngadto sa ilang relihiyon. Human dayon sa biyahe, ang mga pagtan-aw ni Elizabeth sa mga Santos gimantala diha sa usa ka basahon. Diha niini, iyang gihulagway ang mga Santos sa minatarung, bisan og mipadayon siya sa pagsupak sa dinaghan nga kaminyoon.
Salamat sa laing bahin sa basahon ni Elizabeth, gidani ni George ang iyang kauban nga mga mambabalaod sa pagpagaan sa pipila ka mga aspeto sa Poland Bill. Apan wala sa iyang mga paningkamot ang nakapugong ni Presidente Grant sa pagpirma niini nga mahimong balaod sa tunga-tunga sa Hunyo.39
Nianang ting-init ug tinglarag, si William Carey, ang abogado sa Estados Unidos diha sa Utah, mihimo og mga lakang sa pagdemanda sa bantugang mga Santos kinsa nagsunod sa dinaghang kaminyoon. Mibalik si George niini nga panahon ngadto sa Utah, ug sa pagka-Oktubre gi-aresto siya sa mga pasangil nga kalabut sa iyang dinaghang kaminyoon. Nag-atubang sa posibilidad nga mas daghang mga pag-aresto sa mga Santos, ang mga lider sa Simbahan mihukom sa paghimo og usa ka korte sa pagtino kon pinasubay ba sa balaod ang Morill nga balaod batok sa dinaghan og asawa.
Naghimo og kasabutan uban ni Carey, nagkauyon sila sa pagtugot kaniya sa pagkonbikto og usa ka lalaki tungod sa daghan og asawa aron ang mga abogado sa Simbahan makaapelar sa kaso ngadto atubangan sa mas taas nga hukmanan. Agi og baylo, ang pederal nga abogado misaad nga siya dili modemanda og lain pa hangtud ang proseso sa giapelar nga gisulayan nga kaso nahuman. Sa paghimo niini nga kasabutan, ang mga lider sa Simbahan milaum nga ang taas nga hukmanan mohukom nga ang balaod sa supak sa dinaghan og asawa milapas sa relihiyosong mga katungod sa mga Santos ug mowagtang sa pagkahinukman nga sad-an.
Si George Q. Cannon gibuhian pinaagi sa pagpyansa sa wala madugay human sa iyang pagdakop. Nianang gabhiuna, iyang gikahinagbo si George ug Amelia Reynolds nga nagsuroy-suroy subay sa habagatang bahin sa luna sa templo. Si George Reynolds usa ka batan-ong Santos nga Briton kinsa miserbisyo isip secretarya ni Brigham Young. Nianang ting-init naminyo siya ni Amelia, ang iyang unang dinaghan nga kaminyoon. Nakaila kaayo ni Reynolds, si George Cannon mirekomindar kaniya isip ang angayan nga kandidato alang sa pagsupak sa balaod batok poligamiya.
Miuyon si Reynolds. Tungod kay ang balaod mouswag lamang kon siya makonbikto, si Reynolds dayon mihatag og lista sa mga tawo kinsa makabarug isip mga testigo batok kaniya diha sa korte. Giaresto siya sa wala madugay tungod sa daghan og asawa. Ang huwes mibuhi kaniya nga pinansiyahan ug mitakda og petsa alang sa iyang bista.40