Vuli kei ira na Yalododonu Edaidai
Na kena rawati na vuku e ka ni bula taucoko, e itavi vakalou, vakavinavinakataki kina na Tamada Vakalomalagi ka ra doka vakalevu o ira na Nona italai.
Vei koya ena curuma na buturara ni vuli me na saga yani me vakataki Mosese ni tadrava na vunikau kama; sa tucake tu ena vanua tabu; ena vakatikori vua na veika sa vakalou.” e kaya o Peresitedi J. Reuben Clark Jr. (1871–1961), e dua na lewe ni Mataveiliutaki Taumada, ena nona vosa ni vakatikori ni peresitedi vou ni Brigham Young University. “Me da rawata rawa na dina oqo—ena veigacagaca kece ni vuku ni tamata, sega walega ena veidokai, ia ena yalo ni sokalou.”1
Oi keda na Yalododonu Edaidai eda vakabauta na vuli, ka sa tu vei keda na ivakavuvuli ni kena rawati kei na vuna me da saga kina. Na noda vakabauta vakalotu e vakavulica vei keda me da vakasaqara na vuli ena Yalotabu ka sa noda itavi me da vakayagataka na kila ka oqo ki na nodra qaravi na kawa tamata kecega.
Noda Vakasaqara na Dina
“Na [noda] lotu …e vakauqeti keda me da vakasaqara vagumatua na kila ka,” a vakavulica o Peresitedi Brigham Young (1801–77). “Sa sega tale ni dua na mataqali tamata era bula tiko era sa gadreva dina me ra raica, rogoca, vulica ka kila vakavinaka na dina.”2
Na noda vakasaqara na dina e dodonu me rabailevu me vakataka na noda bula e veisiga ka titobu me vakataka na veika sa dau yaco vei keda. Vua e dua na Yalododonu Edaidai sa vuli vakavinaka e dodonu me na vakasaqara me kila vakavinaka na kedra bibi na veika dredre vakalotu, vakayago, vakaveimaliwai, kei na politiki ni vanua. Na levu ga ni noda kila na lawa vakalomalagi kei na veika ni vuravura, na levu ni noda vakauqeti ira era tiko vakavolivoliti keda ena veika vinaka ka da na taqomaki mai na veivakauqeti ni veika butobuto ena rawa me vakatanitaki keda ka vakarusai keda.
Ni da vakasaqara na dina, e gadrevi me da na vukei mai vua na Tamada Vakalomalagi dauloloma. Ena rawa me dusimaki keda na Nona Yalotabu ka vaqaqacotaka na noda sasaga vuli ka tugana rawa na ka dina. E sega ni veivakavulici walega na Yalotabu ena kalasi se vakavakarau ki na veitarogi ni vuli. E veivakavulici ena gacagaca kece ni noda bula kei na veivanua eda vakayacora kina—e vale, e vanua ni cakacaka, kei na lotu.
Ni da vakasaqara me da ciqoma ka vakayacora na veidusimaki ni Yalotabu ena vuravura oqo ni veivukiyaki kei na dredre ni veisiga, eda sa vorati ena itukutuku cala ka sega na betena era solia mai na tekinolaji vovou. E rawa ni yaco me vaka e kaya e dua me da “‘tamata tavuni’—tevuki ka vakamamaretaki ni da sema ki na kilai vakatotolo ni itukutuku ena tabaki ga ni dua na bulukau.”3
Eda sa vakatarogi talega mai vei ira na dauvakatataro, saikolaji ni televiseni, mekesini ni veika vou, kei ira na daukakaburaki ni veika vakaitukutuku, ka rawa ni ra moici keda ena iwalewale qaseqase ni nodra vakatataro. Kena ivakaraitaki, a kaya o Peresitedi Spencer W. Kimball (1895–1985), “E se sega vakadua ni bau dua na gauna e vuravura me tubu kina na veilecayaki ena vuku ni nodra itavi na [marama kei na tagane][me vakataka na gauna oqo].”4
Ena ituvaki vakaoqo, veilecayaki, yalolailai, se lomalomarua ena rawa me na vakaluluqataka na noda vakabauta ka da gole tani mai vua na iVakabula kei na noda tara cake na Nona matanitu e vuravura. Kevaka me da vakatulewa ki na veiveisau kei na sala vakavuravura, eda na “veitosoyaki ka veikauyaki ena cagi kecega ni vakavuvuli, ena ilawaki ca ni tamata, ena dauveivaqaseni sa nakiti kina na veivakabulai” (Efeso 4:14).
Ena kena sega ni vakarorogo ki na veika vakavuravura, sa vakavulica kina na nona ivakavuvuli na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai E kilai levu sara na kena iduidui. Ena takiveiyaga ka sega ni mana na veiveisau, veika vou, ivakavuvuli taurivaki raraba ni veika vakavuravura. Na ivakavuvuli sa iyaqa ni veitaqomaki, veidusimaki, kei na dina. Kevaka me da dregata na noda sasaga kei na veidusimaki ena vunau kei na ivakavuvuli, ka vakabauta na Turaga o Jisu Karisito ka vakarorogo vua na parofita, ena qaqaco ka tudei na noda vakatulewa ni bula oqo.5
Me da kakua ni rere. E vakavulica o Peresitedi Henry B. Eyring, na iMatai ni Daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada ni: “Sa kila tu na Turaga na veika me na solia vei iko mo cakava kei na veika mo kila. E dau loloma ka kila na ka kecega o Koya. Sa qai rawa mo nuidei tiko ni sa vakarautaka na veika o Koya mo vulica ena vuku ni nomu veiqaravi. Ena sega ni matata vei iko na veigauna yadua oqori. … Ia ni ko vakaliuca na veika vakayalo ena nomu bula, ko na vakalougatataki mo kila na veika mo vulica, ka vaqaqacotaki mo cakacaka vagumatua.”6
Bula Kilikili ni Tamata Yadua
Me na semati na noda vuli kei na noda bula kilikili me da dusimaki kina mai vua na Yalo Tabu. Me da drotani mai na garogaro ca, iyaloyalo vakasisila, na vakatotogani ka vakakina na vakasama butobuto me baleti keda kei ira na tani. Na ivalavala ca e vakavuna me lako laivi na Yalo ni Turaga, ni yaco oqori, ena takali na veivakararamataki cecere ni Yalotabu ka kataremoremo na rarama ni vuli.
Sa yalataki tu vei keda ena ivakatakila ni gauna oqo ni gauna eda rai matua tikoga ki na lagilagi ni Kalou, ka oka kina na noda bula kilikili, ena “rarama na yagomudou taucoko, ka sega na [tikida] sa butobuto; ia ko koya sa vakararamataki sa kila na ka kecega” (V&V 88:67).
Eda na vakadinadinataka na ivakavuvuli tawamudu oqo kevaka me da sa cakava sara ga oqo. Ko nanuma beka na gauna o a cudru kina, veileti, se veiba. Ko a rawa beka ni vuli vakavinaka? O a vakararamataki beka ena gauna o ya
E vakabutobutotaka na vakasama na ivalavala ca kei na cudru. Erau vakavurea na saqati ni rarama kei na dina e solia na vuku, sai koya na lagilagi ni Kalou (raica V&V 93:36). Na veivutuni, e dau vakasavasavataka na noda ivalavala ca mai na solibula veisorovaki i Jisu Karisito, ka sa ikalawa bibi ni salatu ni vuli vei ira kece era vakasaqara na rarama kei na dina ena kaukauwa ni veivakavulici ni Yalo Tabu.
Eda sa tamata uasivi sara, ia sa rawa me da saga me da kilikili ki na veitokani ni Yalotabu, me na vakarabailevutaka na noda kila ka vakarautaki keda me da totaka na dina, ka vorata rawa na veivakaogai ni veika vakatamata, ka veiqaravi yani ena dodonu.
Vuli Ka
E dodonu me da vakarautaka na veika eda ganita kei ira eda qaravi ira tiko ni da digitaka na veika me da vulica. E dodonu me tiko vei keda na kila ka e gadrevi raraba. Sa dodonu me vuli na tamata yadua me itataqomaki ka rawa ka kina.
Sa nuitaka tiko na Tamada Vakalomalagi me da digidigi ka vakauqeti me da vakadikevi keda kei na noda gugumatua ka digitaka na vuli me da na taura. E ka bibi na ka oqo vei ira na itabagone era se qai biu koronivuli torocake kei na kaulotu ka ra sa vakasamataka tiko me ra tosoya na nodra vuli kei na vakacakacakataki. E dina ga ni na duidui na digidigi ni tamata yadua, eda na veidutaitaka mada na veika eda sa kila, ka da vakabauta ni sa tautauvata kei ira na Yalododonu Edaidai.
Elder Oaks: Me vakataka e vuqa na cauravou, a kaukauwa sara na noqu saga vuli, tomani tikoga, ka vakauqeti ena gagadre meu rawata na qarava na noqu matavuvale. Ni oti ga na koliji sa tarava sara na koronivuli ni vakoroi. Au a sauma na noqu vuli ena cakacaka vagauna kei na dinau me qai saumi lesu niu sa cakacaka vinaka. Au sa laki vakamau sara, ka vakaluveni. Na noqu qaravi watiqu kei na noqu matavuvale a torocake kina na noqu vuli ka vakauqeti au sara vakaukauwa meu vakoroi ka tomani yani na noqu cakacaka ni bula oqo. Ni sa oti na noqu vuli taumada, au sa laki vakayagataka na noqu gauna ena vuli ni noqu cakacaka kei na raici ni itukutuku ni Lotu kei na vuli raraba.
Sister Oaks: E dau duidui sara na nodra sala ni vaqara vuli kei na kila na yalewa mai vei ira na tagane. Au a tubu cake ena gauna e dau rua ga na nodra digidigi na yalewa me ra bula rawati ira—na qasenivuli kei na nasi. Na noqu “leqa” au a sega ni bau vakasamataka e dua vei rau oqo. Au a vakawalena ka beca tu ga na dodonu meu rawati au vakaiau ena veika vakailavo. Au taleitaka sara na vuli, kau kila na cakacaka, kau taleitaka dina na cakacaka. Au a cakacaka vakalevu ena gauna ni sereki, kau gugumatua sara e koronivuli. Niu sa kidava rawa ni dodonu meu bula rawati au, au a rere, ka voleka niu ciba, ena veika sa tadravi au tu mai liu. E sega vei au na kila vakacakacaka. Na noqu vuli itovo vakavanua a vakasinaita na yaloqu, ia oqo me sa na tawa na noqu baosi ena ilavo.
Au laki vuli ena koronivuli ni vakoroi meu kila na cakacaka meu bula rawati au kina. Au a taleitaka vakalevu na vuli oqo ka sega walega niu kila na veivakasama vovou ia au sa kila na ka au rawa ni cakava. Na veika au dau maduataka ka luluqa tu kina, au sa rawata rawa ka gugumatua meu tadrava na noqu bula.
Vakatulewa Bibi
Eda kila ni sega ni dua tale na ka e veilecayaki vakalevu me tautauvata kei na noda sega ni kila na ka me da cakava ki na noda bula, ia e sega ni dua na ka e veivakalougatataki me tautauvata ni da sa kila na ka eda rawa ni rawata. Wilika na nomu veivakalougatataki vakapeteriaki, vakasamataka na nomu kila kei na taledi, ka toso i liu. Kalawa yani, ena tadola na veikatuba. Kena ivakaraitaki, ena gauna sa laki vuli vosa Vakavalagi titobu kina o Sister Oaks, a sega ni tadra me laki yaco ki na dua na kabani ni tabaivola e Boston Ni sa vuli ni veika vakavika tiko kina o Elder Oaks, a sega ni namaka me laki vulica na lawa, ena Brigham Young Univesiti, ka cakacaka sara ena Mataveilewai Levu e Utah. Vua na Turaga, “sa veivuke na ka kecega [me da] vinaka kina” (Roma 8:28), eda na vuli tikoga ena kena ituvatuva ni toso tiko na noda bula oqo.
E dodonu me da vuli vakavuku baleta ni vuli sa ka tawamudu, ni veivuku se kila ka se “kila ena bula oqo” eda rawata rawa “ena tu ga vei keda ni da sa na tucaketale mai na mate” (V&V 130:18).
E ka ni rarawa ni vuqa, vakabibi na marama, era vakatitiqataki ira vakai ira ka lomatarotarotaka na nodra rawa ka. Ena nona vosa o peresitedi ni BYU o Elder Cecil O. Samuelson Jr. ena Vitusagavulu vei ira na goneyalewa era vuli vika, vakadidike, kei na idinia a kaya kina: “E kaya vei au e dua na nomuni parofesa … ni so vei kemuni era raici ira sobu vakalevu ena nodra rawa ka me vakatauvatani kei ira na cauravou, e dina ga ni sa vakadinadinataki ni sega ni vakakina. E sega ni gadrevi mo ni kila na nomuni dui taledi, kila, rawa ka, kei na kaukawa ka kakua ni lecava tiko na isolisoli sa solia vei kemuni na Kalou 7
Vakabibi vei ira na marama ni ra dau sotava na veika dredre ni ra saga na cakacaka toro cake. A volavola mai me vakasalataki e dua na goneyalewa yabaki 20 vakacaca me na bula rawati koya. A kaya ni sa laki raica oti e dua na vakailesilesi vakalotu me laki vuli lawa ka a vakayalolailaitaki koya mai. Eda sega ni kila na veika e rawata rawa se sega; na ivakasala a soli vua e rairai vakayavutaki ena veika o ya se veivakauqeti e semati ki na kena ituvaki. Ia e sega ni vakilai na nona sasaga ena nona ivola, ka sa matata me sa vakasalataki me rawata na ivakatagedegede cecere sara e rawata rawa o koya.
Na ikuri ni vosa nei Peresitedi Thomas S. Monson ena soqoni ni iSoqosoqo ni Veivukei ena 29 ni Sepiteba, 2007, a kaya vei ira na marama: “Kakua ni masulaka na cakacaka e veiraurau kei iko, ia mo masulaka mo veiraurau kei na nomu cakacaka. Sa qai yaco kina mo dua na caka mana, ka sega ni nomu cakacaka.”8
Me qarauni me vaka ni gadrevi me vakacavari na vuli ka tauyavutaki na ilavo maroroi, era na temaki na tagane kei na yalewa me ra vakawalena na vakamau. E sega ni dodonu me rawati na cakacaka vinaka me qai kua na vakamau, na yavubula tawamudu, baleta beka ni sega ni sema donu ki na cakacaka, na yavubula vakavuravura.
E dua na itokani a tomani luvena yalewa me curu ki na dua na koronivuli ni vakoroi ena tokalau kei Amerika. Sa kila tu o luvena vuku oqo ni nona vuli ena koronivuli cecere oqo, ena sauma e dua na ilavo levu. Na vuli torocake vaqo sa veiraurau na kena saumi, ia ena kena oqo, a masu o luvena ka vakila ni na rairai sega ni tarova na nona vakamau na ilavo levu me saumi, ena rairai sa na cakacaka tikoga ka sega ni tiko e vale. Mo yalomatua. Eda duidui kece sara. Kevaka mo na vakasaqara na Nona ivakasala, ena vakatakila mai na Turaga na veika e vinaka vei iko.
Gagadre mo Vuli
E vakavulica o Elder Jay E. Jensen ena Mataveiliutaki ni Vitusagavulu ni sa gadrevi me da “tomana tikoga na vuli me da torocake kina.”9 Na toro cake oqori me na vagatari ena gagadre ni vuli, ka dusimaki ena veika tawamudu.
Me ikuri ni noda kila ka tiko vakacakacaka, e dodomu me da vulica na ivakarau ni vakacegui ni yalo, matata ena veimaliwai, ka itubutubu ka lewenivanua vinaka. E vica na ka e veivakacegui ka marautaki ni vakatauvatataki kei na vulica e dua na ka vou. Mai na ka oqo era na yaco mai kina na marau cecere, vakacegu, kei na bula vakailavo totoka. E sega ni cava ga e koronivuli na kila ka. Na tomani tikoga ni vuli ena vakatorocaketaka me da taleitaka ka marautaka na cakacaka kei na totoka ni vuravura oqo. Na mataqali vuli vaqo e ulabaleta na veivola kei na vakayagataki ni dua na tekinolaji vou, me vakataka na Initaneti E oka kina na sasaga vakavuku. E oka talega na tamata kei na veivanua: na veivosaki kei na itokani, sikova na vale ni iyaya makawa kei na vakatasuasua, kei na gauna ni veivukei. Me raraba na noda rai ka da marautaka na bula oqo.
Eda na buno me rawati na noda inakinaki, ia na noda buno oqo ena vuavuai vinaka me vakataka na noda vuli. Na kaukauwa eda sa mai rawata ena kena vorati rawa na bolebole ena tiko vata ga kei keda ena veigauna tawamudu. Me da kakua ni vuvutaki ira era rawati ira tu vakavinaka ni rawarawa tu ga vei ira. Na inaki ni torocake a sega ni rawarawa, ia o ira na tamata e rawarawa vei ira e gadrevi me ra vakatorocaketaki ena solibula tale eso se tagutuva laivi na veika mai liu o ya na inaki ni bula oqo.
E ka bibi, ni sa noda ilesilesi me da tomana na noda vuli vakayalo ena noda vulica na ivolanikalou kei na veivola ni Lotu ka tiko ena soqoni ni lotu kei na valetabu. Na tugani ni vosa ni bula ena vakabulabulataki keda, ena vagumatuataki keda cake me da vakavulici ira eda lomana, ka vakarautaki keda ki na bula tawamudu.
Na inaki bibi ni dua na vuli o ya me da itubutubu ka italai vinaka ena matanitu vakalou. Ena kena inaki tudei na noda tubu, kila ka, kei na vuku eda rawata rawa sa vakavukuya na yaloda ka vakarautaki keda ki na bula tawamudu, ka sega ni ivola ni rawa ka vakavuli. Na veika ni Yalotabu sai koya na veika sa tawamudu, kei na noda veimaliwai vakamatavuvale, e dregati ena kaukauwa ni matabete, sa vua ni Yalotabu. Na vuli sa isolisoli ni Kalou; sa yavudei ni noda vakabauta ni da vakayagataka me ra qaravi kina na tani.
iMawi: Veitaba o Craig Dimond; imatau: itaba vakadroini mai vei John Luke, Matthew Reier, kei Christina Smith
iTaba vakadroini mai vei Robert Casey, Marina Lukach, kei Craig Dimond
iTaba vakadroini mai vei Matthew Reier, Craig Dimond, kei Christina Smith
E sega ni veivakavulici walega na Yalotabu ena kalasi se vakavakarau ki na veitarogi ni vuli. E veivakavulici ena gacagaca kece ni noda bula kei na veivanua eda vakayacora kina—e vale, e vanua ni cakacaka, kei na lotu.
E sega ni yala ga na vuli e koronivuli. Na tomani tikoga ni vuli ena vakatorocaketaka me da taleitaka ka marautaka na cakacaka kei na totoka ni vuravura oqo.