Na Cava na iBalebale ni Veisorovaki vei Iko?
Mai na nona vosa ena Koniferedi ni Brigham Young Univesiti ena 5 ni Me, 2006.
E tuvanaki cecere na Veisorovaki me baleta na tamata yadua kei na veika e sotava ka vakayacora.
A vakavulica na Pafofita o Josefa Simici, “Na yavu ni ivakavuvuli ni noda Lotu o ya na nodra ivakadinadina na iApositolo kei na Parofita me baleti Jisu Karisito, ni a mate, bulu, ka tucaketale ena ikatolu ni siga ka lako cake ki lomalagi; kei na veika kece tale eso e salavata kei na noda Lotu era sa tokona talega.”1
Na veivakavuvuli bibi oqo era sa vakayavutaki tu ena Veisorovaki i Jisu Karisito. Na vosa Veisorovaki “sa vakamacalataka na kau mai ‘ni dua’ vei ira a vukitani, ka sa ivakatakilakila ni sa vakaduavatataki na tamata kei na Kalou. Na ivalavala ca e vakavuna na vukitani, o koya gona sa inaki ni veisorovaki o ya me vakadodonutaka se bokoca na isau ni ivalavala ca.”2 Au vakabauta ni dau rawa talega na vukitani mai vua na Kalou ena vuqa na inaki tale eso ka sega walega ni ivalavala ca.
E levu ka wavoliti keda tu na veika e vakavuna na noda lako tani vakayawa mai vua na Tamada Vakalomalagi kei na iVakabula. E ka ni marau, ni sa vakarautaki tu na Veisorovaki ena vuku ni veika kece oqo. Oqori na vuna a vakamacalataka kina o Jekope, na taci Nifai, ni Veisorovaki sa “tawa yalani” (2 Nifai 9:7), sa kena ibalebale ni sa sega ni vakaiyalayala se rawai rawa vakavuravura. O koya gona ni sa cecere sara ka yaga dina na Veisorovaki. Sa gadrevi kina me da kakua walega ni vakavinavinakataka na isolisoli sega ni vakatauvatataki rawa oqo ia me da kila sara vakavinaka.
Sai Jisu Karisito duadua ga e rawa ni vakayacaora na Veisorovaki cecere oqo baleta ni sai Koya ga sa uasivi duadua ka Luvena Duabau Ga na Kalou na Tamada. A ciqoma na Nona ilesilesi me baleta na cakacaka bibi oqo mai vei Tamana ni bera ni buli ko vuravura. Na nona bula vakatamata a sega kina na ivalavala ca, kei na dave ni Nona dra, na Nona vakararawataki mai na were kei na kauveilatai, na Nona soli bula me mate, kei na Tucaketale ni yagona mai na ibulubulu sa yaco kina e dua na Veisorovaki sa taucoko baleti ira na itabatamata kei na veigauna kecega.
Sa rawa kina ki na tamata yadua me Tucaketale ena vuku ni Veisorovaki. Ia, na noda dui caka cala kei na ivalavala ca, sa gadrevi kina mai na Veisorovaki me da vakabauta na Turaga o Jisu Karisito, me da veivutuni, ka muria na lawa kei na cakacakatabu vakalotu ni kosipeli.
Na Tawa Mate Rawa kei na Bula Tawamudu
E dau vakayagataka kina vakalevu na tikina talei ena noda soqoni kei na ivolatukutuku o ya na tikina matata ka lekaleka oqo mai na ivola i Mosese: “Raica oqo na inaki kei na lagilagi ni noqu cakacaka—me ra tucaketale mai na mate na tamata kece ga, ka rawata na bula tawamudu” (Mosese 1:39).
Ena vuku ni Tucaketale, eda na sega ni mate rawa tale. Ena vuku ni Veisorovaki, o ira era sa vakabauta dina na Turaga o Jisu Karisito ka taura na Yacana, ka ra veivutuni ka bula voli ena Nona kosipeli, ka maroroya na Nona veiyalayalati kei na Tamana, ka vakayacora na cakacakatabu vakalotu ni veivakabulai ena sala kei na vanua vakalou era na marautaka na bula tawamudu.
Au se bera mada ni rogoca e dua e kaukauwa na nona vakabauti Jisu Karisito ka me qai lomaleqataka tiko na Tucaketale. Ia sa dau tu ga na noda vakataroga na veika matailalai, ia eda sa kila vakavinaka tu ni sa dina sara ka tudei na yalayala oqo.
Me baleta ga ni vakailavaki na bula tawamudu ka gadrevi me da sasaga kina ka talairawarawa, e vuqa eda sotava na dredre ena veigauna eso, ka vakavuqa tale beka ga—ka vakaveitarataravi—ena vakatataro ni salatu ni noda bula voli ena kena ivakarau donu. Me vaka a kaya o Elder David A. Bednar ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua, “A cala beka na noda vakabauta me da gole mai na vinaka ki na uasivi sara ka tamata yalododonu vakataki keda ga ena noda sasaga, kaukauwa, kei na bula vakaivakarau”?3
Kevaka eda a vakabulai ena vuku ga ni noda sasaga yadua, eda na leqa sara kina vakalevu baleta ni da sa tamata ivalavala ca kecega ka sega ni rawa me da vakayacora taucoko na veika e gadrevi ena veigauna yadua. Eda sa qai rawata vakacava na veivuke kei na veitokoni eda gadreva? A vakamatatataka o Nifai na veisemati ni veiwekani ni loloma veivueti kei na cakacaka ni a kaya, “Ia eda sa kila ni da sa vakabulai ena loloma walega, ka segai ena vuku ni cakacaka” (2 Nifai 25:23).
E tukuna vei keda na Bible Dictionary ni loloma veivueti e kena ibalebale ni sa dua na gacagaca se iwalewale e kauta mai na kaukauwa se veivuke ena loloma vakalou kei na loloma i Jisu Karisito sa rawati ga ena Nona Veisorovaki.4 O koya gona, ni loloma veivueti ga i Karisito eda na tucaketale kina, kei na Nona loloma veivueti, loloma, kei na Veisorovaki ena vukea me da vakayacora rawa na veicakacaka vinaka ka da tubucake kina ka sega ni rawa na veika oqo ke da a saga ga vakataki keda kei na veivurevure.
Na Marau Ena Vuku ni Veisorovaki
E dua vei ira na ka au marautaka vei Nifai o ya na nona itovo. E sega ni rawarawa na nona bula, vakabibi ni vakatauvatani kei na veika vinaka e vuqa vei keda eda vakawalena tu nikua. E vuqa na yabaki eratou a bula voli ena lekutu o Nifai kei na nona matavuvale ena ilakolako ki na vanua yalataki. Eratou a sotava na viakana, karamaca, kei na veika rerevaki. A sotava o Nifai na veileqa bibi ni matavuvale ka rau vakuria na kena ca o Leimani kei Lemueli, ka sa mani tawasei koya tani mai vei ira era to vata tiko kei Leimani kei Lemueli.
Ena loma ni leqaleqa kei na dredre ni bula o ya, a kaya rawa kina o Nifai, “Keimami sa tiko marau” (2 Nifai 5:27).
Sa kila vakavinaka tu o koya ni sa tiko na ivakarau tudei ni bula ena kauta mai na marau, tiko sautu ena loma ni veika dredre, bolebole, kei na rarawa e dau yaco mai ki na noda bula. A rawa kina vua me raica matua tiko na veika cecere ni ituvatuva ni Kalou me baleti koya kei ira nona tamata ka rawa kina me vorata rawa na nona lomaocaoca se raica vakamatata ni bula e sega ni vinaka. A sega ni vinaka, ia a tiko mamarau kei ira na nona tamata. Era kila vakavinaka tu ni na yaco na Veisorovaki, ka ra vakabauta dina tu ni ra na okati kina.
A vakataroga o Nifai na veika bibi eda na taroga talega vakakina me baleta na Veisorovaki i Karisito ki na noda bula yadua:
“Ia kevaka au sa raica na veika lagilagi, kevaka sa lomani ira na luve ni tamata na Turaga me sikovi ira ena loloma levu, a cava me qai tagi kina na lomaqu ka tiko voli na yaloqu ena buca ni rarawa ka sa oca na yagoqu ka oti mai na noqu kaukauwa ena vuku ni noqu rarawa?
“A cava kau sa soli au kina ki na ivalavala ca, ena vuku li ni gagadre ni yaloqu? Io, a cava kau sa soli au kina meu temaki ka sa rawai au kina na tevoro me vakacacana na yaloqu ka vakararawataki au? A cava kau sa cudru kina? Ena vukudra li na noqu meca?” (2 Nifai 4:26–27).
A lelevaka ka sauma ga vakai koya na nona vakatataro, ka kila na iwali ni nona leqa o ya: “Mo yadra mai na yaloqu! Mo kakua tale ni vakaocai iko ena ivalavala ca. Mo marau na yaloqu, mo kakua tale ni soli iko vua na nomu meca. … Oi kemuni na Turaga, au sa vakararavi vei kemuni, ia au na vakararavi tikoga vei kemuni me tawamudu” (2 Nifai 4:28, 34).
Sa kena ibalebale beka ni sa sega tale na leqa nei Nifai? Sa kila vakavinaka sara beka o koya na veika kece sa yaco tiko vua? Me nanumi tiko na ka a kaya vua na agilosi ena vica na yabaki yani e liu ni a tarogi ena veika bibi baleta na Veisorovaki i Karisito, ni sa na vakarau yaco: “Io au sa kila ni sa lomani ira na luvena, ia au sega ga ni kila na ibalebale ni veika kece au sa raica” (1 Nifai 11:17).
Eda na sega talega ni kila rawa na ibalebale ni veika kece, ia eda na kila rawa ni sa lomani ira na Luvena na Turaga ka rawa me da rawata na ivakarau taucoko ni loloma veivueti i Karisito kei na Veisorovaki ki na noda bula kei na noda sasaga. Sa vakakina, eda sa kila na ka me da nanuma tiko ni sa ka lialia ka rerevaki me da vakatara na meca ki na yaloda.
E dina ga ni da sa kila vakavinaka tu ka yalataka me da biuta tani na veika butobuto kei koya na meca mai na yaloda kei na noda bula, eda na dau guce ena so na gauna baleta ni da sa tagane kei na yalewa “itovo vakayago” (raica na Mosaia 3:19). Me da sa qai vakavinavinakataka ka bulataka na ivakavuvuli ni veivutuni. Eda dau vakatoka na veivutuni me ka ni dua ga na siga, ka dina oqori, ia ki na vuqa vei keda sa tomani tikoga ka taura na bula taucoko.
E ka dina na noda rawa ni tekivutaka e dua na noda veivutunitaka na ivalavala ca ni noda vakayacora se sega ni vakayacora eso na ka. E levu na veimataqali ivalavala ca kei na caka cala eda rawa ni biuta tani ena gauna oqo ka sega tale ni cakava. Kena ivakaraitaki, ni sa rawa me da sauma vakadodonu na noda ikatini ena noda bula taucoko, ka a sega ni da vakayacora tu e liu. Ia eso tale na ituvaki ni noda bula e gadrevi kina na kena vakavinakataki cake tiko kei na kena sasagataki, me vakataka na noda bula vakayalo, loloma, veikaroni, vei ira na tani, veikauwaitaki vei ira na lewe ni matavuvale, lomani ira na noda neiba, kila vakavinaka na ivolanikalou, vakaitavi ena valetabu, kei na vakavinakataki ni noda masu.
Eda sa qai vakavinavinaka kina vua na iVakabula, ni sa kilai keda vakavinaka cake mai vei keda, ka tauyavutaka na sakaramede me da vakavouya kina na noda veiyalayalati ena noda votai ena ivakatakarakara vakalou ena veiyalayalati me da taura na Yacana tabu, ka me da daunanumi Koya, ka muria na Nona ivakaro. Ni da vakamuria na ivakarau tudei me da “tiko marau” ena uasivi kina na noda veivutuni kei na cakacaka, ka rawa me da kila vakavinaka ka vakavinavinakataka na Veisorovaki.
Veivutuni kei na Talairawarawa
Ni vo toka e vica na macawa me sa tauyavu kina na Lotu ena 1830, a ciqoma kina o Parofita Josefa Simici e dua na raivotu lagilagi me da kila vakavinaka cake kina na Veisorovaki baleta ni a vosa ka veivakavulici sara tikoga na iVakabula. A vakatokai Koya me ko “iVakabula kei vuravura” (V&V 19:1), ka kaya ni sa vakayacora tiko na lewa nei Tamana, ka kaya,“Au sa vakaroti iko mo veivutuni, ka muria na noqu ivakaro” (V&V 19:13).
Na sala rawarawa oqo ni veivutuni kei na talairawarawa sa iusutu dina ni “tiko marau.” Sai koya oqo na ka me da cakava, ka so na gauna eda na lecava tale na vuna. Sa vakatakila vei keda na Turaga na vuna mai na ivakatakila vata ga o ya:
“Raica koi au na Kalou, au sa vosota oti na veika oqo, me ra bula kina ko ira era sa veivutuni;
“Ia kevaka era sa sega ni veivutuni era na vakararawataki me vakataki au;
“Raica koi au na Kalou sa Kaukauwa sara; au a sa sautaninini ena mosi ni veivakararawataki ko ya, au a bunotaka na dra ka sa yaluma sara kina na yagoqu kei na yaloqu —io au sa kerea me kau tani vei au na bilo ni cudru—
“Ia me vakarokorokotaki ga ko Tamaqu, raica au a gunuva na bilo ko ya, ka vakacavara na noqu itavi ena vukudra na luve ni tamata” (V&V 19:16–19).
Oqo e dua na ivakavuvuli cecere. Au kila vakaidina ni sega ni dua vei keda ena rawa me raitayaloyalotaka na bibi kei na levu ni nona rarawa na Turaga ni sa vakacavara rawa na Veisorovaki cecere. Au vakabauta ni se sega ni kila tu o Josefa Simici ena gauna o ya na kena kilai taucoko na rarawa ni iVakabula, e dina ga ni a qai vakavinavinakataka ka kila vakavinaka kina o koya mai na veivakatovolei kei na veivakararawataki vua ena veiyabaki e tarava. Vakasamataka mada na ivakasala dodonu i Jisu Karisito ni a vakasalataki ka vakacegui Josefa ena nona tiko rarawa vakavesu ena Valeniveivesu e Liberty. A qai kaya kina na Turaga: “Raica na Luve ni Tamata sa vosota rawa na veika e toro sobu sara. Ia ko nanuma li ni ko sa uasivi cake mai vua?” (V&V 122:8).
Ena tarogi talega vei keda na ka a tarogi vei Josefa me baleta na noda dui sasaga cecere kei na bolebole. Me da kakua ni vakatitiqataka na kena isau dodonu.
Sa matata vinaka ni a sotava o Jisu na veika a sotava, sega ni baleta ni sega ni rawa Vua me drobula mai kina ia sa baleta ni sa lomani keda. E titobu ka dina sara na Nona lomana ka dokai Tamana o Jisu ka rawa ga me da raitayaloyalotaka tu. Kevaka me da sauma lesu vua na iVakabula na veidokai kei na loloma, me da kakua ni guilecava ni sa vakayacora o Koya na ka me vakayacora baleti keda me da kakua ni vakararawataki ena ivakatagedegede o ya ni sa gadrevi me da lewai vakakina.
E a kanakuitataki, vakararawataki, vakoti, ka sotava na mosi kei na vutugu levu me na laki sotava kina na mosi veivakararawataki e sega ni vosoti rawa kevaka e sega kina na Nona kaukauwa kei na yalonuidei me rawata na kena inaki ka vosota na ka kecega sa vakarautaki tu.
Na Kilai Vakavinaka ni Veisorovaki
Ni da vakasamataka na kilai vakavinaka ni Veisorovaki kei na lomasoli nei Dauveivueti me vakararawataki ena vuku ni noda ivalavala ca, eda sa vakavinavinakataka kina ni sa levu cake sara na inaki ni soli bula ni veisorovaki. Me vakasamataki na vosa oqo nei Alama vei ira na tamata yalodina mai Kitioni ni se vo tu e dua na senijiuri me yaco na Veisorovaki:
“Ia ena mai vunau voli ko [Jisu], ena vosota na ka rarawa, na veivakararawataki kei na veivakatovolei kecega, a sa yaco na veika oqo me vakayacori kina na vosa sa tukuni, ni na colata ko Koya na nodra rarawa kei na nodra i valavala ca na nona tamata.
“Ena soli Koya me mate me sereka kina na i vesu ni mate sa vesuki ira tu na nona tamata; ia sa mai bula vakatamata ko Koya me kila kina na nodra malumalumu na nona tamata, ka vakabulai ira ena nona yalololoma.
“Raica sa kila na ka kecega na Yalotabu; ia ena vosota na ka rarawa na Luve ni Kalou, me colata kina na nodra i valavala ca na nona tamata; ia ena bokoci na nodra i valavala ca ena nona isoro; raica au sa kila ni sa dina na veika oqo” (Alama 7:11–13).
Vakasamataka mada e dua na iwali matata ka taucoko me baleta na noda mosi, veivakaleqai, veitemaki, mate veitauvi, ivalavala ca, rarawa, kei na caka cala. E dua tale beka na isosomi me vakataka na Veisorovaki i Jisu? Me qai vakuri ki na Tucaketale sega ni vakatauvatani rawa, ka da na qai kila vakavinaka kina me da lagata rawa kina, “Loloma i Jisu au tu ka qoroya ga.”5
E vakaibalebale vakacava vei iko kei au na Veisorovaki? E kena ibalebale na ka kecega. Me vaka a vakamacalataka o Jekope, sa rawa me da “veivinakati kei [Tamada] ena vuku ni isoro i Karisito, na Luvena e Duabau Ga” (Jekope 4:11).Sa kena ibalebale ni sa rawa me da veivutuni, ka da lomavata ka ciqomi Koya taucoko, ka kakua ni cala se tawa kila ka “cakitaka na loloma i Karisito ka vakawaletaka na nona isoro kei na kaukauwa ni nona veivakabulai” (Moronai 8:20).
Me da kakua ni beca ka vakawalena na Veisorovaki ni iVakabula ena noda vakamuria na ivakasala i Ilamani, ni sa yaga edaidai me vaka na veiyabaki ni vakarau tadu mai ki vuravura na Turaga: “Oi kemudrau na luvequ … sa sega tale e dua na sala se kaukauwa me bula rawa kina na tamata, na isoro duadua ga i Jisu Karisito, o koya ena lako mai; ia mo drau nanuma ni na lako mai ko Koya me vakabulai ira na kai vuravura” (Ilamani 5:9).
Na Nona Veisorovaki sa baleti vuravura taucoko kei ira na tamata kecega mai na ivakatekivu ki na kena iotioti. Me da kakua ni guilecava, ia, ena kena kilai vakavinaka kei na kena taucoko sa baleta na tamata yadua ka tuvanaki cecere me veirauti vakavinaka ka vakavinakataka na ituvaki kece ni tamata yadua. Erau kilai keda vakavinaka cake na Tamana kei na Luvena ka a vakarautaki kina e dua na Veisorovaki me baleti keda e veirauti vinaka kei na noda gagadre, bolebole, kei na rawa ka.
Me vakavinavinakataki na Kalou ena vuku ni isolisoli ni Luvena, ka vakavinavinakataki na iVakabula ena vuku ni Nona Veisorovaki. Sa dina sara ka sa mana sara ka na liutaki keda ki na veivanua eda taleitaka ka vinakata.
iMawi:Na Masu e Kecisemani,maivei Del Parson
Na iOtioti ni Kana Vata, mai vei Simon Dewey, lolomataka na Altus Fine Art, American Fork, Utah
iTaba vakadroini mai vei Frank Helmrich