Taqomaki ni Yalo
Au gadreva me matata sara ni gauna au na tu e mata ni veilewai ni Kalou au na kaya niu a vakaraitaka ki vuravura … ni dina na iVola i Momani.
Na veiparofisai baleta na iotioti ni gauna e dau tukuni kina na kena yaco na veika lelevu rerevaki me vakataka na uneune se dausiga se waluvu. Oqo ena dau laki vakavuna na luluqa raraba ni bula vakailavo se politiki ena kena ituvaki cava ga.
Ia e tiko e dua na leqa rerevaki ni iotioti ni gauna ka vaka me dau ka ga ni tamata yadudua ka sega ni ka raraba, vakatabakidua ga ki na tamata yadudua ka sega ki na dua na ilawalawa—e dua na ivakaro, e vaka me yaga ga ena loma ni Lotu ka sega e tautuba. Sa veivakasalataki na iVakabula ni iotioti ni gauna o ira mada ga na tamata ni veiyalayalati, o ira na digitaki, ena rawa me ra lawakitaki mai vei koya na meca ni ka dina.1 Kevaka meda vakasamataka oqo ni sa dua na veivakarusai ni bula vakayalo, e sa na cereki kina e dua tale na parofisai ni iotioti ni gauna oqo. Vakasamataka ni yaloda sa iusutu ni noda vakabauta, na vanua e vakaraitaki mai kina na noda dina kei na keda yaga; ka me nanumi kina na ivakaro i Jisu ni na yaco na veisiga mai muri, “ena kani yatedra na tamata [era na] rere.”2
E dina sa veivakayaloqaqataki sara, ni o Tamada mai Lomalagi sa kila vinaka tu na veika rerevaki ena iotioti ni gauna oqo, na veika rarawa oqo baleta na uto kei na yalo, ka dau vakasalataki keda ka veitaqomaki mai na veika oqo.
Ena vuku ni ka oqori sa dau ka bibi sara vei au ni iVola i Momani, e dua vei ira na vatu ivakadei kaukauwa3 ni Turaga me baleta na kena valuti na veika rarawa ni gauna oqo, e tekivu ena vosa vakatautauvata cecere ni bula, e dua na ibalebale vou ni rau vakatauvatani na inuinui kei na rere, ni rarama kei na butobuto, ni veivakabulai kei na veivakamatei—e dua na vosa vakatautauvata a vosa kina vakabibi o Sisita Ann. M. Dibb ena mataka nikua.
Ena tadra nei Liai, na dredre ni ilakolako sa dredre cake tikoga ena kena sa tubu mai e dua na butobuto loaloa sara, ka tabonaka na salatu veitaqomaki ka qiqo me ra muria yani na nona matavuvale kei ira na tani. E dodonu meda kila ni butobuto loaloa oqo e curumi ira kece era veilakoyaki tiko—o ira na yalodina kei na gugumatua (eda kaya beka o ira sa digitaki) ka vakakina o ira sa malumalumu kei ira sa luluqa tu. Na ivakavuvuli bibi ni italanoa oqo ni o ira kece na veilakoyaki tiko era gugumatua era a vorata rawa na veitemaki kecega, oka kina na veitemaki ni sala tani kei na veivakalialiai mai vei ira na tamata wale kei na viavialevu era sa muria na sala o ya. E tukuni ena kena itukutuku ni ra a “toso tikoga ki liu [kau via kuria, era a] ququmi matua tikoga o ira na taqomaki” ki na ititoko kaukamea e dodo balavu tu ena salatu dina oqo.4 Se cava ga na butobuto ni bogi se siga, na ititoko sa ivakatakilakila ni salatu e tu vakaikoya, ka veivakabulai.
“Au sa raica,” a kaya o Nifai e muri, “ni sa vosa ni Kalou … na ititoko kaukamea … sa [veidusimaki] … ki na vunikau ni bula; … sa ivakaraitaki ni loloma ni Kalou.” Ena nona raica na loloma oqo ni Kalou, a kaya kina o Nifai:
“Au sa rai yani ka raica na iVakabula kei vuravura … [o Koya] sa cakacaka voli ena kedra maliwa na tamata… .
“… Au sa raica e lewevuqa era sa tauvimate, kei ira sa vauci tu ena malumalumu kecega, kei ira sa curumi tevoro kei na yalo velavela; … ia sa vakabulai ira na Lami ni Kalou ena nona kaukauwa; a sa vakasavi ira tani na tevoro kei na yalo velavela.”5
Na Loloma. Veivakabulai. Veivuke. iNuinui. Na kaukauwa i Karisito ena sabaya rawa na veika rarawa ena veigauna kecega—oka kina na iotioti ni gauna. Oqori na toba veitaqomaki e gadreva vei keda na Kalou meda tiko kina ena noda rarawa yadudua se raraba. Oqori na isevu ni itukutuku mai na iVola i Momani, ka sa itukutuku e tini kina, o ya na veikacivi ki na tamata kecega meda “lako vei Karisito, … [meda] vinaka kina.”6 Na vosa oqo—mai na itinitini ni ivakadinadina i Moronai, ka volai ena 1,000 na yabaki sa oti ni oti na raivotu nei Liai—sa ivakadinadina ni dua na tamata sa vakarau ciba me baleta na salatu dina duadua ga.
Meu taleva mada e dua na ivakadinadina ni “iotioti ni gauna”? Ena gauna rau sa tekivu kina ena nodrau ilakolako ki Carthage o Josefa Simici kei Hyrum na tuakana me rau sotava na veika erau sa kila tiko ni rau na mate kina, a wilika sara o Hyrum na vosa ni veivakacegui oqo vei tacina:
“Io ko sa vakayacora oti na nomu itavi ena yalodina … ia ko na vakaukauwataki ena veika ko sa malumalumu kina, a sa dua na nomu tikina ena vanua au sa vakarautaka ena vale i Tamaqu.
“Koi au ko Moronai, au sa vakamoce … me yacova ni da sa sota tale ena mata ni itikotiko ni veilewai i Karisito.”7
O ya e vica na tikina mai na wase 12 ni Ica ena iVola i Momani. Ni bera ni sogota na ivola, a lobika o Hyrum na tutu ni tabana a wilika, ka ivakatakilakila me tiki ni ivakadinadina tawamudu vei rau na veitacini oqo ni rau sa vakarau mate. Au taura tu oqo e ligaqu na ivola o ya, na ivola sara ga a wiliwili mai kina o Hyrum, e laurai vinaka toka ga oqo na ilobi ena tutu ni tabana. E muri, ni vesu tiko e valeniveivesu, a vuki na Parofita o Josefa vei ira na ivakatawa ka ra vesuki koya tu ka cavuta e dua na ivakadinadina kaukauwa ni sa vakalou na iVola i Momani.8 Ni oti ga vakalailai na gauna oqori sa na kauta na nodrau bula na ivakadinadina e rua oqo na dakai kei na gasau.
Me dua tale vei ira na udolu na tiki ni noqu ivakadinadina baleta ni sa vakalou na iVola i Momani, au tukuna tale kina niu kila ni sa ka dina. Ena ka oqo sa—iotioti beka—ni auwa cecere ni nodrau gagadre, au tarogi kemuni—me rau vosa vakacacataka na Kalou ena nodrau saga me vakayavutaki na nodrau bula, ka dokai ka vakasaqara na veivakabulai tawamudu ena dua na ivola (kei na kena umani kina e dua na lotu kei na kena cakacaka) mai na nodrau a tauyavutaka ka sega tu na kena yavu?
Veitalia ni rau sa vakarau yada na watidrau ka ra luveniyali na luvedrau. Veitalia kevaka era sa na “sega ni vakavale, vakaitikotiko ka sega ni vakaitokani” ka ra lakova na sala ni mate o ira na luvedra ena veiuciwai cevata kei na veitokaitua vovou.9 Veitalia kevaka era na mate e levu na tamata kei ira na kena vo era na bula ka ra kaburaka yani ki na veiyasai vuravura ni ra kila ni iVola i Momani kei na Lotu e tutaka ni sa ka dina. Guilecava mada o ya, ka tukuna mai ni gauna ni mate vaka o ya rau na curuma yani na itikotiko ni nodrau Daunilewa Tawamudu ka me rau wilika ka vakacegui ena dua na ivola, ke sega ni vosa dina ni Kalou, me rau qai okati me tamata veivakaisini ka vuku lasulasu me yacova na ivakataotioti ni gauna? Rau na sega ni cakava o ya! Rau sa bole mate tu ka sega ga ni via cakitaka na kena sa vakalou kei na dina tawamudu ni iVola i Momani.
Sa 179 na yabaki na kena tomani tiko me vakadikevi ka vakacacani na ivola oqo, cakitaki ka vinakati me vakarusai, ravuti ka seiseilaki ka sega ni yaco beka vakaoqo ki na dua tale na ivola ena itukutuku ni gauna vakalotu ni gauna oqo—e rairai sega beka ni vaka e dua tale na ivola ena itukutuku ni veigauna vakalotu. Ka se tudei tu ga. Na vakasama vakatamata me baleta na kena itekitekivu era a lasika mai ka tukuni wasoma tiko era sa mate yani—mai vei Ethan Smith kivei Solomon Spaulding kivei ira na ituvaki ca kivei ira na tamata lawaki ca. E sega ni dua vei ira na isau ca ka sabalia ni ivola e se vorata rawa na veivakadikevi vakaoqo baleta ni sega tale ni tiko e dua na kena isau na kena ga a tukuna o Josefa na cauravou tawavuli a vakadewataka. Ena ka oqo au duavata kei tukaqu vakarua ka a kaya vakaoqo, “E sega ni rawa vua e dua na tamata ca me vola e dua na ivola e vakaoqo, ka sega ni dua na tamata vinaka me vola rawa, vakavo ga ke ka dina ka vakaroti koya na Kalou me cakava vakakina.”10
Au vakadinadinataka ni sega ni rawa vua e dua me taucoko na nona vakabauta ena cakacaka ni iotioti ni gauna oqo—ka me qai taucoko na nona tiko sautu ka vakacegu ena noda gauna oqo—vakavo ga ke ciqoma na kena sa vakalou na iVola i Momani ka sa vakadinadinataka na Turaga o Jisu Karisito. Kevaka e dua e tawavuku se vagolei vakatani me cakitaka na 555 na draunipepa a sega ni kilai taumada ka umanaki tu kina na veiivola eso kei na Veikawa Makawa me qai sega ni vakadikeva na itekitekivu ni veitabana oqori—vakabibi ke sega ni okata na kena vakadinadinataki mai kina o Jisu Karisito kei na mana ni veivakabulai vakayalo vei koya na ivakadinadina bula o ya ka ra sa mai wilika oqo e tini na milioni na tamata—kevaka me sa vakaoqori, sa qai yaco kina o ira na tawavuku oqo, digitaki se sega, era sa lawakitaki, ka ra biuta na Lotu oqo, era na qasi e cake se wavokita se ena ruku ni iVola i Momani me ra curu yani ki tautuba. Ena vakasama oqori na ivola ena vakakina na ka e tukuni me baleti Karisito Vakataki Koya—“na vatu era sa tarabe kina, … kei na vatu era sa bale kina,”11 e dua na ilati ki na nona salatu e dua e gadreva me kakua ni vakabauta na cakacaka oqo. O ira na ivakadinadina bula, vakakina o ira era a veimecaki ena dua na gauna kei Josefa, era a vakadinadinataka ki na nodra mate ni ra a raica e dua na agilosi ka ra a tara e ligadra na peleti. Era a kaya. “Sa vakaraitaki vei keitou ena kaukauwa ni Kalou ka segai ena kaukauwa ni tamata.” “Keitou sa kila vakaidina ni sa dina na itukutuku oqo.”12
Ia, au a sega ni soko vata kei na taci Jereti ena kena takosovi e dua na wasawasa, ka laki vakaitikotiko ki na dua na vuravura vou. Au a sega ni rogoci Penijamini na Tui ni tukuna na nona vunau vaka-agilosi. Au a sega ni kaulotu vata kei Alama kei Amuleki se vakadinadinataka na nodra kama mate o ira sa vakabauta tawa cala. Au a sega ni tiko ena kedra maliwa na tamata i Nifai era a tara na we ni mavoa ni Turaga sa tucaketale, se tagi vata kei Momani kei Moronai ni sa vakarusai vakadua e dua taucoko na kawatamata. Ia na noqu ivakadinadina baleta na itukutuku oqo kei na vakacegu e kauta mai ki na yalo ni tamata ni sa kaukauwa ka sega ni cala me vakataka na nodra. Me vakataki ira “Au sa vakatakila na yacaqu ki vuravura, niu sa ivakadinadina bula ki vuravura ki na veika [au] sa raica.” Ka vakataki ira ga, “Au sa sega ni lasu, Sa kena ivakadinadina na Kalou.”13
Au kerea na noqu ivakadinadina ni iVola i Momani kei na veika e umanaki kina, me sa noqu bubului ka ilesilesi, me ra vola na tamata e vuravura kei ira na agilosi mai lomalagi. Au vakabauta ni sa vo ga vakalailai na veiyabaki ni “iotioti ni noqu gauna,” ia keu yaco kina se sega, au gadreva me matata sara ni gauna au na tu e mata ni veilewai ni Kalou au na kaya niu a vakaraitaka ki vuravura, ena vosa e dodonu sara au rawata rawa, ni dina na iVola i Momani, ni a tadu mai ena sala a kaya o Josefa a tadu mai kina, ka a soli mai me kauta mai na bula marau kei na inuinui kivei ira kece era lakova tiko ena dina na dredre ni iotioti ni gauna oqo.
Au vakadinadinataka na veika a vola o Nifai ena ivola o ya ena nona “iotioti ni gauna”:
“Dou vakarorogo ki na vosa oqo ka vakabauta na Karisito; ia kevaka dou sa sega ni vakabauta na vosa oqo, mo dou vakabauta ga na Karisito. Ia kevaka dou sa vakabauta na Karisito dou na vakabauta na vosa oqo, ni sa i koya oqo na vosa i Karisito, … ia sa vakavulici ira na tamata kecega me ra kitaka na ka vinaka.
“Ia kevaka dou sa kaya ni sega ni nona vosa na Karisito, dou qai lewa—ia ena vakaraitaka vei kemudou na Karisito ena kaukauwa kei na lagilagi ena siga mai muri, ni oqo na nona vosa”14
Kemuni na taciqu kei na ganequ, na Kalou e dau vakarautaka na taqomaki ni yalo, ia ena iVola i Momani sa vakayacora tale o Koya ena noda gauna oqo. Mo ni nanuma tiko na ivakaro oqo nei Jisu,“Ia ko koya sa muria na noqu vosa, ena sega ni rawai”15—ia ena iotioti ni gauna ena sega ni rere na yalomu se biuti iko na nomu vakabauta. Sa noqu ivakadinadina ena yalodina oqo, ena yaca i Jisu Karisito, emeni.