Na iYaunibula Tudei ni iSoqosoqo ni Veivukei

Peresitedi Henry B. Eyring

iMatai ni Daunivakasala ena Mataveiliutaki Taumada

Na ivolatukutuku ni iSoqosoqo ni Veivukei era sa toqai tu ena matanivola kei na vika, ia na iyaunibula era sa vakadewataki mai na yalo ki na yalo.

Au marau niu mai tiko kei kemuni ena bogi nikua. Rau sa loloma ka vakavinavinaka tiko mai o Peresitedi Monson kei Peresitedi Uchtdorf. Ena kena a tauyavu ena 1842, sa vakalougatataki tiko na iSoqosoqo ni Veivukei ena nona veikaroni kei na loloma na parofita ni Kalou. Mai na kena a tekivutaki e Nauvoo, a vakasalataki ira na iliuliu kei ira na ivavakoso lewenilotu era vakasoqoni vata tu o Josefa Simici.

Au kila ni matata vei kemuni na itukutuku makawa lagilagi o ya, kau vakila na bibi ni veisureti oqo mai vei Peresitedi Monson meu vosa vei kemuni. Ena dua na soqoni taumada ni isoqosoqo, a kerei Bisopi Whitney vakasauri o Parofita Josefa Simici me laki vosa ena vukuna. A kaya o Bisopi Whitney ni sa marau tiko mai me na vakavulici koya na Parofita. Au kila vinaka na nona rarawa—ka vakakina vei kemuni.

Au a qai tarogi Peresitedi Monson niu vakarau gole mai, na veika e nanuma ena vinaka vei kemuni mo ni rogoca. Na ka a tukuna a vakadeitaka na vakasama sa yaco oti mai ena noqu a wili ivolanikalou ka masu.

Au na vosa vei kemuni ena bogi nikua baleta na nodra iyaunibula cecere o ira era a lewena taumada na iSoqosoqo ni Veivukei ka ra sa solia tu mai vei kemuni. Na tiki ni yavu era a tuvanaka vei kemuni ka vaka vei au e ka bibi ka gugumatua o ya ni loloma sa tiko ena uto ni isoqosoqo ka sa gadrevi me lako mai ki na yalo yadua, me mai tiki ni bula ni marama yadudua. Na nodra soli ka e ka cecere cake mai na yalo ni lomasoli. Na loloma cecere e sucu mai na vakabauta na Turaga o Jisu Karisito ka sa vua ni Nona Veisorovaki ka sa cakacaka tiko e yalodra na marama. Era vuqa tu na ilawalawa marama vivinaka, ka cecere na nodra caka vinaka. E vuqa era sinai tu ena yaloluvuci titobu e dau nanumi ira na yalorarawa, na tauvimate, kei ira na vakaleqai. Ia na isoqosoqo oqo e duatani sara ka sa vaka tu oqo mai na kena ivakatekivu.

O ira na marama era a tura na kena yavu era vakadeitaka ni sa iusutu na “loloma ni sega ni mudu.”¹ Era a vakarautaki mai na itekivu, veigauna qaqa a tarava, nikua kei na gauna vou, ka na vakarautaki ira tikoga na iSoqosoqo ni Veivukei ena veigauna ni mataka.

Na isoqosoqo oqo era lewena o ira na marama era dauloloma e yalodra dina ka ra rawata ni ra kilikili kaya ka maroroya tiko na nodra veiyalayalati e soli walega ena Lotu dina ni Turaga. Na nodra loloma cecere e lako mai Vua ena vuku ni Nona Veisorovaki. Na nodra cakacaka ni loloma cecere e dusimaki mai na Nona ivakaraitaki—kei na vakavinavinakataki ni Nona isolisoli tawayalani ni loloma vakalou—kei na Yalo Tabu, ka a tala mai o Koya me mai nodra itokani na Nona italai ena nodra ilesilesi ni loloma vakalou. Ena vuku ni ka oqo, era sa vakayacora rawa ka cakava na veika vovou baleti ira na tani ka kune marau ena gauna mada ga era sotava tu kina na leqa lelevu.

Na itukutuku ni iSoqosoqo ni Veivukei e sinai tu ena itukutuku totoka ni veiqaravi yalodina. Ena gauna butobuto ni veivakacacani kei na luluqa era a gole yani na yalodina mai Ohio ki Missouri ki Illinois ka takosova yani na vanua liwa lala ki na ra, ka ra veilomani vakaiira na marama ena gauna ni nodra dravudravua kei na yaluma. Ko ni na tagi beka keu na wilika yani eso na kemuni itukutuku makawa. Ko ni na rawa ni vakayavalati ena nodra dauloloma ia ka vakalevu cake mo ni kila na nodra vakabauta ka a tarai ira cake ka tokoni ira.

Era tadu mai ena veimataqali roka ni bula. Era sotava na veivakatovolei kei vuravura kei na mosi ni yalo ni bula oqo. Nodra yalonuidei ena vakabauta me ra qarava na Turaga kei ira na tani a sega ni vakatikitikitaki ira mai na cava ni bula ia era curuma sara ga yani. Eso era se gone ka so era sa qase. Era tadu mai na veivanua e vuqa kei na veimata tamata, me vakataki kemuni ga nikua. Ia era yalovata, duavata ka dua ga na nodra inaki. Era a vakadeitaka me ra vukea na Turaga mera tara na Nona Saioni, me rawa ni ra bula marau ka vakamatatataka tiko vei ira na iVola i Momani. Ko ni nanuma tiko na veika e tukuni tiko ena ika 4 ni Nifai ka tu ga e lomadra ki na vanua cava ga e liutaki ira kina na Turaga ki na ilakolako i Saioni:

“Ia ena ikatolusagavulu kaono ni yabaki, era sa saumaki vua na Turaga na tamata kecega ena vanua taucoko, ko ira na Nifai kei ira na Leimani; sa sega na veicacati kei na veileti ena kedra maliwa ka ra sa cakadodonu vei ira na tamata kecega.

“Era sa taukena vata na nodra iyau yadua, ka sa sega e dua sa vutuniyau se dravudravua, bobula se itaukei; ia era sa galala kecega ka vakaivotavota ena isolisoli vakalomalagi… .

“A sa sega na veileti ena vanua, ni sa tiko e lomadra na tamata na loloma ni Kalou.”²

O ira na lewe ni iSoqosoqo ni Veivukei e a sega ni maravu tu ga mai na nodra bula. Ia na loloma ni Kalou sa tu ga e lomadra. O koya gona—era sa qai—vosota ena ilakolako oqo ki na ra ena veiyabaki e tarava. Ena vuku ni dredre levu, a sega tu ni cakacaka na iSoqosoqo ni Veivukei me vaka ni dua na mataisoqosoqo ni Lotu raraba me vasagavulu vakacaca na yabaki. Ia ena 1868, a kacivi Eliza R. Snow o Brigham Young me vukei ira na bisopi me sa tauyavutaki na iSoqosoqo ni Veivukei. A kacivi me sa ikarua ni peresitedi raraba ni iSoqosoqo ni Veivukei ena 1880. Na ivolatukutuku ni iSoqosoqo ni Veivukei e vakaraitaki kina ni gauna era sa lako yani kina na iliuliu vei ira na marama ena Lotu me ra tekivutaka tale na cakacaka taumada ni iSoqosoqo ni Veivukei, era raica ni sega ni yali mai vei ira na loloma cecere. Era a tomana tikoga na nodra lomani ira era vakaleqai tu. Vei ira era yalodina tikoga ki na nodra veiyalayalati, sa tudei tikoga vei ira na isolisoli ni loloma cecere, na loloma dina va-Karisito. Era a se taukena tikoga.

Ena veiyabaki a tarava, era sa lewelevu mai na iSoqosoqo ni Veivukei ka kaukauwa cake me ra qaravi ira na vakaleqai tu. Ena ruku ni nodra veiliutaki na marama vuku ka daucakacaka, sa cavu ikalawa kina na iSoqosoqo ni Veivukei me tekivu veivukei ka a sega ni caka taumada vei ira era vakaleqai tu ena iyalayala ni vanua. Era a qai tauyavutaka e dua na valenibula lailai. Era a vukei ira na marama era gole ki na Tokalau me ra laki vuli nasi me ra veiqaravi kina. O ya na itekitekivu ni dua vei ira na mataqali valenibula duatani e Amerika.

Era a tekivutaka na parokaramu ka laki yaco ena vica na yabaki ka tarava me parokaramu ni Qaravi ni Matavuvale ni YDE e vuravura taucoko. Era a tauyavutaka e dua na ivakarau ni qaravi ni maroroi ni qereni me rawa kina ni ra vukea na kerekere mai na matanitu levu ena gauna ni ivalu kei na tavuki ni vanua. Era a tauyavutaka na Lalai kei na kena sa vakatokai tu oqo me isoqosoqo ni goneyalewa ena Lotu. Era a tauyavutaka na nodra mekesini na marama. A yaco sara me dua vei ira na mataisoqosoqo levu duadua e vuravura. Era veiliutaki talega ena veimataisoqosoqo ni marama e Amerika.

Na iSoqosoqo ni Veivukei a veitokoni tiko ena gauna sa tekivu kaukauwa kina na Lotu me soli veivuke raraba ki vuravura taucoko. Era sarasara ka ra qoroi Utah o ira na iliuliu ni matanitu, ena vuku ni veika sa cakava tiko na Lotu baleti ira na dravudravua kei ira na vakaleqai ena ivalu kei na tavuki ni vanua e vuravura taucoko. Na isolisoli taleitaki sa soli oqori vei ira na luve ni Kalou sa tiki tiko ni iyaunibula tudei ni iSoqosoqo ni Veivukei.

A kaya o Parofita Josefa Simici ki na iSoqosoqo ni Veivukei ena isevu ni nodra soqoni ni na yaco mai na veika totoka mai na nodra veiqaravi yalodina. A kaya ni ra na vuli kina na ranadi ka tiki talega ni nodra veiqaravi.³ Au sa raica na kena sa vakavotukanataki na parofisai o ya. Kau sa kila rawa mai na ivolatukutuku ni a soli talega vei ira na painia ni iSoqosoqo ni Veivukei na yalayala vakaivolanikalou vei ira era qarava na Turaga ena Nona cakacaka. Na yalayala a soli mai vei Parofita Josefa Simici sa volai tu ena ika 88 ni wase ni Vunau kei na Veiyalayalati. E tukuni ira tiko era na kacivi me ra veiqaravi vata kei Koya na Turaga ena loma ni gauna veitaravi:

“A sa kaya vua na imatai: Mo lako ka cakacaka ena were; ia ena imatai ni auwa, au na qai lako yani vei iko; ia ko na kune marau e mataqu.

“A sa kaya vua na ikarua: Mo lako talega ki na were, ia ena ikarua ni auwa, au na qai lako yani vei iko; ia ko na kune marau e mataqu.

“A sa tukuna talega vakakina vua na ikatolu, ka qai kaya tale: Au na qai lako yani vei iko;

“Raica sa tukuna talega vakakina vua na ikava, me yaco vua na ikatinikarua.

“Ia sa qai lako yani na itaukei ni were vua na imatai ena imatai ni auwa, a sa tiko vata kei koya ena loma ni auwa oqori, raica sa marau ko koya ni sa raica na mata ni nona turaga.”⁴

E matata na nodra ivolatukutuku na imatai ni marama ena imatai ni gauna ni iSoqosoqo ni Veivukei ni ra a vakila na marau a yalataka na Turaga. A cakacaka vata tiko kei ira o Koya. A vakatorocaketaka na cakacaka o Koya, ka ra vakila na reki kei na rarama.

Ia a raica tu mai o Parofita Josefa ni na yaco tale mai na ikarua ni gauna. A raica mai na cakacaka lagilagi era na tara cake ena imatai ni gauna. Ia a kaya talega ni sa dodonu me ra na veiqaravi ga, veivakalougatataki, karoni ira era voleka vei ira, ka ra veikilai vakavinaka.

Ni mai oti e dua na nodra gauna rekitaki ni veiqaravi na iSoqosoqo ni Veivukei, sa tuberi ira yani na Turaga kina dua tale na gauna, yawa tani mai na were ka vakasakiti na nodra a teivaka. A dredre vei ira na turaga era sa mai taura na iyaunibula, me vakataka, na valenibula era a vakatorocaketaka, ena yavu era a tara kina na iSoqosoqo ni Veivukei. Sa vakamatatataka na Turaga, mai vei ira na Nona parofita, ni na rawa vei ira na Nona italai matabete me ra solia na veivakabauti ni kena cicivaki kei na tarai cake na iyaya ni cakacaka kaukauwa oya, me baleta na nodra rawata na vinaka e so tale. Sa mani solia yani kina na Lotu na nona veivalenibula vakasakiti o ya.

Au kila ka dokai ira na turaga era vakila na marau ni nodra veiqaravi ena veivalenibula o ya. Kau raica sara ni ra kila ni nodra marau e yaco mai ena cakacaka vata kei na Turaga, ka sega ni nodra cakacaka vakataki ira ga. Era a matadredredre ka solia lesu na veika era a tara. Era vakabauta ni sa raica tu na Turaga na nodra gadrevi vakalevu cake tu mai ena dua tale na vanua, ena dua tani tale na were ena duatani tale na gauna.

E dua na tiki talei ni nomuni iyaunibula na iSoqosoqo ni Veivukei o ya na vakabauta vata ga e tiko vei ira na iliuliu kei ira na lewe ni iSoqosoqo ni Veivukei. Sa kila tu na Turaga na vanua ena laki gadrevi kina na nodra taledi ena dua tale na gauna ka ra kunea kina na marau e levu cake, mai na were totoka era a tekivutaka ka tara.

Sa tekivu me tubu na Lotu ka robota yani na vuravura taucoko. Na nodra veiqaravi era a tekivuna na iSoqosoqo ni Veivukei sa tekivu me gadrevi vakalevu kina na ivurevure kei na kena cicivaki tiko ena loma taucoko ni Lotu ena dua na vuravura e veicacati tiko. Na cicivaki ni parokaramu lelevu ka vakaituvatuva a rawa me vakalailaitaka na nodra madigi na iliuliu ni iSoqosoqo ni Veivukei kei ira na lewena mera vakila na marau ni nodra qaravi na tamata ena vukuna, vakakina vua na Turaga.

Sa vakarautaka oti tu na Turaga na cakacaka ni gauna vou. Na cakacaka walega ena veivukei ka veivakacegui ena loma ni dua na lotu sa roboti vuravura, era na vakayacora o ira na italai era kauwaitaki ira era vakaleqai tu. Sa raica tu mai na Turaga ni na yaco ena itekitekivu ni iSoqosoqo ni Veivukei.

Sa tuvanaka tu o Koya. Rau a ciqoma mai vua na Turaga e rua na marama na nodrau ilesilesi ni veisiko. E dina o ya mai na itekivu. Era a vakarautaki ira na lewena na iSoqosoqo ni Veivukei e kila ni tiko na nodra vakabauta me ra veiqaravi yalololoma ena gauna sa ulabaleti rau kina na sa digitaki taumada me rau dauveisiko. Era a veivolekati vata, ka ra dau veimaliwai vata talega. Era vakavulica na marama na kosipeli ena soqoni ka vakadinadinataka na iVakabula kei na Veivakalesuimai. Era karoni ira na tinadra na goneyalewa. Era vakarorogo, vakavulica ka karoni ira na luvedra yalewa na tina.

Era a dau vakabauti ira na lewe ni iSoqosoqo ni Veivukei o ira na ivakatawa matabete. O ira na bisopi kei na peresitedi ni tabana era na vakararavi vei ira nodra peresitedi ni iSoqosoqo ni Veivukei. Era tiko na nona dauveisiko, era kila na nodra vakatovolei kei na gagadre na marama yadudua. Ena rawa vua me kila mai vei ira na ituvaki ni nodra bula yadudua kei na nodra matavuvale. Ena rawa ni veivuke kina ka vukei bisopi me tarai ira cake na tamata yadudua kei na matavuvale.

E dua na tiki totoka ni iyaunibula ni iSoqosoqo ni Veivukei e dau matanataki ena nodra veidokadokai na matabete ka ra dolea lesu mai na iSoqosoqo ni Veivukei. Au sa raica oqo vei kemuni. A kaya matadredredre vei au o neitou bisopi ni matavuvale ena vica na yabaki sa oti, “Na cava na vuna niu dau gole ki vua e dua me vukei ena tabanalevu, e sa dau liu e kea na watimuni.?” Na bisopi kei na peresitedi ni tabana yadua era sa dau vakila talega na veivakauqeti vinaka ni ivakaraitaki vakalou mai vei ira na marama ni iSoqosoqo ni Veivukei. Erau vukea meda nanuma taucoko tiko, na tagane kei na yalewa, ni na sega na veivakabulai vakalou ke sega na veiqaravi ena yalololoma.

Oi kemuni na qase ko ni nanuma tiko ni a cavuta o Peresitedi Marion G. Romney na ivolanikalou oqo ni sa gadreva dina me yalodina vakataki ira na marama ena veiqaravi. E a tukuna na vosa nei Penijamini na Tui: “Ia au na lesuva tale na veika au sa tukuna oti vei kemuni, me rawa ni bokoci na nomuni ivalavala ca ena veisiga, ka mo ni dodonu kina e mata ni Kalou—Au sa kaya tale vei kemuni, mo ni vakacegui ira na dravudravua ena veika ko ni sa rawata, mo ni vakani ira sa viakana, vakasulumi ira sa luvawale, sikovi ira na tauvimate ka vukea na nodra leqa, vakayago ka vakayalo talega.”⁵

Na vuni nona a matadredredre o Peresitedi Romney, ke’u nanuma rawa, sai koya ni a vinakata vakalevu sara me bokoci na nona ivalavala ca. Sa qai nanuma o koya me sa laki dua vata kei ira na marama ena veiqaravi kece sara ni loloma e rawa ni cakava.

Meda sa veivosakitaki mada na veika mo ni cakava mo ni vakadewataka rawa kina na iyaunibula vakasakiti vakalou ni iSoqosoqo ni Veivukei kivei ira era na muri mai. Ena taura na ka lalai ka rawarawa. Me nanumi tiko ni na veisolitaki na iyaunibula mai na yalo ki na yalo. Na loloma cecere, na loloma dina va-Karisito, sa tiki tiko ni veisautaki ni yalo ka a yalataka na Turaga vei iratou na Nona tisaipeli yalodina. Sa qai sega kina ni dredre mo raica na veika o rawa ni cakava ka dodonu mo vakadewataka kina na iyaunibula.

Me vakataka, ni veigauna yadua drau vakarau veisiko kina kei nomu itokani, mo drau nanuma tiko na cava na rawa ka. E sega walega ni curu yani e katuba. E sega walega ni soli ivaqa. E sega walega ni o taroga mo na veivuke vakacava. Na rawa ka ena yaco ga mai ni oti beka e vuqa na veisiko. Ko na sega beka ni raica ena vuravura oqo na ivakadinadina ni nomu rawa ka. Ia sa rawa mo vakila ena kaukauwa ni Yalotabu kevaka o sa rawa ka tiko.

Keirau a veivosaki kei na dua na lewe ni iSoqosoqo ni Veivukei baleta na nona veisiko. A laki raica e dua na marama a mate dole o watina ena vakacala ka. Ena veiyabaki sa oti a gole ga mai vakavica na marama oqo ki na iSoqosoqo ni Veivukei.

A vakavakarau o dauveisiko ka gole ki na dua na sitoa me laki voli senikau. Oqo na gauna era dauvolitaki kina na tulipi ena kedra dui roka. A digitaka sara e dua na roka, e dau taleitaka, ia a mani taura tale e dua. E sega ni kila na vuna a digitaka kina na ka dromodromo, ia a mani taura.

Ni sa taura tiko na tulipi dromodromo e katuba, a dredre mai na marama o ya ka kaya, “Mai. Raica mada na noqu loga ni senikau e muri.” Era sa serau tu mai kina na tulipi dromodromo. A kaya mai o koya, “Au se qai nanuma tiko meu betia eso me biu e vale. Ia au sa na laivi ira meu saravi ira tale mada baleta ni ko sa kauta mai oqo.” Rau a veivosaki me vaka e rau sa veikilai makawa. Mai na veivakauqeti ni kena kau eso na senikau ka digitaki na tulipi dromodromo, sa vakadeitaka o dauveisiko ni sa talai koya dina na Turaga. Ni vosa mai, au vakila e domona na marau.

Na gauna keirau veivosaki kina, a sega ni kila na nanuma ni yada o ya ni oti na veisiko. Ia kevaka e vakila na yada oqo ni lomani koya dina na Kalou ka a tala vua e dua na agilosi, sa vukei koya kina o dauveisiko me butuka mai na salatu ni rawa ka ena mata ni Turaga. Ena qai kila walega o dauveisiko na nona rawa ka ni sasaga ena yalodina ena vuravura e tarava.

E dina oqori vei rau na dauveisiko o ya ni rau se baci lomana e dua tale na yada ka tiko voleka ga ena vale ni veiqaravi ka sa ciwa na yabaki. A sotava mai na veivakatovolei levu ka sa mai leqa ena rua na macawa sa oti. Mai na veika au kila mai vua e dua na luvena tagane, au nuidei ni rau a qaqa na dauveisiko o ya. Rau na vakila na marau a vakamacalataka o tinai Parofita Josefa Simici vei ira na marama ena soqoni ni iSoqosoqo a tiko kina o koya. A kaya o koya, “Meda veilomani vakai keda, meda veitaqomaki vakai keda, veivakacegui ka veivakavulici ka meda laki dabe vata kina e lomalagi.”⁶

Ko ni na vakadewataka na iyau ena nomuni vukei ira na tani me ra ciqoma na isolisoli ni loloma cecere e yalodra. Era na qai laki vakadewataka sara yani vei ira na tani. Na ivolatukutuku ni iSoqosoqo ni Veivukei era sa toqai tu ena matanivola kei na vika, ia na iyaunibula era sa vakadewataki mai na yalo ki na yalo. Oqo na vuna era tokoni kina na matavuvale mai na iSoqosoqo ni Veivukei.

A biuta koto vei au o tinaqu e dua na pini ka volai toka kina, “Sa sega ni Mudu na Loloma.” E solia vei au oqo o Sister Beck meu pinitaka e noqu kote.

Na iyaunibula tudei ka biuta tu mai o tinaqu ki na nona matavuvale a uasivi cake mai na pini. Sai koya na nona loloma kei na loloma ni Turaga kau a raica ka vakila ena veika rawarawa a lomani Koya kina. E marama dina ni iSoqosoqo ni Veivukei. O tinaqu e sega na luvena yalewa, ia sa mai vakadewataka na iyaunibula o watiqu vei rau na luvei keirau yalewa. Erau na vakabulabulataka tiko e lomadra na tani. Ena tudei baleta ni sega ni mudu na loloma.

Au sa vakadinadinataka ni loloma cecere sa loloma dina va-Karisito. E bula tiko o Koya. Ni da qaravi ira na tani vata kei Koya eda na vakila na Nona marau. Mai na Nona Veisorovaki sa vakatara kina o Koya meda kerea ka ciqoma na isolisoli ni loloma cecere. Au kila ni bula tiko na Tamana ka dau sauma na noda masu. Ko ni lewena tiko e dua na isoqosoqo a tauyavutaki ka tuvanaki na kena cakacaka mai vua na Parofita ni Veivakalesuimai, o Josefa Simici. Eratou kacivi o Sister Beck kei rau na nona daunivakasala ena veivakauqeti ni Kalou ka a soli vua na parofita e bula tiko. Au kila ni dina na veika oqo.

E lagilagi na nomuni iyaunibula. Sa noqu masu vua na Kalou ni na vakauqeti kemuni mo ni vakabulabulataka ka vakadewataka yani na iyaunibula oqo me vakalougatataka ka kauta mai na marau vei ira na itabatamata kei na veitabagauna muri mai. Ena yaca tabu i Jisu Karisito, o Koya eda qarava tiko, emeni