Na Cakacaka ni iVakatawa— E Dua na Veivakabauti Tabu

Elder Quentin L. Cook

Ena Kuoramu ni iApositolo Le Tinikarua

Meda qaravi ira na wekada baleta ni oqo eda vakabauta ni veika e vinakata na Kalou meda cakava.

Eda bula tiko ena gauna ni veivakararawataki oqo ka vuqa era vakabauta ni da na sega ni soli itukutuku vua na Kalou ka sega ni noda itavi meda vakatawani keda se o ira na tamata. E vuqa e vuravura era sa caka nodra ga, vakaliuci ira ga, ka taleitaka vakalevu cake na marau ka vakalailai na buladodonu. Era sega ni vakabauta ni ra sa ivakatawa i tacidra. Ena Lotu, eda vakabauta ni cakacaka ni ivakatawa, e dua na veivakabauti tabu.

Ena dua na gauna sa oti era a sikova yani e dua na ilawalawa dokai vakailiuliu ni Jiu kei ira na rapai na itikotiko ni Lotu ena Buca o Salt Lake oka kina na Welfare Square, na Vale ni Veivuke ki na Veimatatamata, na Valenivola ni Tuva Kawa kei na siga dolavi raraba ni Valetabu e Oquirrh Mountain Utah. Ni oti na nodra veisiko oqo, a vakaraitaka kina e dua vei ira na rapai dokai e Amerika me baleta na veika a raica ka vakila.¹

A vakamacalataka na vakasama vaka-Jiu e yavutaki tu ena Talmud² ka tukuna kina ni rua tiko na vuna e duidui vakalevu era caka vinaka ka loloma kina na tamata. Eso era sikovi ira na tauvimate, vukei ira na dravudravua, ka qaravi ira na wekadra baleta ni ra vakabauta ni ka dodonu me vakayacori kei ira era dolele lesu kivei ira era a veivuke mai ke ra sa leqa talega. A vakamacalataka ni vinaka na ka oqo, ka tara cake na veikauwaitaki vakaitikotiko, ka sa inaki dokai sara, ka me vakacerecerei ka meda qaravi ira na wekada baleta ni oqo eda vakabauta ni veika e vinakata na Kalou meda cakava.

A vakamacalataka mai na nona veisiko o ya, ni vakabauta ni o ira na Yalododonu Edaidai era cakava na veiqaravi ni bula raraba kei na veivuke ki na veimatatamata kei na cakacaka ni veivakabulai ena noda valetabu meda vakayacora kina na veika e vinakata na Kalou meda cakava.

Na yalo ni soli itukutuku, ka umanaki tu ena imatai ni vunau meda lomana na Kalou, era vakatoka eso na “talairawarawa ena noda lewa ga.”³ Eda saga meda cakava na ka dodonu baleta ni da gadreva meda vakalomavinakataka na Tamada mai Lomalagi, sega ni baleta ni dua e vakasaurarataki keda tiko meda cakava.

A vakayacori na iValu mai Lomalagi baleta ni a vinakata o Setani me vakasaurarataki ira na tamata kecega me ra muria na nona lewa. A sega ni vakamuri na nona lewa. Sa yaco kina, me soli vei keda na galala savasava kei na dodonu meda digitaka na noda sala ena bula oqo. Ia eda na soli itukutuku talega ki na galala ni digidigi oqori. A kaya na Turaga ni da na “tarogi na tamata yadua ena (noda) ivalavala ca ena siga ni veilewai.”⁴ Na ivakavuvuli ni soli itukutuku kei na vakatawa e ka bibi sara ena noda vunau.⁵

Ena Lotu, na cakacaka ni vakatawa e sega ni yalani ki na dua na itavi vakayago se ilesilesi. A vakatavulica o Peresitedi Spencer W. Kimball, “Eda sa ivakatawa ni yagoda, vakasama, matavuvale, kei na iyauqaqa… . Na ivakatawa yalodina o ya e dua e cakava na ivalavala dodonu, bula rawati koya, ka vukei ira na dravudravua kei na vakaleqai.”⁶

E vuqa sara tu na cakacaka ni ivakatawa, au sa digitaka meu vakamacalataka e rua. Na imatai na vakatawani keda kei na noda matavuvale. Na ikarua sai koya na noda vakatawani ira tiko na dravudravua kei na vakaleqai.

E dau vakayagataka vakalevu na Turaga na vosa vakatautauvata ni vanua ena kena vakavulici na soli itukutuku kei na vakatawa. Niu se gonetagane lailai, au dau gade vei tukaqu kei buqu ena nodrau vanua ni susu bulumakau ena vula i katakata. E sega na livaliva, waidrodro, se na wai e loma ni vale. Ia, e tiko ga e dua na mataniwai tovure e yasa ni nodrau valekau lailai oqo. Na mataniwai tovure oqo sa laki dua sara kina na tobu lailai, ni wai savasava, kau dau vukei buqu vakavuqa ena dua na siga ena taki wai yani ki vale me gunuvi, wai ni vakasaqa, sisili, kei na sava isulu. Rau taleitaka sara o tukaqu kei buqu na mataniwai tovure oqo ka rau dau taqomaka sara vakavinaka.

Ni oti e vuqa na yabaki ka sa yabaki 90 kina o tukaqu ka sa sega ni tiko tale e kea, ka sa sega ni rawa me qarava se vakatawana. Au a draivataki koya yani ki na vanua ni susu bulumakau o ya a dau taleitaka vakalevu. Na veika vinaka a namaka tiko me mai raica ena vanua o ya a sega ni yaco ni sa raica na bai ka a taqomaka voli na mataniwai tovure ni sa kamusu ka sa ca vakadua ka ra sa vakacacana na bulumakau na mataniwai tovure o ya, ka sa vuvu ka duka na mataniwai tovure savasava taleitaki o ya. Sa rarawataka sara o koya na wai sa vuvu ka vakacacani. Ki vua, oqo e dua na vakacacani ni ilesilesi a vakayacora tiko ena nona bula taucoko vakacakacaka. E nanuma o koya ni a sega ni taqomaka rawa na mataniwai tovure ka dau vukea na nona bula me vinaka ka a dua tu na ka bibi vua.

Me vaka ga na mataniwai tovure sa vakacacani o ya ena kena sega ni taqomaki, eda bula tiko oqo ena gauna sa sega tu kina ni taqomaki na ivalavala dodonu kei na tiko savasava.⁷ Na inaki tawamudu ni ivakarau vinaka yadudua sa sega ni rokovi. Sa vakarautaka vei keda na Tamada mai Lomalagi dauloloma na ituvatuva me kauti ira mai na Luvena vakayalo ki na vuravura oqo me ra mai vakayacora na inaki taucoko ni nodra a buli. Sa vakasalataki keda kina o Koya ni yago tabu ni veika bula me na savasava tikoga, me vaka ga na mataniwai tovure ena vanua ni susu bulumakau e gadrevi me taqomaki me rawa ni maroroi tiko kina na bula. Oqo e dua vei ira na vuna e rui ka bibi kina na ivalavala dodonu kei na tiko savasava ena ituvatuva nei Tamada mai Lomalagi.

Ena vuku ga ni kauwai nei tukaqu baleta na mataniwai tovure sa vakacacani o ya, sa vakavinakataki tale ka taqomaki ka vakalesui tale na mataniwai tovure ena kena ituvaki totoka ka savasava e liu.

Sa noda ilesilesi vakalou na italai ni Turaga o Jisu Karisito, meda vakavulica na Nona ivakarau ni bula savasava, ni sa vakatalega kina vei ira kece sara na Luvena. Ni gauna e dukadukali kina na noda vakasama se ivalavala, eda sa vakacacana tiko na Nona ivakarau. E kaya na Turaga, “Au … sega sara ni vakadonuya na ivalavala ca.”⁸ Eso era saga me ra vakaiulubaletaka na nodra ivalavala.

Na serekali nei John Holmes na “Talk” me baleta e dua na qase didivara dautawaqa mai New England a vakavulica vua e dua na cauravou na vakaiulubaletaka na ka. Ena nona vakamacalataka e dua vei ira na lesoni a vulica rawa, a kaya kina vakaoqo o cauravou, “Au na sega ni kila rawa na ituvaki o na tara kina, me na soko ga na waqa; e sega ni rawa mo vakamacalataka ki na wasawasa.”⁹

E dau tukuni tu ni veika ga e yaco ena dua na siti e tiko ga ena siti o ya. Au taleitaka na ivakatakilakila e tiko e Sevier County, mai Utah, ka vakatoka oqo, “Na veika ga e yaco e Sevier County … sa rawa mo wasea vei ira na nomu itokani!!!” Ni gauna eda sa kila kina ni dodonu meda soli itukutuku vua na Kalou, eda na raica ni sa ka lialia sara nida dau vakaiulubaletaka na ka. O ira era dau vakaiulubaletaka na ka era sa vakataki ira na gone lalai era tabonaka na matadra ni ra nanuma ni kevaka era sega ni raici keda, eda na sega ni raici ira. Au vakabauta ni kevaka eda na soli itukutuku vua na iVakabula me baleta na veika eda vakayacora, ena laurai na ka dina baleta na noda vakaiulubaletaka na ka.

Eda sa kila ni tiko eso era vakayacora tiko na ivalavala e sega ni sala vata kei na ivakatagedegede vakamareqeti ni bula savasava. Mo ni kila ni Veisorovaki ni iVakabula sa rawa ki na tamata kecega me ra veivutuni ka lesu tale, me vakataka na mataniwai tovure, me makare ka savasava vinaka. E ka dredre na veivutuni; e gadrevi kina na yaloraramusumusu kei na yalobibivoro.¹⁰ Ia ena gauna ga e tekivutaki vakadodonu kina na veivutuni, sa na vakayaco ka kina na vosa nei Alama na parofita vei Korianitoni na luvena, ka a cakava tu na ivalavala tawa kilikili: “Ia oqo na luvequ, me kakua tale ni vakaleqa tiko na lomamu na veika oqo, ia mo kauwaitaka ga na nomu ivalavala ca ka veivutunitaka sara.”¹¹ A kaya na iVakabula, “Raica ko koya sa veivutunitaka na nona ivalavala ca, ena vosoti, ia koi au na Turaga, au na sega ni nanuma tale na nona ivalavala ca.”¹²

Ena vuku ni da sa ivakatawa ni noda matavuvale, eso era vakatavulica ni gauna eda soli ripote kina vua na iVakabula ena tarogi keda me baleta na noda ilesilesi vakavuravura, ena rua na taro bibi me baleta na keda isema ki na noda matavuvale. Na imatai o ya na noda veimaliwai kei watida, kei na ikarua na noda veimaliwai kei ira yadudua na luveda.¹³

E rawarawa sara na kena veilecayaki na veika eda dau vakaliuca. Sa noda itavi meda taqomaka na nodra bula raraba na luveda. Ia, eso na itubutubu era vakaliuca na veika vakayago kei na iyau. Eso e sega sara ni gumatuataka na nodra vakavulici ira na luvedra ena kosipeli i Jisu Karisito.¹⁴ Me nanumi tiko ni bula vakayalo ena vuvale sa ka bibi talega me vaka na kena vakarautaki na kakana, isulu, kei na vale. Sa rawa talega vei ira na itubutubu me ra vukei ira na luvedra me ra kila ka vakatorocaketaka na nodra taledi. Sa noda itavi na vakayagataki ni taledi sa tu vei keda. O ira na gone era sega ni vakavulici ni ra na tarogi ena vuku ni nodra gauna kei na taledi ena yaco me ra coko ena veika lialia kei na ivalavala ca sa roboti vuravura tu.¹⁵ E vakasala na ivakaro ki na matavuvale ni oi kemuni “o ni sega ni dau qarava na nomuni itavi e vale, ni o ni na tarogi kina mai vua na Kalou.”¹⁶

Na ikarua ni cakacaka ni ivakatawa o ya na nodra qaravi na dravudravua kei ira na vakaleqai tu, ka na rawa ni dau yaco mai vei keda ena so na gauna. Na ivakasala ni Turaga ni da sa nodra ivakatawa era vakaleqai tu era umani tiko kina eso na veivunauci kaukauwa mai na ivolanikalou:“Kevaka e dua sa rawata vakalevu na veika au sa vakarautaka tu, ka sega ni wasea na nona ivotavota … vei ira na dravudravua kei na vakaloloma, ena kau sobu vei ira na tamata ivalavala ca, ia ena qai tacake mai etesi, ni sa vakararawataki tu.”¹⁷ Eda na soli itukutuku oi keda na ivakatawa ena veivakalougatataki e vuravura, ka sa vakarautaka tu vei keda na Turaga.

O iratou na iliuliu ni Jiu au a tukuna e liu eratou a vakauqeti sara ena ivakavuvuli ni lolo kei na kena saumi na isolisoli ni lolo. Eratou nanuma ni ka totoka dina na nodra lolo ena veivula na lewe ni Lotu e vuravura raraba ka me ra qai solia wale na nodra isolisoli me baleti ira era vakaleqai tu.

Ni ratou a veisiko na rapai ki na Welfare Square, a tarai na yalodratou ka kila ni gauna mada ga ni dredre vakailavo, era kauwai tikoga na lewenilotu ki na veika era sotava raraba e vuqa, ka ra tomana tikoga kina na nodra cau ena loloma vei ira na dravudravua kei na vakaleqai.

Au vakananuma lesu na gauna au a kacivi kina meu bisopi, ka a vakasalataki au kina o Bisopi Russell Johnson kau a sosomitaka ni dodonu meu qarauna na veika au kerea vei ira na lewenilotu me ra cakava. A kaya, “Eso era na cakava na veika ga e tukuni ni ra solibula vagumatua kina.” A talanoataka e dua na yada yabaki 80 ka qaravi watina vata kei na luvena tagane ni rau a tauvimate vakabalavu tu ni bera ni rau mai mate. A kaya o Bisopi Johnson ni dina ga ni dravudravua, ena dau saga me cau mai. Au raica ni ka dina oqo. Ena veigauna yadua au gadreva me ra cau mai se veiqaravi me ra vakalougatataki kina na tani, sa dau cau sara ga mai liu o Sarah.

Ena dua na Vakarauwai, a qiriti au mai e dua na sisita,“Bisopi, ni totolo mai! Mo ni vakabulai Sarah!” A kaya na marama oqo ni o Sarah yabaki 80 sa tu ena ikabakaba e cake ka savata tiko na isalisali ni wai ni dua na neiba. A rerevaka na marama oqo ni na lutu o Sarah ka vinakati Bisopi me mai tarovi koya.

Au sega ni tukuna ni rawa meda vakataki Sarah. Eso era yalorarawa ni sega ni rawa me yaco totolo mai na veivuke era gadreva. Au taleitaka na vosa nei Elder Neal A. Maxwell e dau lavetaka mai vei Anne Morrow Lindbergh, “Na noqu bula e sega ni rawa me cakava sara na nodra gagadre na tamata kecega e dau lako kina na yaloqu.”¹⁸ A vakavulica o Penijamini na Tui, “Mo ni qarauna me vakayacori vakadodonu na veika oqo ena yalomatua; ni sa sega ni yaga vua na tamata me cici vakatotolo ni sa malumalumu na yago.”¹⁹ Ia a tomana me da cakacaka ga vakayalomatua.

E marau na yaloqu niu raici ira na Yalododonu ena loma ni Lotu ni ra cakava na veika era rawata rawa ena veiqaravi sa va-Karisito ena veigauna ni leqa. Ena vuku ni nodra cau na lewenilotu, sa rawa ki na Lotu me na qarava ena yalomalua ka sega ena vakarairai na veileqa kece e vuravura.²⁰ Ena gauna oqo sa qarava tiko na Lotu na leqa ni tavuki ni vanua ena Filipaini, na Yatu Pasivika, kei Idonisia.

Ena yabaki sa oti era a veivueti na noda lewenilotu ena Cagilaba o Gustav. A cakacaka vakavoleka kina na Lotu kei na dua na isoqosoqo ni veivuke ki na veimatatamata e liutaka o Martin Luther King, III. A laki gole sara kina o Mr. King ki Salt Lake City ka kaya: “Au gole tiko mai meu mai vakavinavinakataka na Lotu ena nona veitokoni ki na veivuke ki na veimatatamata, ia au vulica sara vakatotolo ni kemuni yavu dina e titobu ka bibi cake sara. Ena tadrua ni Vale ni Veivuke ki na Veimatatamata, na Welfare Square, kei na dola raraba ni valetabu, au sa mai vakavinavinaka kina vakalevu ki na vuni nomuni cakava tiko na veika oqo.”

Ena noda sasaga kece vakaivakatawa, eda muri Jisu Karisito ga. Eda saga meda vakatotomuria na veika e kerea meda cakava, ena Nona veivakavulici kei na Nona ivakaraitaki. Ena yaloda taucoko eda sa vakavinavinaka kivei ira sa lewena na Lotu ena vuku ni nodra cau lomasoli kei na veiqaravi sa Vakarisito.

Ena vosa nei Aisea, baleta na lolo kei na nodra vakani na viakana ka vakaisulutaki o ira na luvawale, ena vosa veilauti a yalataka kina, “Ko na qai masu, ka rogoci iko ko Jiova.”²¹ A tomana tale o Aisea: “Ia kevaka ko daulomasoli vua sa viakana, ka sa vakamamautaka na yaloi koya sa rarawa; … ia ko Jiova ena tuberi iko tikoga, … ia ko na vaka … na ivurevure sa sega ni yali na kena wai… . [Ia] ko na tauyavutaka tale na yavu ni tabatamata e liu sara.”²²

Sa noqu vakanuinui me da raica tale mada vakaikeda yadudua ka vakamatavuvale na noda dui cakacaka ni ivakatawa ni sa noda itavi ka da na soli itukutuku kina. Sa noqu masu ni da na cakava sara ka da kila tiko ni da na soli itukutuku ga vua na Kalou ka da na cakava tiko ena bula galala ena bula oqo.

Au vakavinavinakataka na ivakasala ni dua na parofita dauloloma, ka yalodina o ya meda veiqaravi ka vueti ira era vakaleqai tu. Ni da muria na ivakasala oqo, au kila ni da na rawata na yalayala ni Turaga: “Ia ko koya sa kunei ni sa yalodina ka dodonu ka cakacaka vakavuku ena nona ilesilesi, ena curu ki na marau ni nona Turaga ka rawata na bula tawamudu.”²³

Au sa vakadinadinataka na veika dina vakalou oqo ena yaca i Jisu Karisito, emeni.