Fiji Ang mga Bunga sa Hugot nga Pagtuo
Usa ka pamilya nakadiskobre sa kamatuoran, usa usab ka nagtubo nga gugma sa lain usab nga pamilya, ug ang masaligan nga hugot nga pagtuo sa usa ka batan-ong babaye.
Ang Fiji kaniadto usa ka hilit nga dapit gikan sa ubang mga dapit sa kalibutan—usa ka dapit nga mas daling palabyan sa mga problema, lungsuranon nga estelo sa kinabuhi. Apan karon dili na. Ang eroplano, ang satellite, ug ang tibuok kalibutan nga negosyo karon ihatud na diha sa mga kabaybayunan sa Fiji sa tanang mga hagit sa modernong kinabuhi nga anaa sa tibuok kalibutan. Alang sa mga miyembro sa Simbahan sa Fiji, ang paagi sa malampusong pag-atubang niini nga mga hagit pareho ra usab sa ubang mga dapit bisan asa sa kalibutan: ang matinud-anon nga pagsunod sa mga baruganan sa ebanghelyo.
Tulo ka ehemplo gikan sa Fiji nagtudlo kon sa unsang paagi nga kini nga mga baruganan makahulma sa kinabuhi.
Ang Pamilya nga Kumar
Si George Kumar nangita lamang og paagi sa pagsiguro nga ang magulang niyang anak nga lalaki, si Ryan, magpuyo og usa ka mabungahon, moral nga estelo sa kinabuhi. Ang pamilya nga Kumar nakakaplag og mas maayo pa kay niini: ang mahangturon nga mga kamaturoran sa ebanghelyo mihatag kanilang tanan og usa ka bag-o, malipayon nga matang sa kinabuhi.
Ang ebanghelyo nakahatag og kalig-on sa ilang pamilya, si Brother Kumar miingon. “Mas daghan kami og panahon nga magkauban—mas daghang maayo nga panahon, uban sa mas sayon nga panag-istoryahanay sa matag usa.” Sila adunay pag-ampo sa pamilya kada adlaw, ug ang kanunay nga pag-family home evening ‘usa ka buhatunon gayud’ nga butang,” si Ryan miingon.
Si Ryan ang hinungdan sa ilang pagkamiyembro sa Simbahan.
Sa dihang si Ryan tunga-tunga pa sa iyang pagka tin-edyer, si George Kumar nabalaka kabahin sa dalan sa kinabuhi nga subayon unya sa iyang anak. Nabalaka nga si Ryan ug iyang mga higala walay gihimong butang nga makapalambo kauban sa mga higala, si George nakakita og paagi nga malibutan ang iyang anak og mga batan-on nga lahi ang kabuotan. Si George nakahibalo pinaagi sa pagpakig-istorya sa usa ka ig-agaw nga nagtrabaho sa Fiji LDS Church College, sa Suva, nga si Ryan mahimong madawat sa admission. (Ang Church College usa ka eskwelahan sa high school sama sa ubang dapit.)
Human sa iyang pag-eskwela sa Church College, ang kinaiya ni Ryan nagsugod sa paglambo. “Tungod kadto sa ehemplo sa ubang mga estudyante,” siya miingon. Kaniadto, migahin siya og daghang oras kauban sa iyang mga higala nga mohimo og walay kapuslanang mga kalihokan. Apan human nako makita ang kalainan sa mga kinabuhi sa mga estudyate sa eskwelahan sa Simbahan, “nawad-an ako og gana sa paghimo niadtong mga butanga,” siya mipasabut.
Si Ryan nakaangkon og pagpamatuod sa ebanghelyo, ug ang iyang mga ginikanan nalipay kaayo tungod sa kausaban sa iyang kinabuhi nga sa dihang nangayo siya sa ilang pagtugot nga mabunyagan ug makumpirmahan, andam kaayo silang misugot. Gibiyaan ni Ryan ang daan niyang mga higala. Nakabaton siya’g bag-ong mga higala.
Sa dihang gihangyo niya ang iyang mga ginikanan sa pagpaminaw sa mga misyonaryo, bisan pa, “nag-ukon-ukon kami,” miingon si George. Sa gihapon, nakita nila ang kausaban nga nahimo sa ebanghelyo sa kinabuhi ni Ryan, mao nga nasayud sila nga ang Simbahan maayo. Ang pagkausab sa kinaiya ni Ryan namatikdan gayud kay sa iyang ikatulo og sa katapusang tuig sa Church College, ginganlan siya og head boy, usa ka pasidungog nga kasagaran madawat sa usa ka estudyante kinsa nakapadayon sa tibuok niya nga scholastic nga binuhatan sa eskwelahan.
Ang pipila ka mga kausaban sa kinaiya ni Ryan maingon og dili katuohan sa iyang mga ginikanan sa sinugdanan. Nganong, sama pananglit, dili sila makapugos kaniya sa pagkaon sa unang Dominggo sa bulan? Apan sa dihang gipasabut ni Ryan ang katuyoan sa pagpuasa, nakasabut ang iyang mga ginikanan nga ang kausaban sa iyang kinabuhi mas midulot gayud kay sa unsay ilang namatikdan.
Ang manghod nga lalaki ni Ryan, si Michael, nakabantay usab sa mga kausaban sa iyang igsoon, ug si Michael naminaw sa ebanghelyo. “Nagsugod si Ryan sa pag-apil sa mga kalihokan sa Simbahan, ug ang butang nga akong nakit-an mao nga sa matag higayon nga siya moabut, siya malipayon,” si Michael miingon. “Sa tinuod ako ang mihagad sa akong kaugalingon ngadto sa mga misyonaryo. Gusto kong maminaw sa mga leksyon. Gusto ko nga magpabunyag ug magpakumpirma.”
Samtang ang mga misyonaryo mipresentar sa leksyon alang sa mga bag-ong miyembro ngadto kang Michael human sa bunyag, ang iyang inahan, si Alitiana, nagsugod sa pagpaminaw. Kini miimpluwensya sa iyang bana, ug wala madugay si George ug ang iyang asawa aduna nay kaugalingon nilang pagpamatuod.
Si Ryan may kahigayunan sa pagbunyag sa iyang mga ginikanan ngadto sa Simbahan niadtong 2006, sa dihang hapit na siya molarga sa pag-alagad og misyon sa New Zealand Wellington Mission. Wala madugay, sa wala pa molarga si Michael sa misyon, nakahigayon siya og kuyog sa iyang mga ginikanan sa dihang sila misulod sa templo. Si Elder Michael Kumar misulod sa Utah Salt Lake City South Mission niadtong Agosto 2008, sa hapit na mouli si Ryan gikan sa New Zealand.
Ang pagbayad sa ikapulo ug ang paghatag og suporta nga pinansyal sa usa ka anak nga anaa sa misyon nagpasabut nga lisud alang sa mga Kumar. Ang kita ni Brother Kumar igo ra gayud alang sa ilang mga abangan ug sa ubang mga obligasyon. Apan gihimo nila ang gikinahanglan nga mga pagsakripisyo; ang tibuok pamilya nakasabut sa panginahanglan. Sama pananglit, sa matag higayon nga si Brother Kumar malipayong moingon nga atong tagamtamon ang “normal” nga pagkaon nianang gabhiona, ang tibuok pamilya makasabut nga walay karne sa panihapon. “Adunay mga adlaw nga mangaon lamang kami og pan ug cocoa,” si Michael miingon.
Miingon si Ryan nga mapasalamaton siya sa sakripisyo sa iyang mga ginikanan. “Akong nahibaloan nga sila tinud-anay nga nakasabut sa pagsunod sa mga pakigsaad nga ilang gihimo.”
Ang manghod nga lalaki ni Ryan mikomentaryo nga sukad sa ilang pagkakabig, “mas dali namong nalatasan ang mga pagsulay isip pamilya. Ang Langitnong Amahan mitabang kanamo.”
Ang pagkakabig sa among pamilya dali usab nga mitandog sa kinabuhi sa uban. Duha sa mga ig-agaw ni Ryan ug ni Michael kinsa nakapuyo kauban sa pamilyang Kumar mipili usab nga maminaw sa mga leksyon sa misyonaryo ug nagpasakop sa Simbahan.
Ang mga panalangin sa mga sakripisyo sa pamilyang Kumar mga temporal ug espiritwal, si Brother Kumar miingon. Nakahimo sila sa pagdaginot sa ilang kwarta aron makaigo sa ilang mga panginahanglan. Ug sa dihang milarga si Michael alang sa iyang misyon, si Brother Kumar nakatrabaho og lain diin siya nanghinaut nga unta mas sayon niyang mabayaran ang iyang abangan.
Apan ang espirituhanong mga panalangin nga nadawat sa mga Kumar mao ang mas importante sa ilang kinabuhi. Si George ug si Alitiana mitubo pinaagi sa ilang mga calling—siya isip elders quorum president sa Lami Second Ward, Suva Fiji North Stake, ug ang iyang asawa isip second counselor sa Primary sa ward.
Si Ryan mirekord nga ang kaugalingon niyang panglantaw sa kinabuhi karon mas lahi ra kaayo kay sa kadaghanan sa iyang mga barkada: “Kanunay akong adunay buhatunon—pipila ka butang alang sa pagpalambo sa gingharian.” Sa pagplano sa umaabut, siya miingon, ang ebanghelyo naghimo sa mga tumutuo nga “motan-aw sa mga butang gikan sa mahangturon nga panglantaw.”
Si George ug si Alitiana Kumar natudloan na sa Kristiyanong mga doktrina sa wala pa makadungog sa ebanghelyo. Apan wala nila makaplagi ang kahupayan diha sa mga gipangtudlo kanila. “Sa ubang mga relihiyon,” si Brother Kumar miingon, “tudloan kamo sa pagkahadlok sa kapungot sa Dios—aron mahadlok. Apan ang Pag-ula ni Jesukristo nakahatag kaninyo og lain nga higayon.”
Ang mga Kumar naningkamot sa paghimo sa pinakamaayo niana nga ikaduha nga higayon.
Ang Pamilya nga Naivaluvou
Si Peni ug si Jieni Naivaluvou midoble sa gidaghanon sa ilang pamilya sa dihang midala pa sila og upat ka babaye gikan sa Vanuatu kinsa nag-eskwela sa Fiji LDS Church College. Apan ang mga Naivaluvou wala makakita niini isip usa ka sakripisyo. Gibati nila nga napanalanginan sila og dako tungod sa paghimo niini. Usa niadto nga mga panalangin, sa ilang pagtuo, mao ang pagkadugang ngadto sa ilang pamilya sa usa ka bata nga si Hagoth, nga natawo niadtong Enero 2009.
Sayo niadtong 2008 si Bishop ug si Sister Naivaluvou sa Tamavua Ward, Suva Fiji North Stake, nakadungog nga duha ka batan-ong mga estudyante gikan sa Vanuatu nagkinahanglan ug dapit nga kapuy-an, mao nga ang pamilyang Naivaluvou mihuna-huna sa kaugalingon nilang sitwasyon. Ang ilang mga anak nga lalaki, nga si Soane, 18, ug si Ross, 16, layo sa panimalay tungod sa ilang pag-eskwela sa Church school sa Tonga, ang yutang natawhan sa kaliwatan sa ilang amahan. Ang duha ka babaye nga gikan sa Vanuatu nag-abang, nga mahal alang sa ilang mga ginikanan, kauban sa dili mga LDS nga pamilya sa Suva. Ang duha ka babaye maayo nga ikauban sa 13-anyos nga si Andrea Naivaluvou; si Andrea usab nag-eskwela sa Church College ug mouli sa balay inig ka hapon sa dili pa mogawas sa trabaho ang iyang mga ginikanan. Busa si Brother ug si Sister Naivaluvou mihukom nga sila modapit sa duha ka babaye nga taga Vanuatu sa pagpuyo sa ilang balay nga walay bayad.
Ang mga babaye namugos nga mobayad, apan ang ilang nagasto minus pa sa katunga sa ilang gibayad sa kaniadto—usa ka panalangin alang sa ilang mga pamilya.
Pagka Abril duha ka laing Vanuatuan nga mga babaye miabut aron sa pagbisita ug nalingaw sa palibut sa panimalay sa mga Naivaluvou. Wala madugay kining duha ka babaye mihangyo kon sila usab mahimo bang adto mopuyo. Ang mga Naivaluvou malipayong midawat kanila.
Unsay mahitabo sa pagdugang og upat pa ka batan-on diha sa panimalay? “Natukod namo ang ingon og usa ka pundok sama nga sila among mga anak,” si Bishop Naivaluvou miingon. Ang pamilyang Naivaluvou miklaro niini gikan sa sinugdanan nga ang mga babaye ikonsiderar nga kabahin sa pamilya. Ang upat ka babaye gikan sa Vanuatu sa pagkatinuod managkaliwat, apan didto sa panimalay sa mga Naivaluvou gitagad nila ang matag usa sama sa mga igsoong babaye nga natawo gikan sa usa ka ginikanan. Si Andrea Naivaluvou nakadawat usab kanila “nga sama sa akong mga igsoong babaye,” siya miingon; ang mas magulang nga mga babaye mobantay kaniya ug gani motabang kaniya sa iyang homework kon gikinahanglan. Ang upat ka babaye misugod sa pagtawag kang Bishop ug kang Sister Naivaluvou og Tay ug Nay—“Papa” ug “Mama” sa Fijian.
Kini tingali ang unang higayon, miingon si Sister Naivaluvou, nga ang mga babaye gikan sa Vanuatu kinsa nag-eskwela sa Church College nakapuyo kauban sa mga miyembro nga pamilya. Ang amahan sa usa sa mga babaye, sa dihang siya mibisita, mipasalamat og dako sa pamilyang Naivaluvou sa gugma nga ilang gipakita sa ilang anak nga babaye.
Si Sister Naivaluvou mipasabut nga ang usa sa mga babaye, nga anak sa district president sa Vanuatu, usa ka maayo nga ehemplo sa ilang pamilya pinaagi sa iyang hugot nga pagtuo; si Bishop Naivaluvou miingon nga ang iyang ehemplo nakatabang sa iyang pamilya nga magpadayon gayud sa ilang pagtuon sa kasulatan ug pamilya nga pag-ampo.
Ang mga Naivaluvou miingon nga napanalanginan sila sa temporal tungod kay sila mipakigbahin sa uban. Ang ilang mga kapanguhaan mas midaghan. Ug si Sister Naivaluvou nagtuo nga ang panalangin sa pagkamabdos og usab human sa 13 ka tuig dala kini sa ilang kaandam nga mopakigbahin sa ilang gugma ngadto sa uban.
Sa dihang ang duha ka anak nga lalaki sa mga Naivaluvous nanguli gikan sa Tonga sa katapusang adlaw sa eskwela sa tuig, sila usab midawat sa mga batan-ong babaye isip kabahin sa ilang pamilya. Apan si Soane wala moapil sa pagdawat sa mga babaye nga isipon niya nga igsoon. Naplanohan niya ang usa sa batan-ong mga babaye nga ika-date. Ang iyang papel sama sa usa ka ligdong nga binuhat.
Sa dihang ang upat nakatiwas na sa tibuok tuig nga pag-eskwela ug namauli sa Vanuatu dapit sa katapusan niadtong 2008, ang mga pagpanamilit makapalugmaw sa luha, miingon si Bishop Naivaluvou. Maingon kadto og siya ug ang iyang asawa nanamilit sa upat nila ka anak nga mga babaye. Ug sa dihang ang bag-ong tuig nagsugod na usab sa 2009, ang mga Naivaluvous malipayon nga miabi-abi sa pagbalik sa upat nila ka “mga anak” —may dugang pa nga duha.
Tungod kay upat lamang ka kwarto ang katulganan, ang uban naglibug kon unsaon nila pagkaigo sa kwarto alang sa unom ka batan-ong babaye agig dugang sa kaugalingon nilang anak nga babaye ug sa bag-ong natawo. Apan ang pamilyang Naivaluvou dali nga milihok niini sa walay kahasol.
Total, dili man ang kaugalingong luna ang problema. Kondili ang pagpalambo sa gugma nga naglibut kanila.
Asenaca Ramasima
Niadtong 2008, si Asenaca Ramasima nakadaog sa gituhoan nga duha sa pinakamahinungdanon nga ganti alang sa mga estudyante sa Fiji LDS Church College. Una, napili siya nga dux, o pinakamaayo nga estudyante sa eskwelahan. Kadto nga ganti nagpasabut sa pagkalibre sa balayranan sa eskwelahan isip eskolar. Apan nakadawat usab siya og Lion of the Lord Award, nga ihatag ngadto sa maayo og ehemplo nga estudyante sa seminary. Iyang gibahandi kini nga ikaduhang award kay sa nag-una, tungod kay usa kini ka pahinumdom kon sa unsang paagi niya gipaningkamutan ang paggamit sa hugot nga pagtuo ngadto sa Iyang Langitnong Amahan sa kaugalingon niyang inadlaw nga pagkinabuhi.
Ang kinabuhi mihatag na ni Asenaca og igo nga bahin sa kalisdanan, bisan siya nag-edad pa lamang og 19. Bisan pa kon ingon og nagsanag gihapon kaniya ang kalipay—ang kalipay sa kahibalo nga siya adunay mahangturon nga pamilya tungod kay na-seal sila didto sa Templo sa Suva Fiji niadtong 2001 ug ang kalipay sa kahibalo nga siya nailhan og gihigugma sa Langitnong Amahan.
Si Asenaca ang kinamanghuran sa lima ka anak, human sa upat ka igsoong lalaki. Sa dihang ang ilang amahan namatay, siya nahinumdom, ang kamagulangan nilang igsoong lalaki, nga nagserbisyo isip misyonaryo, miawhag kanilang tanan sa paghinumdom nga ang ilang amahan wala mawala kanila; kanunay siya nga anaa sa duol.
Ang iyang mga igsoong lalaki nahimo nga maoy gisaligan sa pamilya, samtang ang ilang inahan nahimong usa ka ahente sa espirituhanong kasuod nga naghiusa kanila. Ang mga anak nakadawat og kaayohan samtang sila misunod sa mga ehemplo sa ilang ginikanan.
“Ang akong amahan usa ka inspirasyon kanako. Kanunay siyang nagtudlo kanamo, ‘Trabaho gayud, trabaho og maayo,’” ang lumo nga manulting si Asenaca miingon. Ang pagtrabaho og maayo sa eskwelahan maoy iyang paagi sa pagpasidungog sa iyang amahan ug sa pagtabang sa iyang inahan. Ang pagka-eskolar nga nakuha kauban sa dux award usa ka bililhon nga kontribusyon nga nahimo ni Asenaca tungod sa iyang paningkamot sa kaugalingon niyang edukasyon.
Ang ehemplo gikan sa usa ka ginikanan nakahatag usab kaniya og pundasyon sa iyang espiritwal nga edukasyon. “Matag adlaw kami nga gitudloan diha sa panimalay pinaagi sa pamilya nga pagbasa sa kasulatan ug mga pagpanudlo gikan sa among mga ginikanan,” si Asenaca miingon. Ang iyang inahan, dugang pa niya, padayon nga naglig-on niini nga pundayon alang sa iyang pamilya.
Ang kaugalingon nga regular nga pagtuon sa kasulatan ni Asenaca nakatabang kaniyang mapadayon ug malig-on ang iyang pagtuo kang Jesukristo. Aduna gayud siya’y himoon nga panahon sa pagtuon sa kasulatan bisan unsa ka lisud ang iskedyul.
Ang hugot nga pagtuo kang Jesukristo nakatabang usab kaniya nga maduol kanunay sa iyang Langitnong Amahan aron makatawag siya sa Iyang paggiya. “Nasayud ako nga Siya kanunay nga anaa,” siya miingon. “Kon ako mobuhat unsa ang gusto Niya nga akong buhaton, Siya anaa alang kanako, ug ang Iyang Espiritu mopamatuod kon unsa ang husto.”
Kana nga giya importante kon pipila sa batan-ong babaye nga sama niya og edad mosulay sa pag-agni kaniya sa “paglingaw-lingaw” sa ilang paagi—mag-inom, manabako, pagsalikway sa kaputli. Apan “kadtong mga butanga supak sa akong konsensya,” miingon si Asenaca, ug tungod sa iyang hugot nga pagtuo sa kasiguroan nga iyang nabatyagan ang giya sa Langitnong Amahan, “Makasulti ako og dili.”
Ang pag-alagad sa Simbahan, siya miingon, nakatabang kaniya nga mapalambo ang iyang pagsalig sa kaugalingon nga kon wala pa kini dili unta niya maangkon. Importante kana kon siya makatapos na sa iyang pag-eskwela sa Church College, tungod kay siya nangandoy nga makaeskwela sa Brigham Young University sa Provo, Utah, o sa BYU–Hawaii sa pagkuha og accounting.
Kana nga mga dapit layo kaayo sa panimalay sa akong pamilya sa usa ka balangay sa mga utlanan sa Suva. Makahadlok ba og gamay ang pag-adto og layo kaayo gikan sa panimalay? Gihunahuna ni Asenaca kini nga pangutana sa makadiyot, dayon mipakita sa usa sa dako niya nga mga pahiyum. Oo, mitubag siya—apan buhaton niya kini sa pagkab-ot sa iyang mga tumong.
Sayon ra nga tuohan nga mahimo ni Asenaca unsa ang iyang gisulti. Sa pagkakaron, maayo ang iyang nahimo sa pagkab-ot sa iyang mga tumong. Ug sama sa uban pang mga matinud-anong mga miyembro sa Fiji, iyang nakaplagan ang duha ka kalamboan ang espiritwal ug ang temporal pinaagi sa paggamit sa iyang hugot nga pagtuo ug sa sa pagsunod sa mga sugo.
Gilitratohan ni Don L. Searle
George, Alitiana, ug Ryan Kumar.
Si Elder Michael Kumar samtang nagserbisyo sa Utah Salt Lake City South Mission.
Sa atubangan: Sila si Peni, Jieni, ug si Andrea Naivaluvou. Sa luyo: Si Soane ug si Ross Naivaluvou.
Ang Templo sa Suva Fiji.