Hapsay nga Paglawig sa Marshall Islands
Samtang kita naglawig sa batoon nga piliw sa kinabuhi, ang matag usa kanato makabenepisyo gikan sa paggiya sa matinud-anong mga miyembro sa pagtabang kanato aron kita makabalik sa atong langitnong panimalay.
Ang mga marinero sa una molawig sa kadagatan nga pagagiyahan sa mga posisyon sa adlaw, bulan, ug mga bitoon. Inig ka gabii ilang tutukan pag-ayo ang Bitoon sa Amihanan, kini anaa ra gyud sa posisyon naghatag og langitnong giya alang sa mga marinero, nagtabang kanila nga maglawig diretso ngadto sa ilang destinasyon.
Sa Marshall Islands sa Pacific Ocean, ang mga marinero nakadiskobre og laing paagi. Didto, ang porma sa mga balod, o ang han-ay sa mga balod sa kadagatan [ocean swells], nag-agos taliwala sa gagmayng mga pulo ug sa mga isla sa sama nga porma. Ang usa ka batid nga marinero makabiyahe og gatusan ka mga milya pinaagi sa pagsunod sa daghang nagsumpay-sumpay nga han-ay sa mga balod—ang kada usa mora og usa ka one-way nga dalan—gikan sa usa ka isla o gagmayng pulo ngadto sa sunod. Kadtong nakahibalo asa ang han-ay sa mga balod ug asa kini moagos makadala sa ubang mga pumapanaw nga luwas ngadto sa ilang destinasyon.
Alang sa mga miyembro sa Simbahan, si Jesukristo mao ang atong hingpit nga ehemplo, kansang tinuod nga kahayag naggiya kanato. Ang iyang mga balaod ug mga ordinansa, sama sa han-ay sa mga balod sa kadagatan, makadala kanato nga luwas ngadto sa atong langitnong panimalay. Apan alang kanatong tanan, adunay uban kinsa ang pagserbisyo ug pagsuporta nahiuyon sa bahin sa Master Navigator. Sa mosunod nga mga istorya, tulo ka mga miyembro nga Marshallese mipakigbahin sa unsang paagi nga ang uban nakatabang kanila sa paglawig sa batoong piliw ug mga unos sa kinabuhi nga nagdala kanila ngadto kang Kristo.
Ang Impluwensya sa Matarung nga Babaye
Si Hirobo Obeketang naglingkod sa iyang sofa ug nagpahiyum. Siya ug ang iyang asawa, si Linda, bag-ohay lang nahuman og family home evening uban sa upat nila ka mga anak ug sa mga sister missionary. Sila usab milibre sa mga misyonaryo og panihapon nga isda ang kaunon, kompleto sa mga mata ug ikog—usa ka tradisyon sa Majuro, ang ulohan sa Marshall Islands. Sama sa paghulagway ni Hirobo sa iyang kinabuhi, iyang gipakita unsa siya kamapasalamaton sa Simbahan, sa ebanghelyo, ug sa iyang pamilya, ilabi na sa iyang asawa.
Hunyo 2009 kadto. Sa miaging adlaw sa wala pa mamugna ang Majuro Marshall Islands Stake, ug si Hirobo gitawag sa pagserbisyo isip unang executive secretary sa stake. Si Hirobo, sigun sa paghulagway kaniya sa bag-ong presidente sa stake nga si Arlington Tibon, “usa ka lig-on gyud kaayo,” usa sa matinud-anong mga lider sa isla.
Apan si Hirobo maoy unang mitumbok nga dili siya ingon ani sa una kon dili bag-ohay pa lang. Sa pagkatinuod, iyang gipasidunggan ang iyang asawa isip mao ang lig-on—ang tawo nga nakapahimo sa kalainan sa iyang kinabuhi. Siya mipasabut, “Nabunyagan ko sa dihang otso anyos ko, apan sa dihang nag-edad ko og 16, nahimo kong dili kaayo aktibo.”
Mga pipila ka tuig ang milabay siya ug si Linda nag-ipon, bisan sila wala makasal. Si Linda dili miyembro sa Simbahan. Niadtong 2000, sa wala madugay human nga nadiskobrehan ni Linda nga si Hirobo nabunyagan sa dihang bata pa, siya nahimong interesado sa Simbahan ug nagsugod sa pagpakigkita sa mga sister nga misyonaryo.
“Siya nagtuon sulod sa duha ka tuig ug nakahukom nga siya gustong magpabunyag,” mihinumdom si Hirobo. “Kinahanglang magminyo una kami, apan dili ko interesado sa pagpakigminyo. Naglibug ko; sa tinuoray ako anaa sa mga tintasyon sa kalibutan. Wala ko makasabut sa kaimportante sa pamilya, ug ako dili manginlabut o maminaw ni bisan kinsa.”
Si Linda, bisan tuod wala mabunyagi, mipadako sa ilang mga anak sa Simbahan. Matag tuig siya mohangyo kang Hirobo sa pagpakasal kaniya aron siya mabunyagan; matag higayon siya moingon og dili. Sulod sa mga katuigan duha sa iyang anak nga babaye nabunyagan, apan si Hirobo wala motambong sa ilang mga bunyag.
Dayon, pagka 2006, ang ilang nwebe anyos nga batang lalaki, si Takao, namatay tungod sa ataki ug sa kataas sa hilanat. Mga 300 ka mga miyembro gikan sa Majuro district mitunga sa lubong aron sa pagsuporta sa pamilya.
“Ang ilang suporta usa ka dako kaayo nga butang alang kanako,” miingon si Hirobo. “Nagsugod ko sa paghunahuna nga ang Dios tingali adunay usa ka butang nga gustong ipabuhat.”
Siya nagsugod sa paghunahuna sa unsang paagi nga siya ang nahimong hinungdan nga ang iyang asawa dili mabunyagan, bisan tuod siya usa ka miyembro sa Simbahan. “Siya nagkaanam og kalig-on. Siya nakapadasig gayud kanako ,” siya mihinumdom.
“Busa milingkod ko ug naghunahuna nga ako nakatunga na sa akong kinabuhi. Nangutana ko sa akong kaugalingon, ‘Magpadayon ba ko kon unsa ang akong gibuhat karon? Aduna pa ba koy kahigayunan sa paglihok alang sa Dios sa ikaduhang bahin sa akong kinabuhi?’ Nagsugod ko sa pag-ampo ug naghunahuna kabahin sa pagbalik sa simbahan aron sa pagsugod og lihok alang sa Dios.”
Si Hirobo misugod sa pagtuon uban sa mga misyonaryo ug nagkat-on pag-usab sa doktrina. Si Presidente Nelson Bleak sa Marshall Islands Majuro Mission nakighigala kaniya, ingon man ang ubang mga miyembro, lakip ang presidente sa district nga si Arlington Tibon. Sa katapusan, si Hirobo mipasalig nga mobalik, ug sa wala madugay, siya wala lamang motambong og miting sa sakrament apan sa Sunday School ug miting sa priesthood usab. Sa katapusan, nakahukom na gyud si Hirobo.
“Sa akong pagbalik, ako miingon, ‘Mao na ni. Mao na ni ang akong gustong buhaton.’ Ug kini nakausab sa hingpit sa akong kinabuhi.”
Sila si Hirobo ug Linda naminyo niadtong Agosto 30, 2008. Sa wala madugay iyang nadawat ang Aaronic Priesthood ug gibunyagan ang iyang asawa. Duha ka bulan ang milabay nadawat ni Hirobo ang Melchizedek Priesthood ug gitawag isip executive secretary sa district.
Si Hirobo mitan-aw sa iyang asawa ug mipahiyum. “Dili siya makatuo nga ako ang nagbunyag kaniya,” siya miingon. “Hunahunaa—miabut og walo ka tuig alang kaniya, gikan sa 2000 hangtud 2008. Siya talagsaon.”
Ang Ehemplo sa usa ka Matarung nga Amahan
Usahay ang atong giya, sama sa usa ka marinero, anaa duol kanato, nagtudlo kanato kon unsa ang atong kinahanglang mahibaloan aron kita malampusong modala [navigate] sa kinabuhi. Sa daghang mga sitwasyon ang mga marinero makabuhat niini pinaagi sa paghimo og ehemplo ngari kanato aron sundon. Ang ingon mao ang panghitabo sama sa amahan ni Patricia Horiuchi, si Frank.
Human sa pakighimamat sa mga misyonaryo, si Frank kanunay nang modapit kanila og panihapon. Sa wala madugay siya nagsugod sa pagpamaninaw sa mga leksyon. Apan walay usa sa iyang pamilya ang ganahan sa Simbahan. “Kon kami makakita sa mga misyonaryo nga magpadulong,” miingon si Patricia, “kaming tanan managan palayo—ako ug ang akong mga manghod nga lalaki ug babaye.”
Dayon si Frank nabunyagan niadtong Hulyo 2007 pinaagi sa presidente sa misyon, si Nelson Bleak. Kadto usa ka makahuluganon nga panghitabo alang ni Patricia ug sa iyang mga igsoon.
“Nakita nako ang akong amahan nagsugod sa pag-usab,” siya miingon. “Nasayud ko nga kon ang ebanghelyo nakatandog sa kasingkasing sa akong amahan, kini makatandog sa akoa ug makausab sa akong kinabuhi. Busa mihukom ko sa pagtuon uban sa sister nga mga misyonaryo, ug sila mihagit kanako sa pagtuon sa Basahon ni Mormon ug sa Biblia. Ang akong igsoon nga lalaki ug ako nag-away sa wala pa kini, ug wala pa ko nakapasaylo kaniya. Dayon akong nabasahan sa kasulatan nga kon kamo mopasaylo sa uban, ang Dios mopasaylo kaninyo.” (Tan-awa sa 3 Nephi 13:14–15.)
Nakaamgo si Patricia nga kinahanglan niyang pasayloon ang iyang igsoon nga lalaki aron makasugod siya sa pag-usab sa iyang kinabuhi, mahimong limpyo, ug makabaton og kalinaw. Busa iyang gibuhat.
“Human nako biyai ang akong bati nga mga kinaiya ug nausab ngadto sa usa ka bag-o nga tawo kinsa mosunod sa mga sugo, naghinam-hinam ko pag-ayo. Nasayud ko nga kinahanglan kong magpabunyag aron mamiyembro sa tinuod nga Simbahan,” siya miingon. “Ang Simbahan nakabutang nako sa sakto nga dalan. Kini nakapalayo kanako gikan sa dautang mga impluwensya. Kini nakatudlo nako nga motahud sa akong mga ginikanan, magpadayon og eskwela, ug magpabilin diha sa saktong dalan.”
Ang Impluwensya sa usa ka Matarung nga Tawo
Si Lydia Kaminaga, sama ni Hirobo Obeketang, natawo sa Simbahan apan nahimong dili kaayo aktibo atol sa iyang pagkabatan-on. Apan ang istorya sa iyang pagbalik sa pagkaaktibo talagsaon kaayo nga kini walay sama.
Si Lydia ug ang iyang bana, si Kaminaga Kaminaga, parehong nagdako sa Simbahan. “Ako wala gyuy pagduha-duha sa mga pagtulun-an sa Simbahan,” miingon si Kaminaga. “Kanunay gyud kong nagtuo niini.”
Apan lahi ang dagan sa kinabuhi para kang Lydia. Sa dihang anaa siya sa unang tuig sa high school [seventh grade], siya miingon, “Ako lang ang Mormon sa akong eskwelahan, ug mibati ko nga nag-inusara. Gibuhat nako unsa ang gibuhat sa akong mga higala. Nasayup ko sa akong mga prayoridad.”
Si Lydia gipadala sa iyang ginikanan ngadto sa Provo, Utah, USA, aron makapuyo uban sa pamilya, naglaum nga ang ilang impluwensya makadasig kang Lydia sa pagsunod sa ebanghelyo. Bisan tuod siya nakakat-on sa mga butang nga nakatabang niya sa kaulahiang bahin sa iyang kinabuhi, nianang higayona dili siya interesado sa kalihokan sa Simbahan.
Si Lydia mibalik sa Marshall Islands niadtong Enero 2002, usa lang ka bulan human nga si Kaminaga miuli gikan sa pagmisyon sa Japan. Sa wala madugay sila nagkita. Bisan tuod si Lydia wala magpuyo sumala sa mga sumbanan sa Simbahan, si Kaminaga kanunayng moadto sa iyang balay nagpakaaron-ingnon nga gusto niyang bisitahan ang iyang pag-umangkon nga lalaki, si Gary Zackious.
Sa wala madugay, si Kaminaga midesisyon nga makig-istorya sa mga ginikanan ni Lydia kabahin sa pagpakig-date—nindot, limpyo nga mga kalihokan—uban ni Lydia. Bisan tuod sa sugod sila misulay sa pagtambag og dili ngadto kaniya, apan si Kaminaga miingon “sa katapusan ako silang giingnan, ‘Aduna pa siyay kahigayunan nga mausab.’ Sa dihang misulti ko niana, ang tibuok pagbati diha sa lawak nausab. Ang iyang papa mihilak ug miingon, ‘Kanunay gyud nakong gusto nga siya mobalik sa Simbahan. Mahimo nimong sulayan.’”
Sa sinugdanan wala giseryoso ni Lydia si Kaminaga. Hinoon, si Kaminaga limpyo nga returned missionary, ug siya dili aktibo.
“Apan siya nakakita og usa ka butang nga wala nako makita,” mipasabut si Lydia. Tungod kay wala siyay gika-date, siya misugot nga makig-date ni Kaminaga. “Iya kong gidala og balik. Isip iyang hinigugma, kinahanglan kong tarungon ang akong mga sumbanan. Siya mipahinumdom kanako sa akong mga pakigsaad sa bunyag. Siya mipahinumdom kanako sa tanang butang nga ako gayung gikamingawan, sama sa pagbasa sa mga kasulatan ug family home evening. Si Kaminaga ug ako dungan nga nagbuhat og mga proyekto sa pagserbisyo. Kami nagbasa sa Basahon ni Mormon. Kami mitambong og mga fireside. Siya mipakita kanako unsaon sa pagpuyo nga may kalahian. Ang pagsimba dili lang miting sa sakrament apan Sunday School ug Relief Society usab.”
Samtang sila migahin og panahon sa pag-date nga limpyo ug makapabayaw, ang kinabuhi ni Lydia nagsugod sa pag-usab ug ang iyang pagpamatuod mitubo. Apan, aduna pa gihapoy mga butang nga iyang klarohon.
“Lisud sa pagbalik,” siya miangkon. “Ang paghinulsol dili sayon, apan aduna gyud koy lig-on kaayo nga pagpamatuod sa paghinulsol. Sa daghang mga pamaagi, ang among pag-date kabahin kon unsaon namo nga maila-ila og maayo ang usag usa ug sa pagpabalik nako sa simbahan, nga molantaw sa mga butang sa lain nga paagi.”
“Kini kabahin sa mga relasyon,” midugang si Kaminaga.
Sila si Lydia ug Kaminaga naminyo niadtong Nobyembre 28, 2002. Usa ka tuig ang milabay sila na-sealed sa Templo sa Laie Hawaii ug nag-eskwela sa Brigham Young University–Hawaii. Karon sila nagpuyo sa Marshall Islands uban sa ilang tulo ka mga anak. Si Lydia nagserbisyo isip magtutudlo sa Sunday School alang sa batan-ong mga lalaki ug batan-ong mga babaye, ug si Kaminaga nagserbisyo isip presidente sa Young Men.
Samtang sila si Hirobo, Patricia, ug Lydia mopamatuod, kon kita magbaton og pailub ug pagkamakanunayon ug magtinguha sa mga panalangin sa Ginoo, daghang mga butang ang posible. Kadtong nagsunod sa Manluluwas ug naminaw sa mga aghat sa Espiritu Santo, sama sa karaang marinero nga naggiya sa mga maglalawig pabalik sa panimalay, makahimo sa tanang kalahian sa kinabuhi sa uban nga tawo.
Ibabaw sa wala: Si Hirobo Obeketang (makita usab sa nag-una nga mga pahina uban sa iyang pamilya) nagtrabaho isip manager sa hotel. Sa ubos: Si Patricia Horiuchi usa ka lider sa unang komperensya sa mga young single adult sa Marshall Islands niadtong Hunyo 2009 (sa ubos sa tuo).
“Ako adunay lig-on nga pagpamatuod sa paghinulsol,” miingon si Lydia Kaminaga, makita dinhi uban sa iyang bana, si Kaminaga, ug ilang anak nga babaye, si Wellisa.
Gilitratohan ni Joshua J. Perkey, gawas kon gipahibalo; litrato sa sakayan © Getty Images