Te Tangira ni kaitaraa te Kaibwabwaru
ngkana ti mataata raoi bwa tera raoi ae nanonaki n te kaibwabwaru, ti kona n reiakinaki bwa ti na kanga n totokoia ao ni karaoi rinerine ake a na kaniira riki ma te Tamnei ae Raoiroi.
Te Kaibwabwaru.
Ni koauana bon te taeka ae bureti. Angiina mai buakora akea ae e kan iangoia, ao ni koauana akea ae tangiria ni kan reiakinna. Te taeka e karika te namakin ae e aki riai, te bwai ae buakaka—e anai nano ma e kairua.
Iai bukina ae tamaroa iai n anne. Ngkana “wakani baika buakaka ni kabane tangiran te mwane”(1 Timothy 6:10), ngkanne ni koauana te kaibwabwaru e raonaki n ae raba. E aki riai ao e bangaomata. Te kaibwabwaru e bitiia aomata, bwaai, ao iango naba nakon bwaai aika ko na bwaibwai iai ke ni karekea ni kakukureia nanom are ko tangiria. Ma ngkana ti ataa anne, bukin tera ti kainnanoia ni kan ataa riki taekana?
Ibukina bwa ngkana ti mataata raoi bwa tera raoi ae nanonaki n te kaibwabwaru, ti kona ni katamaroai ara iango, ara namakin, ao ara mwakuri bwa ti aonga ni kona n totokoi ao n tokanikai iaoia ngkana a kaoti. Aei e na kairiira ni kaniia riki ara reitaki ma te Tamnei ae Raoiroi, are e kaitiaki ara iango ao nanora ao ni kakorakoraira. Ao anne e na kairiiri nakon te maiu ae kakukurei, ae rau ao ni kakimwareirei.
Kabwarabwaraan te Kaibwabwaru
Ti kataia n iangoa te kaibwabwaru n aron karekean iango aika aki riai, namakin n rabwata n tataana temanna, ma e kona n riki kaitataanakin temanna ke mataiakinan te bwai teuana: te mwane, ana bwai temanna, bwaai, ao, ni koauana, tabeman aomata (tara te taeka ae “Lust” n te Scripture Guide).
Te kaibwabwaru e kairoroa te aomata bwa e na ukoukora te bwai are e tangiria are e kaitara ma ana kantaninga te Atua. E irianaki ma te namakin ke te nano are e karika te aomata bwa e na kabanea nanona iaon bwain te aonaaba ke mwakuri n tiorobeke—baike ko nano iai, kaitataan, are e tangiria nanom, ao baike ko barui—nakon kawakinan ana tua te Atua.
N taekana teuana, tangiran bwaai ake a kaitara ma ana kantaninga te Atua ke ni kan bwaibwai n te aro are e kaitara ma Ana kantaninga bon te kaibwabwaru, ao e karekea te aki kukurei.1
Kakamaakun te Kaibwabwaru ni Wenibure
E ngae ngke ti a tia ni kauringaki ni kaitara te kaibwabwaru bwa rinanin te mataai ae kabuta, inanona bon te kaibwabwaru ni wenibure ao e boni kakamaaku. E kauring te Tia Kamaiu: “Ba ane e taratara te aine ba e na kaitatan nako ina, ao e a tia ni wenenibure ma ngaia i nanona” (Mataio 5:28).
Abotoro ake ngkoa e korakora aia kauring ni kaitara te kaibwabwaru n te iango aei. N aron teuana te katooto, e taku te Abotoro ae Ioane, “Ba b’ai ni kabane aika mena i aon te aba, ae ana kaibabaru te rabata, ma aia kaibabaru mata, ma kainikatonga n te maiu aei, a aki riki mairoun te Tama ma a riki mai aon te aba” (1 Ioane 2:16; tara naba kibuna 17; I-Rom 13:14; 1 Betero 2:11).
Ao e reitnako te kauring n te bong aei.2 Unimwaane Jeffrey R. Holland man te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman e kamataata: “Bukin tera te kaibwabwaru bon te bure ae kamamate? Eng, n raonaki ma uruakan tamneira man kararoaan te Tamnei ae bwanin mairoura, I taku bwa bon te bure ibukina e kabareka te kabanea n reitaki ae rietaata ao e tabu are e anganiira te Atua ni maiura n rabwata—ana tangira te mwaane ao te aine imarenaia ao nanoia taanga ni karekeia natiia nakon aia utu e baireaki bwa a na akea tokina.”3
Ni butimwaea ni karikirakea te nano ni kaibwabwaru e a karikii mwakuri aika bure. Ni moanakina man te taratara ae itiaki e kona n rikirake nakon aroaro aika aki itiaki ma mwiina aika kaangaanga. Anne bukina bwa te kaibwabwaru e kararoa te Tamnei ae Raoiroi ao ni karaoira bwa ti na kai rootaki n taian kariiri ao buakakan ma ana kamwane teuare e buakaka.
Ana rinerine te Uea are Tawita bon katooto aika kananokawaki bwa e korakorara ao kamamate aron ana namakin. Tawita e karina n noora Nei Bateteba n tebotebo ao ni kaitataan nakoina. Te kaibwabwaru e butimwaea te mwakuri, ao e weteia bwa e na kawaria ao ni wene ma ngaia. Ngkanne, n ana konabwai ae aki nakoraoi e karaba ana bure, Tawita e anga ana ota ibukin bun Batateba bwa e na nako n ira te buaka ike e kakoaua bwa e na tiringaki iai (taraa 2 Tamuera 11). N tokina, e a kabua karietataakina Tawita (taraa D&C 132:38–39).
E taraa n rang ni kakaiaki ana kaangaanga Tawita, ma e bon kakoauaki ana anga: te kaibwabwaru e bon korakora ana kariiri. N taenikai nako iai e karaoira bwa ti na irekereke riki ni bwaai are akea temanna ae iangoia n ae e itiaki bwa a nang karaoia. Te koaua bwa e rang kamamate, e kai rootaki iai te namakin, ao n rang ni korakora ni kariirira are ti na tannako mairoun te Tamnei ae Raoiroi ao n anga ara kantaninga nakon te bwai ae katabuaki are e a karika te kabuanibwai ae moan te korakora. E kona ni moanaki man tamnei aika bubuaka, n ongora nakon anene aika aki tau, ke kabaeaki n te reitaki ae aki riai. N te tai naba anne, namakin ni kaibwabwaru a kona n kaira nanon te aomata ni ukoukori tamnei aika bubuaka. Te reitaki ae okioki aei e rang ni korakora ao ni kamamate.4
Te kaibwabwaru ae katein te karaobure e aki karinerine ao e kamamaarai reitaki ni kabane, teuana te kabanea ni kakawaki n ana reitaki temanna ae onoti ma te Atua. E taku te Uea bwa te mwaane are e taratara te aine bwa e kaitataan nakoina, ke ngkana a na karaoa te karaobure inanoia, a na akea irouia te Tamnei, ma a na kakeaa te onimaki ao a na maaku (taraaD&C 63:16).
Ngkai e taku Unimwaane Richard G. Scott (1928–2015) man te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman, “Te wenenibre ae aki riai e totokoa te Tamnei ae Raoiroi ma ana kaunganano ni kabane, ni kaotaira, ao ni kakorakorai ara konabwai ni karaoi mwakuri. E kauta te namakin n rabwata ae korakora ao ni kaungaa. N te kabane e karika te nano ae korakora are e a kaungaa te tia bure nakon te bure riki ae kakaiaki.”5
Tera ae Tiaki te Kaibwabwaru
N iangoakina bwa tera te kaibwabwaru e, kakawaki naba ae ko na mataata iai bwa tera ae tiaki ao ni karaurau n aki karin iango aika aki riai, namakin ao ae tangiria nanom n aron te kaibwabwaru. Te kaibwabwaru bon te aekaki are tangiria nanom, ma iai naba naano aika raoiroi. N aron te katooto, ti kona n tangira ae raoiroi ao bwaai aika riai ake a na buokiira ni kakoroa nanon ana mwakuri te Uea.
Iangoia:
-
Tangiran te mwane. Iangoana ni bon tii ngaia, tangiran te mwane e aki buakaka. E aki kangai Bauro bwa te mwane bon waakan te buakaka. E taku, “ba wakani baika buakaka ni kabane tangiran te mane” (1 Timoteo 6:10; e kairaki ma katuruturuana). Ana reirei Iakobwa e reita karakaan te kamataata: “Ma imwaain ae kam ukoukora te kaubwai, ao kam na ukoukora moa uean te Atua. Ao ngkana e a tia n reke ami koaua inanon Kristo ao a na reke iroumi taian kaubwai, ngkana kam ukoukori; ao ngkana kam ukoukori ibukin karaoan ae raoiroi---ni karekei kunnikaia aika akea karabaia, ao ni kamwarakeia aika a baki, ao ni kaotinakoia aika a tautaekanaki man te tautaekanaki, ao n anga te ibuobuoki nakoia aoraki ma aika a ikoaki” (Iakobwa 2:18–19).
-
Karekea te namakin ni wenenibure ae riai nakon buum. Namakin akanne akana e anganiko te Atua e ibuobuoki ni kakorakora, ni katana ao ni katiteuana te mare. Ma e bon riai n riki am namakin aika aki riai nakon buum. Ngkana ti ukoukora kakoroan nanon are ti bon tii tangiria ibukira, ke n tii kakukureira ni baike ti tangiri man namakin, ti na bae ni butimwaai iango ni kaibwabwaru, ao anne e kona n uruana te reitaki n te mare. Te kiing nakon ukoukoran ao kateimatoaan te kareketangira ae riai n te mare e itiaki ao e tangiraki ni karaoaki man te nano.
Te reirei ae kakawaki bon ukoukoran bukin bwaai aika eti—ni katea uean te Atua ao ni karikirakea te tamaro n te aonaaba. Ni kabotauana, te kaibwabwaru e kaungaira bwa ti na irekereke ma katei aika aki riai, ike a kona nanora n aki karinea te Atua, ni kamamaaraia aomata, ao ni biiti bwaai, kaubwai, ao riki te mwaaka nakon taian buakaka ake a na bitii tein ara namakin ao n uruana ara reitaki.
Bukin tera Angiin te Tai Ti Butimwaea te Kaibwabwaru
Ni kariaia bwa urubwaira ao kamamatera te kaibwabwaru, bukin tera e rang ni kariiri ao n tatao? Bukin tera ngaira n angiin te tai ti kariaia bwa e na tautaekaniira? Mai itinanikura, e taraa n ae iangoakim i bon iroum ke tianakim i bon iroum bon boton te kaibwabwaru. Akanne bon angabwai n anainano, ma waakan te kaibwabwaru angiin te tai bon akea. Aomata a bae ni butimwaea te kaibwabwaru n te kakatai ae akea manenana ni karaoa are a tangiria inanon maiuia. Te kaibwabwaru bon te namakin ae kewe, te oneanimwi ae buakaka ibukin te tangira ae koaua, kakawakim ae koaua, ao n teimatoam n riki bwa ana reirei Iesu.
Tararuan am namakin ae riai, n te iango teuana, bon aron te nano. “Ba aron ae e iangoia i nanona ao bon arona” (Taekan Rabakau 23:7). Te tabo are ti katikui iai ara taratara n ara iango ao n tamnei n rakan ara tai e na riki bwa kairoroara ae birimwaaka itinanikun ara iango, ara namakin, ao ara mwakuri. Ngkana ti namakiniira bwa ti a kariiriaki nakon te kaibwabwaru, ti riai n oneamwiin te kariiri anne ma te bwai teuana riki ae riai.
Te tanigaroti e kariki naba iango ni kaibwabwaru. Ngkana a reke iroura baika a karako inanon maiura, ti kataia ni karaoi riki baika ti kai rootaki iai n anainano aika buakaka. Ngkana ti kakamwakuri n ukoukora te unganano ni kabaeaki ni mwakuri aika raraoi (taraa D&C 58:27) ao ni kekeiaki ni kamanenai raoi ara tai, e na karoko kariiriara nakon iango ni kaibwabwaru ke tabeua anainano aika buakaka.
N aron ae kamataata Unimwaane Dallin H. Oaks man te Kooram n Abotoro n te Tengaun ma Uoman, nanora are ti tangiria n rineia n nimtia e aki tii roota ara mwakuri ma arora naba ae ti na riki iai: “Nanora a kaoti baika moanibwai iroura, baika a moanibwai a kairoroa ara rinerine, ao ara rinerine a bairea ara mwakuri. Baike a tangiria nanora ake ti mwakuri iaoia a bairea bitakira, are ti ukouria ni kakoroa nanona, ao arora are ti riki iai.”6
N kamatataakina ni kamanenai taeka aika kaokoro, ti riai ni kairii tiaki tii ara namakin are e na anganiira te kariaia ni kabaeaki iai ma ara iango naba are e na karika ke n riki man namakin akanne. N aron ae taku Aramwa, ngkana aki itiaki ara iango, “ara iango a na kabuakakaira naba” (Aramwa 12:14).
Katokana: Ni Katotonga ana Tangira Iesu
Te kaibwabwaru e aki kaangaanga katokana. Ibukina e a tia n anganiira ara rinerine te Tama are i Karawa, iai mwaakara iaon ara iango, namakin, ao ara mwakuri. Ti aki riai ni karekei iango ao namakin ni kaibwabwaru. Ngkana a kaoti taian kariiri, ti kona n rineia n aki karaoi iango ao namakin ni kaibwabwaru akanne.
Ti na kanga n tokanikai iaon te kariiri ni kaibwabwaru? Ti moanna man ara reitaki ae riai ma Tamara are i Karawa ao n rineia ni beku ibukiia tabeman. Ngkai ti kabaeaki inanon katein aaro ni katoa bong, n raonaki ma te tataro ao warekan booki aika tabu, are e na kaoa te Tamnei nakon nanon maiura. N te kabane, renganana ae raba bon katotongan ana tangira Kristo—e itiaki, e koaua, te tangira ae kokoaua, ma te nano ni katea uean te Atua ao ma te mata ae tii teuana ae kaineti nakon Mimitongina. Te tangira anne e kona n riki tii ngkana ti karekea ana iraorao te Tamnei ae Raoiroi.
Kanakoan te kaibwabwaru e kainnanoa te tataro ma korakoran nanomi ni kabane ike ti butia te Atua bwa e na kanakoi namakin akanne ao ni katauraoia, ni nneia, te tangira ae akoi (taraa Moronaai 7:48). E karaoaki aei bwa e na riki, n ti te arona kawaina ma te rairannano, rinanon ana akoi n ana Mwakuri ni Kamau Iesu Kristo.7 Ibukina bwa mai Irouna, ti kona n reiakinna n tangira n te kawai are Ngaia ao Tamara are i Karawa a tangiriira iai.
Ngkana ti reitinako ni katurua ara taratara iaon Tamara are i Karawa, ngkana ti maiu ni kaineti ma te moan ao te kauoua ni korakora n tua—n tangira te Atua ao kaain rarikira n aron tangirara i bon iroura (taraa Mataio 22:36–39)—ao ngkana ti karaoi ni kabane ake ti kona ni maiuakin n aron are E taku, ara iango mai nanora aika itiaki man kokoaua a rooti maiura n ae rang ni korakora. Ngkana ti ikota ara kantaninga ma ana kantaninga te Tama, kariiri man te kaibwabwaru a keerikaaki, n oneakimwiina ma ana tangira Kristo ae itiaki. Ngkanne tia kaonaki ma te tangira ae tabu are e oneamwiin aan are e tangiria te aonaaba aei ma te tamaroa ni katea uean te Atua.