Kairiiri n ana Kawai te Tia Kamaiu
Te Kimwareirei are e roko man te Kamatebwai
Iroun Tad R. Callister
Beretitenti ni Kabuta n te Reirei n Tabati
Ngkai ti riki bwa taan kamatebwai aika a bane nanora iai, ti na taneiai n itiakin te kimwareirei are e roko man kamatebwaian ao maiuakina ana euangkerio Iesu Kristo.
Te karaki e taekinaki iai te mwaane ae e a kinaaki n te taaun bwa e taningaroti. E aki tangiria ni kan mwakuri, e aki tangiria n ukera ana mwakuri. E bebete maiuna ni kainnanona ni katoa bong man korakoraia tabeman. N tokina aomata n te taaun a kua ni boutokaia. A baireia ni kanakoa nako tinanikun te taaun ni kararoa. Ngke temanna kaain te taaun e kairia ni katoka n te waakon ae katikaki n te aoti ke te mure nakon tokin te taaun, te turaiwa e taonaki n te tang n nanoangaia. Tao te aomata are e nang kararoaaki e riai n anganaki teuana riki ana tai (ni bita anuana ao ni mwakuri). E ngae n anne, e titirakinna, “Ko tangira te bwaene ni koon ni waakina maium mai iai?”
Te aomata are e na kanakoaki e kaeka, “E a tia ni kuotaki kunna?”1
Te Tia Reirei ao te tia kamatebwai: A Boraoi Katabeaia ni kauoman nakon kaotan rokoia ni kauoman (te katooto, man tibwauan aia kantaninga, iango, ao aia taneia) inanon te kiraati.
Tabetai aomata a tangiria ni karekea te atatai ni booki aika tabu man aki mwakuriia ni korakoraia, a tangira kabwarabwaraan booki aika tabu nakoia imwaain are a na bon warekia. A tangira kamatebwaian te euangkerio inanon ongoraiia nakon tamnei aika kimototo, kamataku aika uarereke ke rinanon matakuakinan tamnei aika reireitaki ni kakimototoaki, kaakibotu n te witeo n teuana mwakorona. A tangira te tia reirei n te Reirei n Tabati ni katauraoi ao ni buniia-ni kamwarakeiia n te reirei ma n aki tangira katauraoaia ke ni karaoa tibwangaia.
Kaokorona, te Tia Kamaiu e kaoiia ngkoa Ana taan kamatebwai n okiri mweengaia ibukina a aki oota n Ana taeka. E tuangiia bwa a na tataro, man iangoia, ao ni “katauraoi [aia] iango ibukin te ingabong,” ngkana E na managa “roko nako[mi] riki” (taraa 3 Nibwaai 17:2–3).
Te reirei bon aio: Bon te tibwanga tiaki tii te tia reirei n roko ni katauraoi ma taan kamatebwai naba. Ti ngke te tia reirei iai katabeana n anga reirei mairoun te Tamnei, ngaia te tia kamatebwai iai naba katabeana n reiakinna mairoun te Tamnei (taraa D&C 50:13–21).
Te rekooti n Ana Boki Moomon: “Bwa e aki raoiroi riki te tia kabwarabwara nakon te tia ongora, ao te tia reirei e aki raoiroi riki nakon te tia reireinaki; ao aio are a katiteboaki iai” (Aramwa 1:26; kairaki ma katuruturuana ).
Akana a kaotaki bon tabeua iango ibukin ake ti kona ni karaoia ni karekea te kimwareirei are e roko ngkana ti karaoa tabera inanon kamatebwaian ao maiuakinan te euangkerio.
Kamatebwai n te Mweenga
Kamatebwai n booki aika tabu.
Ni kabane kain te aro a bon katabeaki ibukiia teuanne ke neienne bwa a na kamatebwaia te euangkerio ibon irouiia; ti aki kona n anganako te katabeaki anne. Angiin te kamatebwai a roko rinanon reiakinan boki aika tabu n tainako. Beretitenti Harold B. Lee (1899–1973) katanoata: “Ngkana ti aki wareware ni booki aika tabu ni katoa bong, ara koaua ana rikirake ni mamaara.”2 Te Abotoro Bauro e kunea bwa I-Iutaia ake i Beroia “a raraoi riki nanoia nakoia I-Tetaronike, ba a kanai kaaki i nanoia ana taeka te Atua,” ao ngkanne e tibwaua bukina bwa a kukurei ni iangoia ao kariaia iango aika boou: “[A] ukeuke n Booki aika Tabu ni katoa bong” (Mwakuri 17:11; e kairaki ma katuruturuana).
Kamatebwaian Boki aika tabu bon te amwarake ae kakawaki nakon tamneira. Akea riki ae e kona kakoroa nanona ni karaoia n aki kamatebwai ni booki aika tabu ngkana te katabetabe anne tiaki mwakorona. Ibukin nanona aei, kamatebwaian booki aika tabu a riai ni karaoaki n taina ake a baireaki, tiaki inanon nikiran te tai (n tokin te bong).
Tabeman a na taku, “Ma e aki reke au tai ibukin kamatebwaian korobooki aika tabu ngkai a mwaiti tabeu inanon maiu.” Te rongorongo kanga e kaoka uringan karakinaia uoman taan tia korokai ma te angaraa ni kauaaba ni kakaean antai ae e kona ni korea te aroka ae mwaiti n te bongina. N otintaai e moanaki te kauaaba. Ni katoa aoa te mwaane are e uarereke e ririaki n te buakonika inanon 10 miniti ke e nako riki. Ni katoa tai e karaoa aei, teuare aiana e moangare ao katoua atuuna, ni kakoaua bwa e karaoa ana waaki tabeua. Te mwaane are bubura e aki kitana ana tabo, e aki katoka ana korokai, e aki motirawa.
Ngke e a roko tokin te bong, te mwaane are e bubura e rang miimi n ataia bwa aiana, are e a tia ni kabanea angiin ana tai, e mwaiti riki ana kai ae koroi nakoina. “Ko kanga ni karaoa anne ngkai e mwaiti am tai ni motirawa?” e titiraki.
Teuare e tokanikai e kaeka: “O, I bon taima au angaraa.”
Ni katoa tai ti kamatebwaia Booki aika tabu, ti karikirakea korakoran te Tamnei (n aron te mwaane are kakangiin ana angaraa n te maiu n tamnei). Ao te kakai ni mwakorona bwa ngkana ti karaoia, ti na konai ni kabongana wanawanara riki nn nikiran ara tai.
Katauraoi Imwain te Tai
Kamatebwai e kaotaki bwa ti tabeman kain te aro ake a wareware n booki aika tabu imwain tain maroroakinana inanon te Reirei n Tabati. Ngaira n tatabemaniira ti konaa ni bita te waaki aei. Ti kona ni kakoroa nanon katabeara n irekereke nakon te taneiai ni kamatebwai man tamaroan rorokora n tauraoi, n tia ni wareki booki aika tabu ao n tauraoi nakon tibwatibwa ni bwaai ake ko a tia n atai. Ara katauraoi a kona n riki bwa bwaai n tangira n tamnei ake ti anga nakoia ni kabane kain te kiraati.
Kamatebwai n te Kiraati
Ira buakon n te Kiraati
Te taeka n taekinna nako (taraa D&C 60:2–3) kaeti tiaki ti barongan te mitinare ma inanon naba barongaana inanon te kiraatiroom. Ngkana ti ira buakona, ti kaoa te Tamnei, are e kona ni kaotiota koauan ara titiraki ao ni kaotai ara iango n tamnein te koaua ma te atatai. Irarikin anne, iriirira e kona n tuangiira te kantaninga ibukin temanna ao ni kaunga teuanne ke neienne ni karikirakea ana waaki.
N te aro aei, ti ira ana tua n anga reirei te Uea, are e taku bwa temanna e riai n taetae moa ao ti na bane n ongra nakon are e taekinna, are ngkana e a tia n taetae ni kabane aomata a na kaetaki bon imarenaia” (D&C 88:122; kairaki ma katuruturuana). N tabetai rorokona n te kiraati e aki bebete; e kainanoira ni karaoi bwaai ake ti aki mwengaraoi ni karaoi. Ma karaoana e buokiia ni kabane kain te kiraati n rikirake inanon te tamnei.
Tauan mwiin Iango
Ibukin te tai ae maan I uoti kaati aika akea korobokiaia nakon te taromauri ni barongaia ibukin te atatai n tuan te aro ke iango n tamnei are N na kona n tauii mwiia. I taekinna ni koaua I a tia ni karekei mwaitin kakabwaia (ma iango n tamnei ao te atatai n tuan te aro). Te waaki aei e a tia ni bita au iango; e katurua ao kabirimwaaka au atatai; e a tia ni karikirakeaau onimaki n te ekaretia.
E aera ngkai e kakawaki n taui mwiin taneiai n tamnei ake ti karekei n te ekaretia ao n taabo riki tabeua? Tao n te tai aei e taetae te tina nakon natina te mwaane ae tebwi tabun ana ririki ao teuana te kaeka e taku, “Tinau, aio te reirei ae rang n tamaroa.” Ngkanne e anaa ana boki ao e korei mwiin iango aika tamaroa are e karekei man aia maroro. Aio e bon rang katounako bwa te teinimwaane ae tebwi tabun ana ririki e kabonganai raoi ana reirei tinana.
Akea te nanououa ai aron te reirei ni kaineti nakon te reirei mairoun Tamara are i Karawa. Ngkana ti tauii mwiin iango aika raraoi ake E anganiira, E na bon anganiira riki kaotioti. Irarikin anne, a mwaiti iango aika tamaroa riki ake ti karekei aika a taraa ni uarereke, ma ngkana ti tararuaia ao iangoi raoi kantaninga akanne, ana rikirake nakon korakoran te atatai n tamnei, n aron ti uarereken te akoon n rikirake n riki bwa te kai ae te oke ngkana a tararuaaki.
Te Burabeti Iotebwa Timiti e taekina kakawakin tauan mwiin atatai n oota ao iango aika tamaroa: “Ngkana ko … waaki ni maroroakin titiraki aika kakawaki … ao aki tauii mwiina, … tao, ibukin rawam ni koroi bwaai aikai ngke te Atua e kaotii, ibukin aki nooran kakaawakiia, e na mwaawa te Tamnei… are iai ngkekei, e a nako, te atatai ae korakora, kakawakina ae akea tokin, e a bua ngkai”3
Te Kimwareirei e roko imwin te Kamatebwai
Te kamatebwai e raka riki nakon te tibwanga mai karawa. E bon nanonaki naba n riki te kimwareirei ae ribu are ko namakinna.
N te tai teuana, te tia numera n taai ngkoa arana Archimedes e tuangaki iroun ana uea bwa e na kakaea raoi taekan ana bauniuea bwa te koora raoi ke ana tia karao biti e a tia n aki karaoa tabena n oneamwiina n tabeua tirewa ibukin te koora. Archimedes e iangoa raoi kakaean te kaeka; n tokina e roko te kaeka. E rang rotaki n te kukurei man ana kukune are, taekan karakinana ngkoa, e biri rinanon te kaawa n tang, “Eureka! Eureka!”—nanonaki, “I a tia ni kunea! I tia ni kunea!”
E ngae ngke e rang kukurei, iai te kukurei ae korakora riki ni kunean koauan ana euangkerio Iesu Kristo: taian koaua akanne are aki ti kaongoira ma e kamaiura naba. Ibukin aei te Tia Kamaiu e taku, “I atongi baikai nako imi, … ao e na koro raoi kakatongami” (Ioane 15:11). Ao ibukin aio “a bane natin te Atua n takaka ni kakatonga” (Iobi 38:7) ngkana a kamatebwaia te babaire ni kamaiu. Ti n aron te koraa ni iai mwaaka n riki n rikirake, ngke koauan te euangkerio iai te mwaaka n riki n uota te kimwareirei.
Bon tiaki tii tuangakira mai karawa bwa ti na ukoukora te atatai (D&C 88:118), ma bon aron waaki mai karawa. Ni katoa tai ti kamatebwaia booki aika tabu, roko n te kiraati n tauraoi riki, ira te maroro n te kiraati, titiraki, ao taui mwiin iango aika tabu, ti na riki n aron te Atua, ni karikirakea ara kona n namakin te kukurei are E namakinna.
Au kantaninga ngaira ni kabane ti na rikirake riki n nanona te kamatebwaia, ni kamatebwai riki n aroia kain karawa—ni mweenga, n kiraati, ao e taabo ake ti mena iai. Ngkana ti bon karaoi, ti na taneiai ni kimwareirein karawa are e roko man kamatebwaian ao maiuakinan ana euangkerio Iesu Kristo.