Te ’oa’oa ’ia ha’api’i

Nā Tad R. Callister

Peresideni rahi nō te Ha’api’ira’a Sābati

’A riro noa mai ai tātou ’ei feiā ha’api’i itoito rahi, e ’ite mai tātou i te ’oa’oa hanahana e tae mai nā roto i te ha’api’ira’a ’e te orara’a i te ’evanelia a Iesu Mesia.

Tē fa’ati’ahia nei te ’ā’amu o te tahi ta’ata fa’atau roa a’e i roto i te hō’ē ’oire. ’Aita ’oia i hina’aro ’ia ’ohipa, ’aita ato’a i hina’aro e ’imi i te ’ohipa. E ora noa mai ’oia i ni’a i tā vetahi ’ē mau tauto’ora’a. I te pae hope’a ’ua ta’ahoa roa te ta’ata. ’Ua fa’aoti rātou e uta iāna i rāpae i te ’oire ’e ti’avaru roa iāna. Tē fa’auta ra te hō’ē ta’ata iāna nā ni’a i te tahi pere’o’o e haere i rāpae i te ’oire, ’ua aroha a’era te ta’ata fa’ahoro pere’o’o iāna. Penei a’e e tano ’ia hōro’a iāna te tahi fa’ahou rāve’a. Nō reira ’ua ani atu ’oia, « ’Ua hina’aro ānei ’oe i te tahi fāri’i tō papa’ā nō te ha’amata ’āpī ? »

Pāhono mai nei teie ta’ata ’ōvere, « ’Ua tātātarahia ānei te pa’a ? »¹

Te ’ōrometua ’e te pīahi : Hōpoi’a ’aifāito i ni’a ia rāua to’opiti

I te tahi taime, tē ’itehia nei te tahi mau ta’ata ’ohipa ’ore tē tīa’i ra ’ia topa mai te faufa’a o te pāpa’ira’a mo’a—’ua hina’aro rātou ’ia tātātarahia te pa’a e rave atu ai rātou. ’Ua hina’aro rātou i te ’evanelia nā roto i te tahi ’āpapara’a ’ohipa navenave ’e ’aore rā te mau video poto. ’Ua hina’aro rātou i te ’orometua ha’api’ira’a sābati ’ia fa’aineine ’e ’ia fa’a’amu roa atu ia rātou i te taipu, ma te fa’aineine ri’i noa ’e ’aore rā e tāu’a ri’i noa i te ha’api’ira’a.

Ta’a ’ē atu i te reira, i te hō’ē taime ’ua ani te Fa’aora i te feiā tei fa’aro’o iāna ’ia ho’i i te fare nō te mea e’ita e nehenehe ia rātou ’ia māramarama i tāna mau parau. ’Ua fa’aue ’oia ia rātou ’ia pure, ’ia feruri ’e ’ia « fa’aineine i tō [rātou] mana’o nō ananahi », i te taime e « ho’i fa’ahou mai ai » ’Oia ia rātou (hi’o 3 Nephi 17:2-3).

’O teie ïa te ha’api’ira’a : e ’ere i te hōpoi’a nā te ’orometua noa ’ia haere mai ma te fa’aineine iāna, nā te pīahi ato’a rā. Mai tei tītauhia i te ’orometua ’ia ha’api’i nā roto i te Vārua, e mea tītauhia i te pīahi ’ia ’apo nā roto i te Vārua (hi’o PH&PF 50:13-21).

Tē fa’a’ite nei te Buka a Moromona ē : « E ’ere ho’i te maita’i rahi tō tei a’o i tō tei fa’aro’o, e ’ere ato’a te maita’i rahi tō tei ha’api’i i tō tei ha’api’ihia ; e hō’ē ā fāito tō rātou ato’a ra » (Alama 1:26 ; reta tei fa’ahuru-’ē-hia).

Teie i muri nei te tahi mau mana’o nō ni’a i te mau mea e nehenehe e rave nō te ’ite mai i te ’oa’oa e tae mai ’ia rave tātou i tā tātou tuha’a i roto i te ha’api’ira’a ’e te orara’a i te ’evanelia.

Ha’api’i i te fare

Tuatāpapa i te mau pāpa’ira’a mo’a

Nā te melo tāta’itahi te hōpoi’a ’ia ha’api’i i te ’evanelia ; e’ita e nehenehe e hōro’a nā te tahi ta’ata e ’amo mai i teie hōpoi’a. Te rahira’a o te reira’a ha’api’ira’a, e tae mai ïa nā roto i te tuatāpapa-pinepine-ra’a i te mau pāpa’ira’a mo’a. ’Ua parau te peresideni Harold B. Lee (1899-1973) : « Mai te mea e’ita tātou e tai’o i te mau pāpa’ira’a mo’a i te mahana tāta’itahi, e rairai mai tō tātou ’itera’a pāpū ».² ’Ua fa’a’ite te ’āpōsetolo Paulo ē, ’ua riro te mau ’āti Iuda i Berea « e maita’i fānau mau tō rātou i tō Tesalonia, ’ua fāri’i noa ho’i rātou i te parau ma te ’ā’au māhora », ’ei reira ’ua fa’a’ite mai ’oia i te tumu nō tō rātou fāri’i-maita’i-ra’a : ’O « te ’imira’a i te parau i pāpa’ihia ra i te mau mahana ato’a ho’i » (Te ’Ohipa 17:11 ; reta tei fa’ahuru-’ē-hia).

’Ua riro te tuatāpapara’a pāpa’ira’a mo’a i te mau mahana ato’a ’ei mā’a tumu nō tō tātou fāito vārua. ’Aita e mea ’ē ’o te nehenehe e mono roa i te ’erera’a i te reira i roto i tā tātou ’ohipa i te mau mahana ato’a. Terā ïa te tumu e ti’a ai ’ia fa’ata’ahia te taime nō te tuatāpapara’a pāpa’ira’a mo’a, ’eiaha te toe’a taime noa.

E parau te tahi ē, « ’Aita tō’u e taime nō te tuatāpapa i te mau pāpa’ira’a mo’a i te mau mahana ato’a ’ua rahi roa ta’u mau hōpoi’a i roto i te orara’a nei ». E fa’aha’amana’o teie parau i te ’ā’amu o nā ta’ata ’ē’ē e piti tei fa’atupu i te hō’ē tata’ura’a ē ’o vai te tāpū rahi a’e i te tumu rā’au i roto i te hō’ē mahana. ’Ua ha’amata te tata’ura’a i te hitira’a mahana. Pauroa te hora e haere te ta’ata na’ina’i a’e i roto i te uru rā’au e 10 minuti mai te reira. ’E i te mau taime ato’a e nā reira ’oia, e ’ata te tahi ta’ata ma te mana’o pāpū roa ē, tei mua roa ’oia. ’Aita teie ta’ata pāutuutu a’e i vaiiho ri’i a’e i tāna ’ohipa, ’aita ri’i a’e i fa’aea i te tāpū, ’aita hō’ē a’e fa’afa’aeara’a.

I te hopera’a terā mahana, ’ua hitimahuta roa te ta’ata pāutuutu a’e i te ’itera’a ē, ’ua rahi a’e tā te tahi tumu rā’au i tāpū, ’o ’ōna ho’i tei huru ha’amāu’a noa i tōna taime. ’Ua ani atu ’oia, « ’Ua nāhea ’oe, inaha ’ua fa’afa’aea rahi ’oe ? ».

Pāhono mai nei te ta’ata rē ē, « ’Ē, tē fa’a’oi ra vau i ta’u to’i ».

I te mau taime ato’a e tuatāpapa tātou i te mau pāpa’ira’a mo’a, tē fa’a’oi ra ïa tātou i tā tātou to’i pae vārua. ’E te semeio, ’ia nā reira tātou, e nehenehe atu ra ïa tā tātou e fa’a’ohipa i te toe’a o te taime ma te pa’ari.

Fa’aineine hou i te mahana ha’api’ira’a

Tē vai nei te mau tuatāpapara’a tei fa’a’ite mai ē, e tuha’a iti noa o te mau melo o te ’Ēkālesia e tai’o nei i tā rātou mau pāpa’ira’a mo’a tei fa’ata’ahia hou ’a haere mai ai i roto i te piha. Tātou tāta’itahi te nehenehe e taui i te reira vaira’a. E nehenehe tā tātou e ’amo i tā tātou tuha’a i roto i te ha’api’ira’a nā roto i te haerera’a i roto i te piha ma te fa’aineine maita’i, ma te tai’o i te mau pāpa’ira’a mo’a ’e ma te vai ineine nō te fa’a’ite i te tahi mau mea i ’apohia mai. E nehenehe tā tātou fa’aineinera’a ’ia riro ’ei hōro’a pae vārua nō te mau melo ato’a o te piha ha’api’ira’a.

Ha’api’i i roto i te piha

Paraparau i roto i te piha

Te fa’auera’a ’ia ha’amama i te vaha (hi’o PH&PF 60:2-3), e’ita ïa e tano noa nō te ’ohipa misiōnare, i roto ato’a rā i te hō’ē piha ha’api’ira’a. ’Ia paraparau ana’e tātou, e tītau ïa tātou i te Vārua, ’o te nehenehe e fa’a’ite pāpū nō ni’a i te parau mau o tā tātou mau parau ma te ha’amāramarama i tō tātou ferurira’a ’e te tahi atu ā ’ite. Hau atu, e riro ato’a paha tā tātou mau parau i te fa’auru i te mana’o i te tahi atu ta’ata ’e nā reira, e fa’aitoito iāna ’ia paraparau ato’a mai.

E nā reira tātou e pe’e ai i te hō’ē parau tumu nō ni’a i te ha’api’ira’a tei ha’api’ihia mai e te Fatu : « ’A tu’u … i te hō’ē ’ia parau mai i te taime hō’ē ra ’e ’ia fa’aro’o ho’i te pā’ātoara’a i tāna ra mau parau, ’ia oti te mau ta’ata ato’a i te parau mai ra ’ua ha’amaita’ihia ïa te pā’āto’ara’a » (PH&PF 88:122 ; reta tei fa’ahuru-’ē-hia). I te tahi taime, e ’ere i te mea ’ōhie ’ia paraparau i roto i te piha ; tītauhia ’ia tu’u i te ’āvae i rāpae atu i te vāhi mātau. ’Ia nā reira ana’e rā tātou, e tae mai te tupura’a rahi a’e nō te tā’āto’ara’a o te piha.

Pāpa’ipa’i i te mau mana’o

Nō te hō’ē maorora’a, ’ua ta’ita’i noa mai au i te purera’a i te tahi mau tāreta nō te pāpa’i i ni’a iho, ’e ’ua ’imi au i te mau fa’ahitira’a nō ni’a i te ha’api’ira’a tumu ’e ’aore rā te tahi mau fa’aurura’a pae vārua e pāpa’i atu. E nehenehe tā’u e parau ē, ’ua ’āpī rahi au i te reira. ’Ua taui roa te reira rēni arata’i i ta’u fa’ahi’ora’a ; ’ua fa’atūtonu te reira ’e ’ua ha’avitiviti ho’i i tā’u ha’api’ira’a i te mau mea ; ’ua fa’arahi ato’a te reira i tō’u hina’aro ’ia tae i te purera’a.

Nō te aha e mea faufa’a roa ’ia pāpa’ipa’i i te mau ’itera’a pae vārua tei fāri’ihia i te purera’a ’e i te tahi ato’a mau vāhi ? ’Āhani ē tē paraparau ra te hō’ē metua vahine i tāna taure’are’a tamaiti ’e i te hō’ē taime, e parau ’oia ē, « E a’o maita’i roa te reira, e māmā ». ’Ei reira e rave ’oia i te hō’ē buka nō te pāpa’ipa’i ’e ’ua ha’amata atu ra i te pāpa’ipa’i i te mau mana’o tāna i fāri’i i roto i tā rāua paraparaura’a. ’Ua hitimahuta iho ā ïa te metua vahine terā rā, e’ita ānei ’oia e hina’aro i te hōro’a rahi atu ā iāna ?

E’ita e ’ore ē, mai te reira ato’a nō te parau a’o a tō tātou Metua i te Ao ra. ’A pāpa’ipa’i ai tātou i te mau fa’aurura’a tāna e hōro’a mai ia tātou, e riro ’oia i te hōro’a mai ia tātou i te tahi atu ā heheura’a. Hau atu, e rave rahi o te mau fa’aurura’a e fāri’i tātou i te hi’ohia, i te ha’amatara’a, mai te tahi ma’a huero iti mana’o, ’ia aupuru rā tātou i te reira ’e ’ia feruri māite ho’i, e tupu ïa te reira ’ei tumu rā’au rahi roa ino.

’Ua paraparau te peropheta Iosepha Semita nō ni’a i te faufa’a rahi ’ia pāpa’ipa’i i te mau fa’ahi’ora’a ’e te mau fa’aurura’a : « ’Ia … tāmau noa ’outou i te paraparau i te mau tumu parau faufa’a rahi … ’e ’ia ’ore ’outou e pāpa’ipa’i i te reira … penei a’e nō te tāu’a-ore-ra’a ’outou i te pāpa’i i teie mau mea i te taime ’a heheu mai ai te Atua i te reira, nō te ’orera’a e hi’o i te reira ’ei hō’ē mea faufa’a rahi roa, e ’otohe atu te Vārua … e tē vai atu ra ïa, ’aore rā i vai na ïa te hō’ē ’ite rahi faufa’a mure ’ore tei mo’ehia i teienei ».³

Te ’oa’oa ’ia ha’api’i

’Ua hau atu te ha’api’ira’a i te hōpoi’a hanahana. ’Ua riro ato’a te reira ’ei ’oa’oa pūai roa.

I te hō’ē taime, ’ua ani te ari’i i te ’aivāna’a ha’api’i nūmera ra, ’o Archimède, ’ia hi’opo’a ē, e auro mau ānei tei tu’uhia i roto i tāna korōna ’āpī ’e ’aore rā e ’ārio ānei tei monohia e te ta’ata tūpa’i ’auro. ’Ua feruri Archimède i te rāve’a ē ’ua tae mai ra te pāhonora’a. Nō tōna ’oa’oa iti rahi i te ’itera’a i te reira, tei fa’ati’ahia mai, ’ua horo haere ’oia nā roto i te ’oire ma te tuō ē, « Eureka ! Eureka ! »—’oia ho’i, « ’Ua ’itehia iā’u ! ’Ua ’itehia iā’u ! »

Noa atu tōna ’oa’oa rahi i te ’itera’a i te reira ture, e ’oa’oa rahi atu ā e vai ra i roto i te ’itera’a i te mau parau mau o te ’evanelia a Iesu mesia : terā mau parau mau e ’ere nō te noa’a noa te ’ite, nō te fa’aora ato’a rā ia tātou. Nō reira te Fa’aora i parau ai ē, « I parau atu vau ia ’outou i teie nei mau parau … ’ia ti’a atoa ho’i tō ’outou ’oa’oara’a » (Ioane 15:11). ’E nō reira ato’a ho’i « ’ua pi’i noa te mau tamari’i ato’a a te Atua i te ’oa’oa » (Job 38:7) i te ’itera’a rātou i te fa’anahora’a nō te fa’aorara’a. Mai te mau huero ’e tō rātou mana roto ’ia tupu, e mana roto ato’a tō te ’evanelia ’ia hōpoi mai i te ’oa’oa.

E ’ere te « ’imira’a i te ’ite » i te fa’auera’a hanahana noa (PH&PF 88:118), e tītaura’a ato’a rā ’ia riro mai te Atua. I te mau taime ato’a e tuatāpapa tātou i te mau pāpa’ira’a mo’a, ’a haere mai ai i roto i te piha ma te fa’aineine maita’i a’e, ’a paraparau ai i te ha’api’ira’a, ’a ui ai i te mau uira’a ’e ’a pāpa’ipa’i ai i te mau fa’aurura’a mo’a e tae mai, e riro mai tātou mai te Atua te huru, ’e e rahi mai tō tātou ’aravihi ’ia ’ite i te ’oa’oa tāna e putapū ra.

E tūtava na tātou i te riro mai ’ei feiā ha’api’i itoito rahi a’e, ’ei feiā ha’api’i hanahana a’e—i te fare, i roto i te piha ha’api’ira’a ’e i te vāhi ato’a tei reira tātou. ’A nā reira ai tātou, e ’ite mai tātou i te ’oa’oa hanahana roa e tae mai nā roto i te ha’api’ira’a ’e te orara’a i te ’evanelia a Iesu Mesia.