Nodra Reki na Yalododonu
E yaco mai na reki ena noda muria na ivakaro i Karisito, ena noda uabaleta na yaluma kei na malumalumu ena Vukuna, kei na noda veiqaravi me vaka na Nona veiqaravi.
Na parofita ni iVola i Momani o Inosi, na makubui Liai, a vola me baleta e dua na ka a sotava ni se gone. Ni vakasasa duadua voli e veikau, sa tekivu me vakananuma vakatitobu o Inosi na ivakavuvuli nei tamana, o Jekope. E tukuna o koya, “Ka a lutu vakavinaka sara ki lomaqu na veivosa kau a dau rogoca vakawasoma ni dau vosataka ko tamaqu me baleta na bula tawamudu, kei na nodra reki na yalododonu.”1 Ena waloloi ni yalona, a tekiduru ena masu o Inosi, e dua na masu vakasakiti ka taura na siga taucoko laki bogi vaka; e dua na masu ka kauta mai vua na ivakatakila cecere, veivakadeitaki, kei na yalayala.
E levu na ka eda rawa ni vulica mai na veika a sotava o Inosi, nikua e voqa voli ga ena noqu vakasama na nona nanuma toka o Inosi na vosa nei tamana me baleta “nodra reki na yalododonu.”
Ena koniferedi oqo ena tolu na yabaki sa oti, a vosa kina o Peresitedi Russell M. Nelson me baleta na reki.2 Ena maliwa ni veika tale eso a kaya kina:
“Na reki eda vakila e vakatau vakalailai sara ena ituvaki ni noda dui bula ia sa baleta vakatabakidua na veika e vakanamata kina na noda bula.
“Ni vakanamata noda bula ki na ituvatuva ni veivakabulai ni Kalou … kei Jisu Karisito kei na Nona kosipeli, e rawa ni da vakila na reki veitalia na cava e yaco tiko—se sega ni yaco tiko—ena noda bula. Na reki e yaco mai Vua vakakina ena Vukuna. …. Vei keda na Yalododonu Edaidai, e vuni reki o Jisu Karisito!”3
O ira na Yalododonu sai ira era sa curuma na veiyalayalati ni kosipeli ena papitaiso ka ra segata tiko me ra muri Karisito vaka ni ra Nona tisaipeli.4 O koya, na nodra “reki na yalododonu” sa ivakaraitaki ni reki ni da sa yaco me vakataki Karisito.
Au gadreva meu vosa ena reki e vu mai na noda muria na Nona ivunau, na reki e yaco mai na noda uabaleta na yaluma kei na malumalumu ena Vukuna, kei na reki e tiko ena veiqaravi me vakataki Koya.
Na Reki ena Noda Muria na iVunau i Karisito
Eda bula ena itabagauna ni vaqara marau ka ra beca kina e vuqa na bibi ni ivunau ni Turaga se ra vakanadakuya ga vakadodonu. E sega ni lailai, na tamata era dau vakawalena na ivakaro vakalou me vaka na lawa ni tiko savasava, na itagede ni dina, kei na savasava ni Siga ni Vakacecegu era dau gumatua ka rawata na bula vinaka, ena so na gauna e levu cake sara mai vei ira era segata tiko me ra talairawarawa. Sa tekivu me ra nanuma eso kevaka e yaga tiko na igu kei na solibula. Era a kudru ena dua na gauna na kai Isireli ena gauna e liu:
“Sa tawayaga na qarava na Kalou; ia ka cava na betena na noda maroroya na nona veicakacaka vakalotu, ka ni da sa lako vakaloloku voli talega ena mata ni Turaga ni Lewevuqa?
“Eda sa vakatokai ira na viavialevu me ra tamata mamarau; io, ni ra tamata rawa ka tale ga ko ira na daucaka ca; ka ra sa sereki talega ko ira era vakatovolea vakaca na Kalou.”5
Dou wawa, sa kaya na Turaga, me yacova “na siga au na kumuna kina na noqu iyau talei Ia ko ni na qai … kunea sara ni sa duatani na yalododonu ka duatani na tamata ca, a sa duatani ko koya sa qarava na Kalou ka duatani ko koya sa sega ni qaravi koya.”6 O ira na daucaka ca “ena vakalekaleka ga na nodra marautaka na nodra cakacaka,” ia e sega ni dau tudei.7 Nodra reki na Yalododonu e tudei.
Na Kalou e raica na ka ena kedra ituvaki dina, ka wasea vei keda o Koya na irairai oqori ena Nona ivunau, ena tuberi keda vakavinaka mai na barinisavu kei na qara ni bula oqo ki na reki tawamudu. E vakamacalataka na Parofita o Josefa Simici: “Ni vakavulici keda na Nona ivunau e baleta na tawamudu; baleta na Kalou e raici keda me vaka ni da sa tu ena tawamudu; e tiko ena tawamudu na Kalou, ka sega ni raica na ituvaki ni ka me vakataki keda.”8
Au se bera vakadua ni sotava e dua a qai raica na kosipeli ni sa qase ka sega ni diva me a raica taumada. “Isa, na digidigi ca kei na cala a rawa meu drovaka,” era na kaya. Na ivakaro ni Turaga e noda idusidusi ki na veidigidigi vinaka kei na kena isau marautaki. Sa dodonu kina me da reki ka vakavinavinakataki Koya ni vakaraitaka vei keda na sala daumaka cake oqo.
Ni yabaki tinivakacaca, a lolo ka masumasu tiko ena tolu na siga o Sister Kalombo Rosette Kamwanya mai D.R. Congo, sa veiqaravi tiko oqo ena tabana ni kaulotu na Côte d’Ivoire Abidjan West, me kila na ka e vinakata na Turaga me kitaka. Ena dua na raivotu vakasakiti ena bogi, a vakaraitaki vua e rua na vale, dua na valenilotu ka dua sa qai mai kila ena gauna oqo ni valetabu. A tekivu vaqaqara ka kunea na valenilotu a raica ena nona tadra. E vaqo na ivakatakilakila, “Na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai.” A papitaiso o Sister Kamwanya oti qai o iratou na tinana kei na ono na ganena. E kaya o Sister Kamwanya, “Niu ciqoma na kosipeli, au vakila niu vaka e dua na manumanu sa sereki mai na noqu vesuki tu. E vakasinaiti na yaloqu ena reki. … E vakadeitaki vei au ni lomani au na Kalou.”9
Ni da muria na ivunau ni Turaga e rawa kina vei keda me da vakila taucoko na Nona loloma. Na sala dodonu ka qiqo ni vakamuri ni vunau e liutaki keda ki na vunikau ni bula, na vuna kei na vuana, na kena e kamica ka “gadrevi vakalevu duadua mai vei ira na kena vo,”10 sa dua na ivakatakilakila ni loloma ni Kalou ka vakasinaita na yaloda “ena marau levu sara.”11 E kaya na iVakabula:
“Kevaka dou sa talairawarawa ki na noqu vunau, dou na tiko ga ena noqu loloma; me vaka kau sa talairawarawa ki na vunau nei Tamaqu, ka tiko ga e na nona loloma.”
“Au sa vosataka na veika oqo vei kemudou, meu sa marau tikoga ena vukumudou, ka me sinai na nomudou rarama.”12
Na Reki ena Noda Uabaleta ena Vukui Karisito
Ni da sa muria sara tiko mada ga ena yalodina na ivunau, e tu na veivakatovolei kei na leqa e rawa ni vakataotaka noda reki. Ia ni da segata me da uabaleta na veibolebole ena nona veivuke na iVakabula, ena taqomaka na reki eda vakila ena gauna oqo kei na reki eda namaka tiko. E vakadeitaki ira Nona tiaipeli na Karisito, “Dou na kunea e vuravura na rarawa: ia mo dou vakacegu; au sa vakamalumalumutaki vuravura.”13 Sai koya na noda gole Vua, talairawarawa Vua, vesuki keda Vua, ena veisau kina na rarawa me reki. Au cavuta mada e dua na ivakaraitaki.
Ena 1989, a veiqaravi voli o Jack Rushton vakaperesitedi ni iTeki na Irvine California Stake (USA). Ena dua na vakacagicagi vakamatavuvale ena baravi mai California, a vakasisi voli o Jack qai viritaki koya na ua ki na dua na vatu dromu, a ramusu na domona ka mavoa vakaca na nona suitu. Qai kaya e muri o Jack, “Ena gauna ga au tavulaki kina, au kila sara ga niu sa paralase.”14 Sa sega tale ni rawa ni qai vosa se cegu mada ga vakataki koya.15
Era veitokoni na matavuvale, itokani, kei ira na lewe ni iteki vei rau o Brother Rushton kei na watina o Jo Anne, e oka kina na nodra veisautaka e dua na iwase ni nodrau vale me rawa ni vakayagataki kina na idabedabe qiqi nei Jack. Sa mani yaco o Jo Anne me dauveiqaravi naba dua nei Jack ena 23 na yabaki ka tarava. Ni cavuta na italanoa ena iVola i Momani ena nona sikovi ira na Nona tamata na Turaga ena gauna ni nodra rarawa ka vakamamadataka nodra icolacola,16 a kaya o Jo Anne, “E dau vakurabuitaki au na mamada ni yalo au vakila ena noqu qarava voli na watiqu.”17
Na veisau ena nona igacagaca ni cegu a rawa kina ni vosa tale o Jack, ena loma ga ni yabaki oya, sa kacivi o Jack me qasenivuli ni iVunau ni Kosipeli ka peteriaki ni iteki. Kevaka me na solia e dua na veivakalougatataki vakapeteriaki, e dua tale na matabete me na biuta na ligai Brother Rushton e uluna na tamata e vakalougatataki qai taura toka na ligana ena gauna ni veivakalougatataki. A qai mai takali o Jack ena Siganisucu ni 2012, ni oti e 22 na yabaki ni veiqaravi yalodina.
Ena dua na veivakatarogi, a dikeva kina o Jack: “Ena yaco na leqa ena noda dui bula kece, oqori e tiki ni bula ena vuravura oqo. Eso na tamata era nanuma ni lotu se noda vakabauta na Kalou ena taqomaki keda mai na veika ca. Au sega ni vakabauta ni donu oya. Au nanuma ni ka dodonu oya kevaka e kaukauwa noda vakabauta, ni yaco na ka ca, ena yaco dina, eda na rawa ni sotava. … A sega vakadua ni yavalati noqu vakabauta, ia e sega ni kena ibalebale oya niu sega ni dau lomaocaoca. Au vakabauta se qai vakadua ena noqu bula meu laubili ki na dua na vanua dredre sara, ka sega na vanua meu dro bula kina, au mani goleva na Turaga, me yacova mai nikua, au vakila na drodro mai ni marau.”18
Oqo na siga era dau bololaki kina ena tabana ni vakauitukutuku raraba vakakina e matanavotu o ira era dau rokova na nona itagede ni isulusulu, veivakamarautaki, kei na savasava vakaveiyacovi na Turaga. E vakavuqa ni o ira na itabagone kei na cauravou goneyalewa itabaqase Yalododonu vakakina o ira na marama kei na tina, era dau colata na kauveilatai oqo ni veivakalialiai kei na veivakacacani. E sega ni rawarawa na kena uabaleti na veivakatotogani vaqo, ia nanuma tiko na vosa nei Pita: “Kevaka dou sa vakasewasewani ena vuku ni yaca i Karisito, dou sa qai kalougata kina ni sa tu vei kemudou na yalo sa vakarokorokotaki kei na Yalo ni Kalou: sa vosa vakacacataki Koya ko ira oqori, a sa vakarokorokotaka koi kemudou.”19
Ena Were ko Iteni, erau bula savasava tu o Ivi kei Atama, “e sega nodrau marau ni rau sega ni kila na rarawa.”20 Ia oqo, ni da sa tamata yalomatua, eda na kunea na reki ni da uabaleta na rarawa ena kena ituvaki cava ga, ena ivalavala ca, veivakatovolei, malumalumu, se dua tale na itatao ni bulamarau. Oqo na reki ni da sa vakila na toso ena sala vakatisaipeli; na reki ni “sa bokoci na nodra … ivalavala ca, ka sa vakacegu na nodra vakasama”21 na reki ni sa vakila e dua na rabailevu kei na tubu ni yalona ena loloma soliwale i Karisito.22
Na Reki ena Noda Veiqaravi Vakarisito
E kune reki na iVakabula ena nona rawata vei keda na tawamate rawa kei na bula tawamudu.23 Ni vosa me baleta nona Veisorovaki na iVakabula, e kaya o Peresitedi Russell M. Nelson:
“Me vaka sa ulumatua ni noda ivakaraitaki o Jisu Karisito, ‘o koya a vosota na kauveilatai ena vuku ni reki a tu e matana’ [Iperiu 12:2]. Vakasamataka mada o ya! Me rawa Vua me vosota na ka dredre duadua se qai bau vosoti rawa e vuravura, a vakanamata na noda iVakabula ena reki!
“Ia na cava na reki a tu e Matana? E ka dina e okati kina na reki ni veisavai, veivakabulai, kei na noda vaqaqacotaki; na reki ni kena saumi na nodra ivalavala ca o ira kece era na veivutuni; na reki ni kena rawati vei kedaru me daru lesu tale ki vale—ena savasava kei na kilikili—me da laki bula vata kei rau na noda iTubutubu Vakalomalagi kei na matavuvale.”24
E vakakina na reki “sa tu e matadaru” sai koya na reki ni nodaru vukea na iVakabula ena Nona cakacaka ni veivueti. Me vaka ni da kawa ka luvei Eparaama,25 eda vakaitavi ena nodra vakalougatataki na veimatavuvale kece sara e vuravura “ena veivakalougatataki ni Kosipeli, sai koya na veivakalougatataki ni veivakabulai, io na bula tawamudu.”26
Au nanuma kina na vosa nei Alama:
“Oqo na noqu lagilagi de na rawa meu iyaya ni cakacaka ena liga ni Kalou meu kauta mai eso na yalo ki na veivutuni; ka sai koya oqo na noqu marau.
Ia raica, sa vakasinaiti na yaloqu ena marau, ni’u sa raica ni ra sa veivutuni vakaidina e vuqa na wekaqu, ka ra lako mai ki vua na Turaga na nodra Kalou. …
“Ia au sega ni marautaka na noqu rawa ka ga vakai au, ia sa vuabale na noqu marau ena vuku ni nodra rawa ka na wekaqu, era a lako cake ki na vanua ko Nifai. …
Oqo, ni’u vakananuma na nodra rawa ka vinaka na wekaqu sa yavalata na yaloqu, ka vovoleka sara me biuta yani na yagoqu, ni sa vakakina, ena levu ni noqu marau.”27
Na vua ni noda veiqaraqaravi ena Lotu era tiki ni reki sa “vakarautaki tu vei keda.” Ena veigauna mada ga ni yalolailai se lomaocaoca, eda na veiqaravi ena yalovosota ni da raica tikoga na reki ena noda vakamarautaka na Kalou ka kauta mai na rarama, vakacegu, kei na marau vei ira na Luvena, o ira na tacida kei na ganeda.
Ni rau tiko voli e Haiti ena vula sa oti me vakatabui na Valetabu e Port-au-Prince, erau a sotava o Elder David kei Sister Susan Bednar e dua na goneyalewa a mate na watina ena vica na siga e liu ena dua na vakacala ka. Erau lolosi vata kaya. Ia ena Sigatabu sa toka na marama talei oqo ena nona itutu vaka-veidusimaki ena soqoni ni vakatatabu, ena matadredre malua vei ira era curu yani.
Au vakabauta ni ituvuka ni nodra “reki na yalododonu” e yaco mai ena nodra kila ni a vakatakekere na iVakabula ena vukudra,28 ka sega ni dua ena vakasamataka rawa na reki [ena vakasinaita] na yaloda [ni] da [rogoci Jisu] ni masulaki keda vei Tamana.”29 Au vakadinadinataka vata kei Peresitedi Russell M. Nelson, na reki e isolisoli vei ira na Yalododonu yalodina “era sa vosota oti na kauveilatai ni vuravura”30kei ira era “nakita voli me ra bula vakadodonu, me vaka e vakavuvulitaka o Jisu Karisito.”31 Me taucoko na nomuni reki, sa noqu masu ena yaca i Jisu Karisito, emeni.