Na iKarua ni iVakaro Cecere
Ena cecere na noda reki ni da vukei ira na tacida kei na ganeda.
Kemuni na taciqu kei na ganequ lomani, vinaka vakalevu na nomuni cakacaka me sokumuni o Isireli ena yasa ruarua ni ilati, me qaqaco nomuni vuvale, ka kalougata nodra bula o ira era tiko leqa. Vinaka vakalevu nomuni muri Jisu Karisito tiko vakaidina.1 O sa kila beka ka taleitaka mo muria na Nona ivakaro cecere e rua, mo lomana na Kalou ka lomani ira na wekamu.2
Ena loma ni ono na vula sa oti, keirau a sotava kei Sister Nelson e udolu na Yalododonu ena neirau ilakolako ki na Loma kei na Ceva kei Amerika, na yatu Pasifika, kei na veisiti eso mai Amerika. Ni keirau lako tiko, keirau nuitaka me tarai cake na nomuni vakabauta. Ia ni keirau lesu mai sa qaqaco na neirau vakabauta mai vei ira na lewenilotu kei na itokani keirau sotava. Meu wasea mada e tolu na gauna cecere keirau a sotava oti toka ga?
Ena vula o Me, keirau a gole kei Sister Nelson vata kei Elder Gerrit W. kei Sister Susan Gong ki na Ceva ni Pasifika. Mai Okaladi, e Niu Siladi, a ka dokai me keitou sotavi ira na qase ni masu ena rua na valenilotu Musilimi e Christchurch, Niu Siladi, ena rua na vula sa oti, era a lauvana mate kina na lewena ena ivakarau lolovira rerevaki sara.
Keitou a lolosi ena vukudra na tacida oqo ni dua tale na matavakabauta ka vakadeitaka na neitou duabau vata ki na bula galala vakalotu.
Keitou a solia wale talega na tamata cakacaka kei na veivuke vakailavo me tara vou nodra valenilotu. Na neitou sota kei ira na iliuliu Musilimi oqo a vakasinaiti ena ivakaraitaki ni yalo ni veitacini.
Ena Okosita, keitou a sotava vata kei Elder Quentin L. kei Sister Mary Cook, Sister Nelson eso mai Buenos Aires, e Argentina—e vuqa vei ira eda sega ni lotu vata—a veisau nodra bula ena wilijea a vakarautaka vei ira na noda Latter-day Saint Charities. Keitou a vakauqeti ni ra vakaraitaka nodra rekitaka ena vakavinavinaka na nodra tolili vou.
Na ikatolu ni gauna talei a yaco ena vica na macawa sa oti eke e Salt Lake City. A yaco mai ena ivola totoka au a taura ena noqu siganisucu mai na dua na goneyalewa au vakatoka me o Mary—yabaki 14.
A vola o Mary na veika keirau tautauvata toka kina: “E 10 na luvemu. “E 10 na neitou gone. Iko o vosa vaka-Madirini. E vitu na gone ena noqu vuvale, oka kina o au, a susu mai Jaina, keitou sa vosa tu kina vaka-Madirini. Iko o vuniwai ni sele uto. O taciqu sa sele oti vakarua na utona. Iko o taleitaka na lotu e rua na auwa. Keitou taleitaka na lotu e rua na auwa. O domo vinaka o iko. O ganequ e domo vinaka talega. E mataboko vakataki au.”
Na vosa nei Mary a tara sara ga na utoqu, sega walega ni tukuna mai na cecere ni yalona ia na nodrau solibula o tinana kei tamana.
Ira na Yalododonu Edaidai, me vakataki ira sa muri Jisu Karisito, era vakasaqara na sala mera veivuke, veilaveti, ka lomani ira na tamata. O ira sa lomadra mera kacivi mera tamata ni Turaga “sa lomasoli mo dou colata vata na nomudou icolacola, … rarawa vata kei ira sa rarawa; … [ka] vakacegui ira era sa gadreva na veivakacegui.”3
Era vakasaqara dina mera bulataka na imatai kei na ikarua ni ivakaro cecere. Ni da lomana na Kalou ena taucoko ni yaloda, ena vagolea o Koya na yaloda ki na nodra bula raraba na tamata me totoka, ka dodonu tikoga.
Sa na dredre me wiliki rawa na levu ni veiqaravi era cakava na Yalododonu Edaidai e vuravura taucoko ena veisiga ni veiyabaki, ia sa rawa me wiliki rawa na vinaka ni Lotu vakaisoqosoqo e cakava me kalougata kina na tagane kei na yalewa—cauravou kei na goneyalewa lalai—era gadreva tu mera vukei.
Na veivuke raraba vakamatatamata ni Lotu a tavoci ena 1984. A qai vakayacori na lolo ena Lotu raraba me komuni kina na ilavo mera vukei o ira a vakaleqai ena dravuisiga levu ena tokalau kei Aferika. Era a solia na lewe ni Lotu e $6.4 na milioni ena dua ga na siga ni lolo.
A qai lesi o Elder M. Russell Ballard kei Brother Glenn L. Pace ki Ethiopia me rau dikeva na sala me vakayagataki vinaka kina na ilavo tabu o ya. Na sasaga oqo me sa tekivu kina na ka a qai vakatokai e muri me Latter-Day Saint Charities.
Mai na siga o ya, na Latter-day Saint Charities sa solia oti e sivia na rua na bilioni na dola mera vukei kina na vakaleqai tu e vuravura raraba. Na veivuke oqo sa soli vei ira sa ciqoma se cava ga na Lotu era lewena, matanitu, kawatamata, gagadre vakayago, tagane se yalewa, se bula vakapolitiki.
E sega ni oti. Ni gadrevi mera vukei na lewe ni Lotu ni Turaga era tiko oca, eda lomana ka bulataka na lawa makawa ni lolo.4 Eda na sega ni kana mera vukei era sa via kana. Dua na siga ena veivula, eda na sega ni kana ka solia na isau ni kakana oqori (se sivia) mera vukei sa tiko leqa.
Au na sega ni guilecava na imatai ni noqu sikovi Ra kei Aferika ena 1986. Era lako mai vakalewelevu na Yalododonu ki na neimami soqoni. E dina ga ni vuqa e sega soti na ka era taukena, ia e vuqa vei ira era a vakaisulu vulavula mai.
Au a tarogi peresitedi ni iteki a qaravi ira vakacava na lewenilotu era dravudravua. A sauma mai ni nodra bisopi sa kilai ira vinaka tu. Ke ra kana rawa vakarua na lewenilotu ena dua na siga, ena sega ni gadrevi na veivuke. Ia kevaka era kana vakadua ga se lailai sobu—ni veivuke na vuvale—sa na vakarautaka o bisopi na kakana, mai na ilavo ni lolo. A qai kaya na dina totoka oqo: na nodra isolisoli ni lolo sa dau sivia cake nodra vakayagataki ilavo. Na vo ni isolisoli ni lolo e dau vakau vei ira na tamata e veivanua e levu cake nodra leqa. Ira na Yalododonu qaqa kei Aferika oqo era vakavulici au na lesoni cecere baleta na kaukauwa ni lawa kei na yalo ni lolo.
Oi keda na lewe ni Lotu, eda sa wekadra o ira sa tiko rarawa ena sala cava ga.5 Ni da sa luvena tagane kei na yalewa na Kalou, eda sa veitacini ka veiganeni. Eda muria na veimasuti ena Veiyalayalati Makawa: “Mo ni dedeka sara na ligamuni vua na wekamuni, ki na nomu tamata wale, kei na nomuni tamata dravudravua.”6
Eda sasaga talega meda bulataka na ivakavuvuli ni Turaga o Jisu Karisito ena Maciu 25:
“Ni kau a viakana, ka ni a solia mai vei au na kakana: au a viagunu, ka ni a vagunuvi au: au a vulagi ka ni a kauti au ki vale:
“Luvawale, ka ni a vakasulumi au: Au a tauvimate, ka ni a mai raici au. …
“… Ni kemuni a cakava vua e dua sa lailai vei ira na wekaqu oqo, ni a cakava vei au.”7
Meu tukuna mada e vica na ivakaraitaki ni muria tiko na Lotu na ivakavuvuli oqo ni iVakabula:
Ena nodra vakacegui na via kana, sa cakacaka tiko na Lotu ena 124 na ilololo nei bisopi e vuravura taucoko. Vei ira oqo, e rauta ni 400,000 na ota ni kakana sa dau soli e veiyabaki ki na tamata yadua era tiko leqa. Ena veivanua e sega kina na ilololo, o bisopi kei peresitedi ni tabana ena vakayagataka na ilavo ni lolo ni Lotu me vakarautaki na kakana kei na iyaya vei ira nodra lewenilotu era tiko leqa.
Ia, na ibolebole ni via kana sa lako sivia yani na yalayala ni Lotu. E tubu cake tikoga e vuravura raraba. Na ripote vou mai na United Nations sa tukuna tiko ni iwiliwili ni tamata era sa walokai tu e vuravura sa sivia oqo e 820 na milioni—se voleka ni dua ena veiyaciwa na lewei vuravura.8
Oqo na iwiliwili me vakasamataki! Keimami sa vakavinavinaka ki na nomuni cau. Vinaka vakalevu na nomuni loloma yalodina, ni milioni e vuravura era na ciqoma na kakana sa gadrevi sara, isulu, vale vakarau, wilijea, wainimate, wai ni gunu, kei na vuqa tale.
E vuqa na tauvimate e vuravura raraba e vu mai na wai duka. Nikua, na veivukei vakamatatamata ni Lotu sa vukea me vakarautaka na wai savasava ena drau na itikotiko raraba ena 76 na matanitu.
E dua na veivakatorocaketaki mai Luputa, ena Democratic Republic o Congo, sa ivakaraitaki vinaka. Na kena iwiliwili ni tamata sa sivia e 100,000, ka sega e taoni na wai savasava. Era taubale vakayawa na lewenivanua ki na ivurevure ni wai ni gunu vinaka. E dua na mataniwai cere a kune ena 18 na maile (29 na kilomita) vakayawa, e sega ni rawa vei ira na kai taoni mera tauri wai mai kina e veigauna.
Ni ra sa kila na noda daukaulotu ni vukei ni kawatamata na ibolebole oqo, era a cakacaka vata kei ira na iliuliu e Luputa ka veisoliyaka na iyaya ka vakavulici na kena paipotaki na wai ki na siti. E taura e tolu na yabaki vei ira na kai Luputa mera kelia na ikeli dua na mita sobu ena veivatu kei na veikau. Ena cakacaka vata, sa qai yaco mai na siga rekitaki ni wai vinaka, ka savasava kivei ira kece ena koro o ya.
Sa veivuke talega na Lotu vei ira na senivalu, mai na tiko yavavala, na ravuravu ni draki, se veivakacacani vakalotu. E sivia e 70 milioni na tamata era sa biutani mai na nodra itikotiko.9
Ena yabaki 2018 mada ga, a vakarautaka na Lotu na iyaya ni leqa tubukoso vei ira na senivalu ena 56 na matanitu. Me ikuri, e vuqa na lewe ni Lotu era solia nodra gauna mera vukei na senivalu mera cokonaki ki na itikotiko raraba vou. Vinaka vakalevu oi kemuni yadua a veivuke yani vei ira era saga tiko mera tara nodra itikotiko vou.
Mai na cau ena loloma ki na veisitoa ni Deseret Industries e Amerika, e milioni na paudi isulu era a komuni ka veisoliyaki yani ena veiyabaki. Era vakayagataka na veibisopi na levu ni iyaya oqo mera vukei na tiko leqa, ia na iwiliwili levu e lolomataki yani vei ira na veimataisoqosoqo ni loloma ka ra wasea yani e vuravura raraba.
Ena yabaki sa oti, a qarava na Lotu na matadra e sivia e 300,000 ena 35 na matanitu, qaravi ni sucuvou vei ira na udolu na tina kei na gone sucuvou ena 39 na matanitu, kei na wilijea ki na sivia e 50,000 na tamata ena vuqa na veimatanitu.
Sa kilai levu tu na Lotu ni sa dau dua vei ira me liu ena veiqaravi ni yaco na veika rarawa. Ni bera mada ga na cagilaba, era tuvanaka na iliuliu kei na vakailesilesi ni Lotu ena vanua vakaleqai na sala mera kauta kina na iyaya ni vakacoko kei na veivuke ni volodia vei ira era na vakacacani.
Ena yabaki sa oti, a cakava na Lotu e sivia e 100 na cakacaka ni veivukei ni ivakacaca e vuravura raraba, vukei na vakaleqai ena cagilaba, kama, ualuvu, uneune, kei na leqa tale eso. Ena kena gauna ga, era muavata na lewe ni Lotu ena siqeleti dromodromo ni Helping Hands me ra laki vukei era sa vakaleqai ena tavuki ni draki. Na mataqali veiqaravi oqo, o ni cakava e vuqa vei kemuni, sa usutu sara ga ni veiqaravi.
Taciqu kei na ganequ lomani, na itaviqaravi au sa vakamacalataka era sa tiki lailai ga ni kena tubu tiko na welefea kei na vukei ni kawatamata sa qarava tiko na Lotu i Jisu Karisito ni Yalododonu Edaidai.10 Sai kemuni ga o ni cakava me rawa kece oqo. Ena vuku ni nomuni ivakaraitaki, na yalomuni dauloloma, kei na ligamuni veivukei, e sega ni kurabuitaki ni vuqa na iliuliu ni itikotiko raraba kei na matanitu era vakalagilagia na nomuni sasaga.11
Niu sa mai Peresitedi ni Lotu, au kurabui ni vuqa sara na peresitedi, paraiminisita, kei na mata ni veivanua era sa mai vakavinavinaka vei au ena vuku ni noda veivuke ni kawatamata vei ira na nodra lewenivanua. Era sa vakavinavinakataka na nodra kaukauwa na noda lewenilotu yalodina era kauta ki na nodra matanitu na yalodei dausolisoli.
Au sa qoroya talega nodra sikova mai na iliuliu kei vuravura na Mataveiliutaki Taumada ka vakaraitaka nodra nuitaka na Lotu me laki tauyavu ena nodra vanua. Na vuna? Baleta era kila ni ira na Yalododonu Edaidai era vukea me qaqaco na vuvale kei na itikotiko raraba, me vinaka cake nodra bula eso ena vanua cava ga.
Se evei ga eda vakatoka me noda itikotiko, era sa daulomana na lewe ni Lotu na veika vakatama ni Kalou kei na vakaveitacini ni tamata. Koya gona, na noda reki cecere e yaco mai ni da vukei ira na tacida kei na ganeda, se evei ga eda tiko kina ena vuravura totoka oqo.
Na nodra vukei eso—ena sasaga ni lomada dina mera karoni vakalevu na tamata se sivia cake mai na noda karoni keda—sa noda reki. Vakabibi, meu kuria, ena gauna veicalati ka dau kauti keda tani mai na noda tiko vakacegu. . Ni dabulataka na ikarua ni ivakaro cecere oqo sa idola meda sa tisaipeli dina i Jisu Karisito.
Taciqu kei na ganequ lomani, ko ni sa ivakaraitaki bula ni vuanikau e lako mai ni da muria na ivakavuvuli i Jisu Karisito. Vinaka vakalevu! Au lomani kemuni!
Au kila ni bula tiko na Kalou. O Jisu na Karisito. Sa vakalesuimai na Nona Lotu ena iotioti ni gauna oqo me yaco na kena inaki vakalou. Au sa vakadinadinataka oqo ena yaca i Jisu Karisito, emeni.