2020
Ko hono Toʻo Atu e Loto-mafasia ʻi Hono Kumi ha Hoa Taʻengatá
Sune 2020


Kakai Lalahi Kei Talavoú

Ko hono Toʻo Atu e Loto-mafasia ʻi Hono Kumi ha Hoa Taʻengatá

ʻĪmisi
women squeezing balloon

‘Oku toko siʻi ʻaupito ʻa e Siasí ʻi Pōlani. Ko hono moʻoní, ʻoku toko siʻi ʻaupito ia ʻi he feituʻu kotoa ʻi ʻIulope Hahake. ‘Oku ʻikai faʻa tokolahi homau toʻu ʻi he Siasí ʻi homau fonuá fakakātoa, naʻa mo homau uōtí pe siteikí. Ko e meʻa mālié, ʻoku fakahoko he taʻu takitaha ha ngaahi konifelenisi maʻá e kau tāutaha kei talavoú ʻi he ngaahi fonua lahi ʻi ʻIulope.

‘Oku ʻikai fokotuʻutuʻu e ngaahi konifelenisí ni ke tokoniʻi koe ke kumi ho “hoa lelei tahá,” ka ko e lahi tahá ke tokoniʻi e kakai lalahi kei talavoú ke nau maʻu ha ngaahi kaungāmeʻa foʻou ʻa ia ʻoku nau tuʻunga moʻui tatau mo fakamālohia ʻenau tuí ʻaki ʻenau talanoa ki he niʻihi kehé fekauʻaki mo ʻenau ngaahi aʻusia fakalaumālié.

Nofotaha ʻi he Feohi Faka-kaungāmeʻá

Naʻá ku fetaulaki ʻi he 2010 mo Lātū lolotonga ha konifelenisi ʻe taha ʻi Pōlani ʻi he 2010. Naʻá ne haʻu mei Lumēnia. Naʻá ma talanoa taimi nounou, ka naʻe ʻikai fuoloa kuó ne ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau pea naʻá ma toki fetaulaki ʻi ha konifelenisi YSA hili ha taʻu ʻe tolu mei ai. Naʻá ma maʻu ai ha taimi ke ma maheni lelei ange ai, ka naʻe teu ke u ʻalu ʻo ngāue fakafaifekau ʻi ha māhina ʻe taha mei ai. Naʻe talamonū mai ʻa Lātū peá ne talamai, “Ta kei fetuʻutaki pē.” Naʻe ʻikai ke u fuʻu fakakaukau te ne fai ia, ka naʻá ne fai ia. Naʻá ne faitohi mai ʻi he kotoa ʻeku ngāue fakafaifekaú. Naʻe ʻikai haʻane tohi ʻofa mai, ka naʻá ne hoko ko e taha hoku ngaahi kaungāmeʻa mamaé. Pea naʻá ku saiʻia ʻi heʻene fakaʻapaʻapaʻi au mo e ngāue fakafaifekaú fakalūkufua.

‘I heʻeku foki ki ʻapí, naʻá ma fakatou fiefia ʻaupito mo Lātū ke ma feohi fakalelei—ʻe faifai peá ma fakahoko ia hili ha fuʻu taʻu lahi! Naʻá ma fili ha feituʻu maʻamaʻa ke ma fetaulaki ki ai (ʻa ia ko Pelisiume he taimi ko iá) ke ma feohi ai. Naʻá ma talanoa lahi ʻaupito.

Naʻe ʻikai ke ma fakavavevaveʻi ʻema feohí. Naʻá ma nofotaha ʻi hono fokotuʻu ha vā fakakaungāmeʻa mo e feinga pē ke ma maheni lelei. Naʻe fakalata maʻu pē ʻema feohí, ka naʻá ma fai foki ha ngaahi fealēleaʻaki mahuʻinga ʻo kau ki he ngaahi meʻa ʻoku mahuʻinga tahá. Ne fakaʻau ke mālohi ange homa vā fakakaungāmeʻá ʻi he kiʻi vahaʻataimi hono hokó. Naʻá ma mei talanoa Skype he ʻaho kotoa, pea ʻi he fakalau ʻa e taimí naʻe kamata leva ke ma lotu fakataha he poʻulí. Ne faifai peá ma kamata feʻaʻahiʻaki ki homa takitaha fonua he ngaahi māhina siʻi kotoa pē.

“Ta Lotua Ia”

Hili ha kiʻi taimi, naʻe kamata ke u ongoʻi hohaʻa he naʻá ku ongoʻi ne tupulaki ʻema kaungāmeʻá ki ha meʻa ne toe lahi ange. Ka naʻe haʻu ia mei Lumēniá! Naʻe ʻikai ke u fie fai ha fetuʻutaki vā mamaʻo koeʻuhí ʻe iku ha vā fetuʻutaki ki he malí, ʻa ia naʻe ʻuhinga ia ʻe pau ke hiki ha taha ʻiate kimaua ki ha fonua kehe. Naʻe ʻikai ke u ongoʻi ne u mateuteu ki ai.

‘I heʻeku loto hohaʻá ne ʻi ai ha ʻaho ne fakamanatu mai ʻe Lātū ha tefitoʻi moʻoni faingofua kae mahuʻinga. Naʻá ne talamai, “Ta lotua hota vā fetuʻutakí pea vakai ai pe ko e hā e ongo te ta maʻú.”

Naʻe ʻikai ke u ʻilo e ʻuhinga naʻe teʻeki ke u fakakaukau ai kimuʻa ke lotua homa vā fetuʻutakí. Ka ko e faleʻi lelei taha ia naʻá ku maʻu he taimi ko iá. Ko ia ai naʻá ku lotua ha fakahinohino.

Naʻe ʻikai ke u ʻamanaki ki ha tali pau he taimi ko iá, ka ne u fakakaukau ke hoko atu pē ʻeku feinga ke maheni mo Lātuú. Naʻá ku fakaʻamu ʻe ʻomi ʻe he Tamai Hēvaní ha fakatokanga kapau naʻe ʻikai totonu ke hoko atu ʻema feohí. Ka ʻi he ʻalu ʻa e taimí, naʻe maʻu e tali naʻá ku kolé. Naʻá ku talanoa mo hoku fāmilí mo e ngaahi kaungāmeʻá fekauʻaki mo Lātū, pea ʻi he talanoa kotoa pē ne u fakapapauʻi naʻá ku fononga ʻi he halanga totonú.

Ne ʻikai fuoloa mei ai naʻá ku fakatokangaʻi ha meʻa fakaoli. ʻI he ʻosi pē haʻama talanoa Skype lelei ʻi ha pō ʻe taha mo Lātū, naʻá ku pehē loto, “Ko e moʻoni ko e kaungāmeʻa lelei taha ia kuó u maʻú. ʻOku ou fie hoko ko hono kaungāmeʻa ʻo taʻengata!” Ko e taimi ia ne mahino ai kiate aú. Ne ongo mai ha leʻo ki heʻeku fakakaukaú he taimi pē ko iá ʻo pehē, “Ta ʻoku fie maʻu leva ke ke mali mo ia!” Naʻá ku ʻiloʻi naʻe hōifua mai e Tamai Hēvaní ki hoku vā fetuʻutaki mo Lātuú. Naʻá ku lava ʻo vakai naʻá ne hoko ko hoku kaungāmeʻa mamaé pea ʻe lava ke ma fiefia fakataha.

Ko hono Toʻo Atu e Loto-mafasia ʻi Hono Kumi ha Hoa Malí

Ne u hiki leva ki Lumēnia pea mali mo Lātū. Naʻe ʻikai ke u teitei fakakaukau te u iku ki Lumēnia. Ka kuo taʻu ʻeni ʻe fā ʻema malí, pea ʻoku ʻi ai homa ʻofefine fakaʻofoʻofa ko ʻAmelia.

ʻOku ou ʻilo e meʻa ʻokú ke fakakaukau ki aí—ʻoku ou kau pē he kau taautaha kei talavou ko ia ne fetaulaki mo hoku “hoa ʻofaʻangá” ʻi ha konifelenisi YSA pea ne ola lelei pē ʻa e meʻa kotoa. Ka ʻoku ʻikai ke moʻoni ia. Ko e ʻuhinga ʻoku ou fai atu ai e talanoá ni ke tuku hoʻo ongoʻi mafasia ke kumi ho hoa taʻengatá ka ke tuku ke tataki koe ʻe he ʻOtuá.

Naʻá ku ʻalu nai ki he ngaahi konifelenisi YSA ko iá ke kumi ha husepāniti? ʻIkai.

Naʻá ku fakakaukau nai ‘e hoko e taha ʻo e tamaiki tangata ne u fetaulaki mo ia aí ko hoku husepāniti? Mahalo pē ʻikai.

Ka ne u tukuange ʻa e ongoʻi loto-mafasia ʻi hono kumi e tokotaha naʻá ku fie mali mo iá peá ʻalu pē ki he ngaahi konifelenisí ni ke maheni mo e niʻihi kehé mo maʻu ha ngaahi feohi fakakaungāmeʻa—ʻa ia ko e meʻa pē ia naʻá ku fai mo Lātū ʻi he kamataʻangá.

ʻE lava ke moʻoni ʻaupito he taimi ʻe niʻihi ʻa e ongoʻi loto-mafasia ko ia ke kumi hotau hoa taʻengatá he vave taha ʻe ala lavá. Ka ʻoku ʻikai ʻi ai ha taimi fakangatangata ʻi he ngaahi vā fetuʻutaki taʻengatá. ʻOku ʻikai fie maʻu ke ongoʻi mafasia ai. ʻOku ʻikai ko e moʻuí ke mali pē, ka ke aʻusia hotau tuʻunga lelei tahá pea tuku ki he ʻOtuá ke fakahoko ʻEne palaní ʻi heʻetau moʻuí. ‘Io, ʻoku totonu ke tau ʻalu atu kotoa, ʻalu ki ai, fetaulaki mo e kakaí, kumi ha ngaahi kaungāmeʻa foʻou, pea mavahe mei hotau tuʻunga fiefiemālié. Ka ʻoku totonu ke tau fai ia mo fakakaukau, “Te u fiefia pea fetaulaki mo ha ngaahi kaungāmeʻa lelei” kae ʻikai ko e “Te u tokanga ke maʻu e ʻtokotahá’ ka ʻikai ʻe uesia kotoa ʻa e palani ki heʻeku moʻuí!”

Ko e meʻa ʻe taha naʻe talamai ʻe Lātū ʻi heʻema fakamaʻu ke malí, neongo naʻá ne faʻa ongoʻi mafasia ʻi heʻene feohi mo e tamaiki fefine naʻá ne saiʻia aí, ka naʻe ʻikai ke ne ongoʻi pehē ʻi heʻema feohí. Naʻá ne pehē koeʻuhí ko ʻema feohi fakakaungāmeʻá, naʻá ne ongoʻi fiemālie mo tauʻatāina maʻu pē.

Ko ia fekumi ki ha kakai lelei ke ke feohi mo ia pea fiefia ʻi he tuʻunga ʻokú ke ʻi ai he taimi ní. He ko hono moʻoní, ʻi hono tuku hoʻo loto-mafasiá peá ke fili pē ke maʻu ha ngaahi kaungāmeʻa mo ako ke ʻofa ʻiate koe mo e tuʻunga ʻokú ke ʻi aí, ko e taimi ia ʻoku toe fakafiefia ange ai ʻa e moʻuí.

Ko e Falala ki he Palani ʻa e ʻOtuá ki Hotau Kahaʻú

ʻOku ʻikai ke u haohaoa mo Lātū. Naʻe ʻikai ke ma fekumi ki he tokotaha “haohaoá”—naʻá ma feohi tauʻatāina pē. Ko e meʻa kuó u fakatokangaʻí ko ho tuʻunga moʻoní mo e anga hoʻo moʻuí ʻa e meʻa ʻoku fakaʻofoʻofaʻia taha ai e niʻihi kehé. ‘I hoʻo fāifeinga ke muimui kia Sīsū Kalaisí, te ke tohoakiʻi mai ha niʻihi kehe ʻoku fai honau lelei tahá ke muimui foki kiate Ia.

Kuó u ako foki ʻi heʻetau hoko ʻo lelei ange pea tui kakato ʻoku pule ʻa e ʻOtuá, te tau fakaafeʻi mai Hono toʻukupú ki heʻetau moʻuí—pea ʻi heʻetau ʻiloʻi Hono toʻukupú, ʻoku ʻikai fie maʻu ke toe ʻi ai ha ilifia ki he kahaʻú. Manatuʻi e akonaki ʻa e ʻEikí kia Nīfaí: “Pea te u hoko foki ko hoʻomou maama ʻi he feituʻu maomaonganoá; pea te u tofa ʻa e hala ki muʻa ʻiate kimoutolu, ʻo kapau te mou tauhi ʻeku ngaahi fekaú; ko ia, kapau te mou tauhi ʻeku ngaahi fekaú, ʻe tataki atu ʻa kimoutolu ki he fonua ʻo e talaʻofá; pea te mou ʻilo nai ko au ʻoku tataki ʻa kimoutolú” (1 Nīfai 17:13).

Naʻe ʻikai ʻuhinga ke tau ʻai ke tau ongoʻi mafasia maʻu pē ʻi he ʻikai ke tau fakahoko e ngaahi fie maʻu pau pe ngaahi makamaile ʻi heʻetau palaní. Ko hono moʻoní, ʻoku kehe e taimi ʻa e Tamai Hēvaní meiate kitautolu—ʻoku taʻengata ia. ʻOku ʻi ai Haʻane palani maʻatautolu ke fakahoko e tāpuaki kotoa ʻoku tau fekumi ki aí. Pea ʻi heʻetau fai hotau lelei tahá ke falala ki Heʻene palaní pea fiemālie ʻi ha faʻahinga tūkunga pē te tau ʻi ai, ko e taimi ia te tau maʻu ai e fiefia moʻoní. ʻE lelei ange maʻu pē ʻEne palaní ʻi heʻetau palani maʻatautolú.

Paaki