Mālim eo n̄an Irooj
Ilo ami jerbal kiiō n̄an bōk “mālim eo n̄an Irooj” bwe Jetōb eo An enaaj pād ippāmi ilo an ļap im lukkuun kajoor.
Iakwe in jibbon̄, ro jeiū im jatū. Āinwōt juon rikaļoor an ad Rilo̧mo̧o̧r, Jisōs Kraist, eto aō baj kōttar n̄an aiintok doon in me ej kōm̧m̧an ilo mejatoto jān aolep kona ko ilo laļ in n̄an kweilo̧k in eļap.
Iiō in ej juon iiō eo ej make wōt. N̄an n̄a ekar jino kōn juon ijjitōn̄ jān Būreejtōn eo Kein Kajuon n̄an aje juon tampeļ ekwojarjar n̄an Irooj ilo Durban, South Africa. Ijamin meļo̧kļo̧k aibojooj eo an tampeļ in. Ak men eo eļapļo̧k jān aibojooj im ļōmen, inaaj aolep iien kaorōk kwojarjar eo an armej ro me rekar lukkuun pojak n̄an deļon̄e m̧wiiin ekwojarjar. Rekar itok ilo aer pojak n̄an bōk koņaer ilo juon iaan kōjeraam̧m̧an ko an Jepļaaktok eo: kōjeraam̧m̧an eo an m̧weo im̧ōn Irooj. Rej itok kōn juon bōro eobrak kōn iakwe n̄an E im Pinmuur eo An. Rekar itok ilo an obrak buruōer kōn kam̧m̧olool n̄an Jemed Ilan̄ kōn an letok kain̄i ko rekwojarjar me enaaj tōl n̄an mour indeeo Ippān. Rekar mour erreo.
Tampeļ ko, jekdo̧o̧n ia eo rej pād ie, jej ekkatak n̄an anjo̧ jān men ko an laļ in. Aolep tampeļ ko an Armej ro Rekwojarjar ilo Raan Ko Āliktata ilo laļ in—aolep 168 iaer—rej jutak āinwōt kallim̧ur ko n̄an tōmak eo ad ilo mour indeeo im lan̄lōn̄ n̄an joļo̧k iien ippān baam̧le ko ad im Jemedwōj Ilan̄. Pād ilo tampeļ ej kōļapļo̧k meļeļe ko ad kōn Taitōļ eo an Anij im gospel eo an ejjeļo̧k jem̧ļo̧kin, wūjlepļo̧k eo ad n̄an mour im katakin m̧ool eo, im ad kōņaan n̄an ļoor waanjon̄ak eo an ad Irooj im Rilo̧mo̧o̧r, Jisōs Kraist.
Ilo nabōj in aolep tampeļ ilo Kabun̄ eo rej naan ko me rekkar, “Kwojarjar n̄an Irooj.” Tampeļ eo ej m̧weo im̧ōn Irooj im ej juon jikin koņe ak likōpejn̄ak jān laļ in. Jetōb eo An ej kaliboboik ro rej kabun̄ jar ilowaan wōt m̧ōko rekwojarjar. Ej kōlaajrake jon̄ak ko ilo ad deļon̄e āinwōt rilotok ro An.
Jemān kōrā eo karejera, Blaine Twitchell, juon iaan em̧m̧aan ro rem̧m̧an tata ikar jeļā kajjien, ekar katakin eō juon katak eļap an em̧m̧an. Sister Rasband im n̄a kom̧ro kar etal im loļo̧k e ke ekar epaake an jem̧ļo̧k mour eo an ioon laļ in. Ke kōmij deļon̄e ruum eo an, bisop eo an ej tin diwōjļo̧k. Ilo am kar iak iakweik bisop eo, ikar ļōmņak, “Juon bisop em̧m̧an. Ej pād ijin im kōm̧m̧ane jerbal in karejar eo an n̄an juon membōr eo eniknik ilo ward eo an.”
Ikar ba menin n̄an Blaine, “Elukkuun em̧m̧an an bisop itok im lotok eok.”
Blaine ekar kalimjōk eō im ekar uwaak, “Eļap jān jon̄an. Ikar kajjitōk ippān bisop eo bwe en itok kōnke ikar kōņaan kōm̧m̧an intōrpiu eo aō ikkijeen mālim n̄an deļon̄e tampeļ. Ikōņaan etal kōn mālim eo n̄an Irooj.” Im ekar kōm̧m̧ane!
Naan eo, “mālim eo n̄an Irooj,” ellakar pād ilo buruō. Em̧ōj an likūt juon kōļmenļo̧kjeņ ekāāl kōn intōrpiu ko jej kōm̧m̧ani ippān ritōl ro ad ilo Kabun̄ in. Mālim n̄an deļon̄e tampeļ elukkuun aorōk bwe ilo Kabun̄ in jān jinoin, n̄an 1891 eo, kajjojo mālim kar kōmālimi jān Būreejtōn eo an Kabun̄ in. 1
Men̄e jodikdik ak rūm̧m̧an ded ro, mālim n̄an deļon̄e tampeļ ejjab kōn ta ko jej kōm̧m̧ani im ta ko jejjab kōm̧m̧ani. Juon mālim ejjab juon laajrak in men ko jej aikuj kōm̧m̧ani, ak pāāj in diwōj deļon̄, ak juon tikōt n̄an juon iien liāp ejeņoļo̧k. Ewōr unin an eutiejļo̧k im ekwojarjarļo̧k. N̄an karbōb n̄an bōk juon mālim n̄an deļon̄e tampeļ, kwoj aikuj mour inem̧m̧an ippān katak ko an Kabun̄ eo an Jisōs Kraist im Armej ro Rekwojarjar ilo Raan Ko Āliktata.
Ilo intōrpiu eo am̧ ewōr am̧ iien em̧m̧an n̄an etale jetōb eo am̧ kōn tōmak eo am̧ make ilo Jisōs Kraist im Pinmuur eo An. Ewōr am̧ kōjeraam̧m̧an n̄an kwaļo̧k naan in kam̧ool eo am̧ kōn jepļaaktok eo an gospel eo; am̧ ikdeleel n̄an rejtake ro Irooj ekar kūr n̄an tōl Kabun̄ in; tōmak eo am̧ ilo katak ko an gospel eo, am̧ kakūrm̧ool eddo ko an baam̧le; kadkadūm̧ kōn m̧ool, erreo, jim̧we, pokake, im kōjparok Naan in Māletlet, kien juon m̧ōttan jon̄oul, im kōkwojarjar raan in Jabōt. Erkein rej pedped in katak ko an juon mour eo ej wūjlepļo̧k n̄an Jisōs Kraist im jerbal eo An.
Mālim n̄an deļon̄e tampeļ eo am̧ ej kwaļo̧k juon kōttōpar eo em̧ūlaļ im ejetōbtōb me kwar kajjieon̄ n̄an mour kōn kien ko an Irooj im iakwe ta eo Ej iakwe: ettā, meanwōr, dim, iakwe em̧ool, tūriam̧o, jeorļo̧k bōd, im pokake. Im kwoj wūjlepļo̧k am̧ n̄an jon̄ak kein n̄e kwoj jaini etam̧ n̄an pepa ko rekwojarjar.
Mālim eo am̧ n̄an deļon̄e tampeļ ej kōpelļo̧k gate ko an lan̄ n̄an kwe im ro jet kōn kōm̧m̧an ko rekwojarjar im kain̄i ko raorōk an mour indeeo ekoba peptaij, bōk menin letok kwojajar, m̧are, im liāp ko.
N̄an bōk “mālim eo n̄an Irooj” ej n̄an kakeememej kōn ta eo jej kōtmene kōn juon Armej eo Ekwojarjar me ej kōjparok bujen eo an. Jemān kōrā eo pāleeō, Blaine, ekar lo bwe elukkuun aorōk kōppopo in n̄an raan eo n̄e enaaj jutak im̧aan mejān Irooj.
Ļōmņak n̄e Moses ekar tallōn̄e Tōl Horeb im Irooj ekar waļo̧k n̄an e ilo juon wōjke eo euruur. Anij ekar ba n̄an e, “Kwōn utūk juj ko jān neem̧, bwe jikin ņe kwōj jutak ie, bwidej e kwōjarjar.” 2
Likūt juuj ko ad im̧aan kōjem̧ ko an tampeļ ej kōtļo̧k kōj jān kōņaan ko an laļ in ak kam̧ōņōņō ko me rej kam̧ad kōj jān ad eddōkļo̧k ilo jetōb, kōjekdo̧o̧ni men ko rej kabōr mour eo ad eaorōk ilo mour in, juļo̧k m̧wil in akwāleel ko, im kappukot iien n̄an ekwojarjarļo̧k.
Kōn kāālet eo ekwojarjar, ānwbinnid ej kōm̧anm̧an an Anij, juon tampeļ n̄an jetōb eo ad, im ej aikuj kautieje. Em̧ool naan ko ilo al eo an Būraimere: “My body is a temple [that] needs the greatest care.” 3 Ke Irooj ekar waļo̧k n̄an Rinipai ro, E ekar kakien, “Kom̧in maron̄ kokwōjarjar jān bōke Jetōb Kwojarjar bwe kom̧in maron̄ jutak ilo ejjeļo̧k libbijinjin im̧aō ilo raan eo āliktata.” 4 “Armej rot kom̧ij aikuj in āinwōt?” Irooj ekar kajjitōk innem ekar uwaake, “Em̧ool āinwōt N̄a.” 5 N̄an bōk “mālim eo n̄an Irooj,” jej kajjieon̄ mour āinwōt E.
Ij keememejļo̧k aō kar ron̄ an Būreejtōn Howard W. Hunter ilo kar kweilo̧k eo eļap jinointata an kar kwaļo̧k āinwōt juon Būreejtōn eo kein 14 an Kabun̄ in. Ekar ba: “Ej kōņaan eo an buruō eļaptata in bwe aolep membōr ren maron̄ wānōk n̄an etal n̄an tampeļ. Enaaj kam̧ōņōņōik Irooj eļan̄n̄e kajjojo membōr rūtto ro renaaj erreo n̄an—im bōk—mālim ekāāl n̄an deļon̄e tampeļ.” 6 Inaaj kobaik waj bwe juon mālim eo ewōr jon̄an kōjerbale enaaj kwaļo̧k juon iaļ eo ealikkar n̄an jodikdik ro nejid rejitōnbōro.
Būreejtōn Nelson ekar bar ba naan ko an Būreejtōn Hunter, “Ilo raan eo, Juun 6, 1994, mālim n̄an deļon̄e tampeļ me jej bōke ippād ekar erom̧ juon men eo ejeņoļo̧k ilowaan wallōt eo aō. M̧okta jān menin, ekar juon wāween n̄an tōpar kōttōpar eo. Ekar juon wāween n̄an kōtļo̧k bwe in deļon̄e m̧weo im̧ōn Irooj ekwojarjar; ak ālkin an kar kōm̧m̧an kean̄ eo, ekar erom̧ juon jem̧ļo̧k n̄an emake. Ekar erom̧ juon bāāj in pokake juon rikanaan an Anij.” 7
Eļan̄n̄e kwoj tin bōk juon mālim ak eļan̄n̄e mālim eo am̧ emaat an raan, lain ilo nabōj in kōjem̧ eo an bisop āinwōt an armej ro rekwojarjar kar lain ilo kōjem̧ in Nauvoo Tampeļ ilo 1846. 8 Ro jibū im jim̧m̧aō etto rekar jet ro ilubwiljin rein rekar tiljek. Rekar kajejtokjen aibojooj in jikin eo im etal n̄an turōk, ak rekar jeļā bwe ekar lōn̄ men ko im en̄jake ko rekwojarjar rej kattar ilo tampeļ eo. Eaar kōnono kōn en̄jake eo an: “Eļan̄n̄e en kar jab tōmak im jeļāļo̧kjeņ eo eaar itok iood ilo tampeļ eo …, mour eo ad enaaj kar āinwōt … , ad kōm̧m̧an juon men ilo ad jab jeļā ta eo enaaj waļo̧k n̄an kōj.” 9 Men eo ne jelikjab jene eļan̄n̄e jej wōnm̧aanļo̧k wōt ilo mour in ilo an ejjeļo̧k im̧we im aeņōm̧m̧an eo kar kallim̧ur kake ilo tampeļ.
Ilo ami jerbal kiiō n̄an bōk “mālim eo n̄an Irooj” bwe Jetōb eo An enaaj pād ippāmi ilo an ļap im lukkuun kajoor im An jon̄ak enaaj bōktok n̄an eok “aeņōm̧m̧an in bōklōkōt.” 10
Ritōl ro an jodikdik ro nejimi, būreejtōn eo an doulul eo an elder ro, būreejtōn eo an Doulul eo an Kōrā ro, im karejar m̧aan im kōrā renaaj jipan̄ eok kōpooji, im bisop eo am̧ ak branch būreejtōn eo ej tōl komi ilo iakwe.
Em̧ōj ad kar en̄jake juon iien ke tampeļ ko rekar kilōk ak ewōr jon̄an kōjerbali. N̄an būreejtōn Nelson im ro uwaam me rej jerbal ippān, kāālet ko reim̧we n̄an kilōki tampeļ ko rekar “kōmmetak” im “inepata eļap.” Būreejtōn Nelson ekar kajjitōkin emake, “Ta eo in kar ba n̄an Rikanaan Josep Smith? Ta eo inaaj kar ba n̄an Brigham Young, Wilford Woodruff im būreejtōn ro jet, n̄an Būreejtōn Thomas S. Monson?” 11
Kiiō, jej jidik jidik im kam̧m̧olool kōn tampeļ kōn aer bar pelļo̧k n̄an liāp ko im menin letok kwojarjar ko me em̧ōj kōm̧m̧an jon̄an kōm̧m̧ani.
Erreo n̄an pād ilo tampeļ im bōk lan̄lōn̄ indeeo ioon iaļ in bujen eo. Ikōņaan kwaļo̧k aorōkin, men̄e em̧ōj am̧ deļon̄e juon tampeļ ak jab, kwoj aikuj juon mālim ekāāl n̄an deļon̄e tampeļ n̄an dim wōt ilo iaļan bujen in.
Jem̧ļo̧kin iiō eo ļo̧k Sister Rasband im n̄a kom̧ro kar pād ilo juon ijjitōn̄ ilo New Zealand im kar kōnono n̄an juon jarlepju in rūm̧m̧an ded ro ejjeļo̧k pāleer. Ekar jab pidodo aer deļon̄e juon tampeļ; tampeļ eo ilo Hamilton ekar bar kōkāāl, im rej kōttar wōt iien aje eo an jikin eo n̄an tampeļ eo ilo Auckland. Ijoke, ikar en̄jake im̧we n̄an kōketak er n̄an bar kōkāāl ak bōk mālim n̄an deļon̄e tampeļ.
Men̄e rekar jab maron̄ pād ilo tampeļ, renaaj kwaļo̧k er make n̄an im̧aan mejān Irooj kōn erreo eo aer im kōppopo n̄an jerbal n̄an E. Mour erreo n̄an kabwijer juon mālim n̄an deļon̄e tampeļ ej jim̧or juon kōjparok jān rinana eo, kōnke kwar kōm̧m̧an juon am̧ kallim̧ur edim n̄an Irooj kōn mour eo am̧, im juon kallim̧ur bwe Jetōb eo enaaj pād ippam̧.
Jej kōm̧m̧an jerbal in tampeļ n̄e jej kappukot ro jibūd im jim̧aad im leļo̧k et ko etaer n̄an kain̄i ko. Ilo an tampeļ ko kilōk, jej maron̄ kappukot wōt etan im ro uwaan baam̧le ko ad. Kōn Jetōb eo an Anij ilo buruōd, jej aolep, jerbal kōn ro remej, jutak kōn etan ro remej bwe ren bōk “mālim eo n̄an Irooj.”
Ke ikar jerbal āinwōt juon Executive Director n̄an Temple Department, ikar ron̄ an Būreejtōn Gordon B. Hinckley kwaļo̧k eoon eo me Irooj ej kōnono kōn Nauvoo Tampeļ: “Jerbal eo an tampeļ eo Aō, im aolep jerbal ko me iaar jitōn̄e n̄an kom̧, ren wōnm̧aanļo̧k im jab bōjrak; im niknik eo ami, im kijejeto eo ami, im kōmmaanwa, im jerbal eo ami ren karuo aleer, im kom̧ naaj ilo ejja wāween in wōt jab m̧wijkōk jān wōņeam̧i, Irooj in Inelep eo ej ba.” 12
Jerbal ko ad ilo tampeļ ej dāpdep ippān nōbar ko an indeeo. Raan kein em̧ōj likūt kōj n̄an idajon̄jon̄ kōj. Irooj ekar kūr kōj n̄an jerbal ilo tampeļ kōn “niknik, … kijejeto, im kōmmaanwa.” 13 N̄an bōk “mālim eo n̄an Irooj” emenin aikuj kain m̧wil im kadkad kein. Jej aikuj tiljek ilo ad mour kōn kien ko, tiljek ilo ad leļo̧k ad n̄an bujen ko ad ilo tampeļ, im kam̧m̧olool kōn ta eo Irooj ej wōnm̧aanļo̧k wōt im katakin kōn er im kijenmej ilo ad kōttar tampeļ ko n̄e renaaj bar pelļo̧k im rool n̄an jinoin.
N̄e Irooj ej kūr kōj n̄an “kōļapļo̧k” kijejeto ko ad, E ej kajjitōk bwe jen kōļapļo̧k mour in jim̧we ko ad. N̄an waanjon̄ak, jemaron̄ kadepakpakļo̧k ekkatak ko ad kōn jeje ko rekwojarjar, kappukot ko an menmenbwij ko an baam̧le ko ad, im jar ko ad kōn tōmak bwe jemaron̄ kwaļo̧k ad iakwe n̄an im̧ōn Irooj kōn ro rej kōppopo n̄an bōk juon mālim in deļon̄e tampeļ, eļaptata ro waan baam̧le ko ad.
Ij kallim̧ur āinwōt juon Rijilōk an Irooj Jisōs Kraist bwe ilo ami kajjieon̄ n̄an kōļapļo̧k kijejeto ko ami reerreo, kom̧ naaj en̄jake an bar kāāl mour eo ami ilo ami wūjlepļo̧k n̄an Anij Jemed im Jisōs Kraist, kom̧ naaj en̄jake juon tōl eļap an Jetōb Kwojarjar ilo an tōl kom̧, kom̧ naaj lukkuun kam̧m̧olool kōn bujen ko rekwojarjar, im kom̧ naaj en̄jake aeņōm̧m̧an ilo ami jeļā bwe em̧ōj ami bōk “mālim eo n̄an Irooj.” Ilo etan Jisōs Kraist, amen.